Achteraf eerder werk maken van aanpak BVD

beter
BOE!
SPECIAL VOOR RUNDVEEHOUDERS
THEMA: BVD
Achteraf eerder
werk maken van
aanpak BVD
Column: Ruben Tolboom
BVD-vrij en beschermd
Ruben Tolboom
Field Technical Service Manager
06 11 711301
Het nationale BVD programma begint voor de melkveehouders
steeds meer vorm te krijgen. Zoals het er nu uitziet, hebben veehouders in 2017 nog de vrije keuze te investeren in de aanpak van
BVD op hun bedrijf. Vanaf 2018 zal de bestrijding van BVD hoogstwaarschijnlijk worden opgenomen in de kwaliteitssystemen van de
verschillende zuivelverwerkers. Hierdoor wordt het dus verplicht op
termijn BVD-vrij gecertificeerd te worden.
Vanuit het oogpunt van dierwelzijn, antibioticumgebruik, exportbelangen en het rendement op een melkveebedrijf is BVD zeker
het aanpakken waard. Volgens wetenschappelijke literatuur is BVD
een van de meest kostbare ziekten die op een melkveebedrijf kan
rondgaan. Bij een gemiddelde uitbraak wordt de schade geschat op
€ 71 per aanwezige koe en bij een ernstige uitbraak kan het een
bedrijf tienduizenden euro’s kosten. De vervolgschade van zo’n uitbraak kan wel één tot twee jaar voortduren.
Daarnaast kan de melkveehouder ernstige emotionele schade
oplopen. Met name wanneer in een onzekere financiële tijd
ongrijpbare problemen in de stal plaatsvinden, zoals mastitis,
vruchtbaarheidsproblemen, verwerpen en luchtwegproblemen bij
het jongvee. Doordat de weerstand van BVD geïnfecteerde dieren
sterk vermindert, treden bij deze dieren dit soort secundaire verschijnselen op.
Kortom, BVD is het aanpakken waard, maar streef hierbij naar de
status ‘vrij en beschermd’. Dit geeft de meeste garanties voor de
toekomst op het gebied van dierwelzijn, diergezondheid en economisch rendement, alleen vrij maakt de veestapel extra gevoelig!
VERDER AANDACHT VOOR:
3 De weg naar BVD-vrij Nederland
4 Bedrijfsreportage Top-Road Dairy:
“Achteraf eerder werk maken van
aanpak BVD”
8 Veranderde regelgeving antibiotica
Hoe zit het nu eigenlijk?
4
Dit is een uitgave van Boehringer Ingelheim b.v. WWW.BOEHRINGER-INGELHEIM-AH.NL CONTACT: telefoon 072 - 566 24 11. E-MAIL: [email protected]
REDACTIE: Pieter Wiedijk, Monique Driesse en Ruben Tolboom. COÖRDINATIE: Mylène Handgraaf. EINDREDACTIE EN PRODUCTIE: TextArt, Heerhugowaard.
VORMGEVING: Studio Martin Rasch, Opmeer.
© Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.
2 beterBOE!
De weg naar BVD-vrij Nederland
BVD circuleert op 8,7% van alle
bedrijven in Nederland zonder
BVD-vrij certificaat. Dit is de uitkomst van een in 2016 gepubliceerde nationale steekproef.
Dit percentage is zelfs 17% op
bedrijven met alleen jongveeopfok of zoogkoeien.
Van deze groep bedrijven heeft
‘slechts’ 4% een BVD-vrij certificaat.
Het is vooral van belang zich te
realiseren dat BVD regelmatig
terugkeert op die bedrijven die
BVD-vrij zijn zonder dat aanvullende maatregelen, zoals bij-
Onlangs publiceerde de Gezondheidsdienst voor Dieren nieuwe
gegevens over het aantal bedrijven dat in een BVD programma
zit. Daaruit blijkt dat het 7.000ste melkveebedrijf BVD-vrij is
gecertificeerd. Daarnaast hebben ongeveer 2.100 bedrijven de
status BVD onverdacht. Dat wil zeggen dat ze geen BVD afweerstoffen in de tank hebben. In totaal is 51% van de melkveebedrijven BVD-vrij gecertificeerd of BVD tankmelk onverdacht.
Dit zijn goede signalen voor wat betreft het vrij worden van
BVD op melkveebedrijven.
