Geestelijke gezondheidszorg staat voor een grote

Algemeen directeur Johan Depoortere gaf na 7 jaar de fakkel door aan Cathy Room
“Geestelijke gezondheidszorg staat voor een grote uitdaging”
Na 7 jaar als algemeen directeur van het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart in Ieper, gaf Johan Depoortere (64)
de fakkel op 31 mei 2011 door aan administratief-financieel directeur Cathy Room. Hij blikt terug op een boeiende periode,
waarin hij de werking van het ziekenhuis samen met een gemotiveerd team verder vorm mocht geven, maar waarin hij de
zorg voor de psychisch kwetsbare patiënt en de beeldvorming rond psychiatrie ook zag evolueren.
De nood aan geestelijke gezondheidszorg zal in de toekomst
niet afnemen. Wel integendeel. Dat is een eerste vaststelling
die afscheidnemend algemeen directeur Johan Depoortere
maakt, als hij zijn werkveld overschouwt. Er doen zich allerlei maatschappelijke fenomenen voor die nieuwe benaderingswijzen vergen. Hij denkt daarbij aan dubbeldiagnose
(genetische voorbeschiktheid met additioneel druggebruik,
delinquentie, …) en de forensische psychiatrie. Daarnaast
daalt de leeftijd waarop pathologieën en crisissen zich voordoen almaar (als gevolg van verslaving, stress, ongeremde
mogelijkheden, …), wat de preventie en vroegdetectie ook
belangrijker maakt. Anderzijds stelt de toenemende vergrijzing meer eisen aan de ouderenpsychiatrie, maar mag dementie niet automatisch de stempel ‘psychiatrie’ krijgen.
Beweging
“De geestelijke gezondheidszorg is momenteel volop in beweging”, zegt Johan Depoortere. “Na Beschut Wonen en het
Psychiatrisch Verzorgingstehuis (PVT) maken we nu een
derde golf mee: de ‘vermaatschappelijking’ van de zorg. Dit
betekent dat de zorg voor mensen met psychiatrische problemen niet langer als vanzelfsprekend in bedden in een instelling (intramuraal) gebeurt, maar dat de focus verschuift
naar doorgedreven maatschappelijke integratie van de patiënt, die zoveel mogelijk in zijn vertrouwde omgeving verzorgd en begeleid wordt. Met alle partners uit verschillende
disciplines zal het ziekenhuis moeten afspreken hoe die
nieuwe geestelijke gezondheidszorg in ons netwerk gecoördineerd beoefend zal worden. Er zullen minder bedden beschikbaar zijn, maar voor sommige doelgroepen zal er uiteraard altijd zeer gespecialiseerde intramurale zorg nodig blijven. Zal de maatschappij echter bereid zijn om de psychiatrische patiënt op te nemen? Zal ze aanvaarden dat de patiënt,
in een alternatieve woonvorm, geïntegreerd blijft en gerehabiliteerd wordt? Dat is een vraag die mij sterk bezighoudt.
Hier lijkt mij een belangrijke rol weggelegd voor de familie.”
