Lesbrief kettingreactie

Verjaardagskaart voor de Koning
Oproep aan de kinderen van Tilburg;
Op 27 april is het zover: dan bezoekt de Koning met zijn familie onze
mooie stad Tilburg en ook het Ontdekstation. De Uitvinders van het
Ontdekstation hebben een verjaardagskaart voor de Koning.
Maar deze kaart moet natuurlijk wel opvallen!
Daarom bouwen de uitvinders een spectaculaire machine.
Een kettingreactie om de verjaardagskaart aan de koning te geven.
Wil jij het Ontdekstation helpen? Word uitvinder en bouw je
eigen kettingreactie. Presenteer jouw machine op de website.
De bouwers van de meest indrukwekkende kettingreactie krijgen
vrijkaartjes voor de hele klas om een keer naar het Ontdekstation te komen.
Inzenden kan op:
Uiterste inzenddatum:
www.kettingreactievoordekoning.nl
25 april
Kettingreactie bouwen in de klas
Wat is een kettingreactie?
Een kettingreactie wordt ook wel ‘domino-effect’ genoemd. Er is sprake van actie en
reactie. Een beweging wordt in gang gezet en alles wat erop volgt, komt ook in beweging.
Hoe bouw je een kettingreactie?
Het leuke aan een kettingreactie is, dat je die met alles kunt bouwen. Kijk wat er in het
klaslokaal ligt en ga hiermee aan de slag. Laat je verrassen!
Ter inspiratie
Een aantal andere handige materialen zijn: plakband/tape, plakbandrolletjes, wc-rolletjes,
ballen, autootjes, lego, bouwblokken, (plastic)bekers en knikkers.
Stoelen of boeken kunnen bijvoorbeeld dienen als grote dominostenen, tafels en kasten
kunnen gebruikt worden voor hoogteverschillen en touw kan gebruikt worden als takel. Je
kunt een plank schuin zetten en hiervan een glijbaan maken, waarvan spullen naar
beneden glijden, die weer iets aanstoten. Laat de kinderen experimenteren met de
materialen en ga er vooral veel plezier aan beleven.
Een grote kettingreactie met de hele klas
Maak groepjes van ongeveer 3 kinderen. Elk groepje krijgt een deel van de klas
toegewezen waar ze kunnen bouwen (dit kan bijvoorbeeld 1 meter zijn). Laat ze
samenwerken met de groepjes naast ze, zodat ze de onderdelen op elkaar aan kunnen
sluiten.
Kettingreactie filmen
Als de klas een kettingreactie in werking zet, is het leuk om de beweging te filmen.
Kinderen kunnen laten zien aan anderen wat ze gemaakt hebben. Door het filmpje te
uploaden op www.kettingreactievoordekoning.nl maakt de hele klas kans op een bezoek
aan Het Ontdekstation!
Meer uitdaging of verdieping?
In de bijlage hebben we de uitleg van een aantal krachten toegevoegd. Veel van deze
krachten zijn van toepassing op de kettingreactie. Je kunt hier aandacht aan besteden
door krachten te laten herkennen en benoemen.
Bijlage Toelichting van de 6 meest voorkomende krachten in een kettingreactie
Zwaartekracht
Voorbeelden: vallend voorwerp, maan of satelliet die in een baan om de aarde draaien.
Alles wat je laat vallen, valt recht naar beneden en nooit omhoog of schuin omlaag.
Dit komt door de zwaartekracht. Alles wat massa heeft – een beker, een planeet,
een mens, noem maar op – heeft zwaartekracht. Anders gezegd: alle voorwerpen –
groot en klein – trekken elkaar aan.
Veerkracht
Voorbeelden: trampoline, bungeejumpen, vering op fiets(zadel)
De meest bekende voorbeelden hiervan zijn veren of elastieken. Als een voorwerp
vervormt, wil deze weer terug vervormen naar de originele staat. De kracht die
hierbij vrijkomt, is de veerkracht.
Spankracht
Voorbeelden: grote hangbrug (Erasmusbrug) en touwtrekken
Wanneer een kracht op een touw komt, zal dit touw zich aanspannen. Hoe strakker
het touw staat aangespannen, hoe groter de spankracht is.
Wrijvingskracht
Voorbeelden: luchtwrijving op de fiets, remmen met een voertuig, antislipmat
Wrijvingskracht is een kracht, die gaat over wat er gebeurt als twee objecten langs
elkaar wrijven. Er kan weinig wrijving tussen twee objecten zijn (je kunt makkelijk
over ijs glijden) en er kan veel wrijving tussen twee objecten zijn (over rubberen
tegels kan je juist helemaal niet makkelijk glijden). Wrijvingskracht uit zich meestal
in warmte (je handen worden bijvoorbeeld warm als je ze tegen elkaar wrijft).
Magnetische kracht*
Voorbeelden: spijker kleeft aan een magneet, kompas
Een belangrijke eigenschap van een magneet is, dat deze metalen aantrekt.
Magneten hebben een noord- en zuidpool. Als je 2 magneten bij elkaar houdt,
trekken ze elkaar aan (noordpool naar zuidpool) of stoten ze elkaar af (noordpool
tegen noordpool).
Middelpuntzoekende kracht*
Voorbeelden: zweefmolen, looping achtbaan, wasmachine
Dit is een kracht die een ronddraaiend object in zijn baan houdt.
Bijvoorbeeld de zwaartekracht bij de aarde en de maan, maar ook
het touw bij een kogelslinger. In het laatste geval is de spankracht
ook de middelpuntzoekende kracht is. De middelpuntzoekende
kracht kan dus met een andere kracht tegelijk voorkomen.
*Deze twee krachten zijn gecompliceerd.
Gebruik ze voor groepen en/of kinderen, die toe zijn aan een extra uitdaging.