KlimaatAkkoord Parijs

DOSSIER
KLIMAATAKKOORD
© Bert De Wel
KlimaatAkkoord Parijs
is belangrijke stap om klimaat te redden
In Parijs werd op 12 december een nieuw klimaatakkoord goedgekeurd. In de ‘Paris
Agreement’ staat het engagement om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C
en de uitstoot van broeikasgassen helemaal terug te dringen tegen het einde van deze eeuw.
De Franse onderhandelaars, onder leiding van minister van Buitenlandse zaken Laurent
Fabius, zijn erin geslaagd om 195 landen (en de EU) achter een billijk, ambitieus en bindend
klimaatakkoord te krijgen. Een opsteker na de jaren van moeilijke onderhandelingen sinds
de mislukking tijdens de conferentie van Kopenhagen in 2009. De tekst die goedgekeurd
werd, is de beste deal die mogelijk was: de doelstellingen zijn ambitieus, maar het is nog
de vraag of de kloof die er nog is om de opwarming onder 2°C te houden, laat staan onder
1,5°C, kan gedicht worden met de afspraken die gemaakt werden.
Omslag naar een koolstofloze samenleving moet vandaag starten
Om de opwarming van de aarde tot maximaal 1,5°C te beperken moeten we tegen
het einde van de eeuw (maar liefst reeds
vroeger) komen tot een koolstofloze samenleving. Daarom moeten investeringsplannen van overheden en bedrijven vanaf
vandaag radicaal omgegooid worden. De
omschakeling naar veel meer hernieuwbare energie en energiebesparing moet
naar een hoger niveau getrokken worden.
4
am magazine jaargang 2016 nr 1
Deze transitie is vandaag al bezig en het
heeft geen zin om te wachten tot 2023
vooraleer de landen nieuwe engagementen
op tafel leggen. Wat vandaag op tafel ligt
is onvoldoende en moet dus aangescherpt
worden. Ook de Europese Unie, ons land
en Vlaanderen moeten de lat hoger leggen
indien ze het akkoord van Parijs serieus
nemen. Het kan niet de bedoeling zijn om
fier aan te geven dat er een akkoord is, en
vervolgens op beleidsvlak door te gaan met
business as usual. Een positief element uit
het akkoord is de vijfjaarlijkse evaluatiecyclus. Om de vijf jaar moeten de klimaatengagementen aangescherpt worden,
waardoor de landen verplicht worden om
hun inspanningen op te drijven.
“Het kan niet de bedoeling
zijn om fier aan te geven dat
er een akkoord is, en vervolgens op beleidsvlak door te
gaan met business as usual.”
Een belangrijke tekortkoming van het
akkoord van Parijs is de volledige afwezigheid van maatregelen met betrekking tot
de lucht- en scheepvaart. De luchtvaart is
verantwoordelijk voor maar liefst 5% van de
uitstoot van broeikasgassen, de scheepvaart
voor bijna 3%. De onmacht van de landen
om ook deze sectoren in te schakelen in
het klimaatbeleid illustreert hoe uiteindelijk economische en handelsbelangen nog
steeds voorrang krijgen op de effectieve
aanpak van de klimaatverandering.
en financiering op te trekken. China
en India deden vooral moeilijk over de
langetermijndoelstelling van het akkoord,
de evaluatiecyclus en de onafhankelijke
verificatie van emissierapporten en acties.
De EU, VS, en een tachtigtal Afrikaanse
en Latijns-Amerikaanse en eilandstaten
sloten een “High Ambition Coalition”.
Toen ook Brazilië hierbij aansloot werden
China en India geïsoleerd als “bad guys”.
Een sterk staaltje diplomatieke strategie
van de VS en de EU.