Toekomst
De voorbije jaren heeft het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig
Hart alles in het werk gesteld om de beeldvorming rond psychiatrie positief te beïnvloeden, door een groeiende openheid, de verspreiding van een Nieuwsbrief, het ter beschik-
Rijselsestraat 33
8900 Ieper
Johan Depoortere
king stellen van het nieuwe auditorium voor externen, de organisatie van symposia, … “Met het oog op de acceptatie van
de psychiatrie blijft deze inspanning belangrijk”, meent algemeen directeur Depoortere. “Ik besef wel dat onze ‘outcome’,
het resultaat van onze behandeling, moeilijk meetbaar is,
maar inzicht in de cijfers over opname, behandeltijd, ontslag, eventuele heropname, … kunnen bij buitenstaanders
het vertrouwen wekken dat behandeling ook wérkt. Ons ziekenhuis heeft altijd veel belang gehecht aan een wetenschappelijke onderbouwing van zijn werking. In de toekomst zal
de instelling nog méér een centrum van kennis en expertise
worden. De zorg binnen de muren zal zich immers nog intensifiëren en wellicht ook uitbreiden, want in de regio is nog
een hiaat inzake kinder- en jeugdpsychiatrie. Naast interdisciplinair werken en groeien in deskundigheid, blijven een
transparante organisatie, onderling respect en zorg voor de
zorgenden belangrijke waarden. Persoonlijk heb ik hier altijd
veel belang aan gehecht, evenals aan participatief leiderschap. Ik prijs mij gelukkig dat het ziekenhuis een cultuur
van teamwork kent. Voor mij zal het wel even wennen zijn
om mentaal afstand te nemen van mijn voorbije job, maar
voor het spreekwoordelijke ‘zwarte gat’ is geen gevaar … De
geestelijke gezondheidszorg staat nu voor een grote uitdaging. De omschakeling zal tijd vergen. Ik heb er evenwel alle
vertrouwen in dat de integratie binnen het netwerk zal slagen, als alle partners er samen resoluut voor gaan!” n
COLOFON n Deze Nieuwsbrief is een uitgave van het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart,
v.z.w. Gezondheidszorg ‘Bermhertigheid Jesu’, Poperingseweg 16, 8900 Ieper
Tel. 057 23 91 11 | Fax 057 23 91 12 | [email protected] | www.hhartieper.be
Eindredactie: Marc Dejonckheere n Verantwoordelijke uitgever : Mieke Kerckhof
Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart opent eigen productenwinkel
Een winkel met een boodschap
Op 1 februari 2011 opende het Psychiatrisch Ziekenhuis
Heilig Hart een eigen productenwinkel aan de Poperingseweg
8 in Ieper. ’t één & ’t ander verkoopt een waaier aan mooie, originele en handgemaakte (vaak gepersonaliseerde) artikelen
van de ergotherapeutische ateliers: keramiek, kaarsen, houtwerk, handgeschept papier, tuinproducten volgens het seizoen, …
“Het is een winkel met een boodschap”, vertelt eindverantwoordelijke Bruno Libbrecht, “omdat er een heel verhaal van
onze werking en over psychische kwetsbaarheid achter schuilgaat. Dat is een belangrijke reden waarom klanten komen.
Niet uit medelijden, maar omdat ze achter onze werking en
visie staan en ook omdat onze producten degelijk en fijn afgewerkt zijn.”
De nieuwe, zichtbare winkel buiten het ziekenhuis vormt een
uitbreiding van de therapeutische mogelijkheden rond arbeid
en productiviteit. Hij stelt patiënten in staat om te werken
aan meerdere punten: structuur, resultaat, afwerking, kwaliteit, doorzetting, eigenwaarde, stressbestendigheid, …
Volgens hun interesse en mogelijkheden kunnen ze er onder
discrete begeleiding oefenen in bediening, kassa, inpakken,
omgang met klanten, etalage, publiciteit, stockbeheer, boekhouding, poetsen, … De winkel is geen eindpunt, maar een
‘t een en ‘t ander
tussenschakel naar een volgende stap, zoals terugkeer naar de
vorige job, activiteitencentrum, beschutte werkplaats, vrijwilligerswerk, … Hij komt tegemoet aan de bekommernis om
zorg, waar mogelijk, meer en meer buiten de muren van het
ziekenhuis te organiseren.
’t één & ’t ander aan de Poperingseweg 8 in Ieper is open van
dinsdag tot vrijdag, telkens van 13.30 tot 17.30 uur. Iedereen
is er welkom om kennis te maken met het productaanbod van
de ergotherapie van het ziekenhuis. Neem een kijkje op www.
teenentanderieper.be. Contact: [email protected],
tel. 057 23 91 78. n
VOORAANKONDIGINGEN
In het Onthaal en de Raadplegingen van het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart, Poperingseweg 16 in Ieper, loopt nog tot begin
september de kunsttentoonstelling ‘RE-Construction’. De zwart-witfoto’s van Danny Veys, leraar documentaire fotografie aan het
Hoger Instituut voor Visuele Kunsten Sint-Lucas in Brussel, schetsen een beklijvend beeld van Zuid-Oost-Azië 500 dagen na de
verwoestende tsunami van 26 december 2004. Tijdens de week gratis te bezichtigen van 14 tot 18.30 uur en op weekend- en feestdagen van 10 tot 18.30 uur. Info: 057 23 91 11.
