De nieuwe tijd

De nieuwe tijd
Van 1500 tot 1600
Gemaakt door: Mike, Timmy en Roos
De kerk veranderd
Eeuwen lang kenden de mensen in West Europa alleen maar de rooms
katholieke kerk. De priester vertelden hoe je moest leven en naar wie je
moest luisteren om een goeie christen te zijn. De paus leefde als rijke koning
en bepaalde wat je moest doen. De priesters waren de baas van de
katholieke kerk en hun wouden de normaalste dingen veranderen
Nieuwe ideeën
http://www.schooltv.nl/video/clipphanger-wie-is-de-paus/#q=paus
De paus en de priester geloofden in de
Bijbel daar stond in hoe je moest leven en
hoe de wereld werkte en
de paus vertelden het
zo tegen mensen ze
beweerden dat wat de
paus vertelde eigenlijk
helemaal niet waar
was, maar dat weet
niemand of het klopt of
niet.
De Bijbel
Maarten Luther luisterden goed naar de Paus
Hij was een gelovig man maar hij las zelf ook in de Bijbel
dat kon niet iedereen want je moet wel Latijns kunnen en
dat is niet de makkelijkste taal die er is je moet ook Latijns
kunnen schrijven
Maarten Luther zag het woord Bijbel als god daar stond in hoe god het
bedoelde de priester vertelde een ander verhaal dat verbaasde Maarten
Luther heel erg.
Protest
In de Bijbel las Maarten Luther dat iedereen eenvoudig moest leven en zijn
rijkdom moest delen met mensen maar de paus leefde in hele grote paleizen
en kerken en kloosters werden rijker en rijker door aflaat te verkopen.
Maarten Luther wauw het graag anders. Maarten Luther bedacht regels
zoals die zoals dat iedereen het zelfde behandeld moest worden, want dat
vond hij heel belangrijke regels om de katholieke kerk te verbeteren. De
ideeën werden al snel bekend ook al in heel Europa.
GEEN GOED Christen
De paus was de hoogste baas van de katholieke kerk. Nu was er opeens
iemand die de regels van de kerk wilde gaan veranderen.
Maarten Luther bedacht nieuwe regels om de katholieke kerk te verbeteren.
Die ideeën werden snel bekend in Europa. Dat had Maarten Luther niet
verwacht. Hij wilde geen ruzie met de Paus, maar ze kregen het terug na een
lange tijd ruzies kwam het toch goed met die twee. Dat was fijn maar ze
wisten niet af alles goed kwam dat hoopte de mensen wel, want de rijke
mensen werden maar rijker en de wat armere steeds armer en daar moest
iets mee gaan gebeuren vond Maarten Luther.
Nieuwe regels
Maarten Luther bedacht 95 regels voor de kerk dit
zijn de beste en de belangrijkste woorden:
-
Alleen in de Bijbel vind je het woord van god
Ieder mens mag de Bijbel op zijn eigen
manier uitleggen.
Gewone mensen weten net zoveel als de
paus en de Priester.
Alleen door te geloven kom je in de hemel.
Aflaten moeten worden afgeschaft
Vertaling
Maarten Luther gaf zijn ideeën niet op. Hij wilde dat iedereen zelf de
Bijbel las. Daarom vertaalden ze de Bijbel in het Duits, want dan
konden de meeste mensen het lezen. Door de boekdrukkunst konden
veel vertaalde Bijbels tegelijk worden gemaakt
Wij protesteren
Overal waren de katholieken ontevreden over de paus en de priester.
Hoe kon de kerk zo rijk zijn, terwijl veel mensen arm waren, dat was
niet eerlijk maar waar wij nu in leven is het soms ook zo.
Johannes Calvijn schreef een boek om tegen de kerk te protesteren.
Dat boek werd in het Nederlands vertaald. Calvijn werd populair in
Nederland. Zijn aanhangers heetten protestanten.
Erasmus Calvijn was een bewonderaar
van de Nederlandse geleerde Erasmus.
Erasmus vond dat de rooms katholieke
kerk geen goede vertaling van de Bijbel
gebruikte. De kerk was te ver afgedwaald
van het ware geloof, vond Erasmus. Hij
wilde de rooms katholieke kerk
veranderen. Zijn grote droom was dat
ieder zelf de Bijbel zou gaan lezen maar
het was heel lastig voor hem. Maar ook
gewone mannen en vrouwen.
