Behandeling - Kinesitherapie Verbruggen Wilfried

Verbruggen Wilfried
Kinesitherapie – manuele therapie
Schouderpijn
Schouderpijn is een veel voorkomende klacht. De belangrijkste reden van schouderpijn is een
letsel aan de rotator cuff.
Andere belangrijke ouderzaken van schouderpijn zijn:
• Een 'frozen shoulder' of verstijfde schouder, een vorm van schouderontsteking die gepaard
gaat met een enorme verstijving, schouderpijn en bewegingsbeperking.
• Artrose of slijtage van het kraakbeen van het schoudergewricht wat leidt tot schouderpijn
en verstijving met bewegingsbeperking.
Wat is de rotator cuff?
De rotator cuff of het rotatorenmanchet is de sterke peeskap die het schoudergewricht
omsluit (rotator = draaien, cuff = omslag).
Het bestaat uit vier pezen, die samen één groot peesblad vormen. Die pezen zijn de uitlopers
van vier spieren die het schouderblad met de bovenarm verbinden. Ze zitten alle vier vast
aan de kop van de bovenarm (de humeruskop). Boven die bovenarmkop steekt het
schouderdak uit. Dat is een benig uitsteeksel aan de bovenkant van het schouderblad.
Samen met de grote schouderspier of deltoïd spier helpt een deel van de rotator cuff voor
het opwaarts bewegen van de arm. Een ander deel maakt draaibewegingen van de arm
mogelijk; zo kan de arm achter de rug en naar het achterhoofd gereikt worden. Daarnaast
zorgt het aanspannen van de rotator cuff ervoor dat de bol van de bovenarm stabiel
tegenaan de pan gecentreerd blijft en dat het gewricht stabiel blijft bij bewegen.
Door een chronische of acute overbelasting kunnen spieren of pezige structuren van de
rotator cuff ontstoken raken of beschadigd worden. Dat gebeurt meestal tijdens activiteiten
waarbij men de handen boven het hoofd beweegt (bijvoorbeeld schilderen, behangen…)
of waarbij een grote trekkracht op het schoudergewricht uitgeoefend wordt door extreme
bewegingen zoals bij sommige sporten (bv. tennis, zwemmen, basketbal, handbal en
volleybal, werpsporten…).
Bij felle of langdurige pijn moet u altijd een arts raadplegen.
Mogelijke letsels van de rotator cuff
1. Inklemming van de pezen (impingement)
Bij het bewegen van de arm en de schouder moeten de pezen van de rotator cuff in de
nauwe ruimte tussen het dak van het schouderblad (acromion) en de bol van de bovenarm
(humeruskop) glijden. Wanneer er onvoldoende ruimte is tussen het schouderdak en de
schouderkop, kunnen de schouderpezen ingeklemd raken. Deze inklemming doet het
peesblad ontsteken, verdikken en in een verder stadium zelfs scheuren. Vaak zijn ook de
slijmbeurzen ontstoken (bursitis).
2. Een peesscheur (rototor cuff ruptuur)
Een peesscheur kan ontstaan door een plotse abnormale belasting (een hevige
trekbeweging, kneuzing door val) of na een schouderluxatie (schouder uit de kom).
Meestal ontstaat een rotator cuff scheur geleidelijk aan door ontsteking en verzwakking van
de pees door langdurig inklemmen tegen het dak van het schouderblad
Bij langdurig bestaande scheuren kan er slijtage van de schouder optreden (rotator cuff
arthropathie).
3. Verkalkingen in het peesblad (rotator cuff calcificatie)
Schouderpijn kan ook het gevolg zijn van een verkalking in het schouderpeesblad. Deze
verkalkingen geven een constante zeurende pijn gedurende jaren. De pijn kan plots extreem
erg worden bij 'uitbreken' van de verkalking.
1. Schouderinklemming of impingement
Schouderinklemming of impingement is de meest voorkomende oorzaak van (chronische)
schouderpijn.
