Inhoud Verantwoording 11 I Beknopte geschiedenis van het Romeinse Rijk 13 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Koninkrijk (753-510 v. Chr.) Republiek (510-27 v. Chr.) Gelijkschakeling van plebejers en patriciërs Praetor Ius praetorium en ius civile Keizerrijk (27 v. Chr.) Keizerrecht en juristenrecht Oost en West Justinianus’ codificatie 13 14 15 16 17 18 18 19 19 II Personen- en familierecht 24 10 11 12 13 14 15 Personen Slavernij Familia Vaderlijke macht (patria potestas) Verloven, trouwen, scheiden Geestelijke stoornis, minderjarigheid 24 25 25 26 28 29 Romeins recht 3 III Burgerlijk procesrecht 31 16 17 18 Inleiding Procederen via een wettelijke actie Het formula-proces 31 31 32 IV Vermogensrecht 39 19 Vermogen 39 V Zakenrecht 41 20 21 22 23 24 25 26 27 28 Zakelijke rechten Zaaksgevolg Voorrang Zaak Eigendom en beperkte rechten Eigendom Ius fruendi Mede-eigendom Eigendomsverkrijging 41 42 42 43 45 46 47 48 48 VI Originaire wijzen van eigendomsverkrijging (I) 50 29 Toe-eigening, schatvinding, natrekking, vermenging, zaaksvorming 50 4 Boom Basics VII Derivatieve wijzen van eigendomsverkrijging 52 30 31 32 33 34 35 36 37 38 52 53 53 54 54 56 57 58 39 40 41 42 Mancipatio Adiudicatio Traditio Possessio (bezit) en detentio (houderschap) Bezitsverschaffing en inbezitneming Bezitsverschaffing zonder corpus Bezitsbehoud, bezitsverlies Bezitsbescherming: interdictenprocedures Wil tot eigendomsoverdracht: animus dominii transferendi Causaal en abstract Stipulatio en damnatielegaat Traditio en koop Vindicatielegaat VIII Originaire wijzen van eigendomsverkrijging (II) 64 43 44 45 46 47 48 Verkrijgende verjaring (usucapio) Algemene verjaringseisen Verkrijgende verjaring en mancipatio Verkrijgende verjaring en traditio Verkrijgende verjaring en toe-eigening Verjaringsbezit 64 64 65 66 67 68 59 60 61 62 62 Romeins recht 5 IX Rechtsvorderingen van de eigenaar (in wording) 70 49 50 51 Rechtsvorderingen van de eigenaar Rechtsvorderingen van de verjaringsbezitter Eigendomsverlies 70 71 72 X Beperkte rechten 73 52 Beperkte rechten algemeen 73 XI Beperkte genotsrechten 74 53 54 55 56 74 75 76 57 58 59 60 61 Erfdienstbaarheden Vestiging Quasi possessio en verkrijgende verjaring Rechtsvorderingen van de gerechtigde tot een erfdienstbaarheid Tenietgaan van erfdienstbaarheden Vruchtgebruik Gebruik en bewoning Erfpacht Opstal XII Beperkte zekerheidsrechten 82 62 63 64 65 Pand en hypotheek Pandrecht Stil pandrecht en hypotheek Voorwerp van zekerheidsrechten 82 82 83 84 6 Boom Basics 77 77 78 79 80 81 66 67 Executie Einde van zekerheidsrechten 85 86 XIII Verbintenissenrecht 89 68 69 70 71 Verbintenis Prestatie Natuurlijke verbintenis Gesloten stelsel van rechtsvorderingen 89 90 92 93 XIV Overeenkomsten 95 72 73 74 75 76 Wilsovereenstemming Dwaling Bedrog Dwang Simulatie, strijd met goede zeden en strijd met wetgeving 95 96 97 98 XV Verbintenisscheppende overeenkomsten 101 77 78 79 Verschillende obligatoire overeenkomsten Eenzijdige en wederkerige overeenkomsten Enkele verschillen tussen wederkerige en eenzijdige overeenkomsten 101 102 XVI Reële overeenkomsten 106 80 81 82 Bruikleen (commodatum) Verbruikleen (mutuum) Bewaargeving (depositum) 106 106 107 99 103 Romeins recht 7 83 84 Vuistpand (pignus) Varianten van ruil 107 108 XVII Consensuele overeenkomsten 110 85 86 87 88 110 111 112 89 90 91 92 Koop-verkoop (emptio-venditio) Verplichtingen van de verkoper Nevenbedingen bij koop Verschillende vormen van huur-verhuur (locatio-conductio) Maatschap (societas) Lastgeving (mandatum) Mandaatborgtocht Lastgeving als alternatief voor cessie: cessiemandaat XIX Mondelinge overeenkomst 121 93 94 95 Stipulatio Stipulatieborgtocht (fideiussio) Boetebeding, derdenbeding 121 122 124 XX Rechtmatige daden 126 96 97 Zaakwaarneming (negotiorum gestorum) Ongerechtvaardigde verrijking (condictio) 126 126 XXI Onrechtmatige daden 129 98 99 100 Onrechtmatige daden algemeen Zaaksbeschadiging Diefstal 129 129 132 8 Boom Basics 112 114 115 116 117 XXII Het tenietgaan van een verbintenis 134 101 102 103 Nakoming Schuldeisersverzuim Niet, niet-tijdige of niet-behoorlijke nakoming en overmacht Verzuim, wanprestatie Overige wijzen van het tenietgaan van verbintenissen 134 135 104 105 136 138 139 XXIII Erfrecht 141 106 107 108 109 110 111 141 141 143 143 145 147 Inleiding Testament en wet Legitieme portie (Beneficiaire) aanvaarding der nalatenschap Verdeling der nalatenschap Legaten Trefwoordenregister 151 Romeins recht 9