wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Psychotherapie Riagg Rijnmond ESPRi 3 oktober 2013 kees kooiman afdeling Psychotherapie doelgroepen • patiënten met ernstige persoonlijkheidspathologie – bij ontregeling relatief snel te stabiliseren – zoeken voor de persoonlijkheidspathologie behandeling • patiënten met syndroompathologie – co-morbide persoonlijkheidspathologie – zoeken voor de syndroompathologie behandeling afdeling Psychotherapie behandelaanbod • psychodynamische psychotherapie – dynamische interpersoonlijke therapie – transference focused psychotherapie • • • • (cognitieve) gedragstherapie schematherapie systeemtherapie groepstherapie afdeling Psychotherapie gemeenschappelijke basis • algemene therapiefactoren – in overeenstemming met de richtlijnen – empirisch ondersteund • ‘methodisch werken, integratief denken’ • gemeenschappelijke therapiefactoren – affectregulatie, gehechtheid, mentaliseren • participeren in wetenschappelijk onderzoek afdeling Psychotherapie wetenschappelijk onderzoek • uitgangspunten: – passend bij alle therapiemodellen – aansluiting bij biologie – relevant voor theorie en voor praktijk • uitwerking: – gehechtheid en affectregulatie – gehechtheid en mentaliseren – gehechtheid en therapeutische relatie afdeling Psychotherapie ROM-ondersteund Chronische zorgen en levensgebeurtenissen Kwaliteit van leven ECR-r BSI DAPP PANAS Persoonlijkheid persoonlijkheidsstoornis Klachten en symptomen Cope-easy affectieve verwaarlozing, emotionele, fysieke en seksuele mishandeling Sociale steun PBI interpersoonlijke problemen JTV therapieproces IIP afdeling Psychotherapie wetenschappelijk onderzoek • gehechtheid en affectregulatie bij vrouwelijke psychotherapie patiënten • gehechtheid en mentaliseren • gehechtheid en therapeutische relatie gehechtheid en affectregulatie • in samenwerking met de afdeling Psychiatrie EMC – Steven Kushner (promotor) – Joke Tulen (co-promotor) – Astrid Kamperman • promovenda: Jurate Aleknaviciute gehechtheidstijl en affectregulatie bij psychotherapie patiënten • gehechtheidstijl als voorspeller voor psychofysiologische reactiviteit / ontregeling op emotionerende plaatjes ( IAPS) resp Trier Social Stress Test – hartritme variabiliteit – huidgeleiding – speekselcortisol – diverse psychologische maten Study procedure Baseline HR & SCL Emotional picture task Preparation for job interview Waiting for the committee Job interview ANTICIPATION 5 min 25 min Public speaking task 5 min 5 min Mental arithmetic task Recovery and debriefing STRESS 5 min 5 min 7x saliva sampling 45 min arousal IAPS LAAG HOOG HOOG (plezierig) LAAG valentie (onplezierig) Self Assessment Manikin (SAM) plezierig 1 kalm onplezierig 2 3 4 5 6 7 8 9 opgewonden TSST Anticipation period: Preparation (5 min) Waiting (5min) Stress period: Mock job interview (5 min) Mental arithmetic task (5 min) gehechtheidstijl en affectregulatie bij psychotherapie patiënten • momenteel n=84 patiënten en n=94 gezonde vrouwen geïncludeerd • hopen op n=100 patiënten eind 2013 Subjective mood disturbance in response to TSST 30 30 BPD Response POMS 25 HC 20 15 25 20 15 10 10 5 5 0 BPD 0 Baseline Stress Recovery HC Salivary Cortisol in response to TSST 25 14 BPD HC 12 20 10 15 Response (nmol/l) Nmol/l 8 10 5 4 2 0 STRESS BPD 0 baseline 6 Stress response recovery Time effect: p=0,00; time*group: p=0,03; group effect: p=0,00; η2= 0,4 HC publicatieplan • ECR-r Dutch, structure and validity (Kooiman et al., 2013) • Attachment Network Q-sort (ANQ)-Dutch (Allen et al., 2005; Fonagy et al., 2002), structure and validity • Attachment style in female outpatients and psychophysiological reactivity on emotional stimuli. • Attachment style in female outpatients and psychophysiological reactivity on stress induction. • Psychophysiological reactivity predictive for psychotherapy outcome? gehechtheid en mentaliseren • MBT: onveilige gehechtheid gaat samen met slecht kunnen mentaliseren wat leidt tot interpersoonlijke problemen en psychopathologie • Weinig maten voor mentaliseren • In ontwikkeling: Perspective Taking Questionnaire (PTQ; Levy et al., 2005) • studie: – cross-sectioneel – alle patiënten afdeling Psychotherapie – associatie tussen gehechtheid (ECR-r) en affectief (TAS-20) en cognitief mentaliseren (PTQ) • n=179 patiënten (inclusie geëindigd) gehechtheid en therapeutische relatie • therapeutische relatie belangrijke voorspeller voor therapie-uitkomst • therapeutische relatie niet alleen door patiënt bepaald, maar ook door therapeut • veel onderzoek naar patiëntkenmerken als predictor voor therapeutische relatie en voor therapieuitkomst, weinig naar therapeutkenmerken • Voorstel: – gehechtheidstijl en andere patiëntkenmerken X gehechtheidstijl en andere therapeutkenmerken als voorspeller voor therapeutische relatie en therapie-uitkomst (ROM)