Presentatie voordracht veehouders in Glabbeek

Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Enkele actualiteiten rond dierziekten
bestrijding
Dr. Koen De Bleecker
1
Onze missie
DGZ is dé betrouwbare partner
van de Vlaamse veehouder om
met gezonde dieren op duurzame
wijze veilig voedsel te produceren.
2
Team Gezondheidszorg Herkauwers
Koen De Bleecker
Teamleider Gezondheidszorg Herkauwers
Hans Van Loo
Lien Merchiers
Abortusprotocol/Veepeiler
Paratuberculose
Annelies Goolaerts
Stefaan Ribbens
IBR
BVD
Jozefien Callens
Eva Van Mael
BVD/demoprojecten
Kleine herkauwers/IBR
Helpdesk via tel 078/050523
1
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Inhoud
1. BVD
2. IBR
3. Neospora
Programma’s???
De ziekte
Huidige aanpak
Toekomst
IBR
Verplicht
Doorgroei hoger
statuut
BVD
Vrijwillig
Verplicht
Paratbc
Vrijwillig
Neospora
Vrijwillig
5
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
BVD
6
2
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Inhoud
1. Inleiding op BVD
2. Is er nog BVD in Vlaanderen?
3. BVD dragers: waar gaan ze naartoe?
4. Risico op insleep
5. Huidige wetgeving
6. Huidige aanpak op bedrijfsniveau
7. Nieuwe staalnamemethode
8. Toekomst: het verplicht programma
1.Inleiding
 BVD virus= Boviene virale diarrhee
 Ziekte reeds > 55 jaar gekend,
ziektemechanisme slechts een 20-tal jaar
 Meer een bedrijfsziekte dan een ziekte van het
individuele dier: enkele BVD-dragers maken het
bedrijf “ziek”
 Infectie start vaak met een aankoop:
aankoopprotocol DGZ (tss 1/01/2011 en
31/12/2011) gemiddeld 1 % van de aangekochte
dieren is een drager
8
1.Inleiding
 Economisch belang van BVD:
 Invloed op de vruchtbaarheid/melkproductie
 Invloed op de kalveropfok
 Verschillende studies:
 : € 63 - 500 verlies per aanwezig rund
 Soms zware economische schade bij zware
uitbraken
9
3
Wat kost de BVD besmetting ?
Schade op een rundveebedrijf
Inschatting
Assumpties
Opmerkingen
40-44 € per koe per jaar
Afweerdaling jongvee (7%),
groeivertraging, aangeboren
afwijkingen (5%), BVDdragers (19%), dragers onder
vaarzen of volwassen vee
(16%), verwerpingen (9%) en
verminderde vruchtbaarheid
(44%)
Uitbraken virulente stammen
in Amerikaanse bedrijven
Schade BVD op
zoogkoeienbedrijf in Ierland
(Opmerking, niet te vergelijken
met BWB intensief vleesvee
gezien geringere
economische waarde kalf tov
BWB!!)
Per gemiddeld bedrijf met een BVD
40.000 tot 100.000 US$
besmetting: Gemiddeld 60 tot 500
Meerwaarde van BVD vrij kalf Kalvermesterij Duitsland
in afmest :15 euro
Schade van IPI 572-1350 euro Inherente schade van één
BVD-drager, zonder
secundaire schadekosten
Negatieve gevolgen: +15%
Negatieve gevolgen van
ziekte, +40% griep + 50%
drager op afmestbedrijf
aanvangsbehandeling,
groeivertraging; globaal -6.822.6 kg slachtgewicht
euro verlies per aanwezig rund!!!!
10
Wat kost BVD aan de sector?
Inschatting
8.8 m CHF (95% BI: 5.5-12.9 m
CHF)
Assumpties
Schade BVD voor Zwitserse
rundveepopulatie in 2011
10-44 miljoen US$ per miljoen
Gemiddelde schade per kalving in
kalvingen inVoor
AmerikaVlaanderen
Amerika
tgv dit
BVDop tot
loopt
40-50 miljoen Noorse kronen per Jaarlijkse nationale schade in
jaar
Noorwegen
voor de
startdit
vanis
15.200.000 euro
per jaar!!!
En
BVD-bestrijding
20 miljoen US$
pereen
jaar
nog
Schade in Denemarken in 1992
onderschatting!!!!
