Nederlandse samenvatting
advertisement
Nederlandse samenvatting Introductie geboren worden, komen T cellen niet in het Zoals de titel aangeeft, gaat dit proefschrift bloed terecht voordat ze ook een tijdje in de over het bestuderen van T cel differentiatie door thymus hebben doorgebracht. In de thymus middel van genetische barcoding. Ik ben mij vinden er twee belangrijke processen plaats er terdege van bewust dat alleen al deze titel die essentieel zijn om tot volwassen T cel te als behoorlijk complex kan worden beschouwd. kunnen uitgroeien. Als eerste maken de zich Voor een beter begrip van het doel van mijn ontwikkelende T cellen hier hun T cel receptor. promotieonderzoek zal het essentieel zijn om in Receptoren zijn eiwitten op het celmembraan ieder geval te begrijpen I) wat T cellen zijn en waaraan een specifiek molecuul kan binden, wat T cel differentiatie precies inhoudt en II) wat vergelijkbaar met een slot waarin alleen een genetische barcoding is en hoe je daarmee T cel bepaalde sleutel past. Deze T cel receptor speelt differentiatie zou kunnen bestuderen. Het doel een essentiële rol in het vermogen van de T cel van deze samenvatting is om in eerste instantie om ziekteverwekkers te herkennen. Elke cel van de begrippen T cel differentiatie en genetische het lichaam bevat namelijk de zogenaamde MHC barcoding te verduidelijken. Na deze introductie moleculen, waarmee een cel op zijn oppervlak in de T cel biologie zal ik vervolgens uitleggen kan laten zien welke eiwitten er allemaal in de wat ik precies bestudeerd heb in dit proefschrift cel gemaakt worden. Deze MHC moleculen doen en hoe de gevonden resultaten kunnen bijdragen dat door aan de binnenkant van de cel kleine aan het verbeteren van de gezondheid van de stukjes eiwit te binden en die vervolgens op het mens. oppervlak van de cel te ‘presenteren’. Zo wordt er dus aan de buitenkant van de cel een overzicht Wat zijn T cellen? gegeven van alle eiwitten die er binnenin de cel Iedereen heeft wel eens gehoord van witte gemaakt worden. Door dit mechanisme is een bloedcellen. Deze cellen maken samen met rode cel die geïnfecteerd is door een ziekteverwekker bloedcellen en bloedplaatjes de drie groepen in staat om dit aan andere cellen te laten weten. cellen uit die in ons bloed te vinden zijn. Daar Namelijk, in dat geval zullen de MHC moleculen waar rode bloedcellen belangrijk zijn voor het stukjes eiwit afkomstig van virussen of bacteriën transport van zuurstof en bloedplaatjes voor bevatten. bloedstolling zorgen, vormen witte bloedcellen T cellen kunnen door middel van de kern van het immuunsysteem. Deze cellen hun T cel receptor de MHC moleculen op een zijn onmisbaar in de afweer tegen schadelijke cel afsporen op zoek naar stukjes eiwit van virussen en bacteriën. Als je witte bloedcellen ziekteverwekkers die ze herkennen. Op het onder een microscoop bekijkt, kom je er al snel moment dat een dergelijk stukje eiwit door een achter dat het niet om één soort cellen gaat, maar T cel wordt herkend, noemen we dat stukje dat er ongeveer tien verschillende soorten witte eiwit een antigeen en de T cel die het herkent bloedcellen zijn. Elk van deze soorten heeft zo een antigeen-specifieke T cel. Omdat er veel zijn eigen uiterlijk en heeft ook andere functies. verschillende antigenen zijn, is het nodig om ook Deze taakverdeling binnen het immuunsysteem veel verschillende T cel receptoren te maken. is belangrijk, aangezien het lichaam tegen zeer Door het combineren van verschillende stukjes veel verschillende ziekteverwekkers weerstand DNA in de kern van de T cel, wordt er in iedere moet kunnen bieden. cel een unieke DNA code opgebouwd, welke Onder de verschillende soorten witte