Erfgoedcommissie Kortenberg

Twee jaar werking van de Gemeentelijke
Commissie Erfgoed Kortenberg (20052006)
Jeroen De Ruysscher
1.De gemeentelijke commissie erfgoed werd in 2004 opgericht
Op 2 februari 2004 keurde de gemeenteraad van Kortenberg de oprichting en
de statuten van de gemeentelijke commissie erfgoed goed. De commissie
werd opgericht met als opdracht het gemeentebestuur bij te staan bij het
beleid en het beheer van het gemeentelijke erfgoed waardevolle historische
gebouwen, waardevolle landschappen en dorpsgezichten, archeologische
sites en volkskundige gebruiken). Men nam de Stedelijke Commissie voor
Monumentenzorg van Mechelen als voorbeeld. Men verkoos echter een
ruimere benaming nl. Gemeentelijke Commissie Erfgoed. De commissie sloot
duidelijk aan bij het Monumentenplan Kortenberg en bij het
Cultuurbeleidsplan Kortenberg 2003-2007.
2. De samenstelling van de gemeentelijke commissie erfgoed in 2005
De commissie bestaat uit drie groepen:
1.Een afvaardiging van de ambtenaren:
-het gemeentelijk diensthoofd ruimtelijke ordening en milieu
-de gemeentelijke cultuurbeleidscoördinator
-de Vlaamse ambtenaar monumenten en landschappen verantwoordelijk
voor Vlaams-Brabant
2.Een afvaardiging van de gespecialiseerde verenigingen:
-twee afgevaardigden van het Erfgoedhuis Kortenberg
-één afgevaardigde van Natuurpunt Kortenberg
3.Externe deskundigen uit de volgende domeinen(geschiedenis, architectuur,
monumenten en landschapszorg, archeologie, volkscultuur), minimum 5,
maximum 8 gecoöpteerd door de commissie.
De schepen bevoegd voor monumentenzorg maakt als niet-stemgerechtigd
lid deel uit van de erfgoedcommissie.
Het diensthoofd ruimtelijke ordening en milieu is secretaris van de
gemeentelijke commissie Erfgoed.
Op 8 november 2004 stelde de gemeenteraad de twee eerste geledingen van
de gemeentelijke commissie erfgoed aan:
-de 3 ambtenaren: Inge Debacker regioverantwoordlijke voor Monumenten
en Landschappen Vlaams-Brabant; Jeroen De Ruysscher,diensthoofd van
ruimtelijke ordening Kortenberg en cultuurbeleidscoördinator Freek
Rombouts
-de 3 afgevaardigden van de de gespecialiseerde verenigingen; Daniël Claes
(heemkunde) en Walter Sevenants (archeologie) namens het Erfgoedhuis
Kortenberg ; en Luc De Muylder namens Natuurpunt Kortenberg (voorheen
De Kaardebol).
Als experten werden gecoöpteerd: Chris Borgions (historicus), Kristien
Hermans (architect), Els Rummens (architect) en Nele Beyens (architect).
Jeroen De Ruysscher werd de secretaris van de commissie. Dr. Henri
Vannoppen, burgemeester van Kortenberg en bevoegd voor
monumentenzorg, woonde de vergaderingen van de commissie bij zonder
stemrecht.
3. De start van de commissie
1 december 2004 was de startvergadering van de gemeentelijke commissie
erfgoed. Burgemeester Dr. Henri Vannoppen, Jeroen De Ruysscher en Freek
Rombouts bespraken toen de procedure, die de commissie zou volgen.
De 1ste vergadering van de gemeentelijke commissie erfgoed Kortenberg had
plaats op 20 januari 2005. Professor Jos Vandenbreeden gaf toelichting bij
het Monumentenplan Kortenberg dat onder zijn leiding werd opgesteld door
het Sint-Lucasarchief Brussel. Het Monumentenplan zou de grondwet van de
commissie worden. Heel wat problemen kwamen aan bod in de gemeentelijke
commissie erfgoed. We zullen ze per item kort behandelen om een beeld te
krijgen van de werking van de commissie.