Bij het bewegen van de arm en de schouder moeten de pezen van de rotator cuff in de
nauwe ruimte tussen het dak van het schouderblad (acromion) en de bol van de bovenarm
(humeruskop) glijden. De ruimte tussen schouderdak en de kop van de bovenarm bedraagt
ongeveer 1 cm. In normale omstandigheden glijden de rotatorcuffpezen vlot door de
opening tussen het schouderdak en de schouderkop heen wanneer we onze arm en
schouder bewegen. Om die glijbeweging nog te vergemakkelijken, zit tussen de pezen en
het bot van het schouderdak een soort kussentje, de slijmbeurs of bursa.
Wanneer er onvoldoende ruimte is tussen het schouderdak en de schouderkop, kunnen de
schouderpezen ingeklemd raken en geïrriteerd worden, waardoor ze ontsteken ((rotator cuff
tendinitis of schoudertendinitis) en op de duur beschadigd worden. Meestal zal daarbij ook
de slijmbeurs ontstoken raken (bursitis).
Door de peesontsteking kan er ook kalkneerslag in de pees ontstaan (calcifiërende
tendinopathie), die de inklemming nog verergert. Uiteindelijk ontstaat een vicieuze cirkel van
zwelling, ontsteking en degeneratie. In sommige gevallen, vooral bij ouderen, kan door een
langdurige degeneratie een scheur in de pezen ontstaan (rotator cuff-ruptuur).
De pees van de bovenste schouderspier (supraspinatus spier) is meestal als eerste en enige
aangedaan, omdat deze bij de meeste bewegingen - vooral tijdens het heffen van de arm
tussen 70° en 120° - ingeklemd kan raken. Soms leidt dit ook tot een ontsteking van de lange
bicepspees die tussen de rotator cuff pezen doorloopt.
Oorzaken
• Zo’n inklemming of impingement is meestal het gevolg van een acute of langdurige
overbelasting van de schouder waarbij de schouderkop iets naar voren en boven verplaatst
wordt ten opzichte van de kom. Daardoor verkleint de bewegingsruimte tussen de kop en
het bot aan de bovenkant van de schouder.
Overbelasting kan optreden bij mensen die in hun sport of beroep vaak armbewegingen
boven de schouder maken, bijvoorbeeld als u intensief tennist of crawl zwemt, of bij
activiteiten waarbij u vaak uren lang met de armen boven het hoofd werkt, zoals schilderen,
behangen, poetsen, haag scheren, hout kappen... Ook bij sporten met veel
werpbewegingen zoals handbal, volleybal enzovoorts, waarbij de schouder extreme
draaibewegingen moet maken of de schouderspieren ongelijk belast worden.
• Bij een foutieve stand van het schouderblad, waarbij het schouderblad te veel naar voor
komt, kan bij het heffen van de arm een inklemming ontstaan. Dit kan het gevolg zijn van
een rugafwijking (bijvoorbeeld een ‘bolle rug’ of kyfose bij de ziekte van Scheuermann) of
wanneer de gewrichtsbanden en/of pezen van de schouder beschadigd zijn of te rekbaar
zijn (hyperlaxiteit of instabiliteit van de schouder).
• Door een val of een ander trauma kunnen de weefsels onder het schouderdak ontstoken
raken en ingeklemd worden.
• Door veroudering kunnen er veranderingen optreden in de kwaliteit van de pezen
waardoor deze dikker worden en kunnen ingeklemd raken.
Klachten
• Pijn
Vaak felle pijn in de voor- en zijkant van de schouder, vaak uitstralend naar de voor- en
zijkant van de bovenarm.
De pijn is het ergst als u de arm boven schouderhoogte beweegt (vooral bij bewegingen van
60 tot 120°), bijvoorbeeld om iets uit een hoge kast te pakken, de was op te hangen, een bal
op te gooien enzovoorts. Ook draaien van de arm in zijwaarts geheven stand geeft pijn.
Ook ’s nachts kan het pijn doen, vooral als u op de schouder ligt.
