empathisch gebouw - Empathische Woning

OTONICA
er, nauwkeuriger, duurzamer
EMPATHISCH
EMPATHISCH
GEBOUW
GEBOUW
verbetert de kwaliteit van leven
inspiratiedocument
WWW.STICHTINGKIEN.NL
VRAGENBA
bereikbaar voor innov
HET EMPATHISCHE GEBOUW ALS WARME JAS IN 2040
Onze maatschappij verandert snel. Dat heeft
demografische redenen, maar ook politieke,
economische en sociaal-culturele. De veranderingen
brengen onder andere met zich mee dat ouderen
langer zelfstandig blijven wonen; dat mensen met
een beperking zo veel mogelijk in een reguliere
leefomgeving verblijven; en dat weer anderen
ondersteunende zorg in hun woonomgeving moeten
organiseren. Naast hogere welvaart, betere technologie,
bevolkingsgroei en snellere ontwikkelingen is er sprake
van een toenemend maatschappelijk bewustzijn.
Groener, grijzer en slimmer zijn de kernwoorden.
Mensen wordt gevraagd zelf de verantwoordelijkheid te
nemen voor de kwaliteit van hun leven.
…maar is al die technologie in huis wel fijn?
Het klink natuurlijk allemaal heel mooi: een slimme
woning omgeving die alle ‘niet-pluis’-situaties
automatisch opmerkt en daar waar nodig doorgeeft aan
hulpverleners. Het is dankzij de techniek dat mensen
veilig en onder toezicht langer zelfstandig thuis kunnen
wonen. Daarnaast is er minder zorg aan huis nodig.
Zorgproblematiek opgelost?
Hoe realistisch is het: accepteren mensen deze rol van
de technologie in hun woning? En aan welke eisen moet
technologie voldoen om deze zeer zinvolle bijdrage aan
het welzijn en de gezondheid van mensen enerzijds en
het verlagen van de kosten van de gezondheidszorg
anderzijds, waar te maken?
Al deze ontwikkelingen vereisen een slimme
leefomgeving die aansluit op nieuwe behoeften en
De toekomstdroom heet: Empathisch Gebouw…
Wat als al die techniek in de woonomgeving zo
die integreert met het dagelijks leven van gebruikers
zonder dat zij dit merken en/of als storend ervaren.
Zo’n ‘enabling environment’ moet waarde toevoegen
door gebruikers te inspireren en hun geestelijke
en lichamelijke gezondheid én deelname aan
maatschappelijke en sociale processen te stimuleren.
Dit kan van toepassing zijn in een woonomgeving, zoals
een huis, maar ook in bijvoorbeeld in scholen.
naadloos integreert in de omgeving dat de bewoner
het eigenlijk niet meer opmerkt en het niet meer als
onnatuurlijk ervaart? Dus als de techniek als een
warme jas in de woning meevoelt en reageert op de
behoeften van de bewoner en zo en passant gezond
en duurzaam gedrag stimuleert? Stel je voor: een
Empatische Woning; een woning met een ‘ziel’ die
in harmonie is met de behoeften van de mens die
er woont. Zo’n technologie moet slim en dynamisch
zijn. Het gaat een flinke stap verder dan de ‘slimme
gebouwen’ van nu. Vandaag kennen we domotica
en gebouwautomatiseringssystemen die werken
met relatief eenvoudige gebruikersprofielen. We
kunnen bijvoorbeeld op afstand de verwarming en
de verlichting in huis bedienen, of een automatisch
lichtspoor aan laten gaan als we ’s nachts naar het
toilet gaan. Het Empatische Gebouw gaat veel verder:
Aanpasbaarheid van de empathische woonomgeving is
een voorwaarde om de hedendaagse en toekomstige
prestatie- en functionele eisen te integreren. Op deze
wijze zou het mogelijk moeten zijn om een omgeving
te creëren die positief bijdraagt aan het welzijn, het
herstel en/of de genezing van de gebruiker.
Techniek in de woning wordt steeds belangrijker …
Ruim vijf miljard mensen wereldwijd heeft toegang
tot internet. Een miljard woningen heeft een eigen
aansluiting. Apparaten in huis gaan in toenemende
mate met elkaar communiceren. Dat gebeurt via
internet en via – steeds goedkoper wordende –
sensoren. Zelfs kleding, behang en vloerbedekking
kunnen al voorzien worden van die sensoren. Al
die verbonden apparaten en sensoren leveren een
eindeloze stroom aan data op, die haast ongelimiteerde
mogelijkheden met zich mee brengt. Zo kunnen
we bijvoorbeeld voorkomen dat een kwetsbare
alleenstaande oudere onopgemerkt en hulpeloos met
een gebroken heup op de grond ligt.
#eenwoningmeteenziel
de technologisering van de woning levert een actieve
bijdrage aan de verhoogde kwaliteit van leven en welzijn
van de bewoners.
… of: Empathische school
Dezelfde techniek die gebruikt wordt voor de
empathische woning kan gebruikt worden voor
de inrichting van de empathische school: een
schoolgebouw met een gezonde leefomgeving en een
lage energierekening. Ook hier geldt: het gebouw
draagt bij aan verhoogde kwaliteit van leven en
welzijn van de gebruikers. Door middel van onder
meer sensorentechnologie bevorderen we gezond
STEL JE VOOR:
EEN EMPATHISCHE WONING; EEN WONING MET EEN ‘ZIEL’
DIE IN HARMONIE IS MET DE BEHOEFTEN
VAN DE MENS DIE ER WOONT.
en duurzaam gedrag van de docenten en studenten.