Bij 5 tot 10% van de bedrijven omslagen
De kans op terugkeer verschilt per regio, maar gemiddeld gebeurt dit op 5 tot 10%
van de BVD-vrije bedrijven per jaar. Dus als melkveehouderij is het goed om
BVD-vrij te worden, maar men loopt nog altijd risico op infectie vanuit sectoren
waarin geen aanvullende maatregelen worden genomen. Zeker op bedrijven die
lang BVD-vrij zijn geweest, zijn weinig afweerstoffen aanwezig in de koppel,
waardoor het virus zich snel kan verspreiden. Dit kan direct veel schade geven
door bijvoorbeeld zieke dieren, verwerpen of doodgeboorten en sterfte van dieren.
Ook de vervolgschade is groot doordat de komende periode dragerkalveren
worden geboren. Deze dieren verspreiden het BVD virus weer onder het jongvee.
voorbeeld vaccinatie, worden
BVD-vrij en beschermd
toegepast.
De hoogste status is daarom eigenlijk beschermd en vrij. Dit wil zeggen dat een
bedrijf BVD-vrij is gecertificeerd (geen BVD virus aanwezig) én beschermd door
vaccinatie. Gevaccineerde dieren maken afweercellen en afweerstoffen aan en
zijn hierdoor beschermd tegen een BVD infectie. Hierdoor kan het BVD virus niet
op het bedrijf terugkeren.
beterBOE! 3
Sytze en Sonja Nijboer-de Vries
“ACHTERAF
EERDER WERK MAKEN
VAN AANPAK BVD”
“Achteraf hadden we eerder werk moeten maken
van de aanpak van BVD op ons bedrijf”, vinden
Sytze en Sonja Nijboer-de Vries van melkveebedrijf
Top-Road Dairy in het Friese Nijeberkoop. Ze hebben 105 melkkoeien, 55 stuks
jongvee en 65 ha grond. Inmiddels is hun bedrijf weer BVD-vrij, maar het
virus heeft veel schade veroorzaakt. Met een jaarlijkse vaccinatie beschermen
THEMA: BVD
de ondernemers hun dieren daarom tegen her-insleep van de ziekte.
Een paar glanzende kalveren komen naar het
voerhek, en vreten brokjes uit de hand van
Sonja. “De basis voor een goed presterende
melkveestapel ligt bij de jongvee-opfok”, stelt
de melkveehouder. “Daarom zijn we al een
paar jaar bezig om bij de opfok de puntjes op
de i te zetten.” In januari 2014 stopte Sonja
met haar baan bij de NVWA om meer tijd aan
het werk op het melkveebedrijf te kunnen besteden. “Bij de kalveren hadden we al een tijd
te veel trammelant”, vertelt Sytze. “De extra
uren van Sonja wilden we onder meer benutten om de kalveropfok te optimaliseren.”
Kostbaar
De problemen bij de kalveren uitten zich in
diarree en veel dode kalveren in de eerste
levensdagen. Sytze: “BVD kwam in beeld
doordat bij tankmelkonderzoek antistoffen
4 beterBOE!
tegen BVD aanwezig bleken. In de gesprekken
met de dierenarts, kwam ter sprake dat er
veel bedrijven zijn met antistoffen in de melk.
Onze melkkoeien vertoonden echter niet de
verschijnselen die op een BVD infectie wezen.
Dus geen zieke melkkoeien door verminderde
weerstand, mastitis, geboorte van afwijkende
kalveren, klauwproblemen, vruchtbaarheidsproblemen, of productievermindering. Alleen
sinds september 2013 was er meer uitval bij
de kalveren dan in voorgaande jaren. Bij een
achterblijvend kalf is bloed afgenomen,
waarbij geen BVD virus werd aangetoond. Bij
mestonderzoek kwam wel cryptosporidiose
naar voren. Daarom besloten we te beginnen
met werken aan een betere kalveropfok.”
Eenlingboxen
De melkveehouders pasten onder meer de
huisvesting van de kalveren aan. De jongste
kalveren vangen ze op in eenlingboxen in de
schuur achter het woonhuis.
De kunststof boxjes zijn
verrijdbaar en goed reinigbaar.
Ieder geboren kalf komt in een
schone eenlingbox terecht.
Vaarskalveren die op het
bedrijf blijven, schuiven na 14
dagen door naar een
strooiselhok in de ligboxenstal.
Melk krijgen ze daar via de
drinkautomaat en naar
behoefte kalverbrok en luzerne.