Nieuwe kerk
Erasmus wilde niet weg bij de rooms katholieke kerk. Luther en Calvijn wel.
De aanhangers van Maarten Luther en Calvijn begonnen hun eigen,
protestantse kerken. Ze gingen niet meer naar de rijk versierde kerken van
de rooms katholieke. Ze kochten geen aflaten meer. Ze luisterden niet meer
naar de Paus en de Priester. Ze lazen de Bijbel niet
in het Latijn maar in hun eigen taal. Dan konden de
meeste mensen ook weten wat er gebeurde. Dat was
best handig want het is lastig als je niet weet wat er
gebeurt.
Les 2
Beeldenstorm
Door de ideeën van Luther en Calvijn
kwam er een storm van mensen die
tegen de paus en koning in heel
Europa, ook in Nederland.
Niemand kon het tegen houden.
http://www.schooltv.nl/video/onrust-in-denederlanden-honger-armoede-en-onvrede/#q=beeldenstormde
Een Strenge vorst
Ongeveer in 1500 was Nederland niet een land het was een verzameling van
kleine gebieden, van gewesten. Elk gewest was anders. Samen heten de
gewesten de Nederlanden.
Een groot rijk
In 1506 erfde een jongen van zes jaar bijna alle gewesten
Deze jonge heette Karel V. Zijn opa
bestuurde totdat Karel vijftien jaar was.
Het rijk van Karel werd heel groot. Hij
was de baas in de Nederlanden, maar
ook in Spanje, Oostenrijk, Tsjechië en
delen van Italië. Sinds Karel de Grote
had niemand meer zo’n groot rijk
bestuurd.
In de Nederlanden
Karel V was heel gelovig
en deed graag wat de
paus zei. De paus
verbood het nieuwe
geloof van de
protestanten.
Onrust in de gewesten
De zoon ven Karel V was
Filips2. In 1555 erfde hij het enorme rijk van zijn vader.
Filips 2 was er van overtuigd dat god zelf hem had
aangewezen als koning en vorst. Daarom vond Filips 2
het heel normaal dat iedereen in zijn rijk hem
gehoorzaamde.
Belasting
Net als zijn vader vocht Filips 2 samen
met de paus tegen de protestanten. Hij
zag het als zijn taak om de protestanten
streng aan te pakken.
Landvoogdes
Filips 2 woonde in Spanje. De
landvoogdes Margaretha van Parma
voerde zijn wetten uit. Enkele
edele, mannen uit rijke en
belangrijke families.
Protest
De mensen in de gewesten waren niet blij
met de plannen van Filips 2. De edele niet,
omdat een paar jaren achter elkaar de
oogst was mislukt. Er was niet genoeg eten
in de gewesten.
Oneerlijk
Veel mensen waren arm en hadden honger. De protestanten protesteerden
tegen de rijkdom van de paus en de priester.
En tegelijkertijd vroeg Filips 2 om meer belasting. Dat geld gebruikte hij om
de protestanten te straffen en op te pakken.
Stadhouder
Willem van Oranje was in die tijd de belangrijkste
stadhouder. Hij was stadhouder in Holland,
Zeeland en Utrecht. Willem van Oranje was
vroeger bevriend met Filips 2. Hij had zelfs zijn
zoon naar Filips 2 vernoemd.
Onrust
De mensen waren arm en leden honger. De koning de paus en de priester
waren juist schatrijk. Dat vonden de mensen oneerlijk. Vooral de
protestanten waren ontevreden. Zij mochten van Filips 2 geen eigen kerken
bouwen.
Storm
De mensen sloegen alle mooie beelden
de kerken en kloosters kapot. Ze namen
het gouden en zilveren kandelaren
mee.
in
Vlucht
Toen Filips 2 van de Beeldenstorm hoorde, stuurden hij een nieuwe
landvoogd naar de Nederlanden. Veel edelen vluchtten toen naar het
buitenland. Net als Willem van Oranje.
De opstand
In de strijd tegen de tegen Alva [ de baas van het land], gingen de noordelijke
gewesten samen werken. Door Filips II werd Willem van Oranje vermoord,
maar de strijd ging gewoon door.
De hertog van Alva
Filips II wilde het geloof van de protestanten verbieden.
Alva werd daarom de baas van het land. Hij moest het
regelen.
