Toelichting - Management Executive

Baten
(income)
Baten zijn aan de onderneming gedurende de verslaggevingsperiode toekomende
voordelen - in de vorm van verhoging van activa, dan wel vermindering van vreemd
vermogen - die resulteren in een verhoging van het eigen vermogen (anders dan door
stortingen van eigenaren).
Toelichting
Onder de definitie van baten vallen naast opbrengsten ook andere voordelen. Opbrengsten
zijn voordelen die ontstaan als gevolg van de normale bedrijfsactiviteiten van de
onderneming. Hierbij valt te denken aan opbrengsten uit verkooptransacties, opbrengsten uit
dienstverlening, renteopbrengsten en dergelijke. Andere voordelen kunnen ontstaan uit vaste
activa (onder meer productiemiddelen), zowel gedurende de periode van gebruik van de
productiemiddelen als op het moment dat deze worden afstoten. Tijdens het gebruik van
vaste activa kan blijken dat de marktwaarde van bijvoorbeeld onroerend goed is gestegen.
Deze stijging leidt voor de onderneming tot een, onder de definitie vallend, voordeel: een
bate. Ook op het moment dat een vast actief wordt afgestoten, waarbij de overeengekomen
prijs meer bedraagt dan de boekwaarde van het vaste actief, zal zich een voordeel voordoen
dat als bate wordt aangemerkt. In de jaarlijkse financiële rapportage worden baten, voor
zover zij gedurende verslaggevingsperiode zijn gerealiseerd, opgenomen in de winst- en
verliesrekening.
Realisatie houdt in dat er een transactie tussen partijen heeft plaatsgevonden, waarbij de
leverende partij zijn verplichting heeft voldaan en hiervoor in de plaats geld heeft ontvangen
of waarbij voldoende zekerheid bestaat omtrent de ontvangst van de opbrengst (zie
jaarrekeningbeginselen). Dit laatste is bijvoorbeeld het geval indien een verkoop op rekening
heeft plaats gevonden. In het algemeen wordt uitsluitend op rekening verkocht aan partijen
die hebben bewezen aan hun verplichtingen te voldoen of anderszins garanties ter
voldoening van de vordering hebben af gegeven.
De niet in de verslaggevingsperiode gerealiseerde baten - bijvoorbeeld de stijging van de
marktwaarde van het onroerend goed - worden niet in de winst-en-verliesrekening verwerkt.
Indien de stijging van de marktwaarde van het onroerend goed al in de jaarlijkse financiële
rapportage wordt opgenomen, zal deze in de balans als rechtstreekse mutatie van het eigen
vermogen worden verwerkt (herwaarderingsreserve). Het opnemen van een
herwaarderingsreserve komt alleen voor als voor de waardering van activa het
actuelewaardestelsel wordt gehanteerd. De meeste ondernemingen hanteren echter voor de
waardering en resultaatberekening het historische kostenstelsel. Baten dienen te worden
onderscheiden van ontvangsten. De ontvangst van geld voor geleverde producten en
diensten kan in een andere periode plaatsvinden dan die waaraan de bate is toegerekend (de
prestatie is verricht). De ontvangst kan in een eerdere periode hebben plaatsgevonden
(ontvangen vooruitbetalingen), in dezelfde periode plaatsvinden (contante verkoop) of in een
latere periode geschieden (verkoop op rekening/verkoop op afbetaling).
In een winst-en-verliesrekening die is opgemaakt conform Titel 9 BW 2, worden de aan de
verslaggevingsperiode toegerekende baten onderscheiden in baten uit de normale
bedrijfsactiviteiten (gewone bedrijfsuitoefening) en buitengewone baten. Onder normale
bedrijfsbaten vallen onder meer de netto-omzet, rentebaten, opbrengst uit deelneming. Ook
baten die ontstaan zijn door afstoten en vervolgens vervangen van vaste activa, zullen onder
de normale bedrijfsbaten worden verwerkt. De boekwinst bij verkoop is een resultaat dat is
behaald met een productiemiddel dat voor de normale activiteiten werd gebruikt en in
vervangende vorm zal worden gebruikt. De activiteit waarvoor het productiemiddel werd en
wordt gebruikt blijft gecontinueerd. Buitengewone baten zijn baten waarbij de relatie met de
(gecontinueerde) normale bedrijfsactiviteiten ontbreekt. Het betreft hier vooral boekwinsten
die ontstaan bij afstoting en beëindiging van activiteiten.
Voorbeeld
In de geconsolideerde winst-en-verliesrekening opgenomen in de jaarrekening van
Koninklijke Nedlloyd NV over 1999 zijn als baten opgenomen:
Baten uit gewone bedrijfsuitoefening (x 1 mln euro): Netto-omzet 929
Boekwinst op verkochte materiële vaste activa 4 Opbrengst overige niet geconsolideerde
deelnemingen 13 Rentebaten 6
Buitengewone baten (x 1 mln euro):
Boekwinst verkoop 'Europees Transport en Distributie' 271 Boekwinst ECT 25 Overige 1
De boekwinsten hebben betrekking op afgestoten activiteiten.
Literatuur
1.
2.
3.
Bosman R.G. e.a, Jaarboek externe verslaggeving 1999/2000 Samsom Alphen aan
den Rijn, 1999
Klaassen J. M.N. Hoogendoorn G.G.M. Bak, Externe verslaggeving (5e druk) EPN
Houten, 2000
Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, jaareditie 2000 Kluwer Deventer, 2000
Verwante begrippen
winst-en-verliesrekening
lasten
jaarrekeningbeginselen
Auteur
drs. W.G.J. Kappelle