Menzo - KU Leuven

Het struikelblokarrest van Matthias STORME
“Racisme is natuurlijk dom. Het enige nog dommere is anti-racisme!”
Matthias E. Storme, hoogleraar recht aan de KU Leuven en bevlogen Vlaams
ideoloog, kreeg onlangs iedereen over zich heen. Zijn onverbloemde kritiek op
het Blok-arrest veroorzaakte alom verontwaardiging. “Vanuit opportunistisch
oogpunt zou ik de veroordeling van het Blok kunnen toejuichen maar als
democraat moet ik het verafschuwen”, aldus de provocerende professor in een
exclusief gesprek. De toon is meteen gezet.
Paul Keysers/Foto’s: Dirk Melkebeek
Het Blokarrest, waarbij drie vzw’s rond de rechtse partij veroordeeld werden, was
koren op de molen van de voorstanders van het cordon sanitaire. “We moeten
eerst zorgen dat we onder cordon sanitaire hetzelfde verstaan,” waarschuwt
Storme. “In strikt politieke zin kun je het cordon interpreteren als een pertinente
weigering van andere partijen om met het Blok samen te werken. Niks op tegen,
dat is hun volste democratisch recht. Maar als je het cordon ruim interpreteert,
wordt iedereen die zelfs maar genuanceerd naar het Blok kijkt, geviseerd. Dat
komt neer op het instellen van een schutkring en is al kwalijker.”
Menzo Iedereen die toenadering zoekt, wordt meteen neergesabeld?
STORME: “Dat is inderdaad het probleem en daar moeten we van af. Als men
het Blok wil bestrijden, zou men veel beter stoppen met dat idiote antiracistisch
discours. Het maatschappelijke individualisme dat we gecreëerd hebben, is
bijvoorbeeld een veel ernstiger probleem. Vraag om het even welke burger wat
hij wil op het vlak van ruimtelijke ordening en je krijgt maar één antwoord: dat hij
alles mag doen en zijn buurman niks. Dat is niet de schuld van één partij, maar
van allemaal, Vlaams Blok incluis. Alsof politici er louter zijn om mensen alsmaar
meer rechten te geven! De hele twintigste eeuw werd ons steeds meer beloofd
met altijd maar meer staatstussenkomst tot gevolg. Politieke beloften werden
minder en minder haalbaar, want je kunt de belastingen om ze te verwezenlijken
niet eeuwig blijven verhogen. De welvaart kent grenzen net zoals de hoeveelheid
geld die de overheid kan uitgeven. Dus is de staat zijn burgers gaan
responsabiliseren, zoals dat heet. Wat wil zeggen dat de regering wel van alles
belooft, maar toegeeft dat zij het niet meer kan uitvoeren. Dat moeten andere
organisaties in haar plaats doen. Nu met de anti-racismewet heeft men ook
justitie voor een deel geprivatiseerd. Dat vind ik heel problematisch. De
procedure tegen het Vlaams Blok is niet opgestart door het Openbaar Ministerie,
hé. Het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding heeft
het recht gekregen een strafzaak te beginnen. Je krijgt dus een geprivilegieerde
klasse van organisaties die burgers voor de strafrechter kunnen slepen.
Uitgerekend in strafzaken moet de vordering aan het Openbaar Ministerie
worden voorbehouden, vind ik.”
Menzo “Van karakter ben ik een beetje een enfant terrible,” zei u ooit in een
interview. Merkwaardig toch voor iemand die zich conservatief noemt?
STORME: “Ze hebben mij dat toen blijkbaar ontlokt (lacht). Misschien klinkt het
paradoxaal om tegelijk conservatief en rebel te zijn, maar ik zie daar geen groot
contrast in. Iemands karakter is natuurlijk persoonsgebonden, maar behoort
gedeeltelijk ook tot zijn erfgoed. Als je zoals ik uit een familie komt waar het
gebruikelijk was om je mond open te doen en ergens tegen in te gaan, hoeft
enfant terrible dus geen verwondering te wekken.”
Menzo Zou u zichzelf als contrair bestempelen?
STORME: “Niet systematisch, nu en dan eens.” (lacht).
Menzo Om te prikkelen, om het intellectueel debat te stimuleren?