Doodstraf
Alva trok met een groot leger naar Brussel. Hij liet daar
twee vrienden van Willem van Oranje bij zich komen. Hij
beschuldigde ze van verraad aan de Spaanse koning [Filips II]Als je de
koning verraadde dan kreeg je de doodstraf. Ze werden onthoofd. Ze wouden
mensen in Nederland bang maken.
Streng
Alva pakte nog meer protestanten op. Hij maakte er
zelfs een speciale rechtbank voor. Als je werd
opgepakt dan ging je naar de raad der beroerten.
Daar gingen ze vragen of je een protestant was. Als
je ja zei kreeg je de doodstraf als je nee zei dan werd
je gemarteld totdat je toegaf dat je wel protestant
was.
De strijd breekt los
Filips II had alle vertrouwen in Alva. Alva zou die protestanten in de
Nederlandse gewesten wel in de hand krijgen ,maar zo makkelijk ging dat
niet.
Hulp
Willem van Oranje vocht vanuit Duitsland tegen het leger van Filips II. Hij
had een leger, maar dat niet alleen hij had nog meer hulp van de Geuzen.
Geuzen waren protestanten die waren gevlucht naar zee. Ze leefden als
zeerovers. Zij kregen de scheldnaam Geuzen. Maar juist die Geuzen hielpen
Willem van Oranje.
Den Briel
De Geuzen waren vaak in de Engelse havens. Dat mocht van de Engelse
koningin, maar dat veranderde vaak. In Engeland
waren de Geuzen niet meer veilig. Ze wilden terug
naar Nederlanden, naar het eiland Texel. Maar het
waaide te hard. De Geuzen kwamen uit in het stadje
Den Briel. Ze besloten het stadje Den Briel te
veroveren. De stad had dikke muren en een gracht
rondom de stad. De Geuzen kregen hulp van een
burger die liet hen stiekem binnen. Den Briel werd
een stad waar protestanten veilig waren.
oorlog
Steeds meer
steden in de gewesten kozen de kant van de Geuzen. Ze kozen Willem van
Oranje als hun leider. Dat beviel Alva niet. Hij viel met een groot leger een
paar protestantse steden aan. Alva won
vaak. Maar bij Alkmaar ging het mis voor
het leger van Filips II. Daar hadden de
mensen al het land om de stad onder water
gezet. Toen durfden de Spanjaarden niet
verder. Ze waren te bang om te verdrinken.
Daarna trokken de troepen steeds verder
terug. Filips II hield de strijd in de
Nederlanden goed in de gaten.
Teleurgesteld riep hij Alva terug naar Spanje.
Verlies
Ondanks alle mensen die hem tegen werkte dacht Filips II nog steeds de
strijd tegen de protestanten te winnen. Alva [de baas van het land] werd
vervangen door iemand anders. Maar ook die lukte het niet om de strijd
tegen de protestanten te winnen.
Verbond
De noordelijke gewesten gingen steeds beter samen werken met als baas
Willem van Oranje. Steeds meer mensen kwamen in opstand en ook steeds
vaker verloor het leger van Filips II. Omdat ze samen sterker waren, sloten
de gewesten een verbond. De gewesten waren: Groningen, Friesland,
Overijsel, Gelre, Utrecht ,Holland en Zeeland. Hun leider was Willem van
Oranje.
Eisen
Wat wilden de noordelijke gewesten eigenlijk? Ze hadden twee eisen voor
Filips II. Ze wilden dezelfde vrijheid als ze hadden voordat Filips II de baas
werd
en ze wilden dat de jacht op protestanten ophield. Willem van Oranje vond
dat iedereen zelf moest kiezen welk geloof hij had.
Willem vermoord
Filips II wilde de oorlog winnen. Maar Willem van Oranje zat hem flink dwars
als leider van de gewesten. In 1580 gaf Filips II 25.000 gouden kronen aan
degene die Willem van Oranje zou vermoorden.
Moord
Willem van Oranje werd goed beveiligd, want er werden
verschillende aanslagen gepleegd. In 1582 werd hij bijna
vermoord. Twee jaar later werd Willem van Oranje echt
vermoord. Willem van Oranje dacht dat hij een nieuwe
vriend had gevonden. Maar Balthasar loog tegen Willem.
In werkelijkheid had hij een hekel aan Willem van Oranje.