• Bewegingsbeperking
Op de duur worden sommige bewegingen moeilijker, bijvoorbeeld de arm achter de rug
brengen om een rits te sluiten.
• Ook de kracht in de schouder kan verminderen.
• Dikwijls is er bij letsels aan de rotator cuff sprake van een lichte instabiliteit van het
schoudergewricht: de kop van de bovenarm zit niet meer optimaal op zijn plaats.
Onderzoek en diagnose
Jonge mensen die veel sport doen en daarbij dit soort schouderpijn ondervinden, en mensen
boven de veertig die bij bepaalde activiteiten altijd schouderpijn krijgen, vooral bij
activiteiten waarbij ze de arm boven de schouders heffen, raadplegen het best een arts.
• De arts onderzoekt de arm en de schouder en kijkt welke plaatsen en bewegingen het
pijnlijkst zijn. Moeite bij het uittrekken van de kleding geeft vaak al informatie over de ernst
van het probleem.
• Een klassieke röntgenfoto kan nodig zijn om andere mogelijke oorzaken van de pijn op te
sporen.
• Soms zal een echografie worden uitgevoerd waarbij de ontsteking van de slijmbeurs en de
pezen zichtbaar wordt.
• Soms gebeurt een CT-scan of MRI-onderzoek om scheuren in de pees op te sporen.
Behandeling
Een inklemming wordt meestal zonder operatie behandeld (conservatieve behandeling).
• Rust
Stop tijdelijk met de activiteit die de pijn veroorzaakt (vooral vermijden van bovenarmse
bewegingen). Het schoudergewricht is erg gevoelig aan verstijving en verzwakking. Daarom
is het verstandig de schouder te blijven gebruiken, maar grote belasting ervan te vermijden.
• IJs
• Pijnstiller
Een niet-steroïdale ontstekingsremmer op basis van paracetamol vermindert de ontsteking,
de pijn, de zwelling en de roodheid.
• Cortisonespuit
Een inspuiting in het schoudergewricht of in de slijmbeurs met cortisone en een plaatselijke
verdovend middel. Door deze geneesmiddelen verdwijnen de pijn en de ontsteking van de
slijmbeurs en de pees. In lichte gevallen kan dat genoeg zijn om het probleem op te lossen.
Deze injecties kunnen tot maximaal drie keer gegeven worden; meer injecties met
corticosteroiden kunnen een slecht effect op de pezen hebben, waardoor deze eerder
scheuren.
• Kinesitherapie
Kinesitherapie met houdingscorrectie, trainen van de schouderblad stabiliserende spieren en
onderhouden van een soepele schouderbeweging kan verdere slijtage tegengaan.
Stretchoefeningen verminderen de stijfheid in de schouder. Daarna maken krachtoefeningen
de spieren van de rotatorcuff sterker.
Het is belangrijk de correcte oefeningen aan te leren en thuis regelmatig gedurende korte
oefensessie met een eenvoudige elastiek of rek en een katrol te onderhouden.
Operatieve behandeling van inklemming (acromioplastie of sub-acromiale decompressie)
Als al deze maatregelen niet helpen, kan bij een langdurige inklemming die hinder
veroorzaakt in het dagelijks functioneren (bv. last bij het uitvoeren van werk boven
schouderhoogte) besloten worden tot een operatie. Omdat dit een operatie is met veel
napijn en een vaak tegenvallende revalidatietermijn en bovendien niet 100% van de
patiënten hierop gunstig reageert, is dit niet de eerste keuze van behandeling.
Bij een acromioplastie wordt een deel van het bot aan de onderkant van het schouderdak
(acromion) weggeschaafd en worden de verdikte slijmbeurs en losse vezels van het
aangetaste peesblad verwijderd. Hierdoor ontstaat meer ruimte voor de ingeklemde pees of
pezen. Soms volstaat het om alleen de slijmbeurs te verwijderen (bursectomie), waardoor de
ingreep minder pijnlijk is en de revalidatie ook sneller verloopt. Indien nodig wordt meteen
ook het teveel aan kalk in de pezen verwijderd (zie verder: Verkalking of rotator cuff
calcificatie).