Het Psychiatrisch Ziekenhuis H. Hart organiseert een derde reeks ‘Training cognitief gedragstherapeutische technieken voor
de huisarts’. De gespecialiseerde training in niet-medicamenteuze technieken, met positief effect op depressieve klachten, wordt
geleid door Roland Rogiers (klinisch psycholoog, gedragstherapeut, deeltijds verbonden aan de vakgroep Huisartsgeneeskunde en
eerstelijnsgezondheidszorg aan UGent, halftijds gedragstherapeut in de Kliniek voor Angst- en Stemmingsstoornissen van
UZGent) en Ivan Adriaen (klinisch psycholoog, gedragstherapeut in het P.Z. H. Hart, trainer en gastdocent). De praktijkgerichte
sessies vinden plaats op 8, 15 en 22 september en 6 en 13 oktober 2011. Inschrijven kost 75 euro. Formulier op te vragen via info@
hhi.gzbj.be en terug te mailen of te faxen op 057 23 91 12 tegen 15 augustus 2011. Deelnemers ontvangen het boek ‘Aanpak van
angst- en stemmingsstoornissen door de huisarts’. Het aantal plaatsen is beperkt tot 20.
In het Dienstencentrum De Kersecorf, Rijkeklarenstraat 83 in Ieper organiseert het Psychiatrisch Ziekenhuis de training ‘Mentaal
Fit voor 60+’. Deze cursus/training richt zich tot iedereen vanaf 60 jaar die een mate van balans en welbevinden wil ervaren ondanks leeftijdgerelateerde moeilijkheden zoals verliezen, pensionering, lichamelijke achteruitgang, … De sessies worden geleid
door Evy D’hoop, klinisch psychologe, Kris Tijtgat, hoofdverpleegkundige en Katrien Luca, ergotherapeute. De coördinatie is in
handen van supervisor dr. Guy Touquet, neuropsychiater. Ze vinden plaats op dinsdag 4, 11, 18, 25 oktober en dinsdag 8, 15, 22,
29 november 2011, telkens van 13.30 u. tot 15.30 u.
Het aantal inschrijvingen is beperkt. Bij de inschrijving krijgen de deelnemers uitleg over de cursus en wordt er samen met de begeleiders gekeken of de kandidaten er baat bij kunnen hebben. Inschrijven kan tot 15 september 2011 door te bellen naar het P.Z.
H. Hart Ieper tel. 057 23 91 11 en te vragen naar Evy D’hoop of Kris Tijtgat. Mailen kan ook: [email protected] of [email protected]
(naam en telefoonnummer of e-mailadres opgeven).
PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS H. HART - IEPER
Beste lezer,
De geestelijke gezondheidszorg (ggz)
staat voor een grote uitdaging. Met
Beschut Wonen en het Psychiatrisch
Verzorgingstehuis (PVT) behoorde het
Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart
reeds tot de pioniers in de ‘vermaatschappelijking’ van de zorg. Onze jarenlange samenwerking met de meest uiteenlopende
zorgactoren in de regio wordt nu geformaliseerd binnen het nieuwe netwerk ggz.
Ons projectvoorstel in het kader van artikel 107 van de Ziekenhuiswet, met het
oog op naadloze, getrapte en meer ambulante zorg op maat, werd door de overheid
goedgekeurd, mits enkele beperkte bijsturingen. Wat de ambities zijn en hoe de
zorgvernieuwing in een ruim samenwerkingsverband doorheen 5 functies gerealiseerd wordt, leest u in deze Nieuwsbrief.
Twee andere initiatieven getuigen evenzeer van onze openheid op de maatschappij en onze samenwerking met andere sectoren zoals ‘werk’: de opening van onze
productwinkel ’t één & ’t ander (zeker
een bezoek waard) en onze bijdrage als
zorgpartner aan het Tender Activerings­
zorgproject van de VDAB.
Op 31 mei nam Johan Depoortere afscheid als algemeen directeur van het
Psychia­trisch Ziekenhuis Heilig Hart. Zijn
terugblik op die zeven boeiende jaren en
zijn visie op nieuwe ontwikkelingen in de
geestelijke gezondheidszorg leest u eveneens in deze Nieuwsbrief.