Vanaf een leeftijd van 5
maanden krijgen de kalveren
een gemengd voerrantsoen.
Niet tevreden
Ondanks alle extra aandacht voor hygiëne,
diergezondheid en uitgekiende voeding waren
de melkveehouders niet tevreden over de
resultaten bij de kalveren. Doordat Sytzes
vader ernstig ziek werd, wachtten ze met
verdere stappen. Ondertussen liep het ook bij
de melkkoeien niet lekker. “De gemiddelde
melkproductie daalde naar 24-26 kg melk.
Met de adviseur van de voerleverancier
hebben we veel gesleuteld aan het
voerrantsoen, zonder gewenst resultaat.”
Direct resultaat
In december 2014 besloten de ondernemers in overleg met de
dierenarts over te gaan tot een drastische aanpak. De gehele
veestapel is door middel van bloedonderzoek op BVD en IBR
getest. Dit leverde uiteindelijk 2 BVD dragers op, die onmiddellijk werden afgevoerd.
In overleg met de dierenarts besloten Sytze en Sonja ook te
vaccineren tegen BVD. “In theorie kun je ook zonder vaccineren
beterBOE! 5
Grote gevolgen
BVD van je bedrijf krijgen als je consequent BVD dragers
afvoert. Vaccineren biedt echter extra bescherming;
bijvoorbeeld tegen her-insleep van het virus”, zegt Sonja.
Sluimerende ziekte
De resultaten van een stringente aanpak van BVD waren
verbluffend. Sonja: “Binnen drie maanden na afvoer van de
twee BVD dragers zaten we op gemiddeld 30 kg melk per koe
per dag. Inmiddels zijn we een jaar officieel BVD-vrij. Er gaat
geen enkel kalf meer dood.”
Achteraf concluderen Sytze en Sonja dat ze eerder hadden
moeten inspringen op het BVD virus, maar door omstandigheden is dit niet gebeurd. “Het verschil met de periode waarin
BVD een rol speelde, is gigantisch. Bij de kalveren
bijvoorbeeld konden we doen wat we wilden. Ondanks extra
zorg en werk lukte het maar niet om ze er doorheen te
slepen. En kalveren die het wel overleefden, bleven het matig
doen. BVD is een sluimerende ziekte waardoor we te laat in
de gaten kregen wat bij ons de veroorzaker was van
kalversterfte en een te lage melkproductie. De impact van het
BVD virus is door ons zwaar onderschat”, zegt Sytze.
“Dat we nu werken zonder BVD virus op het bedrijf is een
verademing”, vertelt Sonja. “De kalveren doen het super en
de koeien produceren goed zonder op hun tenen te lopen.
De gemiddelde productie is nu 9.100 kg melk in 305 dagen
met 4,60% vet en 3,58% eiwit. We produceren nu met
105 koeien net zo veel als met 120 stuks in de BVD periode.
De tussenkalftijd is gezakt van 425 naar 385 dagen. Onze
inschatting is dat de melkproductie omhoog kan naar
31 kg per dag. Misschien is er de komende jaren nog wel
meer mogelijk. De eerste kalveren die geboren zijn na de BVD
periode moeten nog aan de melk komen.”
INSLEEP VOORKOMEN
Via een strikte bedrijfshygiëne werken Sytze en
Sonja aan het ziektevrij houden van hun veestapel.
Bezoekers kunnen niet zomaar de stallen binnen
lopen. Door het apart huisvesten van de jongste
kalveren hoeft de veehandelaar die de stierkalveren
meeneemt nooit in de ligboxenstal te zijn.
6 beterBOE!
De schade die BVD heeft veroorzaakt op TopRoad Dairy loopt in de tienduizenden euro’s.
“Naast dode kalveren en afgevoerde melkkoeien en jongvee, en daar bovenop 4-5 kg
melkproductiedaling per koe per dag, heeft
BVD er ook voor gezorgd dat we op peildatum
2 juli 2015 omgerekend 46 GVE's minder
aanwezig hadden dan we zonder de ziekte
zouden hebben gehad. Dat heeft grote
gevolgen voor de melkveefosfaatrechten die
we toegewezen krijgen.”
Alle vaarskalveren krijgen na de geboorte een
oormerk dat bij het inbrengen een oorbiopt
oplevert. Onderzoek van de oorbiopten op het
BVD virus geeft de melkveehouders de
garantie dat ze onverhoopte BVD dragers snel
op het spoor komen. Sytze: “Gelukkig zijn er
geen dragers meer geboren sinds de drastische
aanpak en het vaccineren van alle runderen.”