Deze ingreep wordt tegenwoordig bijna altijd met een kijkoperatie (arthroscopie) uitgevoerd
via enkele kleine gaatjes in de huid. De ingreep wordt meestal in dagbehandeling verricht
onder volledige verdoving.
Na de ingreep kunt u dagen- tot wekenlang last hebben van pijn en zal aangepaste
pijnbehandeling (ijs, pijnstillers, soms een pijnpomp) nodig zijn. Bespreek dit met de
behandelende arts. Vooral de nachten zijn moeilijk (niet kunnen liggen op de schouder, pijn
bij verleggen). Half rechtop slapen gaat vaak beter (zetel, relax..).
Mogelijke complicaties
• Zoals bij elke operatie kunnen infecties, een nabloeding en zenuw- en bloedvatletsels
optreden, maar dit is vrij zeldzaam.
Als gevolg van een arthroscopische ingreep kan er tijdelijk vocht worden opgestapeld in de
schouder.
• Schouderstijfheid ('frozen shoulder'): de schouder kan soms lange tijd stijf zijn, vooral na het
herstel van grote peesscheuren. Een goede revalidatie met hulp van de kinesist kan dit
meestal verhelpen.
• Na de operatie kan de schouderbeweeglijkheid wat beperkt blijven (vooral het naar
binnen en buiten draaien van de arm).
Revalidatie
De revalidatie na een rotator cuff ingreep duurt lang. Het duurt enkele maanden voor u de
schouder weer goed kunt gebruiken zonder pijn. U zult onder begeleiding van een kinesist
ook een specifiek oefenprogramma moeten volgen.
• Na de operatie krijgt u een mitella of draagband die u minstens één week moet dragen.
• Na 1 dag kan (als er niet tegelijkertijd een herstel van gescheurde pezen heeft
plaatsgevonden) met slinger- en pendeloefeningen worden begonnen. Doe deze
oefeningen meerdere malen per dag.
• Na 1 week kan er actief worden geoefend onder begeleiding van een kinesist. De
oefeningen moeten dagelijks gebeuren en steeds binnen de pijngrens.
• De eerste 2 weken mag u niet op uw geopereerde schouder slapen.
• U mag de eerste 3 weken niet autorijden.
• Licht werk is na 3 weken weer toegestaan (niet tillen).
Matig zwaar werk (lichte lasten tillen onder schouderhoogte) is toegestaan vanaf 6 weken.
Zwaar werk (boven schouderhoogte) is toegestaan na 3 tot 6 maanden.
• U mag de eerste 6 weken niet sporten (daarna afhankelijk van de sport). Als u een sport
beoefent, wordt er sportspecifiek geoefend tijdens de kinesitherapietherapie.
2. Peesscheur (rotator cuff ruptuur)
De pezen die de rotator cuff vormen, kunnen geheel of gedeeltelijk losscheuren. Dat kan
geleidelijk aan of plots gebeuren. Meestal scheurt eerst de bovenste pees (supraspinatus
pees), maar soms zijn er verschillende tegelijk gescheurd. Ook de lange pees van de
bicepsspier kan gedeeltelijk losscheuren van het bot. Ze loopt door een opening tussen de
rotatorcuffpezen het schoudergewricht uit. Vaak komen een rotatorcuffscheur en een
gescheurde of ontstoken lange bicepspees samen voor. Ze worden dan ook samen
behandeld.
• Een rotator cuff scheur kan plots ontstaan door een val op de arm of een hevige
trekbeweging aan de arm. Dit gebeurt meer bij jongere mensen. Bij oudere mensen kan een
scheur acuut optreden na een schouderluxatie (schouder uit de kom).
• Meestal ontstaat een rotator cuff scheur geleidelijk aan door ontsteking en verzwakking
van de pees door langdurig inklemmen tegen het dak van het schouderblad (impingement).