Vage belofte over financiële hulp
aan ontwikkelingslanden
In de onderhandelingen werd een bijzonder constructieve rol opgenomen door
door oa. Brazilië, Argentinië, Mexico en
veel Afrikaanse landen (Angola, Egypte,
Nigeria, Zuid Afrika, enz.), Opmerkelijk was ook de volledige metamorfose
van Canada die bijzonder constructieve
standpunten innam nu er een nieuwe
regering aan de macht is. Canada sloot
zich bv. aan bij Argentinië, Brazilië en (in
mindere mate) de VS en EU als actieve
verdedigers van de rechtvaardige transitie. Ons land heeft rond dat thema een
zeer gewaardeerde rol gespeeld binnen de
Europese delegatie. Dit geldt trouwens
voor het werk van de hele Belgische
delegatie die door goede dossierkennis en
grote gedrevenheid een bijzonder actieve
rol kon spelen in de onderhandelingen.
Alle 195 landen steunen het akkoord van
Parijs, zowel de rijke landen als de grote
en diverse groep van ontwikkelingslanden.
Het akkoord voorziet dat er speciale aandacht zal zijn voor de kleine eilandstaten
en andere kwetsbare landen. Het is zeer
belangrijk dat ook landen zoals China en
India beloven om hun inspanningen op
te drijven. Het is wel spijtig dat de rijke
landen blijven op de rem staan om voor
de nodige financiële steun te zorgen. De
Duitse kanselier Angela Merkel beloofde
tijdens de opening van de conferentie dat
“What we promised in Copenhagen we
have to deliver here”. In Kopenhagen
beloofden de rijke landen reeds om vanaf
2020 jaarlijks 100 miljard dollar te voorzien. De belofte van kanselier Merkel werd
echter niet hard gemaakt in het juridisch
bindende akkoord. Het staat enkel in het
document met beslissingen van de conferentie, een beslissing die dus al genomen
werd in Kopenhagen…
Respect voor mensenrechten en
werknemersrechten blijft moeilijk
Voor de internationale vakbondsbeweging
was het belangrijk dat het klimaatakkoord
de nodige aandacht gaf voor mensenrechten en een rechtvaardige transitie. Deze
eis werd breed gesteund door de sociale
en milieuorganisaties. In de onderhandelingsteksten die besproken werden tijdens
de conferentie in Parijs zat een goede paragraaf met duidelijke verwijzingen naar
mensenrechten, rechten van inheemse
volkeren, gendergelijkheid en een rechtvaardige transitie voor de werknemers
met waardig werk en kwaliteitsvolle jobs.
Onder druk van onder andere Rusland en
de Arabische landen zijn deze zinnen uit
het uiteindelijke akkoord gehaald. Het is
goed dat het voorwoord van het akkoord
verwijst naar de rechtvaardige transitie
voor werknemers. Het had nog beter
geweest indien de belangen van werknemers actief zouden meegenomen en
opgevolgd worden in het internationale
klimaatbeleid. Voor de vakbonden wereldwijd is het cruciaal dat er een toekomst is
voor alle werknemers wereldwijd en dat
niemand achter gelaten wordt.
Bert De Wel, raadgever, studiedienst ACV
“Ons land heeft rond het thema ‘rechtvaardige transitie’ een zeer
gewaardeerde rol gespeeld binnen de Europese delegatie. Deze eis
werd ook breed gesteund door de sociale en milieuorganisaties.”
Landen blijven vasthouden aan korte
termijn economische belangen
Het wereldwijde enthousiasme over
het akkoord dat in Parijs gesloten werd
zorgt er voor dat de grote onenigheid
die er bestaat tussen de landen over
het klimaatbeleid bijna volledig aan
de aandacht ontsnapt. Hoewel Saudi
Arabië ongetwijfeld de kampioen is om
het globale klimaatbeleid stokken in de
wielen te steken, zijn ze zeker niet de
enigen. De VS, Japan en de EU speelden het bijzonder hard op het gebied
van klimaatfinanciering en met hun eis
naar de grote ontwikkelingslanden om
hun engagement inzake emissiereducties
© Bert De Wel
am magazine jaargang 2016 nr 1
5