vervolgens wordt gebruikt als blauwdruk om de bloedcellen bevinden zich ook de T cellen, T cel receptor te kunnen maken. Het resultaat welke ongeveer 25% van het totaal uitmaken. is dat iedere T cel op deze wijze een unieke T cellen heten zo omdat ze zich ontwikkelen in receptor krijgt. Door het maken van veel T cellen de thymus (ook wel zwezerik genoemd). Hoewel met elk een unieke receptor is het lichaam dus alle bloedcellen oorspronkelijk in het beenmerg in staat om veel verschillende ziekteverwekkers 143 Nederlandse samenvatting te kunnen herkennen. van geïnfecteerde cellen en zodra ze die vinden, Echter, er ontstaat hierdoor wel een kunnen ze de eiwitten uit die geïnfecteerde probleem. Omdat het samenstellen van de T cellen opnemen en presenteren in hun eigen cel receptor gebeurt door willekeurig bepaalde MHC moleculen. Als er in die geïnfecteerde stukjes DNA aan elkaar te plakken is de cellen dus virus of bacterie eiwitten aanwezig uitkomst hiervan onvoorspelbaar. Het gevolg is zijn, dan zal de dendritische cel deze overnemen dat de T cel receptoren die hierdoor ontstaan en presenteren op zijn eigen oppervlak. T niet alleen eiwitten herkennen afkomstig van cellen weten dit en speuren daarom continue virussen of bacteriën, maar ook eiwitten die van het celoppervlak van dendritische cellen af om het lichaam zelf afkomstig zijn. Als deze T cellen te kijken of ze lichaamsvreemde antigenen in het bloed terecht zouden komen, zouden ze presenteren. Maar omdat antigeen-specifieke het eigen lichaam aan kunnen vallen. Om dit T cellen zo zeldzaam zijn, zal een dendritische te voorkomen, vindt er in de thymus nog een cel gemiddeld door 100.000 T cellen onderzocht tweede belangrijk proces plaats. In de thymus moeten worden, voordat daar één T cel tussen zijn er namelijk gespecialiseerde cellen aanwezig zit die het antigeen herkent. die via hun MHC moleculen aan T cellen kunnen laten zien welke eiwitten er allemaal in het zijn antigeen vindt, gaat die cel een stabiele lichaam voorkomen. Doordat in de thymus alle binding aan met de antigeen-presenterende lichaamseigen (of zelf-) antigenen gepresenteerd dendritische cel. Tijdens deze binding krijgt de worden, kunnen alle T cellen die deze zelf- naïeve T cel instructies hoe hij het beste de antigenen herkennen meteen worden vernietigd. aanwezige ziekteverwekker kan gaan opsporen Zo komen alleen die T cellen in het bloed terecht en die lichaamsvreemde antigenen afkomstig van cruciaal voor het slagen van de afweerreactie. virussen of bacteriën kunnen herkennen. T cellen Ten eerste zal de naïeve T cel heel veel die zich in het bloed bevinden maar nog niet in moeten gaan delen, want in zijn eentje kan aanraking zijn gekomen met lichaamsvreemde een antigeen-specifieke T cel weinig beginnen antigenen worden naïeve T cellen genoemd. tegen de miljoenen virusdeeltjes of bacteriën Op het moment dat een naïeve T cel vernietigen. Hierbij zijn twee aspecten die aanwezig kunnen zijn tijdens een infectie. Wat is T cel differentiatie (T cel ver- Omdat alle nakomelingen van deze ene naïeve andering)? T cel hetzelfde DNA erven, zullen deze dochter Omdat er zoveel verschillende T cellen zijn, met T cellen dezelfde T cel receptor gaan maken elk weer een andere T cel receptor, is het aantal als de naïeve T cel en zullen ze dus allemaal T cellen dat één bepaald antigeen kan herkennen hetzelfde antigeen kunnen herkennen. Zo wordt zeer klein, ongeveer 1 op de 100.000 T cellen. in korte tijd van één antigeen-specifieke T cel Op het moment dat een ziekteverwekker het een bestrijdingsleger van een paar duizend lichaam binnendringt, staat het lichaam daarom antigeen-specifieke T cellen opgebouwd. Het voor een grote