Presentatie: Vroegsignalering alcoholmisbruik

Alcohol en Zwangerschap
INHOUD
• Alcoholgebruik in Nederland
• Alcohol en zwangerschap
• Bespreekbaar maken van alcoholgebruik
• Preventieprogramma Vroegsignalering
Alcohol
Alcoholgebruik in Nederland
• 85% van de volwassen bevolking drinkt alcohol (CBS, 2003).
• We drinken gemiddeld 8 liter pure alcohol per persoon per
jaar.
• 10% van de volwassen bevolking is probleemdrinker
• 3,7% van de volwassen bevolking is alcohol afhankelijk
(Nemesis).
Vrouwen en alcohol
• In Nederland gebruikt ongeveer 80 % van de
vrouwen in de vruchtbare leeftijd alcoholhoudende
drank.
• Veel vrouwen staken het alcoholgebruik zodra ze
zwanger zijn of eerder al, als ze zwanger willen
worden.
• Toch blijft naar schatting 35% tot 50% van de
zwangere vrouwen in Nederland alcoholhoudende
drank gebruiken.
ONAFHANKELIJKHEID
Kennismaking
stoppen
Hoeveelheid
onbelangrijk
Experimenteren
stoppen
Sociaal gebruik
Hoeveelheid vormt
stabiel / stoppen
een risico
(tolerantie vorming)
Gewoonte gebruik
minderen / stoppen
Problematisch gebruik
minderen / stoppen
Functie om problemen
op te lossen
Hoeveelheid is een
VERSLAVING
minderen / stoppen
probleem op zich
Functie in zichzelf
Verslavingsspiraal
AFHANKELIJK
Gezondheidsklachten/signalen van
overmatig alcoholgebruik
• Onder andere:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Maag- en darmklachten (zoals reflux, gastritis en diarree)
Vage klachten, vermoeidheid, hyperventilatie, transpireren
Overgewicht
Hart- en vaatziekten (verhoogde bloeddruk
versnelde hartslag, hartritmestoornissen)
Slaapstoornissen
Seksuele problemen
Leverfunctiestoornissen
Stress, verstoorde (werk) relaties
Stemmingswisselingen
Psychische problemen en depressieve klachten
Verantwoord alcoholgebruik
Advies Gezondheidsraad:
• 1 tot 2 glazen per dag voor vrouwen
• 2 tot 3 glazen per dag voor mannen
Twee alcoholvrije dagen per week om
gewoontevorming te voorkomen
Alcohol
en
zwangerschap
Advies Gezondheidsraad 2005
“Het is niet mogelijk om voor de consumptie
van alcoholhoudende drank een veilige
ondergrens vast te stellen, waarvan met
zekerheid gezegd kan worden dat er geen
effect is op de vrucht en op de zwangerschap.”
Mogelijke gevolgen van alcoholgebruik tijdens
de zwangerschap
• Schade tijdens zwangerschap
– Onderdrukken van foetale oogbewegingen en
ademhalingsbewegingen
– Verhoogde kans op miskraam of vroeggeboorte
• Schade na de geboorte: Foetaal Alcohol Spectrum
Disorder (FASD)
– Groei
– Gezichtsafwijkingen
– Afwijkingen aan centraal zenuwstelsel
• In het ergste geval: Foetaal Alcohol Syndroom (FAS)
Zwanger worden of zwanger zijn
• Drinkadvies is geen alcohol
• Waarom?
-Het kan de vruchtbaarheid verminderen
-Bevruchting kan langer duren
-Risico miskraam is groter
-Bij zwangerschap schadelijk voor
hersenontwikkeling en vorming organen
Alcohol en borstvoeding
• Drinkadvies: geen alcohol omdat dit schadelijk
is voor de baby!!
Alcohol (en dus ook bier) zorgt juist voor
minder moedermelk.
Bovendien slaapt het kindje er slecht door!
Alcoholgebruik bespreekbaar maken
Bespreekbaar maken van alcohol
• Ik vraag standaard naar alcoholgebruik bij een
eerste consult
• Ik spreek wel eens cliënten die blijven drinken
tijdens de zwangerschap
• Als cliënten gestopt zijn met drinken, dan kom
ik daar in een later consult nog op terug.
Wanneer vragen naar alcoholgebruik
Advies:
– Altijd bij eerste consult (als onderdeel van
leefstijlanamnese – BRAVO)
– Follow-up bij cliënten die gestopt zijn n.a.v.
zwangerschap
– Bij doordrinken adviesgesprek voeren,
vervolggesprekken en eventueel verwijzen via
huisarts
Hoe?