Cathy Room
Algemeen
directeur
Nieuwsbrief
EDITIE JULI 2011
Naar een betere geestelijke gezondheidszorg
Ingrijpende hervormingen doen hun intrede in de geestelijke gezondheidszorg. Via de
buitengebruikstelling van bedden in de psychiatrie en de herallocatie van middelen
(artikel 107 van de Ziekenhuiswet) stimuleert de overheid de uitbouw van multidisciplinaire zorgnetwerken die op elke zorgvraag reageren met een individueel zorgtraject op
maat. Het projectvoorstel voor de regio Ieper-Poperinge-Diksmuide is, mits enkele
kleine bijsturingen, goedgekeurd. “De meer ambulante, gemeenschapsgerichte zorg impliceert o.a. meer vroegdetectie en -interventie, andere woon/zorgvormen en minder of
kortere residentiële behandeling, al zullen er altijd bedden en intensieve residentiële
zorg nodig blijven”, zegt hoofdgeneesheer dr. Guy Touquet van het Psychiatrisch
Ziekenhuis Heilig Hart. “Opdat niemand uit de boot valt, gaan de partners-zorgactoren
binnen het nieuwe model nog intenser samenwerken.”
Aan de grote omwenteling in de ggz ging
heel wat beleidsvoorbereidend werk vooraf. Een eerste belangrijke mijlpaal in 2002
was de publicatie van artikel 11 van de
Ziekenhuiswet, dat het begrip van zorgprogramma’s en netwerken in de ggz
introduceerde. Daarop besliste de Inter­
ministeriële Conferentie Volksgezond­­
heid om met experimenten te starten, om
artikel 11 in de praktijk te brengen. Zo
ontstonden in onze regio de eerste zorgprogramma’s en later de therapeutische
projecten, zoals ‘Integrale begeleiding van
ouderen met ernstige psychiatrische problemen’ met een zestal partners in deze
regio. De overheid keurde in Vlaanderen
45 dergelijke projecten goed om het overleg op het niveau van de patiënt te organiseren. “Het probleem was echter dat er
voor al deze projecten geen globaal, samenhangend, noch sturend kader bestond en dat er gaandeweg ook nieuwe
noden zichtbaar werden, vooral op het
vlak van ambulante zorg”, zegt dr. Guy
Touquet.
uu
Functioneel model
De zoektocht mondde uiteindelijk uit in het vastleggen van een
functioneel model. De 5 functies die alle ggz-actoren gezamenlijk
moeten vervullen en de werkwijze zijn sinds 2010 beschreven in de
‘Gids naar een betere geestelijke gezondheidszorg door de realisatie
van zorgcircuits en zorgnetwerken’ (zie ook: www.psy107.be). De 5
functies zijn (1) activiteiten inzake preventie, promotie van de ggz,
vroegdetectie, screening en diagnosestelling, (2) ambulante intensieve behandelteams voor zowel acute als chronische psychische problemen, (3) rehabilitatieteams die werken rond herstel en sociale inclusie, (4) intensieve residentiële behandelunits voor zowel acute als
chronische psychische problemen waarvoor opname noodzakelijk is,
en (5) specifieke woonvormen waarin zorg kan worden aangeboden
als het thuis(vervangend) milieu hiertoe niet in staat is.
Artikel 107 van de Ziekenhuiswet laat ziekenhuizen toe om een deel
van hun middelen (als gevolg van de afbouw van bedden door de
overheid) flexibel te gebruiken om de nieuwe manier van werken in
te voeren. Er is géén afbouw van middelen of personeel. Ze worden
alleen anders besteed (herallocatie) om functies binnen het nieuwe
model te helpen realiseren. Dit moet gebeuren in een formeel samenwerkingsverband. De 8 basispartners van het zorgnetwerk in de
Ieperse regio zijn de 4 ggz-actoren (P.Z. H. Hart, Beschut Wonen,
CGG Largo, PVT), aangevuld met de huisartsenvereniging vzw Jan
Yperman, Samenwerkingsinitiatief Eerstelijnsgezondheidszorg
(SEL), Similes en het Jan Ypermanziekenhuis.
