Slikstoornis: dysfagie

Heeft u vragen over het slikken, dan kunt u
altijd contact opnemen met een van de
logopedisten van Gelre ziekenhuizen, of met
een verpleegkundige van de afdeling. Op de
achterzijde van deze folder vindt u het
telefoonnummer.
Vragen
• Zorg dat de patiënt niet teveel afgeleid
wordt tijdens het eten en drinken.
• Let erop dat het hoofd niet achterover
hangt, maar goed rechtop, of zelfs iets
naar voren gebogen. Ook dit verkleint de
kans op verslikken.
• Zorg ervoor dat de patiënt altijd goed
rechtop zit tijdens eten en drinken (ook in
bed). Dit verkleint de kans op verslikken.
• Als de patiënt wel weer wat eet of drinkt en
u wilt wat eten of drinken meenemen voor
hem/haar, overleg dit dan met de
verpleegkundige of de logopedist.
Postbus 9020
7200 GZ Zutphen
tel: (0575) - 592 592
fax: (0575) - 521 206
LOGO-502 (23-11-06)
Bezoekadressen:
Locatie Lukas, Albert Schweitzerlaan 31, Apeldoorn
Locatie Juliana, Sprengenweg 70, Apeldoorn
Locatie Het Spittaal, Ooyerhoekseweg 8, Zutphen
Gelre ziekenhuizen
Postbus 9014
7300 DS Apeldoorn
tel: (055) - 581 81 81
fax: (055) - 581 89 99
Locatie Lukas te Apeldoorn
• van maandag tot en met vrijdag
• van 8.45 uur tot 9.15 uur
• telefoonnummer (055) – 581 83 91
Locatie Het Spittaal te Zutphen
• van maandag tot en met vrijdag
• van 8.30 uur tot 12.00 uur
• telefoonnummer (0575) – 592 265
Afdeling Logopedie is bereikbaar:
Slikstoornis: dysfagie
Dysfagie is een slikstoornis. Deze stoornis
kan het gevolg zijn van een neurologische
aandoening en kan bijvoorbeeld optreden na
een herseninfarct of hersenbloeding. Ten
gevolge van deze aandoening kan er een
verlamming (parese) zijn van de spieren in
het mond- en keelgebied. Ook kan het gevoel
(sensibiliteit) in de mond en keel verminderd
zijn.
Door een verlamming of door een gevoelsstoornis in het mond-keelgebied kan iemand
moeite hebben met eten en drinken. Er
kunnen problemen zijn in alle vier fasen van
het slikproces. Het kan ook zo zijn dat er een
probleem is in slechts een deel van het
slikproces.
Wat is dysfagie?
Slikken is een complex proces waarbij veel
spieren zijn betrokken, onder andere van de
lippen, tong, kaak, wangen en keel. Het
slikproces kan in vier fasen verdeeld worden:
1. Het eten of drinken wordt in de mond
genomen en zo nodig gekauwd.
Vervolgens wordt het verzameld op de
tong.
2. De tong transporteert de voedselbolus
naar achteren.
3. De aanzet tot de slikbeweging vindt plaats
en de voedselbolus komt in de keel.
4. De slokdarm verplaatst de voedselbolus in
de richting van de maag.
Het slikken
In deze folder vindt u informatie over de slikstoornis dysfagie en welke gevolgen deze
stoornis heeft voor eten en drinken.
Inleiding
Hoe wordt de voeding opgebouwd?
In het algemeen is er een bepaalde
standaard opbouw die gehanteerd wordt.
Maar dit wordt bij iedere patiënt apart
bekeken. Meestal zal er begonnen worden
met gladde en dikkere consistenties (pap,
Als er slikproblemen zijn, bestaat er een groot
risico dat er eten of drinken in de longen
terechtkomt. Dit kan een longontsteking tot
gevolg hebben, wat in sommige gevallen kan
leiden tot een levensbedreigende situatie.
Bij slikproblemen kan de behandelend arts
besluiten om sondevoeding te gaan geven.
Sondevoeding is vloeibare voeding die door
een slangetje (sonde) via de neus en
slokdarm direct in de maag komt. Deze
voeding bevat alle voedingsstoffen die het
lichaam nodig heeft.
Het kan zijn dat iemand volledige sondevoeding krijgt, meestal 1½ tot 2 liter verspreid
over de dag. Ook is het mogelijk dat iemand
de sondevoeding als aanvulling krijgt. Dit
gebeurt meestal als de patiënt wel iets (veilig)
kan eten of drinken, maar daarmee nog niet
aan de benodigde voedingsstoffen komt.
Sondevoeding
Slikstoornissen komen vaak voor bij mensen
met een dysarthrie. Dat is een stoornis in de
uitspraak als gevolg van een neurologische
aandoening.
Hoesten vóór, tijdens of na de slik is een van
de belangrijkste tekenen van verslikken.
Echter, bij patiënten die een beroerte hebben
gehad, werkt dit mechanisme niet altijd
optimaal meer. Dus iemand kan zich ook
verslikken, zonder dat u het merkt! Hij/zij
hoest dan dus niet!
• Als de patiënt volledige sondevoeding
krijgt, is het niet de bedoeling dat u iets te
eten of te drinken aan de patiënt geeft.
• De logopedist geeft aan welke
consistenties de patiënt mag eten of
drinken.
• Wees bedacht op de risico's van
verslikken.
Adviezen
Hieronder volgen een aantal algemene
adviezen. Vaak geeft de logopedist ook
persoonlijke adviezen.
De logopedist kijkt hoe goed de tong, lippen,
kaken en het gehemelte bewegen (de
mondmotoriek) en controleert het gevoel in
de mond. Ook kijkt de logopedist naar de
verschillende fasen van het slikken en naar
de voorwaarden die aanwezig moeten zijn om
veilig te kunnen slikken: is er bijvoorbeeld een
hoestreflex en kan iemand de instructies
opvolgen?
De logopedist geeft aan of het slikproces
veilig verloopt en of de patiënt kan starten
met (aangepaste) voeding. De logopedist
geeft, indien nodig, instructies om veiliger te
slikken. Ook kan de logopedist oefeningen
doen met de patiënt om het slikken te leren
verbeteren.
Wat doet de logopedist?
vla). Dit wordt in verschillende stappen
uitgebreid naar dunnere en grovere
consistenties (zoals drinken en brood). Het
uiteindelijke doel is dat de patiënt weer zo
normaal mogelijke voeding tot zich kan
nemen.