het west-fries - Westfries Genootschap

HET WEST-FRIES
Het West-Fries in kaart
gebracht
Gesproken in
Nederland
Taalgebied
Texel, Vlieland
en het
noorden
vanNoordHolland
Aantal sprekers
50.000
Streekdialecten
Land-WestFries, EilandWest-Fries
Stadsdialecten
Derpers, MidWestFries, Oostelijk
WestFries, Westelij
k West-Fries
Enkhuizens, T
essels, Vlielan
ds,Wierings
Het Westfries bestaat uit verschillende
dialecten:
Land-West-Fries
–
–
Derpers
Mid-West-Fries
–
Oostelijk West-Fries
–
Westelijk West-Fries
Eiland-West-Fries
–
Enkhuizens
–
Tessels
–
Vlielands
–
Wierings
Begroetingen
• morrie - wordt op alle uren van de dag
gebruikt
• murgen - goede morgen
• middeg - goede middag
• eivend - goeden avond
• nacht - goede nacht
Dieren
•
•
•
•
•
heun - hond
bul - stier
skeip - schaap
veugel - vogel
knoin - konijn, afwijkend lidwoord in het
West-Fries: de knoin - het konijn
• peerd - paard
• wurm - worm
Dagelijks leven
•
•
•
•
•
boôskip/boeskip - boodschap
wask - was
kompjoeter - computer
meziek - muziek
teneêl - toneel
Persoonlijk voornaamwoord
Enkelvo
ud
onderwe onderwe voorwer
rp
rp
p
1e
persoon
2e
persoon
ik
jij-vorm
moin
jai
jou
Meervou
d
onderw
erp
voorwer
p
1e
persoon
wai
oôs
2e
persoon
jolle
jolle
u-vorm
u
u
mannelijk
zai
hun/zulli
e
u-vorm
u
3e
persoon
mannelij
k
jij-vorm
u
hum
hai
3e
persoon
vrouwelijk
vrouwelij
k
onzijdig
zai
heur
't
't
onzijdig
zai
heur/hun
/zullie
zai
hun/zulli
e
Bezittelijk voornaamwoord
Enkelvoud
onderwerp
Meervoud
onderwerp
1e persoon
moin
1e persoon
oôs, ôze
2e persoon
jij-vorm
u-vorm
3e persoon
mannelijk
vrouwelijk
onzijdig
jouw
2e persoon
uw
zoin
heur
zoin
3e persoon
jij-vorm
jullies
u-vorm
uw
mannelijk
hun
vrouwelijk
onzijdig
heur
hun
Belangrijkste regels
Letter Gebruik
Voorbeeld
AE
aa-klank in gesloten lettergreep
Wfr. skaef Ned. schaaf
C, Q en
worden niet gebruikt
Wfr. sint, akwarium, eksame Ned. cen
t, aquarium, examen
X
F
begin van een woord met in het
Ned. een v of f klank
HW
gebruikt bij het woord wat
IJ
ij-klank (Ned. meestal aa-klank of
ee-klank
Wfr. skijp Ned. schaap
(Ned. eeu)
Wfr. lijuw Ned. leeuw
OA
oo-klank met korte a-naslag (Ned.
oo-klank)
Wfr. groat Ned. groot
OO
oo-klank (Ned. oe-klank)
IJU
S
begin van een woord met in het
Ned. een s of z klank
Wfr. furst Ned. vorst
Wfr. hwat Ned. wat
Wfr. dook Ned. doek
Wfr. swumme Ned. zwemmen
WEST-FRIES GENOOTSCHAP
het behoud en de ontwikkeling van de cultuur en de historie van West-Friesland
Activiteiten van West-Fries
Genootschap
Het West- Fries