4. De Abdijsite van Kortenberg
De abdij van Kortenberg en haar omgeving werden door de wetgever
beschermd (Minneveldstraat, Abdijdreef). De eigenaars wensten bepaalde
delen te verkavelen. De commissie vond het mogelijk dat er kon verkaveld
worden langs de Minneveldstraat naast de aangrenzende rijwoningen met de
bedoeling die woontypologie verder te zetten op de betrokken loten, uiteraard
met een passend karakter t.o.v. de abdijsite (commissie 20 januari 2005).
Een groep studenten van de KUL R.Lemaire International Centre for
Conservation had de opdracht gekregen om een thesis te schrijven over de
eventuele herbestemming van de abdijsite (commissie 7 juli 2005). Voor deze
wetenschappelijke studie werd nauw samengewerkt met het Erfgoedhuis
Kortenberg. Een project van 22 appartementen verdeeld over 4 bouwlagen
werd besproken op de commissie, die zich vragen stelde bij de ruimtelijke
impact van een dergelijk project op de omgeving (commissie 16 november
2005).
5. De villa De Grubbe te Everberg
Villa De Grubbe in de Hollestraat was jarenlang een kazerne en werd in 2002
omgevormd tot een federale jeugdgevangenis. Monumenten en
Landschappen was niet bereid de Grubbe als Vlaams Monument te
aanvaarden. De commissie was voorstander van het behoud van de villa. De
Regie van de Gebouwen wou de villa afbreken. De commissie en het
Schepencollege van Kortenberg kregen van de Vlaamse minister van
Monumentenzorg gelijk. Er werd een GRUP De Grubbe opgesteld en de villa
zal gerestaureerd worden (commissie 20 januari 2005, 16 november 2005, 3
mei 2006, 4 september 2006).
6. De Villa Dry Coninghen te Kortenberg
Het OCMW –Kortenberg kocht de site Dry Coninghen met de bedoeling hier
service-flats op te richten. De commissie vroeg om een torenelement te
bewaren in de hedendaagse architectuur. De ontwerper paste het plan
volgens deze richtlijnen aan. De commissie vroeg ook om het
conciërgegebouw in eclecticisme (Leuvensesteenweg, nr. 186) met het nog
bestaand torentje te renoveren. Dit werd als voorwaarde gekoppeld aan de
realisatie van het huidige project van service-flats (commissie 7 juli 2005).
7. De Villa Goossens te Kortenberg
De Villa Goossens op de Leuvensesteenweg nr. 334 te Kortenberg werd te
koop aangeboden. De villa werd opgenomen in een wettelijk beschermd
dorpsgezicht op 3 februari 2000. Een mogelijke bestemmingswijziging van de
Villa Goossens werd besproken (commissie 7 juli 2005). De nieuwe eigenaars
Rudi en Kathleen Derom-Londers, algemene onderneming van schilder-,
behang- en vloerbekledingswerken wensen de villa te restaureren en in haar
oorspronkelijke cottagestijl te bewaren.
8. De Villa Houben te Kortenberg
De provincie Vlaams-Brabant erkende de vroegere woning van
staatsminister Robert Houben naast de Post in de Stationsstraat, nr. 24, te
Kortenberg als waardevol (commissie 7 juli 2005).
9. De Villa Caroline te Erps-Kwerps
De villa van Blonde Caroline is het huis nr. 11 van de Mechelsesteenweg te
Erps-Kwerps. Deze villa ligt naast de brug over de spoorweg. Deze brug is
afgebroken met de HST –werken. Nu loopt de nieuwe straat, die naar de
spoorwegparking Boogstok gaat naast deze villa. De commissie feliciteert de
huidige eigenaar van de Villa Caroline voor de knappe restauratie (commissie
7 juli 2005).
10. Het gemeentehuis van Erps-Kwerps
De eigenaar van het vroegere gemeentehuis van Erps-Kwerps in de
Peperstraat nr. 30 vroeg de commissie de mogelijkheden tot de
herbestemming naar een meergezinswoning. De commissie benadrukte het
belang van het behoud van het gemeentehuis als aparte entiteit in het
ruimtelijk geheel. Het behoud van de vrijstaande voor- en zijgevels van het
gemeentehuis was uitermate belangrijk. Een mogelijke uitbouw aan de
achterzijde was bespreekbaar. De eigenaar besprak de problematiek met de
commissie en het project werd aangepast volgens de zienswijze van de
commissie ( commissies 7 juli 2005, 4 september 2006, 20 december 2006).