Dergelijke rupturen ontstaan meestal pas boven de leeftijd van 50 - 60 jaar. 10 tot 15%
procent van alle mensen tussen de leeftijd van 50-59 jaar heeft een rotatorcuffscheur, en
meer dan de helft van alle 80-plussers.
Klachten
• In het begin hebt u vooral pijn bij werken boven schouderhoogte (ruiten poetsen, was
ophangen,...). Vaak is er uitstraling naar de nek, de bovenarm of de hand en zijn er
tintelingen in de hand.
In een verder stadium treedt er ook ’s nachts pijn op, bij het liggen op de schouder.
• Een grote scheur en zeker een volledige scheur van het peesblad geeft ernstige
bewegings- en krachtsvermindering: u kunt de arm moeilijk opheffen of achterwaarts
bewegen. Het haar kammen, aan- en uitkleden, autorijden,... worden moeilijk. Na enige tijd
kunt u de arm misschien weer heffen omdat de andere cuff spieren de functie overnemen,
alleen de kracht blijft wel minder.
In het eindstadium, als alle pezen zijn afgescheurd, kan de arm haast niet meer gebruikt
worden, alsof hij verlamd is.
Onderzoeken
• Lichamelijk onderzoek. De dokter gaat na hoe soepel het gewricht nog is en welke pezen
gescheurd zijn. Dat gebeurt door u verschillende bewegingen te laten uitvoeren en kracht
met uw arm uit te laten oefenen.
• Een gewone röntgenfoto kan zinvol zijn om de slijtage van het bot, de ruimte voor de pees
enzovoorts te bekijken.
• Bij vermoeden van een gedeeltelijke of volledige peesscheur zal altijd een echografie
gebeuren. Ook om de evolutie van het letsel op te volgen, is echografie aangewezen.
• Een CT- of MRI-scan, met contraststof geeft een zeer nauwkeurige beeld van de grootte en
hechtbaarheid van de pees.
Behandeling
Een scheur in de pees geneest niet vanzelf. Door de trekkracht van de spieren zal de scheur
geleidelijk aan zelfs groter worden. Ook door een val of een plotse hevige belasting van de
spier, kan de pees verder afscheuren.
Een volledig afgescheurde pees groeit niet spontaan terug vast op het bot. Een te lang
afgescheurde pees kan bovendien niet meer aangehecht worden.
• Bij jonge, actieve mensen wordt een afgescheurde pees meestal zo snel mogelijk hersteld.
• Ook mensen die de schouderkracht nodig hebben voor beroep of hobby worden,
ongeacht hun leeftijd, worden meestal zo snel mogelijk geopereerd.
• Bij mensen boven de zestig met een kleinere chronische peesscheur die hiervan weinig pijn
of hinder ondervinden, wordt meestal gewacht met een operatie. Pas als de pijn toeneemt
of de kracht vermindert, wat wijst op een uitbreiding van de scheur, volgt eventueel een
operatie.
Ook bij oudere mensen is te lang wachten voor een herstel echter geen goede beslissing
omdat een lang bestaande scheur veel moeilijker of zelfs niet meer kan hersteld worden.
Conservatieve behandeling
In afwachting van een operatie of indien nog niet direct een operatie wordt overwogen,
kunnen een aantal conserverende maatregelen nodig zijn.
• Rust: vermijd voorlopig bewegingen of activiteiten die de pijn uitlokken, maar beweeg
verder uw schouder en arm zo normaal mogelijk. Het schoudergewricht is namelijk erg
gevoelig aan verstijving en verzwakking.
• Een ijskompres en een niet-steroïdale ontstekingsremmer op basis van paracetamol helpen
tegen de pijn.
• Kinesitherapie: oefeningen om de spieren te versterken die wel nog goed werken, zodat ze
de functie van de beschadigde spier kunnen overnemen.
• Een injectie met cortisone in het schoudergewricht bestrijdt de pijnlijke ontsteking en de
zwelling die door de scheur is ontstaan. Een cortisonespuit mag ten hoogste drie worden
gegeven, telkens met ten minste twee weken ertussen.