Netwerkcomité: (staand) Wim Laporte, Jef Vulsteke, Ignace Noyez,
Koen Demuynck, (zittend) Tine Langedock, Mieke Craeymeersch,
Cathy Room, An Van Wanzeele
Vroeger alert
Het Ieperse projectdossier in het kader van artikel 107 staat op de
lijst van 12 projecten die in juni 2011 goedgekeurd werden en in aanmerking komen voor financiering van o.m. de netwerkcoördinator,
betrokken artsen, bijkomende aanwervingen en materiële kosten.
De proefprojecten zullen minstens over 3 jaar lopen en ondertussen
geëvalueerd worden. Als ze succesvol blijken, wordt het functionele
model algemeen ingevoerd.
De verregaande hervorming van ggz, met het oog op meer ambulante zorg, gaat gepaard met een buitengebruikstelling van bedden. In
het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart in Ieper worden over een
periode van één jaar 28 van de 347 bedden afgebouwd. Daardoor
komen er 8 tot 10 voltijdse equivalenten aan personeelsmiddelen
vrij. “Voor een bepaalde categorie patiënten zal altijd langdurige, intramurale zorg nodig zijn”, zegt dr. Guy Touquet. “Afbouw betekent
evenwel niet dat patiënten op straat komen te staan. Bovenop de natuurlijke uitvloei kunnen ze opgevangen worden in een Woon- en
Zorgcentrum, PVT, Beschut wonen, …maar ook thuis met lang­durige
begeleiding of in nieuw te ontwikkelen vormen i.s.m. met de privé-
markt en in overleg met thuiszorg. Binnen het nieuwe model zal de
residentiële zorg zich nog verder intensifiëren, maar we zullen vroeger alert moeten zijn hoe we een patiënt na een crisis opnieuw naar
de maatschappij oriënteren en kijken wie van de partners uit het netwerk de juiste zorg kan aanbieden op de juiste plaats.”
“Geest van samenwerking zat al ingebakken in de
regio”
Het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Largo wordt als ‘referentiepartner’ in het nieuwe zorgnetwerk de trekker voor functie 1: activiteiten inzake preventie, promotie van ggz, vroegdetectie,
screening en diagnosestelling. Aansluitend bij de nieuwe visie had
CGG Largo al een belangrijke inbreng in VDIP (Vroegdetectie voor
psychose), beschikt het centrum over preventieteams suïcide en alcohol/drugs (vorming van intermediairen) en is er van oudsher een
goede samenwerking met de actoren uit de eerste lijn. “We willen in
een open geest met alle betrokken partners nagaan welke initiatieven er al bestaan, knelpunten opsporen, hiaten invullen en met elkaar afstemmen om de naadloze (vraaggestuurde) zorg te kunnen
waarborgen binnen de trajectbegeleiding op cliëntniveau”, zegt klinisch psycholoog Tine Langedock, algemeen directeur van CGG
Largo in Ieper en voorzitter van de werkgroep rond functie 1. CGG
Largo biedt ambulante hulpverlening (psychotherapie) aan in de
tweede lijn, buiten de residentiële setting. “Daarnaast heeft CGG
Largo, net als PZT (Psychiatrische Thuiszorg Ieper) overigens, expertise in outreachend werk: de ondersteuning van intermediairen of
hulpverleners over hoe ze met een potentiële cliënt kunnen omgaan,
ook in een vroeg stadium van een ziektebeeld. Door hun preventieve
acties en vroege interventies hopen zij o.a. te voorkomen dat iemand
onnodig in een residentiële psychiatrische setting terechtkomt. De
overheid ziet binnen functie 1 een uitgelezen rol weggelegd voor de
cgg’s om de eerstelijnsfunctie te versterken. Zo voorkom je, binnen
de notie van ‘stepped care’, dat een intensievere zorg of opname
noodzakelijk wordt. Artikel 107 biedt de mogelijkheid, om de geest
van samenwerking die al ingebakken zat in de regio, verder uit te
bouwen. Binnen het netwerk is dit nu meer geformaliseerd. Het is
een uitnodiging om nog meer en beter te doen, maar het theoretisch
kader van dit ambitieuze programma om de ggz te herdefiniëren, moet nog verder ingevuld worden en concrete projecten moeten nog vorm krijgen. We zijn er alvast samen
bewuster mee bezig, in het belang van de cliënt.”