uitdaging. Het lichaam moet proces waardoor naïeve T cellen beginnen met namelijk proberen om die enkele antigeen- delen wordt T cel activatie genoemd. Naast het specifieke T cellen op te sporen die nodig zijn maken van veel antigeen-specifieke T cellen is voor enorme nog een tweede aspect erg belangrijk voor het berg aan T cellen die de ziekteverwekker niet succes van de afweerreactie. De delende T cellen herkennen en waar het lichaam op dat moment zullen namelijk ook nieuwe functies moeten niks aan heeft. Het is dus zoeken naar een speld krijgen, welke nodig zijn voor het opsporen en in een hooiberg. Omdat het lichaam niet weet vernietigen van geïnfecteerde cellen. Het proces waar die enkele antigeen-specifieke T cellen waarbij de nakomelingen van naïeve T cellen zich bevinden, zit er niks anders op dan alle T verschillende functies ontwikkelen wordt T cel cellen één voor één te testen. Hiervoor maakt differentiatie genoemd. de afweerreactie tussen een het lichaam gebruik van een ander soort witte bloedcellen, de zogenaamde dendritische cellen. Deze cellen zijn gespecialiseerd in het opsporen 144 Nederlandse samenvatting T cellen met een verschillend lot (een de ziekteverwekker. Zo kunnen geactiveerde verschillende bestemming) antigeen-specifieke T cellen dus ook een ander Hoe de T cel differentiatie precies verloopt, migratie lot krijgen. ligt niet bij voorbaat vast, maar hangt sterk af van de signalen die de antigeen-presenterende Het bestuderen van T cel differentiatie door dendritische cel doorgeeft. Het differentiatie genetische barcoding proces tot Hoewel het dus duidelijk is dat T cellen tijdens verschillende uitkomsten leiden. Zo zal een groot hun differentiatie een verschillend lot kunnen deel van het T cel bestrijdingsleger dat tijdens de krijgen, is het momenteel nog onduidelijk hoe T afweerreactie ontstaat, weer verdwijnen nadat cellen met een verschillend lot precies ontstaan. de ziekteverwekker is opgeruimd, simpelweg Het is belangrijk om dit te bestuderen, omdat omdat deze cellen niet langer nodig zijn in zulke we hierdoor beter in staat zullen zijn om T cellen grote aantallen. De T cellen die dood gaan na met het meest geschikte lot voor een bepaalde het opruimen van de infectie worden kortlevende therapie of vaccinatie op te wekken. Grofweg ‘effector’ T cellen genoemd en maken ongeveer zijn er twee mogelijkheden waardoor T cellen 90% uit van het totale bestrijdingsleger van met een verschillend lot kunnen ontstaan. antigeen-specifieke T cellen op het moment Om bijvoorbeeld zowel kortlevende effector dat dit leger op zijn grootst is (ongeveer 1 als langlevende geheugen T cellen te doen week na infectie). 10% van de antigeen- ontstaan, is de eerste optie dat één geactiveerde specifieke T cellen blijft echter wel aanwezig naïeve T cel alleen effector T cellen voortbrengt, nadat verdwenen. terwijl een andere geactiveerde naïeve T cel Deze cellen worden langlevende ‘geheugen’ T alleen geheugen T cellen als nageslacht geeft. cellen genoemd en zorgen ervoor dat wanneer Echter, een tweede optie is dat één geactiveerde dezelfde ziekteverwekker later terugkeert, het naïeve T cel zowel effector als geheugen T cellen lichaam nog sneller en beter kan reageren. Het voortbrengt. Om experimenteel onderscheid aanmaken van geheugen T cellen vormt tevens te kunnen maken tussen deze twee scenario’s, de basis van vaccinatie. Tijdens vaccinatie maak is een methode nodig die kan aantonen welke je immers geheugen T cellen aan tegen een dochter T cellen van welke geactiveerde naïeve geïnactiveerd virus of bacterie, zodat op het T cel afkomstig zijn, vergelijkbaar met hoe een moment van echte infectie, de ziekteverwekker vaderschapstest