STORME: “Een gerichte provocatie wordt met opzet scherp geformuleerd zodat
je mensen verplicht om in debat te gaan. Daarmee wil je bereiken dat ze zich aan
het denken zetten over zaken waar ze anders niet bij stil staan.”
Menzo Moeten we uw oproep om na het Vlaams Blok-arrest uit morele
plicht voor die partij te stemmen zo interpreteren?
STORME: “Ik heb gezegd: bijna een morele plicht. Je mag de toon en de context
van zo’n uitspraak niet uit het oog verliezen. Het staat iedereen natuurlijk vrij om
in eer en geweten te beslissen voor wie hij of zij stemt. Maar we zitten wel met
een serieus probleem. Vlaanderen raakt opgedeeld in twee onverzoenbare
kampen, wat een zeer slechte zaak is voor de democratie. We krijgen een zwartwit tegenstelling, een contrast tussen goed en kwaad. Dat is nooit goed voor een
samenleving.”
Menzo Politici bleven na het Blokarrest opvallend stil. Er werd over angst in
de Wetstraat gepraat. Yves Leterme “betreurde” het arrest zelfs.
STORME: “Leterme betreurde vooral de timing. Maar of een arrest nu vlak voor
of na de verkiezingen komt, doet er voor mij niet toe. Zo’n opportunisme is mij
vreemd.”
Menzo Waarom hebt u zo heftig gereageerd?
STORME: “De reden voor mijn woede had minder met het arrest zelf te maken
dan wel met de wet. De wetgever is namelijk gedurende vijfentwintig jaar meer
en meer afgedreven van onze democratische vrijheden, in dit geval puur met de
bedoeling een oppositiepartij te treffen. Nu zijn we echt mijlenver verwijderd van
wat behoorlijke wetgeving moet zijn. Drie vzw’s van het Vlaams Blok werden
veroordeeld omdat ze medewerking hebben verleend aan een organisatie die
volgens het arrest crimineel is. Moet het niet gaan om medeplichtigheid in plaats
van medewerking? Niet nodig zegt het arrest, zelfs al heeft die medewerking
niets te maken met het aanzetten tot haat en discriminatie zelf. Ik geef een
voorbeeld. Jij verzorgt publicaties voor een organisatie die in andere publicaties
aanzet tot discriminatie -maar niet in die jij verzorgt!- dan ben en blijf je toch
strafbaar! Ik vind dit totaal ongehoord in een democratie. Maar het staat wel zo in
de wet, die politici hebben gemaakt. Dat betekent dus dat iedereen die tussen
1999 en 2001 medewerking heeft verleend aan het Blok, een crimineel is!”
Menzo Is uw interpretatie in deze niet erg ruim?
STORME: “Verre van! Karel De Gucht vond dat in een tv-debat op Kanaal Z
merkwaardig genoeg ook al, hoewel hij toegaf dat hij het arrest niet had gelezen.
Ze hebben zich geconcentreerd op de vrijheid van meningsuiting, terwijl élke
vrijheid onder vuur ligt. Die wet is gemaakt om het cordon sanitaire in de ruime
zin van het woord te handhaven. Iedereen die zelfs maar van ver iets met het
Blok te maken heeft, krijgt het stempel crimineel. Om het politiek aanvaardbaar te
maken, zijn alleen die drie vzw’s gedagvaard. Maar als de redenering van het
arrest klopt, kun je alle leden van het Blok voor de rechter slepen.
“Bovendien praat iedereen over racisme, maar eigenlijk gaat het misdrijf om het
aanzetten tot haat en discriminatie. Als er is aangezet tot haat, bestaat daar dan
een bewijs van? Bewijzen statistieken bijvoorbeeld dat de haat tegen
allochtonen, want over hen gaat het uiteraard, is toegenomen? De uitspraak van
de rechter is puur subjectief: hij vindt dat de campagnes van het Blok aanzetten
tot haat. Zo bestaan er citaten waarin het Blok zeer afkeurend spreekt over de
islamitische praktijk van de vrouwenbesnijdenis. Elk beschaafd mens keert zich
daartegen. Maar volgens de rechter wil het Blok die besnijdenis niet tegengaan,
de partij wil die mensen alleen maar stigmatiseren. Als het Blok zoiets zegt, is dat
dus discriminerend en crimineel. Wanneer Amnesty International diezelfde
afkeuring laat blijken, zogenaamd met andere bedoelingen, is dat niet
discriminerend en crimineel. Ik vind zoiets zeer gevaarlijk.”
