Ik en de maatschappij Gezondheid Colofon Uitgeverij: Edu’Actief b.v. 0522-235235 [email protected] www.edu-actief.nl Auteur: Gerda Verhey Inhoudelijke redactie: Ina Berlet Eindredactie: Daphne Ariaens Titel: Ik en de maatschappij - Gezondheid ISBN: 978 90 3722 228 9 © Edu’Actief b.v. 2015 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl). De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl. 2 Inhoud Voorwoord 4 Hoofdstuk 1 Het menselijk lichaam 6 Hoofdstuk 2 Lichamelijke Ontwikkeling 23 Hoofdstuk 3 Gezonde Voeding 31 Hoofdstuk 4 Gezond bewegen 47 Hoofdstuk 5 In balans 60 Hoofdstuk 6 Herhaling 69 Eindopdracht en reflectie 73 3 Voorwoord Dit leer-werkboek gaat over gezondheid. Je gezondheid is belangrijk. Je kunt zelf veel doen aan een goede gezondheid. Bijvoorbeeld door gezond te eten. En door te zorgen voor genoeg beweging. Dit leer-werkboek gaat over: • het menselijk lichaam • de ontwikkeling van baby tot volwassene • gezonde voeding • gezond bewegen • in balans blijven. Picto In dit boek zie je bij sommige opdrachten een picto. Een pictogram geeft je informatie over de opdracht. Hierna lees je wat de picto’s betekenen. Bij dit picto ga je nadenken over een opdracht. Je denkt na over wat je straks gaat doen. Je gaat de opdracht voorbereiden. Bij dit picto ga je de opdracht uitvoeren. Je gaat bijvoorbeeld iets maken. Of je gaat iets doen. Bij dit picto ga je evalueren. Je controleert of je de opdracht goed hebt gedaan. Wat ging er goed en wat ging er minder goed? Wat vond je van de opdracht? Wat kon je eerst niet, wat je nu wel kunt? Wat ga je de volgende keer anders doen? 4 Voorwoord Bij dit picto ga je reflecteren. Je denkt na over wat je hebt geleerd. En wat dat betekent voor je toekomst. Wat ga je nu doen? Hoe gaat het verder? Bij dit picto ga je in gesprek. Om een opdracht na te bespreken kun je de StruX-kaarten gebruiken. Bij dit picto ga je iets bekijken op de website van StruX. Dit kan bijvoorbeeld een foto, formulier of film zijn. Volg deze stappen. 1. Ga naar www.strux.nl 2. Klik op de knop deelnemer. 3. Klik op ‘Ik en de maatschappij’. 4. Klik op de foto van dit leer-werkboek. 5. Klik op de link van de opdracht. Misschien werk je met een portfolio. In je portfolio stop je bewijsstukken. Als je dit picto ziet, kun je een bewijsstuk toevoegen. Bespreek dit met je begeleider. Beeldwoordenboek In dit boek staan gekleurde woorden. Gekleurde woorden moet je kennen. Het zijn belangrijke woorden. Deze woorden kun je opzoeken in het beeldwoordenboek. Ga naar beeldwoordenboek.strux.nl. 5 Hoofdstuk 1 Het menselijk lichaam Dit hoofdstuk gaat over het menselijk lichaam. Je lichaam bestaat uit veel verschillende onderdelen. Die werken allemaal met elkaar samen. Daardoor werkt je lichaam goed. In dit hoofdstuk gaat het over: • het skelet • de gewrichten • de spieren • de organen. Opdracht 1 Welke onderdelen van het skelet ken jij al? Vul het woordweb in. Het skelet Je kunt rechtop staan. En je lichaam kan bewegen. Daarvoor heeft je lichaam een skelet. Het skelet bestaat uit botten. Daaraan zitten gewrichten en spieren. Die hebben allemaal hun eigen taak als je beweegt. Het skelet bestaat uit een aantal botten: het hoofd: de schedel, de onderkaak, tanden en kiezen de romp: de wervelkolom, de ribben, de heupbeenderen, de sleutelbeenderen, de schouderbladen, het borstbeen de armen: 6 Hoofdstuk 1 Het menselijk lichaam opperarmbeen, botten van de onderarm, botjes van de hand de benen: dijbeen, knieschijf, scheenbeen, kuitbeen, botjes van de voet. Het skelet zorgt voor 3 dingen: 1. Stevigheid Je lichaam blijft rechtop staan. 2. Bescherming Voorbeelden: De botten van de schedel beschermen de hersenen. De ribben beschermen de longen. 3. Beweging Aan je botten zitten veel gewrichten en spieren vast. Die zorgen samen met je botten dat je kunt bewegen. Opdracht 2 Ga naar www.strux.nl en klik op de link van deze opdracht. Kijk en luister naar het filmpje. Beantwoord de vragen. Welke botten horen bij het hoofd? Schrijf er 2 op. 1. 2. Welke botten horen bij de romp? Schrijf er 4 op. 1. 2. 3. 4. Welke botten horen bij de armen? Schrijf er 2 op. 1. 2. Welke botten horen bij de benen? Schrijf er 2 op. 1. 2. 7 Hoofdstuk 1 Het menselijk lichaam Opdracht 3 Schrijf de namen van de botten op de goede plaats. Kies uit: schedel - wervelkolom - ribben - dijbeen - scheenbeen - botjes van de hand onderkaak - heupbeen - knieschijf - sleutelbeen Leer de namen van de belangrijkste botten uit het hoofd. 8 Hoofdstuk 1 Het menselijk lichaam Opdracht 4 Het skelet zorgt voor 3 dingen. Schrijf ze op. 1. 2. 3. Opdracht 5 Ga naar www.strux.nl en klik op de link van deze opdracht. Kijk en luister naar het filmpje. Schrijf belangrijke dingen op in trefwoorden. Hoeveel wervels heb je van elke soort? nekwervels: borstwervels: lendenwervels: Opdracht 6 Welk onderdeel van de wervelkolom zorgt ervoor dat informatie vanuit je hersens bij je spieren komt? b de wervels b het kraakbeen b het ruggenmerg 9 Hoofdstuk 1 Het menselijk lichaam Opdracht 7 Ga naar www.strux.nl en klik op de link van deze opdracht. Kijk en luister naar het filmpje. Schrijf belangrijke dingen in trefwoorden op. Kijk naar het plaatje. Kleur de ribben rood. Hoeveel ribben heb je? 10