Met zorg ouder worden - Zorg Beter met Vrijwilligers

Informele zorg in
Nederland
Mirjam de Klerk
Alice de Boer
Zorg beter met vrijwilligers Fase 2
21 november 2013
Wat is informele zorg
Mantelzorg
de zorg die wordt gegeven aan een hulpbehoevende
door iemand uit diens directe omgeving
Vrijwilligerswerk in de zorg
vrijwilligers die onbetaald en onverplicht werkzaamheden verrichten in georganiseerd verband voor
anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben en
met wie ze bij de start geen persoonlijke relatie
hebben
Sociaal en Cultureel Planbureau
Vrijwilligersklem
De zorg begint vaak inspirerend en licht, maar kan
.
steeds
zwaarder worden. De vrijwilliger denkt er niet
meer mee op te kunnen houden zonder dat de toch
al kwetsbare cliënt daarvan schade ondervindt
Sociaal en Cultureel Planbureau
Meer nadruk op informele zorg
‘Wanneer mensen langer in hun omgeving
willen blijven wonen zal er ook meer van die
omgeving worden gevraagd’
‘Als ondersteuning nodig is, wordt allereerst
gekeken naar het eigen, sociale netwerk en
de financiële mogelijkheden van betrokkenen
en wordt de hulp dichtbij georganiseerd.’
Bron: Toekomst awbz (juli 2013) Brief hervorming langdurige zorg (april 2013)
Sociaal en Cultureel Planbureau
Waarom meer nadruk informele zorg?
• Meer (oude) ouderen
• Meer chronisch zieken
• Meer extramuralisering
Sociaal en Cultureel Planbureau
Stelling
Goed dat overheid verwacht dat mensen meer voor
elkaar zorgen als iemand chronisch ziek is of een
beperking heeft
Sociaal en Cultureel Planbureau
VWS 7 november 2013
Wat vinden mensen hiervan?
Goed dat overheid verwacht dat mensen meer voor elkaar
zorgen als iemand chronisch ziek is of een beperking heeft
40
35
30
25
20
15
10
5
0
helemaal
oneens
Sociaal en Cultureel Planbureau
oneens
niet eens,
niet oneens
mee eens
helemaal mee
eens
Aantallen
Mantelzorg
Allen
> 8 uur en > 3 maanden
3,5 miljoen
1,1 miljoen
Vrijwilligers in zorg
Enquêtes
Registraties
1 miljoen
450.000
Sociaal en Cultureel Planbureau
Soorten vrijwilligerswerk
INDIVIDU
GROEP
maaltijdvoorziening, klussendienst, administratie,
tuinonderhoud, boodschappen doen
(rolstoel)wandelen, zwemmen
huisbezoeken, oppasdiensten
maatjescontact
buddyzorg
vrijwillige palliatieve terminale zorg
dagopvangprojecten
meegaan en begeleiden bij evenementen,
excursies, dagtochten en vakanties
Sociaal en Cultureel Planbureau
BEELD
Vooral vrouwen
van middelbare leeftijd
zijn actief
als vrijwilliger in de zorg
Sociaal en Cultureel Planbureau
Buren/bejaarden/gehandicaptenhulp, 2010 (%)
25
20
15
10
5
0
Sociaal en Cultureel Planbureau
Grenzen aan informele zorg
Sociaal en Cultureel Planbureau
Grenzen aan informele zorg 1
Kunnen
• Beschikbare tijd (werk, gezin)
• Reistijd
• Financiële belemmeringen
• Ondersteuning belangrijk
• Afhankelijk van vrijwilliger en taak
• Organisaties vinden het lastig in te schatten
• Steeds meer eisen aan organisaties (match)
Sociaal en Cultureel Planbureau
Grenzen aan informele zorg 2
Willen
• Relatie moet goed zijn (mantelzorg)
• Type taken (billen wassen)
• Motieven (wat drijft mensen; wederkerigheid)
Mogen
• Geen wettelijke eisen
• Wel eisen kwaliteit (verantwoorde zorg)
Sociaal en Cultureel Planbureau
Geluk naar intensiteit vrijwilligerswerk
4.15
4.1
4.05
4
3.95
3.9
3.85
3.8
Uren per week
Sociaal en Cultureel Planbureau
BEELD
Toekomst steeds meer
tekort aan vrijwilligers
in de zorg
Sociaal en Cultureel Planbureau
Tekorten: heden en verleden
Trends
Aantal vrijwilligers in het algemeen stabiel
Tekort
Sommige organisaties nu al tekort
Onduidelijk welke taken blijven liggen
Sociaal en Cultureel Planbureau
Toekomst onzeker
Aanbod (demografie)
• Ontkerkelijking
• Ouderen
Vraag
• Meer ouderen/zieken/extramuralisering
• Meer gevarieerde en intensievere hulpvraag
Sociaal en Cultureel Planbureau
Nieuwe vormen vrijwilligerswerk
Nieuwe vormen
• Flitsvrijwilligers
• Geleid vrijwilligerswerk
• Bewonersinitiatieven
lokale initiatieven
die op overwegend vrijwillige basis
activiteiten uitvoeren om mensen met een beperking te
ondersteunen
die verder gaan dan het faciliteren van ontmoeting en
recreatie
en daar als groep de regie over voeren (in plaats van
landelijke formats uit te voeren).
Sociaal en Cultureel Planbureau
Bewonersinitiatieven ondersteuning
Indeling naar ‘primair’ thema
1. Professionele zorg en nabuurschap
2. Vrijwilligersdiensten
3. Samen koken en eten
4. Ruilkring
Andere indelingen
• Complexiteit: grootte vs. benodigde kennis
• Doelgroep: eigen kring vs. buiten eigen kring
Sociaal en Cultureel Planbureau
Conclusies
Al veel mensen actief (mantelzorg/vrijwilligerswerk)
In de toekomst meer nodig, steeds meer eisen
Waar liggen de grenzen (willen / kunnen / mogen)?
Aandachtspunten
• Werven én behouden vrijwilligers
• Match vraag en aanbod
• Ondersteunen van vrijwilligers
• Hoe nieuwe vormen te organiseren
Sociaal en Cultureel Planbureau
Literatuurstudie
Vragen?
Suggesties?
www.scp/nl
[email protected]
[email protected]
Sociaal en Cultureel Planbureau