Schoonheid

Steven de Groot
organisatievormgever
over
Schoonheid in organisaties
Samenvatting boek
‘Schoonheid in organisaties. Op weg naar Esthetische
Verantwoord Ondernemen’, Eburon, 2006
KULTIFA
www.kultifa.nl
1
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Vraagstellingen
• Waarom hebben we geen oog voor schoonheid
tijdens ons werk, maar enkel daar buiten?
• Wat is schoonheid?
• Wat is schoonheid in organisaties?
• Wat levert werken aan schoonheid op?
• Hoe maken we onze organisaties mooier?
2
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Over schoonheid
• ‘Schoonheid is het doel van alle wording en het
enige dat zichzelf rechtvaardigt’ – Whitehead
• ‘Wat schoon is, is ook geliefd, en wat niet schoon
is, is ook niet geliefd’ – Theogonis (6de-5de eeuw
v.Chr.).
3
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat is schoonheid?
spannend
apart
nieuw
authentiek
uitdagend
Schoonheid:
- gradueel
- subjectief
-persoonsafhankelijk
harmonieus
eenvoudig
zuiver
afwijkend
vreemd
innovatief
4
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheidsbeleving,
-waardering & -beoordeling
Interpretation
CRITIQUE
Reflecting on
notation and
executions
AUDIENCE
Receiving
executions
ART WORK
AUTHORS
Notating
scores, scripts
TECHNICIANS
Executing
manifestations
from notations
Creation
•
5
Gadameriam Kreis (Guillet de Monthoux, 2000)
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat vindt u
• uw mooiste bezit?
• uw mooiste belevenis?
• uw mooiste herinnering?
• uw mooiste ontmoeting?
• uw mooiste dag?
• de mooiste ruimte in uw huis
• de mooiste man / vrouw?
• het mooiste kunstwerk?
• uw mooiste levenswerk
6
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
We hebben behoefte aan schoonheid
Behoeften
7
Eerste vertaling naar
schoonheid in organisaties
Voedsel: honger en dorst bevredigen
Salaris
Veiligheid: bescherming tegen weer,
wind en vijanden
Veilige werkplek
Ergens sociaal bijhoren: familie,
stam, dorp, kerk
‘Lid ‘zijn van een organisatie
(gebonden en verboden
medewerker, trots op de organisatie
Liefde, erkenning, zelfontplooiing en
kennis: rol, status, onderwijs
Erkenning voor werkzaamheden,
taakverrijking, promotie, vak- en
competentie-ontwikkeling
Esthetische behoefte:
schoonheid, aangename en
boeiende ordening, decoratie
Mooi kantoor?
Mooie boeiende mensen?
Mooie huisstijl?
Mooie producten en diensten?
Mooi voortbrengingsproces?
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Ontwikkeling van organisaties
De
efficiënte
organisa
tie
(> 1960)
Markteis
:
prijs
Perform
ance
criteria
efficienc
y
8
De
kwalitei
tsorganis
atie
(>
1970)
Markt
eis:
prijs
kwalitei
t
Perfor
mance
criteria
efficien
cy
kwalitei
t
De
flexibele
organisati
e
(> 1980)
Markteis
:
prijs
Kwaliteit
keuze/le
vertijd
Perform
ance
criteria
efficiency
kwaliteit
flexibilite
it/
snelheid
De
innovatie
ve
organisati
e
(> 1990)
De
esthetis
che
organisa
tie
(> 2000)
Marktei
s:
prijs
kwalitei
t
keuze/l
evertijd
uniekh
eid
Markteis:
prijs
kwaliteit
keuze/lev
ertijd
uniekheid
verantwo
ord
Perfor
mance
criteria
efficiency
kwaliteit
flexibilit
eit/ (EVO)
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen
snelhei
Performa
nce
criteria
efficienc
y
kwaliteit
flexibiliteit
/
snelheid
innovati
De esthetische organisatie
• De menselijke soort realiseert haar hoogste potentieel
als mensen samen aandachtig schoonheid produceren;
dat impliceert het realiseren van een collectieve ambitie
waarvan het resultaat vele anderen ontroert
• De esthetische organisatie streeft er voortdurend naar
dat haar collectief geproduceerde artefacten door
steeds meer mensen, van een steeds hogere
esthetische waardering worden voorzien
• Een organisatie () is gebaat bij medewerkers en andere
stakeholders die beschikken over een hoge esthetische
sensitiviteit.
Weggeman, 2003
9
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat vindt u
• uw mooiste bezit in uw werk?
• uw mooiste belevenis op uw werk?
• uw mooiste herinnering aan uw werk?
• uw mooiste ontmoeting tijdens uw werk?
• uw mooiste dag op uw werk?