• Een injectie met hyaluronzuur. Hyaluronzuur is het hoofdbestanddeel van de natuurlijke
gewrichtsvloeistof. Die vloeistof werkt als smeermiddel en schokdemper bij alle
gewrichtsbewegingen. Hyaluronzuurinjecties werken vooral ontstekingsremmend.
Hyaluronzuur heeft minder nevenwerkingen dan cortisone, maar het duurt meestal langer
voor u het resultaat merkt. Meestal krijg je 5 injecties, ook met telkens ten minste twee weken
ertussen.
De operatie
De losgescheurde pees kan terug aan het bot bevestigd worden via een kijkoperatie.
Afhankelijk van het type scheur wordt deze met hechtingen weer gesloten of worden de
afgescheurde pezen opnieuw aan het bot van de humeruskop bevestigd met botankers of
schroefjes.
Ook andere problemen kunnen tijdens de operatie opgespoord en hersteld worden. Is
bijvoorbeeld ook de lange bicepspees gescheurd, dan wordt de aanhechting ervan
losgemaakt en weer vastgezet.
Als de pees niet kan worden teruggehecht (bijvoorbeeld omdat ze te erg is beschadigd) en
er is een slechte functie van de schouder, dan worden soms spieren in de buurt omgeleid
naar de schouderkop om een deel van de functie over te nemen.
Het is een vrij zware ingreep die altijd onder volledige verdoving gebeurt.
Mogelijke complicaties
• Zoals bij elke operatie kunnen infecties, een nabloeding en zenuw- en bloedvatletsels
optreden, maar dit is vrij zeldzaam.
Als gevolg van een arthroscopische ingreep kan er tijdelijk vocht worden opgestapeld in de
schouder.
• Schouderstijfheid ('frozen shoulder'): de schouder kan soms lange tijd stijf zijn, vooral na het
herstel van grote peesscheuren. Een goede revalidatie met hulp van de kinesist kan dit
meestal verhelpen.
• Na de operatie kan de schouderbeweeglijkheid wat beperkt blijven (vooral het naar
binnen en buiten draaien van de arm).
• De pees kan ook terug loskomen of scheuren. Daarom moet u tijdens de revalidatieperiode
alle instructies met betrekking tot immobilsatie van het gewricht en oefenprogramma strikt
opvolgen.
Revalidatie duurt lang
De revalidatie na een rotator cuff ingreep duurt lang. De peesgenezing zelf vergt over het
algemeen 6 weken. Het duurt enkele maanden voor u de schouder weer goed kunt
gebruiken zonder pijn. Volledig herstel wordt bereikt na 4 tot 6 maanden. Het kan één tot
anderhalf jaar duren voor de pezen weer even stevig vastzitten als voor ze losscheurden.
Tijdens die hele ingroeiperiode blijven ze kwetsbaar. Uw leeftijd en conditie bepalen mee hoe
goed de operatie lukt en hoe snel u geneest.
De eerste dagen en weken na de operatie kunt u vrij veel pijn hebben. Vooral de nachten
zijn moeilijk (niet kunnen liggen op de schouder, pijn bij verleggen). Half rechtop slapen gaat
vaak beter (zetel, relax..).
U zult onder begeleiding van een kinesist ook een specifiek en intensief oefenprogramma
moeten volgen.
--> Week 1 tot 3:
• U moet de arm continu in een sling of draagverband laten rusten. Het verband mag alleen
verwijderd worden om u te wassen.
• U mag de arm niet uit eigen kracht omhoog of opzij brengen. Uw arts of kinesist zal u
vertellen welke bewegingen en oefeningen u wel mag en moet uitvoeren om te voorkomen
dat de schouder verstijft.
• Wel regelmatig de arm voorzichtig uit tde draagdoek halen en naast het lichaam laten
hangen; elleboog, pols en vingers bewegen om verstijving te voorkomen.
