AZ Sint-Lucas biedt totaalzorg aan patiënten met hoofd

HOOFD-HALSONCOLOGIE
AZ Sint-Lucas
biedt totaalzorg
aan patiënten met
hoofd- en halskanker
Het multidisciplinair team hoofd- en halsoncologie biedt dankzij hun expertise,
een intensieve pre- en postoperatieve begeleiding en een doorgedreven samenwerking een totaalzorg aan de patiënten.
A
fgelopen zomer stond hoofd- en
halskanker in de kijker?
Dr. Christophe Vanclooster, hoofd-halschirurg:
“Recent werd 27 juli uitgeroepen tot Werelddag
hoofd- en halskanker. Het is de vierde meest
frequente kanker bij mannen. In 2015 behandelden we in AZ Sint-Lucas ongeveer 100 hoofden halskankers. De grootste risicofactoren zijn
roken en alcoholmisbruik maar de laatste jaren
zien we een stijging van het aantal hoofd- en
halstumoren veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Het gaat hierbij vooral om
tumoren van de orofarynx (tonsil) die vaak al bij
veertigers en vijftigers voorkomen. De prognose van deze kankers ligt meestal beter. Daarnaast zijn er nog de tumoren veroorzaakt door
het Epstein-barrvirus (EBV), beroepsfactoren
(bv. blootstelling houtstof,...) of erfelijkheid.”
De behandeling van deze tumoren is
complex?
Dr. Ilse Vanhoutte, dienst radiotherapie-oncologie-hematologie: “Behandelingen van hoofden halstumoren bestaan uit een heelkundige
08
ingreep, radiotherapie, chemotherapie of een
combinatie. Deze behandeling is niet alleen
fysiek zeer belastend. De gevolgen zijn ook
mentaal en sociaal zwaar om dragen omdat
ze ingrijpen op basisfuncties zoals ademen,
slikken, eten en spreken. Ons team, met onder
meer een logopediste, een onco-diëtiste, een
onco-psychologe en begeleidingsverpleegkundige, zet zich dan ook zowel pre- als postoperatief in om de patiënt optimaal te begeleiden.
Zij staan dicht bij de patiënt en fungeren als
tussenpersoon. De drempel ligt veel lager, ze
hebben meer tijd om te luisteren en ze wisselen
voortdurend informatie met elkaar uit.”
De patiënt wordt standaard gescreend
voor de behandeling?
Tineke Kostermans, logopediste: “Wij screenen
en informeren de patiënt voor de heelkundige
ingreep en voor de start van de bestraling op
vlak van voedingstoestand, slikprognoses,
mentale draagkracht en de thuissituatie. Zo
maken we bv. een slikvideo om een mogelijke
slikstoornis op te sporen. Op basis van de loca-
tie van de tumor kunnen we de patiënt vooraf
al beginnen trainen en zorgen we meteen ook
al voor doorverwijzing naar logopedisten in de
periferie om opvolging te verzekeren. We bespreken de meest voorkomende bijwerkingen
zoals mucoscitis en xerostomie en ontwikkelden
hierover patiëntenbrochures. Zo bereiden we de
patiënt en zijn omgeving optimaal voor.”
Josefien Bisschop, onco-diëtiste: “Ook een
goede voedingstoestand voor de start van de
behandeling is zeer belangrijk. Wanneer de patiënt te maken krijgt met voedingsproblemen
proberen we met een aangepaste voeding de
patiënt sterker te maken, zodat ze de behandeling beter verwerken en meer kans maken
op slagen. Bij een heelkundige ingreep starten
we vaak met een immunonutritieve bijvoeding,
een voeding verrijkt met specifieke aminozuren om de kans op complicaties en infecties te
helpen verminderen. Wanneer de patiënt geen
of onvoldoende voeding kan innemen, wordt
sondevoeding opgestart waarbij we de patiënt
begeleiden van bij het begin tot het einde. Wij
leggen de contacten tussen de firma, de thuis-
27 juli: Werelddag
Hoofd- en halskanker
Zie uw klachten niet
over het hoofd:
Behandeling: (afhankelijk van type tumor en locatie)
• Heelkunde
• Bestraling
• Chemotherapie
• Combinatie van bovenstaande behandelingen
Risicofactoren:
Feiten:
• Roken
• Alcoholmisbruik
AZ Sint-Lucas Gent 2015:
• +/- 100 hoofd- en halskankers behandeld
België 2013*:
• Humaan papillomavirus (HPV)
• Andere: Epstein-barrvirus (EBV), beroepsfactoren (blootstelling houtstof,…), erfelijkheid
• Gemiddelde leeftijd:
63,1 jaar
• Komt 3 keer
Meest voorkomende alarmsignalen:
• Gemiddelde leeftijd:
64,4 jaar
meer voor bij mannen dan bij vrouwen.
