herhaling SE1 - kepler

WETENSCHAP
★ wetenschap is
onderzoeken en vragen
voor creatieve mensen
✦ levert een voorlopige waarheid
✦ kan niet overal antwoord op geven
✦ gevaarlijk? moeten we normen aanleggen?
✦
✦
★ voorbeeld kaars
waarnemingen
✦ onderzoeksvragen: X afhankelijk van Y? / wat gebeurt er?
✦
★ modellen in wetenschap en techniek
beschrijvend (atoommodel, lichtmodellen)
simulatiemodellen (computer: weer en klimaat, medicijnen)
✦ testmodellen (in windtunnel bv)
✦ altijd vereenvoudiging v/d werkelijkheid: je kunt niet alles in
rekening brengen / versimpeling vergemakkelijkt onderzoek
✦ modellen kunnen elkaar aanvullen (licht) of concurreren
(heelal en oorsprong)
✦
✦
Empirische cyclus
hypothese
voorspelling
denken
--------------- inductie --------------------- toetsen -------------------------------
werkelijkheid
verschijnselen
experimenten
anw overzicht onderwerp 1 tot 3 voor SE 1
verificatie
falsificatie
GEZONDHEID
★ Levensverwachting
✦
✦
gemiddelde!
afhankelijk van allerlei factoren (zoals hygiene)
★ Bedreigingen van onze gezondheid
bacteriën
✦ virussen: geen antibiotica (leeft niet: doodsprogramma)
✦ andere organismen zoals schimmels en wormen
✦ andere oorzaken zoals gif en straling
✦
★ Hygiene:
wetten van Mozes
✦ Semmelweis en Lister / Pasteur (pasteurisen / steriliseren)
✦ hygiene-hypothese: gaan we niet te ver?
✴ slecht opgevoed immuunsysteem
✴ allergie of auto-immuun ziektes: overreactie door onbalans
✦ wat we wel en misschien niet moeten doen
✴ balans aanbrengen
✴ hygiene rond riool, vlees en wond blijft belangrijk!
✦
★ Verdediging tegen ziektes
vier linies
✦ immuniteit: antistoffen en geheugencellen
✦ vaccinatie: geschiedenis en twijfels
✴ vereniging kritisch prikken
✴ jezelf niet van tevoren ziek maken
✴ jaarlijkse griepprik: waarom nodig / overbodig?
✦
★ Epidemiologie
aantallen, cijfers >> verbanden leggen
geschiedenis
✴ Snow, Nightingale, kankeronderzoek, voedingsonderzoek
✦ dubbelblind onderzoek
✴ aantallen, patient en arts blind, placebo
✦ angst voor nieuwe ziektes: vogelgriep e.d.
✦ problemen met antibiotica
✦
✦
anw overzicht onderwerp 1 tot 3 voor SE 1
MAAKBARE MENS
★ DNA
DNA: is het zo simpel? (zie p 4 - vergelijk receptenboek)
verwachting en realiteit bij nieuwe technieken
✦ cisgenese / transgenese
✦ doel gentechnologie en effecten (voeding / milieu?)
✦
✦
★ KLONEN (reproductief)
kerntransplantatie
✦ ouderdom van de kloon?
✦ genetisch vrijwel identiek
✦ uiterlijk en gedrag niet identiek
✦
★ PRENATALE DIAGNOSTIEK
valspositief en valsnegatief
✦ abortus versus acceptatie handicaps
✦ pre-implantatie-diagnostiek
✦
★ IVF (met of zonder gentechnologie)
belasting voor de vrouw
✦ kind met vijf ouders
✦ wensbaby’s
✦
★ STAMCELLEN
embryonaal
✴ restembryo’s > ander DNA
✴ therapeutisch klonen > zelfde DNA
✴ controversieel
✴ gevaren: kanker
✦ IPS: uit veranderde huidcellen
✴ zelfde DNA
✴ ethisch minder controversieel
✴ teratoom
✦ volwassen
✴ bot, huid, kraakbeen, beenmerg, luchtpijp, ….?
✴ gebeurt al
✴ zelfde DNA
✴ niet controversieel / geen teratomen
✦
anw overzicht onderwerp 1 tot 3 voor SE 1
Docentenboek
L 2 Gezondheid
1
DNA
2
regulatie
1
DNA
RNA
3
2
RNA
3
eiwit
eiwitketen
5
4
eigenschap?
(andere eiwitten
enzovoorts)
eigenschap
opgevouwen
en bewerkt
eiwit
(suikerzijketens)
het centrale dogma van Crick
bewerkt 4
RNA
(anders bewerkt RNA)
(andere ketens;
andere stoffen)
een reëler beeld van de werking van het DNA
anw overzicht onderwerp 1 tot 3 voor SE 1
schema 5
uitgeverij !Meppel
Edu Actief