achtergrond - VNO-NCW

achtergrond
“Erg mager” noemde Yvo de Boer, hoofd van het vn-klimaatbureau, het ‘akkoord’ op de laatste dag van de top in Kopenhagen
12
FORUM #01/14.01.10
Het echec van
Kopenhagen?
De Klimaattop van de Verenigde Naties in Kopenhagen
heeft geen akkoord opgeleverd. Is het slechts denkbare
scenario nu uitgekomen?
Tekst: Remko Ebbers | Foto: Olivier Morin/anp
Waarvoor was dat hele circus in
Kopenhagen ook al weer nodig?
De klimaattop in Kopenhagen moest een opvolger opleveren voor het Kyoto-protocol, een
juridisch bindend verdrag uit 1997 dat volgend
jaar afloopt. Daarin hebben 181 landen zich
verplicht de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Een belangrijk nadeel van het Kyotoprotocol was dat de Verenigde Staten het nooit
hebben bekrachtigd en dat China en India onder Kyoto geen reductieverplichtingen hebben.
Klimaat is een wereldwijd probleem en dat
moet wereldwijd aangepakt worden. Het heeft
weinig zin om in Europa klimaatzuinig te zijn als
de rest van de wereld zich er niets van aantrekt.
Bovendien ondervindt het Nederlandse en het
Europese bedrijfsleven nu hinder van het ontbreken van een gelijk speelveld. Kopenhagen
zou een bindend verdrag hebben moeten
opleveren, dat een einde zou maken aan het
concurrentienadeel.
Wat heeft de gigasessie nu eigenlijk
opgeleverd?
Er is geen akkoord gesloten, maar een niet­bindende intentieverklaring ‘afgelegd’ (zie ­kader
13
Een beknopt ‘herenakkoord’) in de geest van ‘we
zeggen wat we doen en doen wat we zeggen’.
Het document is opgesteld door de Verenigde
Staten, China, India, Brazilië en Zuid-Afrika in
een ‘onderonsje’ tijdens de laatste uren van
de conferentie. De verklaring is niet officieel
aangenomen, maar de deelnemende landen
hebben er ‘kennis van genomen’. Tevoren was
al duidelijk dat er tegenstemmers zouden zijn,
dus er is geen moeite gedaan de verklaring in
stemming te brengen.
Geen akkoord is het slechtst denkbare
resultaat, waarschuwde het bedrijfs­
leven voor de top. Die nachtmerrie is dus
uitgekomen?
Het bedrijfsleven wilde een mondiaal, bindend
akkoord dat het klimaatprobleem aanpakt en
zorgt voor een eerlijk en gelijk speelveld. Dat is het
allemaal niet geworden. Europa heeft achter het
net gevist. Het had geen minder ambitieus planB achter de hand met bijvoorbeeld een weliswaar
lagere, maar wel door alle landen geaccepteerde
doelstelling. Dat is hoogstwaarschijnlijk de reden
geweest dat de Europeanen niet betrokken zijn
geweest bij het opstellen van het akkoord. Dat
FORUM #01/14.01.10
heeft een duidelijk Amerikaans-Chinees sausje
gekregen. Vooral bedrijven die voor mondiale
markten produceren en naar landen buiten de
eu exporteren, houden nu dus last van oneerlijke
concurrentie uit landen waar de normen veel
minder zwaar zijn dan in Nederland.
Is het hele bedrijfsleven nu de klos?
Nee. Hogere milieudoelstellingen bieden ook
kansen aan bedrijven die energie- en klimaattechnologie leveren. Het bedrijfsleven gelooft
in verduurzaming van de economie als oplossing voor de milieuproblematiek. Het kan leven
met een scherp maar realistisch doel, mits aan
bepaalde randvoorwaarden is voldaan. Als de
lat hoog ligt, wordt immers veel geïnnoveerd.
Een goed voorbeeld is te vinden in de glastuinbouwsector, die al jaren kampt met een hoge
gasprijs. De sector heeft sterk geïnnoveerd
en nu zijn er kassen die energie genereren. De
technologische ontwikkelingen uit die innovaties kunnen geëxporteerd worden.
Is een uittocht van bedrijven uit Europa nog
tegen te houden?