Tine Langedock
Mobiele behandelteams in oprichting
De middelen die vrijkomen door de afbouw van bedden in het
Psychiatrisch Ziekenhuis, worden ingezet in nieuwe initiatieven
voor de functies 2, 3 en 4 van het nieuwe zorgmodel. “In het netwerk
starten we met enkele concrete zaken”, zegt Ignace Noyez, directeur
patiëntenzorg van het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart in Ieper
en lid van het netwerkcomité. “In het vernieuwde ggz-concept voorziet functie 2 de oprichting van ambulante intensieve behandelteams. In overleg met de huisartsen, eerstelijnsdiensten en Jan
Yperman gaan we een mobiel behandelteam in de thuissituatie oprichten voor personen met een psychiatrische problematiek in een
(sub)acute toestand. Dit team, onder supervisie van een psychiater,
bestaat uit een psycholoog, maatschappelijk werker en psychiatrisch
verpleegkundige. Het treedt onmiddellijk en intensief op bij crisis
(bv. suïcide­poging) met de bedoeling een opname te voorkomen. De
begeleiding aan huis, eventueel na een spoedopname, duurt maximaal 30 dagen. Hoe dit mobiele team zal werken, wordt nu stapsgewijs uitgewerkt en vastgelegd in een protocol. Het moet in februari
2012 operationeel zijn met 8 voltijdse equivalenten (VTE).”
Daarnaast wordt er een tweede soort behandelteam in het leven geroepen, voor mensen met een langdurige, chronische, complexe problematiek. Dit ambulante, intensieve en multidisciplinaire FACTteam (Functie Assertive Community Treatment) is gericht op herstelbevordering (functie 2), maar evenzeer op rehabilitatie en inburgering in de maatschappij (functie 3). De begeleiding sluit aan bij de
leefwereld van de patiënt en daarbij komen ook aspecten als vrije
tijd, opleiding, werk, wonen, … aan bod. De intensiteit en frequentie
van de zorg is afhankelijk van de nood van de patiënt (vraaggestuurd) en kan uitgebreid worden met bijkomende diensten (PZT,
Largo, …) en vaardigheidstrainingen (ergo, arbeidstrajectbegeleiding, …). Het FACT-team zal eveneens uit 8 VTE bestaan.
“Het vernieuwingsproject genereert een nieuwe dynamiek”, besluit
Ignace Noyez. “De mobiele teams zijn een eerste concrete realisatie.
Ze spelen in op de kenmerken van ons werkingsgebied: een dunbevolkte regio met beperkte mobiliteit en lager inkomen. Er
blijkt een hogere nood aan
ambulante psychologische begeleiding door een beperkt sociaal vangnet, grotere kans op
vereenzaming, moeilijker toegang tot zorg en een hoog aantal suïcides.”
Ignace Noyez
Een ruimer palet aan woon/zorgvormen
“Dat een cliënt begeleid wordt in zijn natuurlijke thuisomgeving,
waar zijn leven ligt en waar hij zich goed voelt, dat is het belangrijkste”, zegt Koen Demuynck. Tot voor kort was hij coördinator van
Beschut Wonen in Ieper. Recent werd hij aangesteld als netwerkcoördinator van het nieuwe netwerk ggz Ieper-Poperinge-Diksmuide.