De melkveehouders blijven vaccineren om hun
runderen tegen BVD te beschermen. “We zijn
weliswaar BVD-vrij, maar dat is geen garantie
dat het BVD virus nooit meer terugkomt op het
bedrijf”, benadrukt Sonja. “We hebben altijd
een gesloten bedrijfsvoering gehad en nooit
runderen aangekocht. Toch zijn we op de een
of andere manier besmet geraakt. Dat willen
we niet nog eens meemaken. Vaccineren is de
beste verzekering om BVD-vrij te blijven.”
Flinke jaarlijkse klus
Ieder jaar vaccineert de dierenarts alle
runderen vanaf drie maanden met het Bovela®
vaccin. Sytze: “Dat is een flinke klus. Gelukkig
hoeft het maar één keer per jaar.
Het voerhek bij de melkkoeien
bestaat maar voor een deel uit
vastzethekken. Dus het kost wat
meer moeite om elke koe te
kunnen vaccineren.”
Sytze en Sonja zijn van plan de
komende jaren te blijven werken
aan het optimaliseren van de
bedrijfsresultaten.“We hebben vijf
ondernemende kinderen die
allemaal affiniteit hebben met de
agrarische sector en het melkveebedrijf. De tijd zal het leren.”
NIEUWSBRIEF
UBROCARE
Veranderde regelgeving antibiotica
Sinds 1 januari dit jaar is de UDD regeling, de wetgeving over het gebruik van
antibiotica in de veehouderij, versoepeld. Deze regeling beschrijft onder andere
de uitzondering voor het toedienen van antibiotica door veehouders.
Hoe zit het nu eigenlijk?
In principe mogen antibiotica voor dieren alleen door dierenartsen worden toegediend. Voor
professionele dierhouders (veehouders) wordt een uitzondering gemaakt, als ze aan bepaalde
basisvoorwaarden uit de UDD regeling voldoen.
Zo moeten melkveehouders een bedrijfsgezondheidsplan (BGP) en bedrijfsbehandelplan (BBP)
hebben. Daarnaast dienen ze een schriftelijke overeenkomst te hebben met een dierenarts die het
bedrijf regelmatig bezoekt. In principe mogen alleen eerste keus antibiotica op het BBP staan, een
uitzondering hierop is mastitis. Voor mastitis mogen nog steeds tweede keus injectoren op het
bedrijfsbehandelplan staan. Dit blijft onveranderd van kracht. Veehouders mogen voor 15% van de
voor mastitis vatbare dieren tweede keus injectoren op voorraad hebben. Dit geldt ook voor de
eerste keus middelen.
Daarnaast mogen er nu ook tweede keus middelen voor maximaal drie andere bedrijfsspecifieke
aandoeningen, zoals bijvoorbeeld kalverdiarree en luchtwegontstekingen, op het BBP staan.
Dit moet wel goed door de dierenarts zijn onderbouwd. Ook moet voor het starten van
een behandeling of uiterlijk binnen 24 uur contact worden opgenomen met de
dierenarts. Dit mag telefonisch, maar kan bijvoorbeeld ook met een WhatsAppbericht. De aanwezige voorraad op het bedrijf van deze tweede keus middelen
mag voor maximaal 10% van de voor de aandoening vatbare dieren zijn.
Gericht behandelen
Om te bepalen wanneer u eerste of tweede keus mastitis injectoren op het bedrijf
kan inzetten, is het noodzakelijk om melkmonsters te onderzoeken. Welke kiem is de
veroorzaker en voor welke antibiotica is de kiem gevoelig? Eerste keuze middelen werken niet tegen
alle soorten mastitis verwekkers, tweede keus middelen meestal wel. Daarnaast kunnen kiemen
slecht- of ongevoelig zijn voor sommige antibiotica.
Met de uitkomsten van melkmonsteronderzoek, kan gericht
behandeld worden.
Mastitis kiemen
Eerste keus middel
Tweede keus middel
Streptococcen
Staphylococcen
E. coli
Ja, mits gevoelig
Ja, mits gevoelig
Nee
Ja, als niet gevoelig voor 1e keus
Ja, als niet gevoelig voor 1e keus
Ja, mits gevoelig
Voor meer informatie zie www.ubrocare.nl
of vraag uw dierenarts