11. Het Woon- en Zorgcentrum O.L.Vrouw van Lourdes te Erps
Er was in 2005 een voorstel voor een nieuw rusthuis en nieuwe serviceflats
in Erps. Volgens de commissie stond het eerste ontwerp los van iedere
stedenbouwkundige overweging. De structurerende assen zoals de
Kammestraat en de Weesbeek werden totaal genegeerd. Het project voorzag
de afbraak van de karakteristieke neo-classicistische gevel aan het
Dorpsplein nr. 10. Hier werd een parking voorzien. De commissie besloot dat
de geïnventariseerde gevel enerzijds omwille van haar cultuur-historische
waarde, anderzijds omwille van haar beeldbepalende eigenschappen aan het
Dorpsplein, moest behouden blijven. Men wees er ook op dat de historische
bebouwing zich bevond op de droogste gronden. Men moet hier duidelijk
oppassen voor het overstromingsgebied, de zeer natte gronden rond de
Weesbeek (commissie16 november 2005). Op zaterdag 26 november 2005
volgde er een plaatsbezoek van de commissie aan het rusthuis.
In samenspraak met de Vlaamse Bouwmeester stelden Architecten BOB 361
(Ir. Arch. Goedele Desmet, Ir. Arch.Ivo Vanhamme en Arch. Jean-Michel
Culas) een ‘Stedenbouwkundige Analyse en Masterplan’ op waarin duidelijk
rekening gehouden werd met de opmerkingen van de commissie. Voor het
opstellen van dit plan werd beroep gedaan op het kaartenkabinet en het
fotokabinet van het Erfgoedhuis Kortenberg (commissies 7 februari 2006, 3
mei 2006, 4 september 2006, 20 december 2006)
12. De Vier Heemskinderen of Café Centrale te Erps
Er werd een aanvraag ingediend tot uitbreiding en restauratie van het café
op het Dorpsplein, nr. 1. Dit gebouw is de eigendom van bierhandelaar
Frans Van Craenenbroeck uit Kampenhout. Deze wenste er een taverne van
te maken. De commissie stelde voor dat de boordstenen van de ramen
binnen het geheel van de oude herberg, conform de oorspronkelijk ramen
langs het gelijkvloers aan het Dorpsplein, moeten afgewerkt worden. De gevel
van het hoofdgebouw langs de Peperstraat moest in witte zandsteen
uitgevoerd worden. De gevel van het oude kapsalon in de Peperstraat moest
volgens de regels van de kunst hersteld worden. De witte zandsteen ter
hoogte van de uitbreiding moest bewaard blijven. Het oude kapsalon mocht
niet meer herkenbaar zijn (commissie 7 juli 2005). Men vroeg ook om de
naam de Vier Heemskinderen te gebruiken. Dit lukte de commissie niet. Het
werd Café Centrale. De restauratie was goed gelukt.
13. De Stone Manor te Everberg
De Friese melkerij of de Engelse winkel Stone Manor in de Steenhofstraat
vroeg om uit te breiden met een soort van orangerie langs de voorzijde. Deze
zou dienen als Tea Room. De commissie had hier geen bezwaren tegen
(commissie 16 november 2005).
14. Het Huis van de Vroegmis te Everberg
Het Huis van de Vroegmis in de Dalemstraat nr. werd geklasseerd. De
restauratiewerken hielden ook het herleggen van het dak in. De commissie
vroeg dat de dienst ruimtelijk ordening Kortenberg zou nagaan dat dit
volledig volgens de vergunning liep. De controle werd uitgevoerd en er
werden geen afwijkingen geconstateerd (commissie 7 juli 2005).
15. Het pachthof Ulens te Meerbeek werd afgebroken
HMProjects deed een aanvraag om het pachthof Ulens in de Dorpsstraat
nr. 195, te Meerbeek af te breken om er appartementen te bouwen. De
commissie verzette zich hiertegen omdat het één van de enige nog resterende
hoeves is, die zichtbepalend voor de deelgemeente Meerbeek is. Het is een
belangrijk beeldbepalend element in de Dorpsstraat, de hoofdstraat van
Meerbeek . Het pachthof was een oude 18de eeuwse hoeve met de zijgevel
naar de straat (commissies 7 februari 2006, 3 mei 2006). De meerderheid
van het schepencollege van Kortenberg volgde het standpunt van de
commissie niet en het pachthof werd afgebroken.
