Aandachtspunt - Leo Kannerhuis

Bijlage : Voorlichtingsbrochure V2 T.8B
VOOR WERKGEVERS/COLLEGA'S VAN PERSONEN MET EEN
AUTISME SPECTRUM STOORNIS
Bijlage : Voorlichtingsbrochure V2 T.8B
Woord vooraf
Deze brochure is bedoeld voor werkgevers en collega's van mensen met een Autisme
Spectrum Stoornis (ASS). In het kort worden de relevante aandachtspunten, waar deze
personen mee geconfronteerd kunnen worden op een arbeidsplek, benoemd en uitgelegd
aan de hand van voorbeelden.
Verschillen, maar ook overeenkomsten binnen de ASS bepalen het individuele functioneren
van de autistische werknemers.
In de bijlage worden de drie belangrijkste stoornissen uit het autistisch spectrum kort
beschreven.
Uiteraard zijn niet alle behandelde punten van toepassing op elke werknemer met autisme.
Daarom is een mondelinge toelichting altijd belangrijk. Deze toelichting kan zowel door de
werknemer zelf als door zijn eventuele jobcoach of een andere begeleider worden verstrekt.
Toelichting
Het is de bedoeling dat deze werkgeversvoorlichting altijd met een toelichtend gesprek aan
een werkgever/collega wordt gegeven.
Elke cliënt met autisme is uiteraard anders en het is vervelend als men hem/haar dingen toe
gaat schrijven die in haar/zijn geval niet van toepassing zijn.
Bovendien is het zaak dat dit schrijven niet zomaar ergens komt te liggen. In vertrouwen dus
en met een gesprek waarbij de betreffende cliënt centraal staat.
Dit gesprek kan met of zonder de cliënt zelf plaatsvinden. Het is wel belangrijk dat hij/zij er
van weet en ermee akkoord gaat.
De jobcoach staat in dienst van de cliënt tenslotte.
Bijlage : Voorlichtingsbrochure V2 T.8B
Aandachtspunt
Stoornis in het
waarnemen
Omschrijving
De wereld wordt
fragmentarisch (in stukjes)
waargenomen.
Toelichting
Het is moeilijk om betekenis te geven aan de
samenhang tussen diverse activiteiten.
Voorbeeld
Men kan zich geen voorstelling maken van
wat de werkelijke betekenis is van het hebben
van een baan. Men moet het aan den lijve
ondervinden voordat men hier betekenis aan
kan geven.
Generalisatie
Wat in de ene situatie geleerd Datgene wat geleerd is, moet bij verandering
en/of getraind is, wordt niet
van de situatie (of bijv. een afspraak) opnieuw
automatisch meegenomen
worden besproken. Het is belangrijk om te
naar een andere situatie.
checken of de informatie is begrepen.
Schakelproblemen
Mensen met autisme hebben Het is belangrijk om veranderingen van tevoren
vaak problemen met
aan te kondigen.Wanneer dit niet mogelijk is, is
veranderingen en
extra aandacht van belang.
onvoorspelbaarheid.
Tegenstellingen
Het kunnen en kennen ligt ver Voorbeeld
tussen taalgebruik
uit elkaar.
Iemand met een HAVO opleiding en een vlotte
en functioneren
babbel blijkt weinig inzicht te hebben in
eenvoudig werk (vakken vullen bij de
supermarkt).
Voorbeeld
Communicatie (I)
Men vindt het vaak moeilijk
om niet-gesproken taal te
Een fronsende blik van een collega is moeilijk
begrijpen.
of wordt niet opgemerkt.
Communicatie (II)
Contacten zijn vaak
Het gebrek aan wederkerigheid in het contact
oppervlakkig en niet
kan als storend/pijnlijk ervaren worden.
wederkerig.
Voorbeeld
Men kan in pauzemomenten wat zwijgzaam
zijn of apart gaan zitten (omdat de persoon in
kwestie dit zelf prettig vindt). Ook kan het zijn
dat men juist wel veel praat, maar nauwelijks
hoort wat een ander zegt.
Voorbeeld
Communicatie (III)
Men pakt de taal vaak
letterlijk op.