“Voor een aantal mensen met psychische problemen is dit echter
niet mogelijk en werden tussenoplossingen uitgewerkt. Beschut
Wonen, ontstaan uit het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart, was
27 jaar geleden een eerste vorm van ‘vermaatschappelijking’: mensen met een gestabiliseerde, chronische psychiatrische problematiek
met ondersteuning in de stad laten wonen (18 woningen, 77 bewoners en 9 begeleiders). Om tegemoet te komen aan mensen met een
grotere zorgvraag ontstond het Psychiatrisch Verzorgingstehuis
(PVT) in Ieper, een primeur voor Vlaanderen. Onder artikel 107 zal
de residentiële opname uiteraard blijven, maar zal een ruimer palet
aan woon/zorgvormen groeien, afhankelijk van de zorgvraag van de
cliënt. De Ieperse huisvestingsmaatschappij Ons Onderdak voorziet
al enkele huurwoningen voor bewoners begeleid in het kader van beschut wonen. Er zijn werkafspraken om dit uit te breiden op de nieuwe duurzame wijk De Vloei tussen de Zonnebeekseweg en de
Meenseweg. In het kader van de vermaatschappelijking van de zorg
zullen ook meer en meer mensen tot de doelgroep van de huisvestingsmaatschappij behoren. Wij willen ze met onze expertise ondersteunen in de omgang met mensen met psychische problemen.
Dezelfde specialistische zorg kunnen we aanbieden aan woon- en
zorgcentra, om psychiatrische ouderen met een gestabiliseerd ziektebeeld bij te staan bij hun reïntegratie in de maatschappij.”
In de toekomst ziet Koen Demuynck binnen het netwerk en in samenspraak met de partners
ook nieuwe tussenvormen
tussen wonen en zorg ontstaan, zoals aanleunwoningen, campuswoningen, huisvesting met inwonende conciërge, … in de overgang van residentiële naar volledig ambulante zorg. n
Koen Demuynck
“Zorgvernieuwing moet ook gezinsvriendelijk zijn”
Zorg op maat, continuïteit van zorg, meer zorg in het thuismilieu, meer aandacht voor wonen en werken, meer preventie
en vroegdetectie, … De familievereniging Similes vzw juicht
de zorgvernieuwing zeker toe. “Om te slagen zal de zorg ook
gezinsvriendelijk moeten zijn en moeten de gezinnen een
stem krijgen”, benadrukt Mieke Craeymeersch, directeur van
Similes en lid van het netwerkcomité in Ieper.
De Federatie van Vlaamse Simileskringen vzw is een pluralistische familievereniging voor gezinsleden en nabijbetrokkenen
van mensen met psychiatrische problemen in alle woonvormen. Similes verenigt partners, ouders, kinderen, broers en
zussen, vrienden van de patiënt en organiseert open activiteiten (informatief, vormend, cultureel) en besloten gespreks- en
ontmoetingsbijeenkomsten als hefboom voor een positieve
beeldvorming, acceptatie en verwerking. De organisatie ver-
leent ook advies en ondersteuning en verdedigt de belangen
van de gezinnen bij de diverse overheden.
“Veel families hebben nu het gevoel dat ze niet als volwaardige
partner betrokken worden en dat de kloof met de zorgverstrekkers nog te groot is”, zegt Mieke Craeymeersch. “Terwijl het bewezen is dat werken met de familie essentieel deel uitmaakt
van een goede zorg: beluisteren, informeren, ondersteunen, …
van de familie heeft een betere uitkomst voor het herstel van
de patiënt. Er is minder herval, de symptomen keren minder
snel terug, de relatie tussen de familie en de patiënt is hoger
van kwaliteit. Binnen de evolutie naar vermaatschappelijking
van de zorg is het evident dat de rol van de familie veel groter
zal worden en dat ze ook meer ondersteuning tot zelfzorg nodig zal hebben. De familie is er immers continu, 24 uur op 24
en 7 dagen op 7, het jaar door, terwijl de hulpverlening er
slechts bij momenten is. De families vinden het principe van de
TAZ: opstap naar hulpverlening én tewerkstelling
Het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart stapte eind 2009 als ‘zorgpartner’ in het project Tender Activeringszorg (TAZ) van de
VDAB in de regio West-West-Vlaanderen. Voor langdurig werkzoekenden met een psychische/psychiatrische problematiek vormt
TAZ een opstap naar zowel hulpverlening als tewerkstelling in het normaal economisch circuit, het beschermde circuit of arbeidszorg.
Tender Activeringszorg is een zorgproject voor mensen die
langdurig werkloos zijn en als gevolg van een medische,
mentale, psychische of psychiatrische problematiek (MMPPproblematiek) moeilijk aan het werk raken. Ze zijn al een tijd
als werkzoekende ingeschreven. Ondanks VDABinspanningen komen ze niet op de arbeidsmarkt terecht.