• de mooiste ruimte in uw organisatie?
• uw mooiste collega?
• het mooiste kunstwerk op uw werk?
• uw mooiste werkresultaat?
10
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheidniveaus 1
‘Mooie werkgever’
Vormgeving logo,
werkplek & gebouw
Voorbeeldfunctie Leerklimaat
(flow)
Bijdrage aan
people & planet
IMAGO
Esthetiek
verhogende
competenties
MENS ORGANISATIE
Beroepsethiek
schoonheidsproductie
leiderschap voor
schoonheid
Visie op
schoonheid
productieschoonheid
11
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Marketing
Schoonheidniveaus 2
• in medewerkers: esthetische sensitiviteit,
gewetensvolheid, zelfinzicht (met name over de eigen
bekwaamheden), leervermogen en samenwerken
• in organisatieaspecten: managementstijl, cultuur,
middelen (fysieke inrichting & vormgeving), processen
en het resultaat hiervan, de producten & diensten
• schoonheidsimago
12
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Strategieën voor schoonheid
OUTPUT
Lelijk
Mooi
Lelijk
Lelijke organisatie
Kunstfabriek
(schoonheidsproductie)
THROUGHPUT
Mooi
13
Operatieteam
Kunstgroep
(productieschoonheid)
(schoonheidsproductie
én
productieschoonheid)
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Strategieën voor schoonheid
productieschoonheid
Operatieteam
(productieschoonheid)
Kunstgroep
(schoonheidsproductie
én
productieschoonheid)
Kunstfabriek
(schoonheidsproductie)
schoonheidsproductie
14
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheid in organisaties =
De betekenis van schoonheid voor de organisatie is
gebaseerd op de waarden van de organisatie en deze
zijn consequent doorvertaald naar de competenties
en het gedrag van medewerkers, de
organisatieaspecten (fysieke en mentale) en de te
leveren producten & diensten en het imago.
Schoonheid in organisatie =
schoonheidsproductie X productieschoonheid
15
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
De draaideur tot de schoonheid 1
16
Beelden bij schoonheid
Vertaald naar organisaties
Harmonieus
Harmonie van gelijkgerichtheid en
samenwerking, maar ook afwijkend
In evenwicht / symmetrie
Evenwicht tussen economische en
altruïstische doelen
Individu versus collectieve ambities
Volmaakt
Consequent doorgevoerde
missie/visie in schoonheidsniveaus in
de organisatie
Eenvoudig
Ontdaan van alle details en afleiding
Zuiver en authentiek
Beroepsethiek
Bewust bekwaam / vakmanschap
Spannend, nieuw/innovatief,
verrassend
Ondernemend
Lef
Innovatie
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
De draaideur tot de schoonheid 2?
-
Schoonheid
buiten de organisatie
kunst
belangeloos / functieloos
gefinancierd
concreet / zichtbaar
In/uitgan
g van
de
organisatie
-
-
17
Schoonheid
binnen de organisatie
mens, processen &
inrichting
samenwerking &
persoonsontwikkeling
producten en diensten
imago
maatschappelijke
bijdrage
kostenpost /
rendementsvraag
diffuus / onzichtbaar
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat levert schoonheid op 1?
‘De esthetische schoonheid brokkelt af onder invloed
van het analyserend begrijpen’ - Hegel
Schoonheidskapitaal of esthetisch kapitaal is het
vermogen om te schoonheid te beleven en esthetische
waarde te creëren die voorbijgaat aan economische en
sociale dimensies
Is schoonheid om schoonheid niet genoeg?
18
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Wat levert schoonheid op 2?
• Mooie processen, mooie output, mooi imago
• Goed werkgeverschap versus mooi werkgeverschap
• Goed werkgeverschap levert geld en med.tevredenheid
op
• MVO levert aandeelhouderswaarde en hoger
bedrijfseconomisch rendement
• Maar ook: trots, betrokkenheid en verhoging van
productiviteit bij medewerkers
19
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Werken aan schoonheid:
Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
(Organisaties mooier maken)
Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO) =
op een mooie wijze mooie producten / diensten
voortbrengen
(met economisch rendement als positief bij-effect)
Of anders gezegd:
op een economisch rendabele wijze
schoonheidsproductie én productieschoonheid
realiseren
20
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Leren van MVO: overeenkomsten
• beiden starten met een waarden-oriëntatie en hebben
gevolgen voor het denken en handelen van de
medewerkers, de spelregels binnen de organisatie en
leiderschap
• beiden streven sociale en ecologische (MVO wat
sterker) doelen na
• beiden achten mensontwikkeling belangrijk (people)
• beiden willen bijdragen aan de maatschappij (planet)
21
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Leren van MVO: verschillen
• EVO streeft ook een cultureel belang na (eigenheid,
schoonheid en contrast) en geen of veel minder een
bedrijfseconomisch belang
(schoonheid om schoonheid)
• EVO richt zich ook op de fysieke inrichting en
vormgeving van de organisatie en de werkplek
• EVO hanteert geen normen, meetsystemen en
verantwoordingsplicht
• EVO doet een sterk beroep op de esthetische beleving
door medewerkers en afnemers;
esthetische sensitiviteit is een voorwaarde
22
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Stappenplan EVO:
Organisational Beauty Program
7. Communiceren
1. Extern oriënteren:
schoonheid als waarde
6. Werken aan schoonheid
2. Intern oriënteren:
schoonheid als waarde
Organisational
Beauty
Program
5. Opzetten monitoringsen meetsysteem: de
schoonheidsnorm
3. Spiegelen: hoe mooi
zijn we?