Herverdientijd Ierland 0.5 tot 1.2
jaar
bij 34% actief besmette bedrijven
Herverdientijd voor Ierse sector
door nationaal programma in
vergelijking met schade BVD
11
Enkele begrippen
Acute infectie = transiënt = transviremisch
Tijdelijke
virusuitscheiders
Seronegatief
Geïnfecteerd
= gevoelig
= viremisch
Na 21 dagen
Antistoffen =
Seropositief
= beschermd
negatief
Infectie 1 – 4 de
maand vande dracht
12
4
IT = Immunotolerant kalf = permanente drager =
permanent geïnfecteerd = IP = IPI
Permanente
virusuitscheiders:
Verticale
besmetting
2 * positief ag met 21 dagen tussen
Persisterend viremisch
13
BVD dragers !!!
• 50% heeft afwijkingen
• 50% ‘lijkt gezond’
• 80-90% sterft voor 2
jaar
• Uitzonderlijk: dragers
onder de koeien
(zonder symptomen)
• Nakomelingen zijn altijd
dragers!
Permanente virus uitscheiders = DRAGERS
± 0.7- 1% rundveepopulatie
14
BVD op een melkveebedrijf
5
Eén jaar later
BVD op een melkveebedrijf, nog één jaar later
- Uitbraak in koppel met weinig afweerstoffen:
> €500 per koe
- Viruscirculatie op gemiddeld melkveebebedrijf
> €60-90 per dier/jaar
2.Is er nog BVD in Vlaanderen?
• Uit de winterscreening van 2010-2011 weten we
dat:
‐ Er geschat 0.7% dragers zijn in de populatie
‐ Er geschat op 4.68% van de bedrijven dragers zijn!
‐ Er geschat 32% van alle dieren in de populatie in
contact zijn gekomen met het virus
‐ Er geschat 46% van de bedrijven viruscirculatie is
geweest (of nog aanwezig)
18
6
2. Is er nog BVD in Vlaanderen?
• Enquête onder veehouders (890 in totaal)
n=890
Vraag: BVD problemen in de
laatste 3 jaar?
5
75
NO
YES
810
MV
Van de beslagen die hadden geantwoord geen
problemen rond BVD te hebben gehad in het verleden
waren 29 Antigen+ (4.83%)in de steekproef
Van de beslagen die hadden geantwoord problemen te
hebben gehad met BVD in het verleden was 1 beslag
Antigen + (1.35%) in de steekproef
19
2. Is er nog BVD in Vlaanderen?
BVD dragers geïdentificeerd in het n= 890
verleden?
23
4
92
NC
NO
YES
771
MV
40
30
20
10
0
Aantal BVD dragers
20
2. Is er nog BVD in Vlaanderen?
Wordt er gevaccineerd?ja= 18%, nee = 80% (n=890)
Redenen BVD-vaccinatie in 2009
111 111
Prevention of disease /
loss of production
Adviced by veterinarian
Contribute to BVD
eradication
Adviced by farmers
41
22
22
2
Reason
5
organisation
Welfare reasons
Prevention of infection
foetus
21
7
3.BVD dragers: waar gaan ze naartoe?
BVD dragers (IPI’s) en hun contacten
• Sleutel tot goede BVD bestrijding:
‐ Opsporen IPI’s(=dragers!)
‐ Verwijderen IPI’s !!
22
BVD Ag POS 2012 – 1e semester
885 testen BVD AG POS (op 430 beslagen – 2.6% van
totaal aantal antigen geteste dieren)
882 ‘traceerbaar’ – 732 dieren (92 dieren 2 *getest)
Tabel: beschrijving van positieve BVD-antigeen onderzoeken (n=828; 1e semester 2012)
Categorie
aantal
%
Extra
Dieren nog in leven op 30 juli 2012
op het beslag van onderzoek
verkocht naar ander bedrijf na pos
diagnose
130
risico nog
aanwezig!
risico nog
15,7% aanwezig!
400
48,3%
212
25,6%
Dieren dood op 30 juli 2012
op het beslag van onderzoek
verkocht naar ander bedrijf na pos
diagnose
46
5,6%
Geëxporteerd
40
4,8%
TOTAAL
828
100,0%
Een willekeurige case (BWB stier)…
2
1
5
3
4
1. Geboorte: 2. Detectie
5. levend
15/09/2008
19/01/2012
03/02/2010
8
‘De meeste dromen zijn bedrog’
??????
???
Marco
25
4. risico’s op insleep
voeder
lucht Personen, kledij,handen
Huisdieren,knaagdieren
materiaal
LAAG risico
Levende dieren
HOOG risico
26
4. Risico op insleep
• Is alle werk en energie wel noodzakelijk gezien
de kleine kans op insleep?
