SteenkoolgaS uit de achterhoek een vergiSSing?

SteenkoolgaS uit de
achterhoek
een vergiSSing?
hoezo SteenkoolgaS ?
eind 2009:
Concessie voor exploratie verleend
aan Australische maatschappij
Queensland Gas Co.
Queensland is eigendom van
BG (British Gas) Group
Waar zit het SteenkoolgaS ?
Diepte top Carboon
500-1000 m
1000-1500 m
1500-2000 m
Dalfsen
Ommen
Twenterand
Tubbergen
Dinkelland
Heerde
OlstWijhe
Hellendoorn
Raalte
Wierden
Almelo
Losser
Oldenzaal
Borne
Epe
Rijssen-Holten
Hengelo
Deventer
Hof van Twente
Enschede
Voorst
Apeldoorn
Lochem
steenkool laag
Haaksbergen
Zutphen
Brummen
Rozendaal
Rheden
Arnhem
Berkelland
Concessiegrens
Queensland
Bronckhorst
Doesburg
Groenlo
Winterswijk
Zevenaar
Doetinchem
Westervoort
Duiven
Lingewaard
Ubbergen
Nijmegen
Montferland
Rijnwaarden
Millingen
Aalten
Oude
IJsselstreek
Bovenkant van het Carboon
(afzettingen met steenkoollagen)
in meters onder het oppervlak
'onconventioneel' gaS
aardgas = methaan = steenkoolgas = CH4
conventioneel gas (Groningen)
Het gas heeft zich verzameld in
poreus gesteente en is makkelijk
te winnen
schalie (ondoorlatend)
gas
gas
steenkool
onconventioneel gas
(Brabant, Graafschap)
Het gas zit is ondoorlatend gesteente
en kan alleen met veel boringen
gewonnen worden - meerdere boringen
per vierkante kilometer
schalie
zandsteen
(poreus)
steenkool
SteenkoolgaS Winning
1. Boren - vertikaal / horizontaal
2. Oppompen water met gas
Pomp: Ja-knikker
Water uit steenkool is vervuild
SteenkoolgaS Winning
3. “Fracking” (Hydraulic fracturing)
Om het gesteente open te breken wordt
onder hoge druk water in de boorput gepompt
toevoeging van soms giftige chemische
stoffen aan het water
Fracking installatie USA
SteenkoolgaS Winning
3. Verbetering van opbrengst door koolzuurgas in de
steenkoollaag te pompen
(combinatie met CO2 opslag - ECBM = enhanced coalbed methane)
uitwisseling 1-3 moleculen CO2 voor 1 molecuul CH4
Probleem:
aanleg hoge druk leidingen voor CO2
gevolgen voor de omgeving
Veel ruimte nodig
Aantasting natuur en landschap
meerdere locaties per vierkanteBlack
kilometer
Warrior Basin, Alabama
1 locatie = 1 voetbalveld
Lawaai tot 100 dB, dag en nacht, vele maanden lang
Veel vrachtverkeer:
4 vrachtwagens per dag per locatie, soms meer, aanleg toegangswegen
Veel vervuild water, zeer hoog verbruik van water
Kans op calamiteiten: lozingen vervuild water, lekkages gas
Groot aantal locaties: kans ook groot dat er iets fout gaat
(uit Australië worden diverse ongelukken met boringen van Queensland gemeld)
de effecten op onze Woonomgeving
3 boorlokaties per vierkante kilometer
met aan- en afvoerwegen voor veel zwaar vrachtverkeer
verbonden met een netwerk van gasleidingen
gevolgen voor de omgeving
Steenkoolgas in de VS: heel veel boorputten
Black Warrior Basin, Alabama
Powder river basin, Wyoming
Water
Water uit de steenkoollagen:
- grote hoeveelheden
- zout
- vervuild met koolwaterstoffen, soms zwavelhoudend
- ijzer, mangaan, zware metalen
- kans op radioactiviteit
- water voor fracking: giftige toevoegingen mogelijk
Voorgestelde oplossing:
Lozing in zandlaag op
ca 500 m diepte
Kan dit in ondieper grondwater
terecht komen?
fracking
Milieu risico's fracking vloeistof:
- kan giftige stoffen bevatten
- veel zwaar transport met tankwagens
- kan het ondiepere grondwater vervuilen door lekkages
- kans op lichte aardbevingen en schade (rapport KNMI/TNO)
- fracking technieken voor onconventioneel gas zijn nieuw (hogere druk)
faBel: SteenkoolgaS iS goed
voor de economie
Verdienen we iets met steenkoolgas?
Er moet geld bij volgens rapport Provincie!