• *Is de 4e meest frequente kanker bij mannen.
De 10 meest frequente kankers per geslacht (België 2013)*:
• Zwelling, knobbels, letsels in de mond, in de hals
• Pijn, keelpijn uitstralend naar het oor
• Pijn tijdens het slikken en slikmoeilijkheden
• Aanhoudend hese stem (> 2 weken)
• Hoorbare ademhaling, kortademigheid
• Ophoesten van bloed, bloed in de mond
• Slecht passend gebit
verpleging, de patiënt en zijn omgeving. We stimuleren hem om de behandeling vol te houden
en bellen geregeld om te horen hoe het gaat.
We geven de sondevoeding zoveel mogelijk ’s
nachts zodat de patiënt overdag meer bewegingsvrijheid heeft. Bovendien stimuleren we
hen ook om overdag toch nog iets te eten, het
slikproces moet immers geoefend blijven. Ook
als de sondevoeding mag afgebouwd worden,
gebeurt dit met ons advies.”
Vaak gaat het om sociaal zeer
kwetsbare patiënten?
Joke De Meester, onco-psychologe: “Uit mijn
eindwerk ‘Kwalitatief onderzoek over nazorg
bij hoofd- en halspatiënten’ blijkt de psychosociale impact van de ziekte en de behandeling
enorm. De patiënten staan voor een zeer lange
herstelperiode. Vaak gaat het om mensen die
veel noden hebben maar niet snel hulp vragen.
Als patiënten tijdens de behandeling onze zorg
ervaren, worden bruggen gebouwd om goede
nazorg te bieden. Het is dus zeer belangrijk dat
we als team tijdens de behandelperiode pro-
Prostaat (7 909)
Borst (10 695)
Long (5 705)
Colon en rectum (3 883)
Colon en rectum (4 787)
Long (2 491)
Hoofd- en hals (1 966)
Maligne melanoom (1 553)
Blaas (1 881)
Baarmoederlichaam (1 395)
Non-Hodgkin (1 160)
Non-Hodgkin (902)
Maligne melanoom (1 082)
Pancreas (818)
Nier (1 060)
Ovarium (766)
Leukemie (1 006)
Leukemie (761)
Maag (939)
Thyroid (691)
...
Hoofd- en hals (642)
*bron: Stichting kankerregister
beren om de patiënt te zien op het moment dat
hij in het ziekenhuis aanwezig is. En het is aan
ons om ook na de behandeling ondersteuning
te blijven aanreiken.”
“Als patiënten tijdens de
behandeling onze zorg ervaren,
worden bruggen gebouwd om
goede nazorg te bieden”
Jullie zijn zeer goed op elkaar
ingespeeld?
Dr. Vanhoutte: “Wekelijks hebben we een MOCvergadering waar ook de huisarts welkom is om
zijn patiënt mee op te volgen. We blijven recente ontwikkelingen in het vakgebied opvolgen.
Dr. Peter Neyt vervoegde onlangs ons team en
zal zich verder bekwamen in de hoofd- en halschirurgie. De behandeling met radiotherapie
kan sinds oktober ook niet-stereotactisch met
de nieuwe lineaire versneller (zie ook pagina 12).
Joke: “We houden elkaar voortdurend op de
hoogte. De artsen staan zeer open voor de
aanbevelingen van ons team. Ook op vlak van
aangepaste voeding voor patiënten met slikproblemen, dieetadvies, psychosociale begeleiding, wondzorg enz. houden we de vinger
aan de pols en proberen we de nazorg nog te
verbeteren.”
Info
dr. Christophe Vanclooster
Voorzitter werkgroep hoofd- en
halstumoren
T 09 224 65 40
E [email protected]
09