Menzo Wat is volgens de wet aanzetten tot discriminatie?
STORME: “Het moet herhaaldelijk en systematisch gebeuren. Daarom heeft
Johan Leman zich in zijn aanklacht vooral op het partijprogramma
geconcentreerd en op de wetsvoorstellen die Blokkers hebben gedaan en niet op
hun vuile cafépraat. Wanneer wetsvoorstellen op systematische wijze
discriminerend zijn, ben je volgens het arrest een crimineel. Volgens dat criterium
zijn alle politieke partijen in dit land dus criminele organisaties! Dat kan ik zwart
op wit bewijzen want het Arbitragehof heeft al vaak gestemde wetten wegens
discriminatie vernietigd. De helft van de arresten van het Arbitragehof gaat zelfs
over discriminatie. Ik geef toe: de meeste van die discriminaties zijn niet op basis
van nationaliteit of afkomst. Maar waarom werd een deel van de kieswet
vernietigd? Omdat ze bepaalde kiezers op basis van hun woonplaats
discrimineerde. Maar je kunt niet zeggen dat de ene discriminatie erger is dan de
andere. Alle politieke partijen, die ooit een wetsvoorstel hebben ingediend dat
later door het Arbitragehof wegens discriminatie werd vernietigd, zijn
logischerwijze criminele organisaties. Ieder lid van elke politieke partij is,
vanwege zijn medewerking eraan, volgens deze wet ook een crimineel. Maar
politici trekken deze conclusie niet. Ze meten met twee maten en gewichten.”
Menzo Typisch Belgisch!?
STORME: “Maar nee, deze dwaling bestaat niet alleen in België. Een paar jaar
geleden werd in Turkije de partij van de huidige premier Erdogan verboden. Die
heeft toen klacht ingediend in Straatsburg. De reden van het verbod was precies
hetzelfde als bij het Vlaams Blok-arrest: discriminatie. In het programma van
Erdogans partij stond namelijk dat ze voorstander waren van het herinvoeren van
een systeem dat in alle moslimlanden bestaat. Voor bepaalde rechtstakken,
bijvoorbeeld het familierecht, leeft elke bevolkingsgroep daar volgens eigen
regels, voornamelijk gebaseerd op godsdienst. Erdogan kreeg in Straatsburg
ongelijk wat bewijst dat zelfs het Hof van de Rechten van de Mens onzin
uitkraamt. De enige rechter die daar tegenin ging en verstandige praat vertelde
was de Russische. Intussen heeft Erdogan zijn partij heropgericht en de scherpe
kantjes wat van zijn programma afgeveild. Hij haalde bij de verkiezingen een
tweederde meerderheid en nu bakken alle westerse landen weer zoete broodjes
met de man die volgens het Hof in Straatsburg zo gevaarlijk was. Komaan zeg!”
Menzo Is het Vlaams Blok-arrest volgens u politiek getint?
STORME: “Het Vlaams Blok kan me gestolen worden, het draait niet om het
Blok. Het gaat erom dat men een soort denken oplegt en als je anders denkt, ben
je een crimineel. De thought police van Orwell! De overheid bepaalt welke ideeën
zijn toegelaten en welke niet. Rechters kunnen tegenwoordig een
partijprogramma beoordelen en bepalen wat volgens hen discriminerend is. In
een democratie is het niet aan rechters om partijprogramma’s te beoordelen.
Maar ik heb er hoegenaamd geen problemen mee dat ze over individuele
gevallen van aanzetting tot haat of discriminatie oordelen.”
Menzo De vrees van de wetgever was dat een partij democratische regels
zou misbruiken om ze, eens aan de macht, botweg af te schaffen.
STORME: “In principe ben ik het met die vrees eens, alleen is de concretisering
daarvan volledig uit de hand gelopen. Vanzelfsprekend moet een democratie
waakzaam zijn: over daden, niet over ideeën. Ik heb alle begrip voor de reactie
van de AEL (Arabisch Europese Liga van Abu Jahjah; red.). Zij waren de enigen
die zegden: “Mensen veroordelen op basis van hun ideeën is onaanvaardbaar.”