Kosten en baten van een
pilot project by Het Joppe
slechts 75% van de kosten
gedekt door de gasopbrengst
bij hoge gasprijs uit 2007
economie
Economische waarde van het gas sterk overdreven
- Krantenberichten: “4 x Slochteren”
- Wetenschap (artikel Netherlands Journal Geosciences 2011):
Slochteren veld voor productie begon
Technisch winbaar onconventioneel gas
= 3.5% van Slochteren
Steenkoolgas Achterhoek
2875 miljard m3
100 miljard m3
0.4% Slochteren
VS: Gasreserves sterk overdreven
economie
Landgoed 't Joppe (mogelijke proeflocatie):
voor velen een mooi gebied om te ontspannen na een week hard werken
verschillende ondernemers profiteren hiervan
Natuur is ook economisch belangrijk!
nog meer economie
IJssellijn......
Wegenaanleg.....
Gaswinning is niet de enige
aanslag op onze woonomgeving
Maar wel de genadeslag!
De gevolgen voor huizenprijzen laten zich raden
faBel: Wetgeving
BeSchermt onS tegen
amerikaanSe toeStanden
USA: Grote gebieden met gaswinning uit steenkool en schalie
veel verontreiniging van grondwater en lekkages van gas naar gondwater
...... Maar wij hebben toch goede milieuwetten, dat kan bij ons toch niet ?
wetgeving hangt af van de politieke waan van de dag!
In de USA zijn de gaswinners door de regering-Bush
uitgezonderd van milieuwetten
ook Nederlandse wetgeving laat veel open
kWaliteit toezicht in
nederland
Toezichthouder Nederland: Staatstoezicht op de Mijnen
- Niet onafhankelijk (in handen van financieel belanghebbende organisatie)
- Onderbemand (zeker als het aantal borigen zo sterk toeneemt)
- Slachtoffer van bezuinigingen
strategienota uit 2006: 'verzelfstandiging
is ook onwenselijk in verband met het hele grote
financiële belang dat de Staat heeft bij winning',
faBel: SteenkoolgaS iS groen
Steenkoolgas gecombineerd met CO2 opslag (ECBM)
in theorie
: minder broeikasgas
in de praktijk : lekkage van methaan
(3-8 % van de geproduceerde hoeveelheid)
broeikaseffect methaan = 72 tot 105 x CO2
Hierdoor nog steeds netto uitstoot van broeikasgas
De techniek is experimenteel, duur (aanleg van een netwerk van
CO2 gasleidingen)
De regering wil gaswinning NIET combineren met CO2 opslag
Stand van zaken exploratie
zegsman BG Group (eigenaar
Queensland):
- nog geen proefboringen
- onderzoek naar maatschappelijke
en milieu-aspecten
Nu kunnen we nog invloed
uitoefenen!
concluSieS
Steenkoolgaswinning is een grote vergissing
tast natuur, landschap en woonomgeving aan
is riskant voor het milieu
is NIET klimaatneutraal
en is economisch NIET rendabel
ZEG NEE TEGEN DE JA-KNIKKERS!
www.stopsteenkoolgas.nl
NU KAN HET NOG!
milieu effecten
SteenkoolgaS Samengevat
Grootschalige industrialisatie van een mooi stuk Nederland met veel natuur
Tientallen, misschien honderden boorlokaties met continu draaiend machinepark
Veel zwaar verkeer
Aanleg van pijpleidingen voor afvoer gewonnen gas
Aanleg toegangswegen
Opslagbassins of tanks voor winningswater en frackingvloeistof
Aanleg van pijpleidingen voor aanvoer van koolzuurgas
Gevaar voor water- en luchtverontreiniging
Weglekkend fracking vloestof naar grondwater
Weglekken winningswater uit steenkool naar grondwater
Lekken van gas (explosiegevaar, broeikasgas emissie)
Veiligheid
Explosiegevaar door gaslekkages en hoge drukken water/koolzuurgas
Mogelijkheid van aardbevingen
door het grote aantal boorlokaties wordt de kans op een ernstig
ongeluk ook groot
Berekening BroeikaSgaSSen
Combinatie met CO2 opslag zou klimaatneutraal gas opleveren
Methaan is ook een sterk broeikasgas 72-105 x zo sterk als CO2
CO2 opslag: 15 Megaton in 20 jaar (Hamelinck et al, 2002)
15 Mton CO2 opgeborgen in steenkool
-15
Mton CO2
verliezen CH4 tijdens productie 6% = 0.16 ton CH4 , equivalent aan
+17.2
Mton CO2
verbranding gebruikt CH4 levert ook CO2 op
+7.1
Mton CO2
CO2 emissie door boor- en winnings aktiviteiten
CO2 emissie door CO2 transport en injectie
lekkage CO2 tijdens transport en injectie 5 %
+2.2
Mton CO2
dit levert 2.73 Mton CH4 op (2 moleculen CH4 op 1 CO2)
NETTO BROEIKASGAS EMISSIE:
+11.5
Mton CO2
Emissie van broeikasgassen uit de beginfase van gaswinning zonder CO2 opslag is
hierin nog niet niet meegerekend!