bij mensen kan aantonen welke zeer snel kan worden uitgeschakeld. kinderen van welke ouder afkomstig zijn. van de een T cel kan ziekteverwekker Tijdens differentiatie daardoor is van antigeen- Om het proces van T cel differentiatie beter specifieke T cellen kunnen er dus T cellen te leren begrijpen hebben wij in dit proefschrift ontstaan met een verschillende bestemming. een vaderschapstest voor witte bloedcellen Deze verschillen in bestemming worden ook wel ontwikkeld. Deze experimentele methode houdt het lot van de T cel genoemd. Zo ontstaan er dus in dat er in iedere naïeve antigeen-specifieke T cellen van wie het lot een kort dan wel een lang T cel een uniek stukje DNA wordt ingebracht. leven is. Naast een verschil in levensduur kunnen Deze unieke stukjes DNA worden DNA barcodes geactiveerde T cellen nog andere bestemmingen (streepjescodes) genoemd, omdat ze gebruikt krijgen. Zo kunnen T cellen ook geholpen kunnen worden om verschillende cellen van worden in hun zoektocht naar de locatie van de elkaar te onderscheiden. Dit werkt als volgt: ziekteverwekker. Als er bijvoorbeeld een infectie DNA bestaat uit vier verschillende bouwstenen, plaats vindt in het darmstelsel, dan kunnen de zogenaamde A, C, G en T nucleotiden. Door de antigeen-presenterende dendritische cellen deze nucleotiden in verschillende volgordes instructies geven om de T cellen gericht naar te het darmstelsel te sturen. Dit wordt selectieve T gevormd, net zoals dezelfde letters van het cel migratie genoemd. Aan de andere kant, als alfabet geplaatst in andere volgordes ook andere een infectie zich over het hele lichaam verspreid woorden kunnen vormen. Door cellen van deze heeft, dan hebben T cellen meer baat bij unieke DNA barcodes te voorzien, krijgt elk van instructies voor een willekeurige zoektocht naar deze cellen dus een uniek identificatielabel, wat plaatsen, kunnen unieke codes worden 145 Nederlandse samenvatting ze onderscheidt van alle andere cellen. Hierbij zowel in de longen als in de darmen. Zal het is een vergelijking met de supermarkt snel nageslacht van één geactiveerde T cel specifiek gemaakt, waar barcodes gebruikt worden om naar de longen gaan en het nageslacht van een verschillende producten van elkaar te kunnen andere geactiveerde T cel naar de darmen, of onderscheiden. kan het nageslacht van één geactiveerde T cel Om naïeve T cellen van DNA barcodes naar beide geïnfecteerde organen migreren? te kunnen voorzien, zijn we begonnen met 5000 In hoofdstuk 3 van dit proefschrift hebben we verschillende stukjes DNA te maken. Vervolgens deze vraag bestudeerd door muizen antigeen- hebben we deze DNA barcodes ingebouwd in specifieke T cellen te geven, die elk voorzien virussen waarmee we naïeve T cellen kunnen waren van een unieke barcode. Vervolgens infecteren. Hierdoor zijn we in staat om 5000 hebben we deze muizen geïnfecteerd met naïeve T cellen elk van een uniek DNA label een griepvirus in de longen en daarnaast te voorzien. Omdat deze DNA barcodes in het tumorcellen onder de huid getransplanteerd. eigen DNA van de T cel worden ingebouwd, zal Zowel het griepvirus als de tumorcellen bevatten tijdens celdeling deze DNA barcode ook aan het antigeen dat de barcode-gelabelde T cellen alle dochter T cellen worden doorgegeven. De kunnen groep dochter T cellen die dezelfde barcode gecreëerd waarin geactiveerde T cellen konden bevatten zijn dus allemaal afkomstig van één kiezen tussen twee ontstoken weefsels, een geactiveerde naïeve T cel. In andere woorden, locale huid ontsteking en de ontstoken longen. door barcodes met elkaar te vergelijken kun je Door na een week de barcode-gelabelde T bepalen welke cellen familie van elkaar zijn. De cellen