Het Westen zal voorop moeten lopen bij maat­
axel schmidt/anp
achtergrond
regelen om de klimaatverandering binnen de
perken te houden, dat is nu eenmaal de realiteit. De eu moet randvoorwaarden bieden
zodat bedrijven kunnen blijven concurreren
met niet-Europese landen. Het toekennen van
gratis rechten in emissiehandel moet worden
voortgezet of misschien wel worden uitgebreid om alsnog een wereldwijd gelijk speelveld te scheppen. In dat verband moet ook
worden onderzocht of de opbrengst van de
co2-rechtenveiling voor de elektriciteitsproducenten teruggesluisd kan naar de energieintensieve industrie.
Hoe nu verder?
Er is nu in elk geval geen reden voor de eu of de
Nederlandse regering om de reductiedoelstelling verder te verhogen. Dat draagt niets bij aan
klimaatverbetering en is vooral zelfkastijding.
Bovendien is het slecht voor het internationaal
opererende bedrijfsleven, dat concurrentienadeel ondervindt van gebrek aan ambitieuze
milieunormen buiten de eu. Verder moeten
overheid en bedrijfsleven doorgaan met het
stimuleren van innovaties gericht op verduurzaming van de héle Nederlandse economie.
14
Een beknopt ‘herenakkoord’
Het is misschien wel het meest beknopte document uit de
recente geschiedenis van de Verenigde Naties (vn). Het ‘herenakkoord’ van de klimaattop in Kopenhagen beslaat drie kantjes
a4. Dat is nog al een verschil met de honderden pagina’s dikke
documenten die de vn gewoon is af te scheiden.
Wat staat er eigenlijk in?
• Reducties van de uitstoot zijn noodzakelijk;
• De wereldwijde temperatuurstijging moet onder de 2 graden
Celsius blijven ten opzichte van het pre-industriële tijdperk;
• Ontwikkelingslanden gaan ook actie ondernemen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken en brengen daarover
elke twee jaar verslag uit aan de vn;
• Ontbossing moet actief worden tegengegaan;
• De ontwikkelde landen stellen 30 miljard dollar aan de ontwikkelingslanden beschikbaar voor de periode 2010-2012 en
honderd miljard dollar per jaar in 2020;
• In 2015 worden de afspraken geëvalueerd. Eventueel wordt de
doelstelling aangescherpt naar een maximale temperatuurstijging van 1,5 graad Celsius;
• Tijdens volgende vn-bijeenkomsten moet verder worden
gepraat over een bindend verdrag.
Aangezien het gaat om een beknopte intentieverklaring, zijn de
afspraken niet praktisch uitgewerkt. Ze zijn ook niet bindend.
Als een land zich er niet aan houdt, staan er geen sancties op.
Heeft de top nog wel iets positiefs
opgeleverd?
Het is absoluut winst dat de echte industriële
grootmachten als China, India en de Verenigde
Staten, die samen ruim 80 procent van de uitstoot voor hun rekening nemen, zich hebben
geëngageerd. De uitkomsten van de intentieverklaring worden sneller dan verwacht, in
2015, al geëvalueerd. Ook is afgesproken om
bij de evaluatie aan de hand van wetenschappelijke cijfers te kijken hoe het klimaat er dan
voor staat. Blijken de genomen maatregelen
niet afdoende, dan willen de grootmachten een
tandje bij zetten. De vs maken zich ook sterk
om de tientallen miljarden dollars steun voor
ontwikkelingslanden bijeen te sprokkelen.
Komt er binnen afzienbare tijd nog een echt
akkoord?
De vraag is eerder: moet er nog veel energie gestoken worden in het afsluiten van een
‘echt’ akkoord op korte termijn? Voor de top in
Kopenhagen is twee jaar lang intensiever overlegd dan ooit tevoren. Een andere uitkomst is
alleen mogelijk als er wereldwijd een politieke
salto mortale wordt gemaakt. Dat lijkt geen
FORUM #01/14.01.10
realistisch scenario. Het is belangrijker dat alle
landen nu werk maken van het uitvoeren van
het Kopenhagen-initiatief. Er zijn nog genoeg
problemen om op te lossen. Hoe monitor je
bijvoorbeeld of landen zich aan de afspraken
houden? En dan hebben we het nog niet over
de moeite die het zal kosten om de miljarden
dollars op te halen voor de ontwikkelingslanden. En welke instantie gaat dat geld beheren
en verdelen?
Maar wat nu de winst is, is dat landen als India
en China op voet van gelijkheid meepraten
over de oplossing van het klimaatprobleem. Er
is dan niet uitgekomen wat Europa van de top
had verwacht, maar zij hebben de handschoen
opgepakt. In die zin is het een historische bijeenkomst geworden. 
www.vno-ncw.nl, dossier Energie en klimaat­
verandering en www.klimaatakkoord.nl