Bij een fietstochtje wordt geroepen: “Let goed
op de weg !” (i.p.v. op de persoon die achter je
fietst) en de betreffende persoon kijkt meteen
naar beneden naar het wegdek.
Communicatie (IV)
Open vragen zijn moeilijk.
Men wordt liever voor een eenvoudige keuze
gesteld (kiezen op zich is voor de meeste
mensen met autisme ook al iets moeilijks) of
bevraagd op een concrete manier.
Zintuiglijke
Er zijn aanwijzingen dat men Voorbeeld
waarneming
zintuiglijk anders (sterker of
Prikkels die voor andere medewerkers
zwakker dan gemiddeld)
acceptabel zijn, kunnen voor deze mensen
waarneemt.
bijvoorbeeld al snel te luid, te fel, te sterk of te
zwak zijn.
Preoccuperen
Sommige mensen hebben de Preoccupaties kunnen van invloed zijn op
neiging om dwangmatig of
concentratie, tempo en nauwkeurigheid.
overdreven veel met
bepaalde onderwerpen of
handelingen bezig te zijn.
Acceptatieproblemen Men heeft veelal geen reëel
In sommige situaties leidt dit tot frustraties,
m.b.t. de handicap
zelfbeeld.
bijvoorbeeld omdat het niveau van de
werkzaamheden lager ligt dan men verwacht.
Bijlage : Voorlichtingsbrochure V2 T.8B
Structuurbehoefte
Het is van belang dat de
taken en verwachtingen
duidelijk zijn.
Perfectionisme
Men is vaak gericht op
perfectie.
Betrouwbaarheid
In het algemeen geldt dat
men zeer gelijkmatig is qua
functioneren, met name als
de situatie in grote mate
voorspelbaar is.
Men heeft veel baat bij een duidelijk overzicht
van het werk en de werksituatie. Als deze
duidelijkheid er niet is, geeft dat veel
onzekerheid en bovendien kunnen hoofd- en
bijzaken dan gemakkelijk door elkaar gehaald
worden. Soms kunnen afbeeldingen of
geschreven instructies een waardevol
hulpmiddel zijn.
T.a.v. het werk kan dit vaak een groot voordeel
zijn. In bepaalde gevallen kan het een nadeel
zijn: namelijk als men té precies is en het
tempo hier onder gaat leiden
Dit geldt met name als het om een passende
werkplek gaat.
Uiteraard is de thuissituatie ook een factor die
van invloed kan zijn.
Bijlage : Voorlichtingsbrochure V2 T.8B
Bijlage
In het algemeen geldt dat structuur in ruimte, tijd en materiaal, met maximale
voorspelbaarheid, continuïteit en individuele aandacht essentieel zijn voor mensen met
autisme. Per individu zullen er accentverschillen zijn.
De verschillen hangen ook nauw samen met de aard van de stoornis binnen het autistisch
spectrum.
Ten eerste heb je het klassieke beeld van autisme, er is dan sprake van:
- kwalitatieve beperking in sociale interacties met name in de wederkerigheid,
- kwalitatieve beperkingen in zowel verbale als non-verbale communicatie,
- beperkte, zich herhalende stereotiepe patronen van gedrag, belangstelling en activiteiten.
Ten tweede heb je het Syndroom van Asperger.
Het verschil zit in de communicatie: personen met Asperger hebben een normale
spraakontwikkeling. Bovendien hebben ze een normale of hoognormale intelligentie.
Er is vaak sprake van motorische onhandigheid. Deze personen worden vaak hoger
ingeschat door hun taalgebruik, maar kunnen vaak niet voldoen aan eisen en verwachtingen
en lopen daardoor de kans vast te lopen op hun werk.
Tenslotte de groep PDD-NOS, in het Nederlands: Pervasieve Ontwikkelings Stoornis Niet
Anderszins Omschreven.
Dit is een restcategorie, die slechts zeer summier en negatief omschreven wordt. Er zijn
ernstige tekorten in de sociale interactie of in de communicatie of er zijn stereotiepe
gedragingen, belangstellingen en activiteiten. Deze personen hebben moeite met
generaliseren en met het inleven in de ander.