Hun (niet-arbeidsmarktgerelateerde) problemen zijn te
groot. Mits goedkeuring van de VDAB-psycholoog en na
screening door het consultatiebureau worden ze tot TAZ
toegelaten en verder begeleid door de GTB (gespecialiseerde
trajectbepaling en -begeleidingsdienst).
Zorg en empowerment
“TAZ werkt vanuit twee invalshoeken”, verduidelijkt psychologe Debbie Demiddel van het P.Z. H. Hart. Zij is zorgcoördinator
voor West-West-Vlaanderen (regio Ieper-Veurne-Diksmuide).
“Vanuit het ziekenhuis werk ik als ‘zorgpartner’ aan de psychische of psychiatrische problematiek van de werkzoekende: uitdiepen wat die precies inhoudt, hoe zwaar die is, om te achterhalen in welke mate die de persoon hindert om te werken.
Minder zware problematiek kan ik zelf remediëren. Gaat het
om een ernstiger stoornis (depressie, persoonlijkheidsstoornis,
verslaving, …) dan wordt de kandidaat doorverwezen naar de
hulpverlening, meestal naar CGG Largo, mogelijk ook naar de
Dagkliniek of eventueel volgt een residentiële opname. Is er
medicatie of een bijkomende medische opinie nodig, dan zien
ze ook een psychiater.”
Naast de zorgpartner is er in TAZ ook een ‘empowermentspartner’ die voor meer praktische en sociale ondersteuning zorgt.
In de Westhoek is dit vzw Werkperspectief. De begeleiding
houdt bv. in: op het werk raken, een treinkaart kopen, kinderopvang regelen, een cv opstellen, … De empowermentspartner
Debbie Demiddel
peilt naar de sterktes en de beperkingen van de werkzoekende
en zoekt ook een geschikte stageplaats (max. 300 uur) in uiteenlopende sectoren: bij Werkperspectief (De Groene Kans),
bij Westlandia, Stuurkracht, reguliere bedrijven, …
Advies
Uiteindelijk wil TAZ, dat momenteel een 50-tal dossiers behandelt, mensen vooruithelpen en op het einde van het traject van
18 maanden opnieuw aan het werk krijgen. De zorgpartner, de
empowermentspartner en GTB komen maandelijks samen om
zicht te krijgen op de totale persoon en om de voortgang te evalueren. Op het einde van het traject formuleert de psycholoog/
zorgcoördinator een advies over de werksetting: toeleidbaar
naar het normaal economisch circuit, beschutte werkplaats, sociale werkplaats, arbeidszorg, of niet toeleidbaar.
“Langdurig werkzoekenden met een minder zware MMPPproblematiek, zoals faalangst, minderwaardigheidsgevoel, sociaal isolement, … zijn echt wel vooruit te helpen met motiverende gesprekken, denktraining, sociale vaardigheidstraining,
…”, besluit Debbie Demiddel. “Door de stage voelen ze zich
weer nuttig, winnen ze aan zelfvertrouwen, bouwen ze contacten op, gaan ze opnieuw solliciteren, … waardoor ze opnieuw
aan werk kunnen raken.” n
Mieke Craeymeersch
zorgvernieuwing alvast heel positief. De vermaatschappelijking is heel waardevol, maar de vraag is hoe alles in de praktijk
zal verlopen. Als de zorgverstrekkers aan huis komen en na een
crisis weer vertrekken, moet het gezin echter ook weer verder
kunnen en zal het extra ondersteuning nodig hebben. We blijven er dan ook op hameren dat de familie maximaal betrokken
moet worden binnen artikel 107.”
Similes vzw hoopt de werking van de Similesgroep, verbonden
aan het Psychiatrisch Ziekenhuis Heilig Hart in Ieper, te verruimen en open te trekken voor families in het hele werkingsgebied. Similes zoekt ook steun bij de hulpverlening voor het organiseren van infoavonden, om familieleden te vormen en te
ondersteunen. Een reflectiegroep van familieleden kan in de
toekomst vanuit de dagelijkse praktijk feedback geven aan de
zorgverstrekkers en zo de stem van de gezinnen laten horen. n