Misschien beseffen ze dat zij het volgende slachtoffer zullen zijn. Het Blokarrest
is flink gaan spieken bij de misbruikclausule uit de Verklaring van de Rechten van
de Mens. Volgens die clausule mogen mensenrechten nooit zo geïnterpreteerd
worden dat ze diezelfde mensenrechten inperken. Omdat alleen de meest
fundamentele vrijheden, zoals vrijheid van meningsuiting en godsdienst, in de
mensenrechten staan ingeschreven, was dat een goeie clausule. Maar nu
sommen de 54 artikels van de Grondrechten der Europese Unie bijvoorbeeld alle
mogelijke mensenrechten op: van het recht op betaalde vakantie tot het recht op
toegang tot collectieve voorzieningen zoals water, gas, telefoon en wat dies meer
zij. Op het einde bepaalt een misbruikclausule dat geen enkel van deze rechten
mag worden aangewend om andere rechten in te perken. Wanneer ik mijn
vrijheid van meningsuiting gebruik om te zeggen dat ik het recht op betaalde
vakantie nonsens vind, ben ik een crimineel. Dat is toch absurd! De
misbruikclausule is compleet ontspoord. Oorspronkelijk was ze terecht, want een
democratie moet bepaalde grenzen stellen. Maar nu mag een hele waslijst van
principes, opgesteld door een politiek orgaan, niet meer in vraag worden gesteld.
Ik vind dit een fundamenteel probleem. Mocht ik ooit in het parlement zetelen,
dan zou mijn eerste wetsvoorstel de eis tot afschaffing van de antiracismewet en
antidiscriminatiewet zijn”.
Menzo Na uw stemadvies voor het Vlaams Blok drongen sommige collega’s
van de Katholieke Universiteit Leuven bij de rector aan op uw verwijdering.
Wat is de uitkomst van die eis?
STORME: “De rector is verstandig genoeg om daar niet op in te gaan.
Journalisten hebben hem aan de telefoon koud gepakt, op een moment dat hij
nog niet precies wist wat ik gezegd had. Hij hoeft het niet met mij eens te zijn
natuurlijk. (lacht) Wij zijn allebei blij dat er aan de universiteit mensen met
uiteenlopende opvattingen rondlopen. Er komen geen gevolgen.”
Menzo Het heeft u wel uw ontslag als N-VA-bestuurslid gekost?
STORME: “Ik blijf trouw aan mijn opvatting. Maar elke partij heeft natuurlijk het
recht te beslissen wie ze in haar functies wil, zolang ze haar eigen regels maar
respecteert. Toch ben ik blij dat mijn eigen partij mijn kritiek op die wet alleszins
gerechtvaardigd vind. Het blijft een probleem dat alle traditionele partijen -VLD,
SP.A, CD&V- de vrijheid van meningsuiting beknotten.
Racisme is natuurlijk dom. Er bestaat maar één ding dat nog dommer is: antiracisme. Anti-racisme sluit de geesten. Eén van mijn lievelingsfilosofen, Alain
Finkelkraut, zegt dat de obsessie van het antiracisme het onmogelijk maakt om
nog een dialoog met andere culturen te voeren. Als je onze normen toepast, is
elke andere cultuur racistisch.”
Menzo Waarom weigert N-VA expliciet het stempel van conservatieve
partij?
STORME: “Dat vraag ik ook niet. Ik wil alleen dat er voor conservatieven een
plaats is binnen N-VA. Dat is toch maar zeer halfslachtig het geval. Hetzelfde
geldt voor het Vlaams Blok. Het Blok is geen conservatieve partij. Zeker niet qua
stijl, maar ook inhoudelijk niet. Een conservatief heeft vaak bedachtzamere
stellingen dat de simplismen van het Vlaams Blok. Conservatief is trouwens al
decennia lang een scheldwoord. Maar de scheldkracht vermindert. Weet je
waaraan je dat merkt? Tegenwoordig moeten ze er al een bijvoegsel voorzetten:
ultra-conservatief of rechts-conservatief. Nu ik niet meer in het partijbestuur van
de N-VA zit, neem ik me voor om wat meer na te denken over het hedendaags
conservatisme. Ik denk dat ik samen met een paar mensen een manifest ga
schrijven over wat conservatisme juist inhoudt. Ik heb daarvoor een webstek
geopend: www;vlaamseconservatieven.be. Daar ga ik binnenkort wat meer
uitgesproken meningen formuleren.”