De empathische school laat haar bewoners voelen
wat duurzaamheid is, waardoor simpele handelingen
als ‘op tijd het licht uit doen’ gestimuleerd worden.
Het Empathisch gebouw maakt onderdeel uit van het
leerproces van de studenten en daarmee onderdeel
van het curriculum.
Van eetbare wanden tot en met de woning als
aanlegsteiger voor sociale buurtpreventie
Een moderne woningvloer is vandaag de dag een
laag beton met daarin een vloerverwarming die zich
aanpast aan het aantal mensen in de kamer. Maar
mensen die extra zorg nodig hebben, kunnen de vloer
laten uitrusten met sensoren die je gewicht en de
verplaatsing ervan meten en een seintje geven aan de
zorginstelling als je ten val komt. Of wat te denken van
een eetbare wand: een wand waar planten uit groeien?
Sensoren meten de groei, en waar nodig geven ze water
en voeding. Of stel je voor dat het huis voelt wanneer je
eenzaam bent en graag contact zou willen met iemand
anders en dat er dan een verbinding met iemand uit
technieken in woningen te verkennen. Hoe ver kunnen
we gaan om technologie tussen mens en gebouw te
verweven? En wat draagt dat bij aan maatschappelijke
thema’s als kwaliteit van leven, het langer zelfstandig
thuis wonen, de gezondheid en preventie van ziekten
en de vermindering van energieverbruik of CO2reductie? Mohammadi’s onderzoeksgroep bestaat uit
onderzoekers uit verschillende disciplines. Samen
onderzoeken ze de (meest extreme) scenario’s waarin
mens en gebouw met elkaar en met hun omgeving
communiceren. De hamvraag: Op welke wijze
functioneert de bebouwde omgeving als hulpmiddel
voor het beantwoorden van maatschappelijke
uitdagingen? Waar helpt het ons en wat accepteren
we nog?
KIEN brengt partijen samen
KIEN spant zich in om de e-installateurs te betrekken
bij innovatieonderzoeken en –projecten en de resultaten
daarvan continu met hen te delen. Anderzijds zijn de
expertise en ervaring van installateurs die dagelijks
direct contact hebben met gebruikers, een belangrijke
je omgeving wordt gemaakt. Wat als woningen hun
bewoners zo goed kennen dat ze bewoners uit de
buurt met elkaar kunnen ‘matchen’? De woning als
relatiebemiddelaar, een (te) gek idee?
informatiebron voor onderzoeken en projecten. Dankzij
de focus op de e-installateur en de eindgebruiker
zijn de KIEN-projecten concreet, praktijkgericht en
realiseerbaar.
Onderzoek naar extreme scenario’s
Professor Dr. Ir. Masi Mohammadi, lector Architecture
in Health aan de de Hogeschool Arnhem Nijmegen
(HAN) en hoogleraar Smart Architectural Technologies
aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e),
heeft het onderzoeksprogramma en kennisnetwerk
Empathisch Gebouw opgericht om de (extreme) grenzen
van wat nu al mogelijk is op het gebied van slimme
KIEN staat volledig achter Mohammadi’s onderzoek.
Het is juist voor de doelgroep van KIEN, de
e-installateurs, van belang om in een vroeg stadium te
weten welke technologieën aanslaan en welke minder.
Uiteindelijk is het de installateur die alle techniek
waar moet maken in de praktijk. Daarom vindt KIEN
het uiterst relevant die bedrijven zo vroeg mogelijk aan
tafel te krijgen om mee te denken over hoe de (extreme)
#eenwoningmeteenziel
Empathisch gebouw in Arnhem
scenario’s voor het empathisch gebouw hun weg gaan
vinden in wijken, bedrijven en huizen.
Uitgewerkte, verder ontwikkelde, kansrijke
woonconcepten worden in de praktijk gebracht en op
haalbaarheid en acceptatie in de markt onderzocht. Dit
gebeurt in de onderzoekswoning ‘Empatische woning’ op
het industriepark Kleefse Waard. Deze onderzoekswoning
van de onderzoeksgroep in Arnhem doet dienst als
laboratorium voor studenten en partners én als showcase
voor onderzoek en inspiratiebron voor bezoekers.
De komende jaren wordt een aantal concepten in de
woning uitgewerkt tot werkende prototypes binnen
zogenoemde ‘collecties’. Er wordt gestart met de collectie
‘De woning als mantelzorger’. Het betreft de uitwerking
van concepten als een automatisch detectie- en
waarschuwingssysteem dat vallen kan voorkomen.
De samenwerkende partners (KIEN, HAN, TU/e) staan
open voor partijen die een rol voor zichzelf weggelegd zien
binnen de onderzoeksgroepen en ontwikkelingen rondom
het Empatisch Gebouw. Hierbij denken we allereerst
aan de e-installateur, ICT-bedrijven en bouwbedrijven,
fabrikanten en toeleveranciers, maar zeker ook aan de
directeur van het verzorgingstehuis of bijvoorbeeld de
directeur van een brede school.
Interesse? Neem gerust contact op met een mailtje
naar Adrie van Duijne, directeur Stichting KIEN,
telefoonnummer 040 247 33 71, e-mailadres:
[email protected] of stuur een mail naar
Masi Mohammadi, e-mailadres [email protected].