die naar de huid en de longen gemigreerd experimentele procedure waarbij door middel waren weer uit deze organen te isoleren en van DNA barcodes verwantschap tussen cellen de barcodes van deze T cellen te vergelijken, wordt bestudeerd wordt genetische barcoding konden we vaststellen dat deze T cellen met genoemd. een verschillend migratie lot afkomstig waren Hoe kunnen we nu met genetische van dezelfde geactiveerde naïeve T cellen. Deze barcoding bepalen hoe effector en geheugen resultaten hebben aangetoond dat wanneer een T cellen ontstaan? In het geval dat effector en infectie op meerdere plaatsen in het lichaam geheugen T cellen afstammen van verschillende aanwezig is, de geactiveerde T cellen geen naïeve T cellen zullen beide celtypes verschillende selectieve migratie vertonen maar in staat barcodes bevatten. Omgekeerd, als effector zijn om op meerdere plaatsen tegelijkertijd de en geheugen T cellen afstammen van dezelfde infectie te bestrijden. Theoretisch gezien lijkt dit naïeve T cellen, dan zullen beide celtypes ook de beste strategie om een zich uitbreidende dezelfde infectie zo snel mogelijk een halt toe te roepen. barcodes bevatten. Gebaseerd op herkennen. Zo werd een situatie deze theoretische redenering hebben we in dit proefschrift genetische barcoding gebruikt om De keuze tussen een kort of een lang leven een aantal vooraanstaande vragen op het gebied Zoals van T cel differentiatie te bestuderen. Hieronder belangrijk vraagstuk binnen de immunologie zal ik die vraagstukken en de antwoorden die we hoe daarop gevonden hebben elk kort bespreken. geheugen T cellen ontstaan. Dit is belangrijk eerder hierboven kortlevende beschreven effector en is een langlevende om te weten omdat voor succesvolle vaccinatie Het volgen van T cel migratie het aanmaken van geheugen T cellen essentieel Zoals ik hierboven reeds kort aangaf, kunnen T is. In hoofdstuk 4 en 5 van dit proefschrift cellen instructies krijgen om selectief naar een hebben we deze vraag bestudeerd door gebruik bepaalde locatie in het lichaam te migreren, te maken van genetische barcoding. In eerste zoals een instantie, hebben we in hoofdstuk 4 getest of ziekteverwekker bevindt. Wat momenteel echter effector en geheugen T cellen afkomstig zijn van onduidelijk is, is hoe deze T cel migratie verloopt dezelfde of van verschillende naïeve T cellen. als een ziekteverwekker zich op meerdere Hiervoor hebben muizen barcode-gelabelde T plaatsen in het lichaam bevindt, bijvoorbeeld cellen gekregen en zijn deze muizen vervolgens 146 het darmstelsel als zich daar Nederlandse samenvatting geïnfecteerd met een bacterie die de T cellen De zoektocht naar zeldzame T cellen herkennen. Daarna zijn op twee verschillende Zoals ik eerder heb aangegeven is het aantal T tijdstippen de barcode-gelabelde T cellen uit cellen dat één bepaald antigeen kan herkennen het bloed van de muizen geïsoleerd om de zeer klein, ongeveer 1 op de 100.000 T cellen. verwantschap van effector en geheugen T cellen Omdat een muis in totaal ongeveer 20 miljoen T te kunnen bepalen. Een week na infectie werden cellen bevat, zijn er dus ongeveer 200 T cellen de kortlevende effector T cellen geïsoleerd en specifiek voor één bepaald antigeen. Een vraag een maand na infectie de langlevende geheugen die al lang binnen de immunologie bestaat, is hoe T cellen. Vergelijking van de barcodes tussen goed het immuunsysteem is in het opsporen en deze twee T cel populaties toonde aan dat de activeren van deze zeldzame antigeen-specifieke effector en geheugen T cellen afkomstig waren T cellen wanneer er een infectie plaatsvindt. van dezelfde naïeve T cellen. Hierdoor is duidelijk Deze kennis is belangrijk aangezien het aantal