Menzo U wordt intussen wel afgeschilderd als een ultrarechtse rakker voor
wie de goegemeente op zijn hoede moet zijn.
STORME: “Wie heeft dat gezegd? Dat heb ik nergens gelezen.”
Menzo: Neen, maar het is de algemene ondertoon...
STORME: “Ik vind dat het nog meevalt. Ik heb mezelf nooit als rechts
bestempeld. Conservatisme en rechts zijn niet hetzelfde, al overlappen ze elkaar
vaak. Er bestaan veel variaties binnen rechts.”
Menzo Is dat uw verklaring voor het mislukken van een rechtse
frontvorming?
STORME: “Dat heeft ook met de basisfilosofie zelf te maken. Het conservatisme
gelooft niet in de maakbaarheid van de samenleving... Ik denk dat daar de
verklaring ligt. Vaak is links meer totalitair dan rechts. Nu ik toch met
provocerende uitspraken bezig ben, hier komt er nog één. Ik heb het fascisme
altijd als een linkse afwijking beschouwd. Historisch bekeken is het een variante
op het internationale socialisme. John Gray, een Engels historicus, filosoof en
destijds nog adviseur van Margaret Thatcher, legt in zijn boek Al Qaeda and what
it means to be modern de gelijkenissen tussen communisme, fascisme,
neoliberalisme en het islamitische fundamentalisme bloot. Allemaal willen die een
nieuwe orde installeren met een conflictloze samenleving als ideaal. Gray
waarschuwt dat het nastreven van zo’n maatschappij juist de grootste bron van
conflicten vormt. Want je moet eerst miljoenen mensen die in de weg van je
project staan, uit de weg ruimen.”
Menzo Pim Fortuyn is destijds gepakt op zijn uitspraak dat de islam een
achterlijke godsdienst was. Uw mening daarover graag?
STORME: “Eén: Fortuyn had uiteraard het recht om dat te zeggen. Twee: dé
islam bestaat niet, ook binnen de islam bestaan talrijke stromingen. Drie: als je
de geschiedenis van de islam en het christendom vergelijkt, zie je wel een aantal
verschillen, bijvoorbeeld de scheiding van kerk en staat, die voor problemen
blijven zorgen. Bij ons zijn politieke instellingen seculier, ze hoeven zich niet ten
opzichte van de kerk te verantwoorden. De idee in moslimlanden is nog altijd dat
alle legitimiteit van God moet komen. De staat is slechts legitiem in de mate
waarin hij aan de islamitische leer beantwoordt. Het probleem met de islam zit
‘em ook niet daar, in die landen, maar hier bij ons. Daarom is het onverstandig
ons westers model van de ideale samenleving te exporteren naar moslimlanden.
Dat veroorzaakt een Clash of Civilizations. We zouden beter onze eigen
samenleving meer onder controle krijgen.”
Menzo Wat vond u van de verklikkerslijn, het voorstel van het Blok om een
telefoonlijn te openen om illegalen te melden?
STORME: “Absoluut verwerpelijk, maar we mogen niet met twee maten en
gewichten meten. Sommige softwarefabrikanten hebben ook een systeem
opgezet om gebruikers van illegale software te verklikken. Ik heb toen andere
reacties gehoord van politici.”
Menzo Voor wie gaat u nu stemmen op 13 juni?
STORME: (verrast) “Daar antwoord ik niet op. Ik weet het eigenlijk nog niet. De
partij wel, de persoon niet.”
STREAMERS
“Volgens het Blokarrest zijn alle politieke partijen in dit land
misdaadorganisaties en hun leden criminelen”
“Zelfs het Hof van de Rechten van de Mens in Straatsburg kraamt onzin uit”
“Het Vlaams Blok kan me gestolen worden, het draait niet om het Blok. Het
gaat erom de overheid bepaalt welke ideeën zijn toegelaten en welke niet”
“Als ik ooit in het parlement zetel, dan zal mijn eerste wetsvoorstel de eis
tot afschaffing van de antiracismewet en antidiscriminatiewet zijn”
“Ik heb het fascisme altijd als een linkse afwijking beschouwd. Historisch
bekeken is het een variante op het internationale socialisme”