Balthasar schoot Willem van Oranje van dichtbij dood.
http://www.schooltv.nl/video/het-klokhuis-willem-vanoranje/#q=willem%20van%20oranje%20vermoord
Hoe verder?
De dood van Willem van Oranje was een klap voor de noordelijke gewesten.
Zij hadden Willem van Oranje graag als hun koning gezien. Maar de twee
zonen van Willem van Oranje namen de strijd over van hun vader. Maurits
werd de nieuwe stadhouder en ook zijn broer Frederik Hendrik bleef tegen de
Spanjaarden vechten
Republiek
De noordelijke gewesten vonden de zoons van Willem van Oranje niet
geschikt om koning te worden. Ze waren geen ervaren bestuurders. Daarom
besloten de gewesten zonder koning te doen. Samen werden de zeven
noordelijke gewesten de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Een
republiek is een land dat verschillende mensen samen besturen. Dat was
heel bijzonder in die tijd!
Willem van Oranje
(Dillenburg, Duitsland, 24 april 1533 - Delft, 10 juli 1584) is de Nederlandse
vader des vaderlands, en de stichter van het Huis van Oranje.
De ouders van Willem van Nassau (zoals hij eigenlijk heette) waren Willem
van Nassau en Juliana van Stolberg. Willem van Nassau was graaf van het
gebied Nassau waar ook het kasteel Dillenburg lag. In een eerder huwelijk
had hij twee dochters gekregen, van waarvan er één was overleden. De
andere dochter kon het graafschap niet overnemen. In het huwelijk met
Juliana van Stolberg kreeg Willem van Nassau dan toch nog een zoon,
Willem. Hij kon later wel het graafschap van zijn vader overnemen.
De Beeldenstorm begon in Vlaanderen, verspreidde zich naar Brabant en via
Holland naar Friesland.
Mensen die in die tijd kritiek hadden op de Rooms-Katholieke Kerk, hielden
kerkdiensten buiten de stad. Als ze daarbij betrapt werden, werden ze voor
straf gedood. Ze waren het niet eens met de leer van de Katholieken,
bijvoorbeeld omdat ze tot beelden baden en rijkdom vergaarden.
Onder die mensen waren veel armen, die honger hadden. Ze uitten hun
woede op de rijke Rooms-Katholieke Kerk door de beelden kapot te slaan en
kostbare bekers en schalen te stelen.
Begrippen
Erasmus: Nederlandse geleerde Hij vond dat de
rooms-katholieke kerk was afgedwaald van het ware
geloof. Hij wilde dat iedereen de Bijbel zou lezen.
Karel v: Keizer Karel v was de baas in de Nederlanden Spanje,
Oostenrijk Tsjechië en delen van Italië. Hij benoemde
stadhouders om zijn gewesten besturen.
Filips ll: DE zoon van Karel V. hij stuurde een landvoogd
om de Nederlanden te besturen. Hij vervolgde de
protestanten en verhoogde de belasting de mensen
vonden hem heel streng.
De beeldenstorm: In een zomer
vielen protestanten kerken en kloosters aan. Ze
sloegen alle beelden kapot, uit alle protest tegen de
rijke katholieke kerk.
Geuzen: Protestantse
vluchtelingen die als zeerovers leefden. Eigenlijk is
het woord een scheldwoord.
Maarten Luther: Een Duitse priester. Hij bedacht
wetten om de kerkte te verbeteren. Hij protesteerde vooral tegen de aflaat en
de rijkdom van de paus.
Johannes Calvijn: Calvijn protesteerde net als Luther tegen de katholieke
kerk. Hij was heel populair in Nederland
Protestanten De aanhangers van Luther en Calvijn. Protestanten tegen de
katholieke kerk. Ze wilde hun eigen kerk.
Willem van Oranje: De belangrijke stadhouder van de gewesten. Willem van
Oranje was protestant en een vijand van Fillips 2.
Wat hebben wij ervan geleerd:
Wij hebben geleerd dat Willem van Oranje was bedrogen door iemand en
daar door dood is gegaan. Het was erg interessant om een werkstuk te
maken over de strijd tussen Willem van Oranje en Filips II.
Wij hebben ook geleerd over de beelden storm en dat toen alles verwoest
werd. Wij vonden het ook erg leuk om heel het boekje door te lezen en een
twee vergelijk te maken. Wij hadden ook heel veel plezier met het typen van
de tekst.