geworden dat één naïeve T cel tijdens zijn geactiveerde naïeve T cellen mede bepaalt hoe differentiatie dochtercellen kan voortbrengen sterk de afweerreactie wordt en dus ook hoe met een verschillende levensduur. succesvol zal zijn. In hoofdstuk 6 van dit proefschrift In hoofdstuk 5 hebben we vervolgens verder een geanalyseerd afweerreactie wanneer dochtercellen tijdens van een bepaalde vaccinatiestrategie hebben we genetische barcoding gebruikt om een het aantal naïeve T cellen dat meedoet aan de geactiveerde naïeve T cel kiezen voor een afweerreactie te bepalen. We noemen dit het bestaan als kortlevende effector of langlevende aantal naïeve T cellen wat gerekruteerd wordt geheugen T cel. In de vakliteratuur is er één tijdens een infectie. Omdat iedere gerekruteerde onderzoeksgroep die heeft gesuggereerd dat de naïeve T cel een andere barcode bevat, geeft het eerste celdeling van een geactiveerde naïeve T aantal verschillende barcodes van het totale T cel mogelijk niet symmetrisch verloopt, waardoor cel bestrijdingsleger aan uit hoeveel naïeve T er twee dochtercellen zouden kunnen ontstaan cellen dat leger is ontstaan. met een verschillend lot. De ene dochtercel zou vervolgens alleen kortlevende effector T cellen gelabelde T cellen en deze muizen vervolgens te voortbrengen, terwijl de andere dochtercel alleen infecteren met verschillende ziekteverwekkers langlevende geheugen T cellen als nageslacht en verschillende infectiedoses, waren we in staat zou hebben. Om deze hypothese experimenteel om te kijken I) hoe sterk de afweerreactie werd te testen hebben we opnieuw gebruik gemaakt en II) hoeveel verschillende naïeve antigeen- van genetische barcoding, maar hebben we specifieke dit keer niet de naïeve T cellen van barcodes werden. Onafhankelijk van hoe sterk of zwak de voorzien, maar de eerste twee dochtercellen die infectie was, vonden we steeds dat het aantal ontstaan na T cel activatie. Door deze barcode- gerekruteerde naïeve T cellen nagenoeg gelijk gelabelde dochtercellen vervolgens verder te bleef, terwijl de kracht van de afweerreactie laten ontwikkelen tot effector en geheugen T wel sterk verschilde. Deze constantheid konden cellen, waren we in staat om hun lot te bepalen. we verklaren door aan te tonen dat zo goed Vergelijking van de barcodes tussen effector als alle aanwezige antigeen-specifieke T cellen en geheugen T cellen toonde aan dat ook de werden gerekruteerd, zelfs bij een zwakke eerste twee dochtercellen na T cel activatie infectie. Deze resultaten tonen aan dat de nog steeds zowel kort- als langlevende T cellen zoektocht naar zeldzame antigeen-specifieke T kunnen voortbrengen. Dit resultaat maakt de cellen tijdens hypothese uit de literatuur zeer onwaarschijnlijk verloopt. Bovendien tonen deze resultaten aan en suggereert dat dochter T cellen op een later dat de kracht van een afweerreactie dus niet tijdstip nog extra signalen ontvangen waardoor wordt bepaald door variatie in het aantal naïeve ze uiteindelijk voor een kort of een lang bestaan T cellen dat wordt gerekruteerd, maar veel meer kiezen. door het aantal keer dat deze naïeve T cellen na Door muizen te voorzien van barcode- T cellen er steeds gerekruteerd een infectie verrassend efficiënt rekrutering gaan delen. Voor het verbeteren van vaccinatie strategieën lijkt het dus belangrijk 147 Nederlandse samenvatting om er vooral voor te zorgen dat geactiveerde natuurlijke omgeving te hoeven isoleren. T cellen veel gaan delen, omdat dit ook de natuurlijke manier is waarop de kracht van een gekost om dit nieuwe model van genetische afweerreactie tijdens infectie wordt bepaald. barcoding te ontwikkelen, bevindt dit onderzoek Omdat het behoorlijk wat tijd