•
•
•
•
•
•
Doorvragen op vriendelijke, uitnodigende wijze
Open vragen stellen
Niet veroordelen
Neutrale informatie geven over risico’s van gebruik
Stilte
Evt.toestemming vragen om alcoholgebruik in
vervolgconsult terug te laten komen
• Luisteren, doorvragen, adviseren
• Motivatie voor verdere hulp inventariseren
Enkele voorbeeld-interventies
• Hoeveel drinkt U? Wat heeft U de afgelopen week
gedronken?
• Hoeveel glazen alcohol drinkt U per dag?
• Wat zijn de positieve effecten van alcohol voor U?
Zijn er ook negatieve effecten
• Wilt U iets meer weten over de mogelijke effecten
van alcohol op uw kind?
• Ik maak me zorgen om U en ik vind dat ik daarover
iets moet vertellen. Vindt U het goed dat ik dat nu
doe?
• Wat betekent dat voor U
• Maakt U zich wel eens zorgen over uw gebruik?
Programma Vroegsignalering Alcoholgebruik
De eerste lijn laagdrempelig ondersteunen in
het
> Signaleren
> Bespreekbaar maken
> Behandelen
van problematisch alcohol en/of drugsgebruik
PVA - aanbod voor de eerste lijn
• Consultatie (gratis, laagdrempelig, op door u
gewenste locatie)
• Bijscholing
• Informatie en/of folders
PVA – aanbod voor de client
• Kortdurende interventies :
> Screening/advies gesprek
> Motiverende gesprekken
> Eventuele verwijzing naar verslavingszorg
• Informatieverstrekking
Hoe bereikt u PVA?
Regio Zuid-Limburg:
Veronique Lemmens via 06 51 66 87 98
Regio Roermond:
Guido Callens via 06 51 83 64 22
Regio Venlo:
Sjoerd van den Dam via 06 43 08 15 60
RE-SET
• Online hulpverlening en ambulante hulpverlening bij
overmatig gebruik van alcohol, cannabis en
medicijnen
• Bereikbaar via www.re-set.nu
of
045 5762081
• Nieuwe doelgroep: vrouwen, werkenden, hoog
opgeleiden
ADVIES EN MELDPUNT
Zwangere- en Risico Ouders
• Advies- en/of meldpunt voor o.a. zwangere en verslaafde
moeders/ouders
• Zuid Limburg
: 0880072925
• Midden-Noord Limburg: 0880072975
Alcohol:
• Ontstaan:
– Gisting: suiker  alcohol
• Stofnaam
– Ethylalcohol / ethanol
• Globaal effect
– Verdovend
– Bij lage dosis oppeppend
• Gewenste effecten
– Vrolijker
– Makkelijker contact
– Ontspannen
• Werkingsduur
– 1,5 uur per consumptie
• Manier van gebruik
– Drinken
Anamnese: Screening: AUDIT-C
1. Hoe vaak drinkt u een alcohol-houdende drank?
Nooit
(0 punten)
Minder dan
2-4
maandelijks/maandelijks keer/maand
(1 punt)
(2 punten)
2-3
keer/week
(3 punten)
4 of meer
keer per
week
(4 punten)
2. Hoeveel standaard alcohol-houdende drankjes nuttigt u gemiddeld op een dag dat U drinkt?
1 of 2
3 of 4
5 of 6
7 of 9
10 of meer
(0 punten)
(1 punt)
(2 punten)
(3 punten)
(4 punten)
3. Hoe vaak drinkt u zes of meer drankjes op één gelegenheid?
Nooit
(0 punten)
Minder dan
2-4
maandelijks/maandelijks keer/maand
(1 punt)
(2 punten)
Officiele Vlaamse vertaling
2-3
keer/week
(3 punten)
4 of meer
keer per
week
(4 punten)
Anamnese: Five Shot (NHG)
1. Hoe vaak drinkt u alcoholische dranken?
0
0,5
1
1,5
2
nooit
1 keer per maand of minder
2-4 keer per maand
2-3 keer per week
4 of meer keer per week
2. Hoeveel alcoholische dranken gebruikt u op een typische dag waarop u
alcohol drinkt?
0
0,5
1
1,5
2
1 of 2
3 of 4
5 of 6
7 tot 9
10 of meer
3. Heeft u zich ooit geërgerd aan mensen die opmerkingen maakten over uw
drinkgewoonten?
0 = nee
1 = ja
4. Heeft u zich ooit schuldig gevoeld over uw drinkgewoonten?
0 = nee
1 = ja
5. Heeft u ooit ‘s ochtends gedronken om de kater te verdrijven?
0 = nee
1 = ja