16.Het pachthof van de Zeven Slapers
De commissie steunde de voorstellen van het Erfgoedhuis Kortenberg en van
het schepencollege van Kortenberg om het pachthof van de Zeven Slapers in
de Goedestraat te Meerbeek te klasseren. Monumenten en Landschappen
ging met de klassering niet akkoord. Dit dossier moet in de toekomst
duidelijk gevolgd worden zodat dit pachthof niet afgebroken wordt
(commissies 4 september 2006, 20 december 2006).
17. Het nieuwe stationsgebouw van Kortenberg
Eurostation B-Holding stelde de plannen voor het nieuwe stationsgebouw te
Kortenberg voor. De commissie ging met deze hedendaagse architectuur
akkoord ( commissie 7 februari 2006).
18. Twee kapellen in Meerbeek
De kapel van O.L.Vrouw van Scherpenheuvel in de Dorpsstraat te Meerbeek
ligt er verwaarloosd bij. De commissie besprak deze problematiek. De beste
oplossing zou, na een akkoord met de eigenaar, een overname door de
gemeente zijn (commissie 4 september 2006).
Ook de kapel van het H.-Hart van Jezus op de hoek van de Dorpsstraat en
van de Schoonaardestraat zou best door de gemeente overgenomen worden.
Men zoekt de eigenaars van deze kapel op om hiermee te onderhandelen.
(commissie 4 september 2006).
19. De lindeboom in de Kouterstraat
De lindeboom van 1947 op de hoek van de Kouterstraat en van de
Vilvoordsebaan dient volgens de commissie bewaard te blijven. De gemeente
kwam tot een akkoord met de eigenaars de kinderen Billast om deze voor 1
symbolische EURO over te nemen (commissie 20 december 2006).
20. De archeologische projecten
De bescherming van de Everberg, het proefsleufonderzoek in de Goedestraat
naast het pachthof van de Zeven Slapers te Meerbeek, het archeologisch
onderzoek in de Frans Mombaerstraat nr. 55 te Erps-Kwerps (het verlengde
van de site Villershof), de verkavelingsaanvraag van het Hof van Sint-
Elisabeth, de oprichting van een intergemeentelijke archeologische dienst
werden op de commissie besproken (commissie 1 september 2006)
21. De Ruimtelijke Uitvoeringsplannen en verkavelingen
Er worden RUP’s voorzien voor het villagebied in de Engerstraat met zijn
prachtige parken en voor het centrum van Kortenberg (binnengebied tussen
de Leuvensesteenweg, de Karterstraat, de Brouwerijstraat en de Kerkstraat),
waar men in het winkelcentrum o.a. een parking voor auto’s wenst. Er wordt
een sociale verkaveling in Tergessel (binnengebied tussen de Dorpsstraat, de
Schoonaardestraat, de Alfons De Witstraat en de Constant Cludtsstraat) te
Meerbeek voorzien. In Everberg voorziet men een privé-verkaveling in het
binnengebied tussen de Twee Leeuwenstraat, de Boeyendaalstraat, de
Rubempréstraat en de Merodestraat. Deze RUP’s en verkavelingen worden
zowel archeologisch als historische als landschappelijk gevolgd (commissie
20 december 2006).
22. De namen voor voet- en buurtwegen
De commissie waardeert de verbetering van de voet- en buurtwegen in de
gemeente Kortenberg in 2006. Ze worden nu aangeduid met een plaatje met
het woord buurtweg en een nummer, zoals deze weg voorkwam in de Atlas
der Buurtwegen. Vanuit het schepencollege vroeg men of men voor elke
buurtweg een naam kon vinden. De commissie vond dit positief. Het
Erfgoedhuis Kortenberg is bereid gevonden om in 2007 deze job te klussen.
Evaluatie als besluit
De gemeentelijke commissie erfgoed Kortenberg heeft zich twee jaar lang
ingezet om het gemeentelijke erfgoed in Kortenberg te bewaren en te
verdedigen. De goede verstandhouding onder de commissieleden en de
duidelijke adviezen van de commissie aan het schepencollege speelden
daarin een belangrijke rol. De villa de Grubbe, het gemeentehuis van ErpsKwerps en het klooster van Erps werden gered; het pachthof Ulens te
Meerbeek ging jammer genoeg verloren.