4. Opstellen strategie:
schoonheidsproductie en/of
productieschoonheid
23
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheid als organisatiewaarde
Aan de orde stellen van schoonheid als waarde:
• breder: schoonheid respecteren, waardoor met meer
perspectieven & alternatieven rekening wordt gehouden;
• dieper: meer rekening houdend met het verleden en de
gevolgen op de lange termijn;
• rijker: zich beslissen op basis van argumenten
(‘de menselijke soort realiseert haar hoogste potentieel als mensen samen
aandachtig schoonheid produceren; dat impliceert het realiseren van een
collectieve ambitie waarvan het resultaat vele anderen ontroert’)
• beter verdedigbaar: baserend op argumenten zodat het
nadelen beter bestand zijn tegen kritiek (investeren in
schoonheid verhoogt behalve schoonheid op zich ook het financieel
rendement, aandeelhouderswaarde, maar verhoogt ook trots, betrokkenheid
en productiviteit bij medewerkers). (Cramer et al. 2005).
24
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Spiegelen: gradaties van schoonheid
Voorbeelden van de spiegel:
• Medewerkers zijn bewust bekwaam & bewust onbekwaam
• Medewerkers lachen veel en beleven dagelijks plezier met
elkaar
• Heterogene samenstelling: lef, verrassing en ‘excelleren’
wordt gestimuleerd (kleurrijk)
• De leiding inspireert, daagt uit, wekt vertrouwen en legt
medeverantwoordelijkheid bij haar medewerkers (geen
consensus maar het beste idee wint)
• De werkplek is prettig en stimulusrijk
• Bedrijfsdoel is het realiseren van schoonheidsproductie
en/of productieschoonheid
25
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Schoonheidsstrategie
26
Schoonheids
-strategie
Waardering door
Focus op
schoonheidsniveaus
Schoonheids
-productie
Afnemers
Schoonheidsimago
Schoonheid in medewerkers
Productieschoonheid
Medewerkers
Organisatieaspecten
Schoonheid in medewerkers
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Spiegelen: gradaties van schoonheid
Voorbeelden van de spiegel:
• Medewerkers zijn bewust bekwaam & bewust onbekwaam
• Medewerkers lachen en beleven dagelijks plezier met
elkaar
• Heterogene samenstelling: lef, verrassing en ‘excelleren’
wordt gestimuleerd (kleurrijk)
• De leiding inspireert, daagt uit, wekt vertrouwen en legt
medeverantwoordelijkheid bij haar medewerkers (geen
consensus maar het beste idee wint)
• De werkplek is prettig en stimulusrijk
• Bedrijfsdoel is het realiseren van schoonheidsproductie
en/of productieschoonheid
27
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
5 van 10 Gouden regels voor het
implementeren van EVO
2. Aanpak die nauw aansluit bij de bedrijfscultuur en de
gangbare manier van werken en communiceren.
3. Eén of meerdere competente en sociaal vaardige
sleutelfiguren die het proces coördineren, mensen in de
organisatie weten te enthousiastmeren
4. Commitment van management (tenminste 2 jaar) en
vervulling leiderschapsrol
5. Beschouw EVO als een cyclisch en continu
wordingsproces
9. Coördinatie verschillende activiteiten en samenhang
(de verbindingen tussen de drie schoonheidniveau’s)
binnen één EVO kader.
28
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)
Tenslotte: Hoe mooi is uw organisatie?
‘Schoonheid is het doel van alle wording
en het enige dat zichzelf rechtvaardigt’ – Whitehead
Meer informatie / scans op:
www.schoonheidinorganisaties.nl
Genootschap ter bevordering van schoonheid in
organisaties
Steven de Groot, onderzoeker (IVA) / organisatievormgever
[email protected]
29
Mooi verdiend. Over schoonheid in organisaties en Esthetisch Verantwoord Ondernemen (EVO)