• Na 2 weken zal de huisarts de hechtingen verwijderen.
• Drie weken na de ingreep volgt een controle-onderzoek.
--> Week 3 tot 6:
• U mag het draagdoek af en toe losmaken om de arm vrij te laten hangen.
• U mag nog niets optillen, niet reiken en de arm niet zelf opheffen. Met hulp van de andere
arm mag de geopereerde arm voorzichtig bewogen worden. Het is belangrijk de pijngrens te
respecteren.
• Bureauwerk is vanaf deze periode meestal mogelijk.
• Autorijden wordt tot de zesde week best vermeden.
--> Na week 6:
• De arm mag voorzichtig op eigen kracht omhoog gestoken worden
• Oefeningen met hulp van de andere arm opdrijven (katrol, stok) volgens instructies van de
kinesist
• Handenarbeid kan pas hervat worden na 3 maanden.
• Na drie maanden mag u oefeningen gaan doen om de spieren sterker te maken.
Rotatorcuff arthropathie
Wanneer het peesblad volledig afscheurt en terugtrekt, komt de bol van de bovenarm
volledig bloot te liggen en zal tegen het dak van het schouderblad geklemd worden. De bol
en de pan verslijten hierdoor snel en er onstaat een onomkeerbare destructie. Het peesblad
kan dan niet meer hersteld worden.
De enige oplossing om de functie van arm en schouder (gedeeltelijk) te herstellen is dan het
plaatsen van een speciale schouderprothese (een zogenaamde omgekeerde prothese).
3. Verkalkingen in het peesblad (rotator cuff calcificatie)
In het peesblad van de schouder kunnen zich kalkafzettingen vormen. Die verdwijnen
meestal spontaan na verloop van tijd, maar het kan wel behoorlijk pijnlijk zijn.
Die kristallen kunnen in alle pezen van het lichaam ontstaan. In de schouder hebben ze een
voorliefde voor de rotator cuff. De verkalkingen komen vaak in beide schouders voor. In
tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt heeft dit niets te maken met artrose, slijtage of
botontkalking. Ze komen trouwens meestal voor bij relatief jonge mensen (tussen 30 en 50
jaar) en eerder zelden bij oudere mensen. Tweemaal zoveel vrouwen als mannen krijgen het.
Mogelijke oorzaken
De precieze oorzaak is niet echt gekend.
• Een erfelijke factor zou kunnen meespelen.
• Overbelasting lijkt niet echt een belangrijke factor. Verkalkingen komen evenzeer voor bij
mensen die geen belastende job of sport uitoefenen.
• Soms is de kalkvorming een gevolg van een chronische inklemming en ontsteking van de
rotator cuff. Door de kalkvorming verdikken de pezen, waardoor de inklemming nog kan
verergeren.
De aandoening kent typisch drie fasen. Soms blijft ze jarenlang in een van die fasen steken
en wordt ze chronisch.
• Groeifase
De verkalking ontstaat geleidelijk aan in de pees. Dit gaat meestal niet gepaard met pijn.
Deze fase kan lang duren zonder dat u er iets van voelt.
• Rustfase
De verkalking ligt ingekapseld in de pees, meestal als een harde, krijtachtige massa. Ze geeft
in deze fase alleen last als ze door bewegingen boven schouderhoogte tegen het dak van
het schouderblad botst (zie inklemming pees). Soms ontstaat een vage zeurende pijn of een
zwaar gevoel.
• Oplossingsfase
Het lichaam lost de kalk geleidelijk op. Soms barst de ingekapselde kalkmassa open, zoals
een rijpe zweer, en komt terecht in de enge ruimte tussen het schouderdak en de kop van
de bovenarm. Dit veroorzaakt er een acute ontsteking die gepaard gaat met zeer hevige
pijn. De slijmbeurs of bursa kan mee ontsteken. Door de ontsteking verdwijnt de kalk echter
en geneest de pees.
Klachten
De pijn zit in de bovenkant van de schouder en kan uitstralen naar de bovenarm en de nek.
