lesidee - Malmberg

LESIDEE augustus 2013
Lesidee: Eigenaar tand John
Lennon wil muzikant klonen
OVER HET LESIDEE
Samenvatting
De Canadese tandarts die een kies van de John Lennon in zijn bezit heeft wil de ex-Beatle nu
klonen aan de hand van DNA uit die rotte kies. Klonen is iets wat we bij planten al heel lang
doen, maar waarom eigenlijk? En hoe werkt het klonen bij mensen? En wat zijn de bezwaren?
Hoort bij
4e klas havo, vwo
Trefwoorden
DNA, klonen, gebit, kies, planten, tand
LESIDEE
Brontekst
De Canadese tandarts Michael Zuk kocht twee jaar geleden een kies die van John
Lennon is geweest en heeft nu plannen de ex-Beatle te klonen.
Zuk hoopt DNA uit de rottende kies van Lennon te kunnen onttrekken, zo laat de tandarts
weten. Hij heeft zelfs een website opgezet voor zijn project.
‘Terwijl wetenschappers proberen om een mammoetkloon te maken, moet het met dezelfde
technologie mogelijk zijn om een menselijke kloon te maken,’ denkt Zuk.
De tandarts heeft Amerikaanse wetenschappers bereid gevonden een poging te wagen om het
DNA van Lennon veilig te stellen, alhoewel de kies in fragiele staat verkeert. DNA uit tanden
wordt al jaren gebruikt bij forensisch onderzoek en kan decennia na iemands dood nog worden
geëxtraheerd.
Lennon gaf de getrokken kies midden jaren zestig aan zijn huishoudster. Zij gaf hem aan haar
dochter, die fan was van The Beatles. De familie verkocht de tand twee jaar geleden voor circa
25.000 euro. De zus van Michael Zuk verwerkte een fragment van de kies in 2012 in een beeld
van John Lennon.
Bron: http://www.nu.nl./muziek/3556091/eigenaar-tand-john-lennon-wil-muzikantklonen.html (22-08-2013)
Links





Nieuwsartikel met leuk filmpje over de verkochte kies in 2011
http://edition.cnn.com/2011/11/05/world/europe/uk-lennon-tooth-auction
De website van de tandarts
http://www.johnlennontooth.com/
Youtube fragment van nieuwsbericht over de tand van Lennon [05:12]
https://www.youtube.com/watch?v=v5mTetqLHoc
Imagine van John Lennon [03:32]
http://www.youtube.com/watch?v=XLgYAHHkPFs
De onderdelen leren van een tand
http://biodesk.nl/vertering/puzzel-tand.swf
1
© Uitgeverij Malmberg
LESIDEE augustus 2013
Vragen
1
Als onderzoekers DNA willen halen uit bijvoorbeeld een Egyptische mummie, wordt vaak als
eerst gekeken of dit DNA uit de botten, tanden of kiezen kan worden gehaald. Deze
organen vergaan minder snel omdat ze erg hard zijn.
Hoe heet de harde laag om tanden en kiezen heen?
2 Welk zachter deel van tanden en kiezen wordt beschermd door deze harde laag?
3 Een kloon is een genetisch identieke nakomeling van één ouder.
Doen bacteriën die zich ongeslachtelijk voortplanten ook aan klonen?
4 Klonen wordt al eeuwen gedaan bij planten.
Hoe noem je deze vormen van klonen?
5 Wat is een voordeel om gewassen te klonen?
6 Om John Lennon te klonen wordt er waarschijnlijk gebruik gemaakt van een
kerntransplantatie. Hierbij wordt de kern van een cel uit de kies in een ontkernde eicel
geplaatst.
Hoeveel chromosomen heeft een celkern van John Lennon en hoeveel chromosomen heeft
de ontkernde eicel?
7 Wat moeten de onderzoekers vervolgens doen met de ‘bevruchte eicel’?
8 Een van de problemen waar de tandarts waarschijnlijk tegen aan gaat lopen is het DNA uit
de kies.
Wat kan het probleem met dit DNA zijn?
9 Stel dat het lukt John Lennon te klonen.
Zou deze ‘tweede tweelingbroer’ net zo goed piano kunnen spelen als de ‘eerste
tweelingbroer’? Verklaar je antwoord.
10 In Nederland is het verboden om mensen te klonen. In het ethische debat over het klonen
van mensen gaat het onder meer over het welzijn en de gezondheid van de kloon.
Kun jij meer redenen verzinnen waarom veel mensen erop tegen zijn?
2
© Uitgeverij Malmberg
LESIDEE augustus 2013
Antwoorden
1
2
3
Het harde deel om tanden en kiezen heet glazuur.
Het glazuur beschermt het zachtere tandbeen.
Nee, klonen is altijd menselijk ingrijpen. Dit wordt gewoon celdeling genoemd. Een
nakomeling verkregen door klonen of een nakomeling verkregen door celdeling zijn echter
wel genetisch gezien hetzelfde.
4 Het klonen van planten wordt stekken of enten genoemd. Ook het planten van knollen en
bollen is een vorm van klonen van dit gewas.
5 Gewassen worden gekloond om de gunstige eigenschappen die dat gewas heeft te
behouden. Na geslachtelijke voortplanting zouden de goede eigenschappen weg kunnen
vallen.
6 De celkern van John Lennon heeft 46 chromosomen. De ontkernde eicel heeft nul
chromosomen. Chromosomen komen bij mensen alleen voor in de celkern.
7 De ‘bevruchte eicel’ zal in de baarmoeder van een draagmoeder moeten worden geplaatst.
8 Kenmerkend voor oude DNA-monsters is dat er vaak nog maar weinig DNA aanwezig is en
wat er nog aanwezig is, is vaak beschadigd (gefragmenteerd).
9 Nee, dat kan hij niet. Hij heeft misschien wel ‘muzikale genen’, maar heeft nooit pianoles
gehad en heeft nog nooit een liedje geschreven.
10 Het is onnatuurlijk, je mag niet met mensen ‘knoeien’, klonen zou misbruikt kunnen
worden, je weet niet of het kind gezond ter wereld komt. Andere antwoorden ter
beoordeling aan je docent.
3
© Uitgeverij Malmberg