heeft zich momenteel nog in een vroeg stadium. Differentiatie bestuderen buiten het We hebben al wel kunnen aantonen dat door immuunsysteem injectie van het stofje tamoxifen, recombinatie In de methode die in hoofdstuk 3 t/m 6 is van het extra stukje DNA in gang kan worden gebruikt om T cel differentiatie te bestuderen, gezet in cellen van zowel de longen als de worden cellen voorzien van DNA barcodes door lever. Analyse van het DNA heeft laten zien middel van virussen. Hoewel deze methode zeer dat er zich inderdaad unieke barcodes in deze krachtig is voor het bestuderen van differentiatie gerecombineerde long en lever cellen bevinden. binnen Deze het immuunsysteem heeft hij ook resultaten zijn zeer hoopgevend en een belangrijk nadeel. Omdat de introductie suggereren dat deze onderzoeksmethode in de van barcodes door middel van virussen alleen toekomst een belangrijke bijdrage kan leveren efficiënt verloopt in een kweekschaaltje, moeten om ook de differentiatie van andere celtypes in de cellen die worden bestudeerd eerst uit het het lichaam beter te leren begrijpen. lichaam worden geïsoleerd en vervolgens, nadat ze voorzien zijn van barcodes, weer worden Conclusies teruggespoten in het lichaam. Deze methode Een belangrijk doel van dit proefschrift was om van barcode labeling kan daarom niet worden nieuwe experimentele technieken te ontwikkelen gebruikt om differentiatie van cellen buiten het om zodoende T cel differentiatie beter te kunnen immuunsysteem te bestuderen, zoals cellen bestuderen. Om dit proces te doorgronden zijn afkomstig van de longen of lever. Voor deze er onderzoeksmethoden nodig die het mogelijk cellen is het simpelweg niet mogelijk om ze uit maken om het lot van individuele cellen te het lichaam te halen, ze in een kweekschaaltje kunnen volgen. Door gebruik te maken van te manipuleren en vervolgens weer terug te genetische barcoding heeft dit proefschrift meer spuiten in het bloed in de hoop dat ze hun inzicht gegeven in hoe geactiveerde T cellen op normale functie weer zullen uitoefenen. zoek gaan naar de locaties van ziekteverwekkers Om een volgende stap te maken in de en hoe ervoor wordt gezorgd dat gelijktijdig toepassing van genetische barcoding hebben we kortlevende effector en langlevende geheugen T in hoofdstuk 7 van dit proefschrift een nieuwe cellen ontstaan. Tevens heeft dit proefschrift laten onderzoeksmethode ontwikkeld. Deze methode zien hoe efficiënt de rekrutering van zeldzame maakt gebruik van een zogenaamde transgene antigeen-specifieke T cellen verloopt, waardoor muis. Dit is een muis die in al zijn cellen een we nu beter begrijpen hoe de kracht van een extra stukje DNA meedraagt, waarmee een afweerreactie wordt bepaald. Als laatste is er speciale functie kan worden uitgevoerd. Wij een nieuwe experimentele methode ontwikkeld, hebben dit stukje DNA zo in elkaar gezet dat die ons in de toekomst in staat moet stellen om hiermee unieke barcodes in iedere cel kunnen ook buiten het immuunsysteem differentiatie worden gemaakt. Door deze transgene “barcode beter te bestuderen. Gezamenlijk bieden deze muis” te injecteren met het stofje tamoxifen, resultaten belangrijke nieuwe inzichten om het wordt recombinatie van het extra stukje DNA immuunsysteem optimaal in te kunnen zetten in in gang gezet, wat uiteindelijk in iedere cel tot de strijd tegen infectieziekten en kanker. een andere barcode zal leiden. Dit proces is zeer vergelijkbaar met hoe T cellen steeds weer een andere T cel receptor maken (zoals eerder uitgelegd). Omdat via deze transgene muis cellen in het lichaam zelf van een unieke barcode kunnen worden voorzien, is het nu mogelijk om differentiatie te bestuderen zonder cellen uit hun 148