• Tijdens de groeifase kunt u last hebben van een chronische, zeurderige pijn.
• Tijdens de rustfase kunt u moeite hebben om de arm boven schouderhoogte te tillen of te
bewegen, bijvoorbeeld wanneer u de was ophangt of een plafond schildert. Dan kan de
verkalkte en verdikte pees tegen het schouderdak aanschuren. Ook de arm achter de rug
brengen (bv. om uw beha vast te doen) kan pijnlijk zijn.
Op de schouder liggen kan zo pijnlijk zijn dat u er ’s nachts wakker van wordt.
• Tijdens de oplossingsfase kunt u een extreem hevige en plotse pijn voelen wanneer de kalk
uit haar kapsel breekt en een ontsteking veroorzaakt.
• Hebt u een chronisch vorm, dan hebt u regelmatig periodes met erg veel pijn, afgewisseld
met goede periodes.
Diagnose en onderzoek
• Lichamelijk onderzoek: de dokter onderzoekt welke plaatsen en bewegingen pijnlijk zijn.
• Een röntgenfoto van de schouder. Hoe de verkalkingen er op de foto precies uitzien, vertelt
meer over de fase waarin het proces zich bevindt en hoe groot de kans is dat het vanzelf
geneest.
• Een echografie om eventuele scheuren in de pees op te sporen.
Behandeling
• Rust. Vermijd tijdelijk bewegingen die de pijn uitlokken, maar beweeg verder uw schouder
en arm zo normaal mogelijk. Het schoudergewricht is namelijk erg gevoelig aan verstijving en
verzwakking. Eventueel kunt u de arm tijdelijk wel in een draagdoek hangen.
• Een ijskompres op de pijnlijke plek en niet-steroïdale ontstekingsremmers op basis van
paracetamol helpen tegen de pijn en de ontsteking.
• Kinesitherapie.
Eerst om de schouder soepel te houden en te voorkomen dat hij ook nog verstijft (‘frozen
shoulder’). In een tweede fase leert u spierversterkende oefeningen.
• Cortisone inspuiting
Een inspuiting met cortisone en een plaatselijk verdovend middel in het gewricht. Dat kan de
pijn en de ontsteking een hele tijd wegnemen. Sommige mensen zijn er daarna zelfs
voorgoed vanaf.
Dit soort injectie mag maximaal drie keer na elkaar gebeuren, telkens met ten minst twee
weken ertussen.
• Extracorporeal shock wave therapy (ESWT)
Als de verkalking niet spontaan oplost, kan geprobeerd worden om het oplossingsproces te
versnellen door met ultratone schokgolven op de verkalking te schieten. Die schokgolven
stimuleren de doorbloeding in de aanhechtingsplaats van de pees op het bot, waardoor de
ontsteking wordt afgeremd.
De behandeling is niet pijnloos, en gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving.
Deze behandeling zou in 50 tot 60% van de gevallen succesvol zijn.
• Needling
Het deel van de schouder rond de ontstoken pees wordt verdoofd met een snelwerkend
verdovingsmiddel. De arts prikt, terwijl hij/zij het kalk lokaliseert met behulp van doorlichting of
een echo, de ontstoken, verkalkte pees aan met een naald en verwijdert met die naald
zoveel mogelijk kalk.
• Kijkoperatie
Wanneer de verkalking zeer pijnlijk is of blijft aanslepen, kan een eenvoudige kijkoperatie
worden uitgevoerd waarbij de meeste kalkkristallen worden verwijderd.
Nadien mag u de schouder onmiddellijk binnen de pijngrenzen bewegen. U moet hem wel
een week of vier ontzien om overbelasting van de pees te voorkomen. Meestal betekent dat
Wilfried Verbruggen
Kinesitherapie – manuele therapie
1/5/12589/56/521
Molenstraat 60 2550 Kontich
Tel : 03/384.11.26. GSM : 0495.70.11.26.
Website: www.kineverbruggen.be
Email : [email protected]