Winterkwaaltjes - Orion huisartsen

Winterkwaaltjes
Waarom lijken meer mensen in de winter last te hebben van verkoudheid?
Er zijn nogal wat verschillende verkoudheidsvirussen. Omdat mensen in de winter vaak dicht
op elkaar zitten in slecht geventileerde ruimtes, wordt het virus gemakkelijk overgedragen
van de een naar de ander. Dat geldt dus voor het kinderdagverblijf, voor klaslokalen,
kantoren, openbaar vervoer, maar ook thuis. Vroeger speelde vitaminegebrek in de winter
een rol. Mensen aten geen verse dingen in de winter en kregen dan gebrek aan vitamine C
bijvoorbeeld. Dan raak je vatbaarder voor infecties. Tegenwoordig hebben we het hele jaar
door verse groenten en fruit. Vitaminegebrek komt nu nauwelijks voor als je normale
voeding gebruikt. Alleen vitamine D moet je op oudere leeftijd wel nemen, want dat schiet in
de winter tekort door te weinig zonlicht.
Ik heb in de winter last van een loopneus tijdens het fietsen of wandelen, hoe komt dat en
wat doe je ertegen? Helpt een neusspray daartegen?
Als er een verkoudheidsvirus in de neus komt, dan gaat het slijmvlies wat ontsteken. Het
zwelt dan op en maakt meer slijm dan gewoonlijk. Eigenlijk een soort afweermechanisme
om het virus weg te spoelen. De bloedvaatjes onder het slijmvlies zwellen wat op, zodat de
neus dicht gaat zitten; eigenlijk ook een soort barrière tegen de buitenwereld. Het slijmvlies
raakt ook geprikkeld en dan ga je niezen. Ook weer bedoeld om het slijm met het virus weg
te blazen. Je merkt dat dus doordat je neus gaat lopen. Ook achter in de neus loopt het slijm
weg, naar de keel. Dat geeft weer keelpijn en heesheid als het naar de stembanden gaat en
je krijgt een hoestprikkel. Het slijm kan ook via de buis van Eustachius naar het oor gaan; dan
kun je een oorontsteking krijgen. Dat gebeurt vooral bij kinderen. Je kunt met neusdruppels
het slijm wat wegspoelen. Met zout water gaat dat het beste. Je maakt het door een
afgestreken theelepel zout op te lossen in een limonadeglas lauw water. Je kunt ook
neusdruppels kopen met xylometazoline. Die zorgen voor samentrekken van de bloedvaatjes
onder het slijmvlies, waardoor de zwelling afneemt. Die bloedvaatjes wennen daar snel aan
en daarom moet je dat nooit langer dan een week gebruiken.
Maar waarom krijg je door de kou en wind hier last van?
De neus wordt niet alleen geprikkeld door een virus, maar het slijmvlies kan ook last hebben
van allergie of andere prikkels, zoals koude lucht of rook. Dan gaat de neus ook meer slijm
maken. Dat is de reden dat veel mensen een loopneus krijgen in de kou. Trouwens ook bij
eten van warme soep. En bij huilen, natuurlijk: de tranen worden altijd via de traanbuis
afgevoerd naar de neus.
Wat is het verschil tussen een loopneus en een normale verkoudheid?
Als je neus loopt door de kou, dan heb je niet dat verkouden gevoel. Overal pijn, lichte
verhoging, vooral bij kinderen; dat heb je niet. Bovendien duurt een verkoudheid weken en
een loopneus door de kou verdwijnt weer als je binnen komt. Aan die loopneus kun je soms
wat doen met druppels of een spray, maar bij ouderen is het vaak hardnekkig. Helaas is aan
een verkoudheid ook weinig te doen. Er bestaan geen medicijnen tegen virussen, dus het
lichaam moet het virus zelf overwinnen. Antibiotica helpen helemaal niet, want die werken
alleen tegen bacteriën. Het kan wel even duren en als je pech hebt wordt je meteen daarna
weer door een ander virus getroffen en dan lijkt het maar niet op te houden.
Het is van belang om het virus niet te verspreiden: hoesten en niezen in een papieren
zakdoek, vaak handen wassen. Niet roken natuurlijk. Stomen met warm water verlicht wat;
daar hoeft helemaal geen luchtje van menthol of kamille aan te zitten. De waterdruppeltjes
maken het slijm dun waardoor het makkelijker stroomt.
Ik heb ook wel eens last van rillingen in mijn spieren en gewrichten, hoe ontstaat dat?
Soms komt er wat temperatuursverhoging bij. Bij de echte griep, de influenza, is dat veel
duidelijker. Het lichaam warmt op omdat een hogere temperatuur het virus doodt. Het
lichaam werkt de temperatuur omhoog door de spieren te gebruiken; daarom ga je ongewild
rillen dus. En van die inspanning gaan je spieren weer zeer doen. En omdat je hoofd zo vol
met slijm zit krijg je ook hoofdpijn. Dat zijn de symptomen waar paracetamol weer goed
tegen helpt. Dus niet om de verkoudheid te genezen, maar om wat minder last van die
verschijnselen te hebben.
Waar moet ik nog meer rekening mee houden in de winter?
Veel mensen krijgen kloven in de vingers of te tenen. Dat kan behoorlijk zeer doen. Ook is de
huid in de winter veel droger, vooral als je zeep gebruikt. Goed vet houden dus en niet
teveel zeep gebruiken. Verder hebben sommige mensen tijdens de kortere dagen in de
winter last van een winterdepressie. Die worden somber van te weinig zonlicht. Een
zonnelamp kan dat soms voorkomen, en de buitenlucht in zodra het weer het een beetje
toelaat.
Winterhanden en wintertenen zijn ook typische klachten voor deze tijd. Ongeveer tien
procent van de Nederlanders heeft er wel eens last van gehad. Het zijn rode zwellingen op
tenen, handen, dijen of randen van de oorschelp. Soms zijn het rode vlekken, soms ook
paarsblauwe. Altijd op plekken die aan de kou zijn blootgesteld. De plekken jeuken en doen
pijn. Soms geven ze een gezwollen gevoel. Als het erg is kunnen er zelfs wondjes ontstaan.
Door kou vernauwen je bloedvaten en worden je tenen minder goed doorbloed. Je lichaam
herkent dit en stuurt extra bloed om het lichaamsdeel weer te kunnen verwarmen. De
bloedvaten zijn vernauwd door kou, dus het bloed kan niet weg. Het gevolg is rode handen
of tenen. Ook ontstaat er dan een ontstekingsreactie.
Er is niet veel aan te doen. Vermijd kou, maar ook extreme warmte. Draag niet te strakke
schoenen, niet krabben, en smeer tijgerbalsem, twee keer per dag. Vroeger dachten we
altijd dat vitamine D-injecties zouden helpen. Onlangs is bewezen dat dat helemaal niet
beter helpt dan injecties met nepmedicijn. Goede voeding lijkt wel van belang. Dus
gevarieerd eten, verse groenten, fruit, volkerenproducten en vette vis.
Het is trouwens wat anders dan ‘dooie vingers’. Daar hebben ook veel mensen last van; in de
koude worden één of meer vingers opeens wit en gevoelig. Medisch heet dat het fenomeen
van Raynaud. Het kan een half uurtje duren en dan gaan de bloedvaatjes weer open staan en
verdwijnt de witte kleur. Daartegen helpt soms een medicijn als nifedipine. Nog weer iets
anders zijn de spontane blauwe vingers die soms bij vrouwen in de overgang optreden. Dat
is een spontane bloeduitstorting in een vinger. Na een paar dagen lost dat weer op.