‐ P= kans op insleep frequentie
‐ p= de kans op insleep per keer contact
‐ n= het aantal keer dat een mogelijk contact optreedt
• P= 1-(1-p)n
• Bvb: bepaalde ziekte 1 kans op 1000 op
insleep =0.1%
‐ Maar contact treedt 50x per jaar op
‐ Dan is kans op ziekte overdracht op einde van jaar
toch P= 1-(1-0.001)50= 4.88%
Duizendmaal een kleine kans wordt een grote kans!!!
27
9
4. risico’s op insleep
• Aankoop van drager-runderen
• Aankoop van runderen drachtig van drager-kalf
‐ Zgn ‘Trojaanse koe’!
• Aankoop van een stier
• Kontakt via prijskampen-veilingen
• Weidekontakten (al of niet met uitbraak)
• (Gebruik van oud diepvriessperma)
• Professionele bezoekers : zorg voor
bedrijfseigen kledij
28
4. Risico’s op insleep
• Aankooponderzoek: aankoopprotocol
Leeftijd
<1 jaar
van 1 tot 2
jaar
van 2 tot 4
jaar
> 4 jaar
TOTAAL
BVD
AG%
POS
Paratbc Asn%
POS
Neospora Asn
%POS
IBR gE%
POS
2.6%
0.5%
10.0%
7.7%
0.9%
0.5%
12.1%
9.0%
0.9%
1.2%
10.0%
15.4%
0.5%
2.1%
13.1%
25.1%
1.0%
1.0%
10.9%
13.9%
• Gemiddeld 1% POS bij aankoop, tot 2.6% POS
bij dieren < 1 jaar!
29
4. Risico’s op insleep
• Besluit: bioveiligheidsmaatregelen bij aankoop
‐ Gesloten bedrijfsvoering
‐ Koop zo weinig mogelijk aan
‐ Respecteer quarantaine
‐ Doe de nodige aankooponderzoeken
‐ Maak gebruik van het BVD-certificaat
30
10
5.Huidige wetgevende ondersteuning
• Op dit ogenblik geen wetmatige aanpak!
• Geen gestructureerd bestrijdingsprogramma
maar VRIJWILLIG
• Enkel wet op koopvernietiging:
‐ Koopvernietiging kan ingeroepen worden als 2 antigen
positieve resultaten met min 21 dagen tussentijd
kunnen voorgelegd worden (beiden uitgevoerd binnen
de 30 dagen na aankoop dier)
• MAAR: technieken en mogelijkheden voor
vrijwillige BVD aanpak bestaan!
• Werkt een vrijwillige aanpak goed? NEEN…
31
6.Huidige aanpak op bedrijfsniveau
 Contacteer uw bedrijfsdierenarts en overleg het
plan van aanpak (de snelle methode)
 Stap 1:Doe een steekproef (antistoffen onderzoek
dieren 8-15 mnd) om de 6 maand
 Als NEG: blijven herhalen
 Als POS: actieve recente circulatie:
 Stap 2: als steekproef POS :IT-dieren opsporen en
opruimen via volledige stalscreening
 Stap 3:Tot 1 jaar na opruimen van IT’s: alle
nieuwgeboren kalveren testen
 Stap 4:Bioveiligheid en aankoopstrategie!
 (vaccinatie: kan in bepaalde gevallen aangewezen zijn)
32
6. Huidige aanpak op bedrijfsniveau
• Stap 3: tot 1 jaar na opruimen van laatste
drager alle nieuwgeboren kalveren testen: via:
‐ Precolostrale bloedname van het pasgeboren kalf door
dierenarts
‐ Combinatie van kalveren op leeftijd van 2 maand
‐ NIEUW!: earnotchstaalname
33
11
7. Nieuwe staalname methode
 BVD earnotch
 Primo identificatieoormerken met earnotchfunctie
(Allflex Senior Ultra TST) + bijhorende
plaatsingsmateriaal en documenten
 Analyse van BVD Ag op earnotchstalen
 Voordeel van deze methode:
 Staalname snel en eenvoudig
 Betrouwbare analyse en éénduidige interpretatie
 Geen fouten in identificatie dier
 Geen interferentie met biestmelkantistoffen
 Er wordt geen basiskost gerekend bij analyse earnotch!
34
BVD testen = de waarheid!
• Antigeen testen BVD behoren tot de meest
betrouwbare testen! Maar er is geen enkele test
die onfeilbaar is!
• BVD controle: veel fouten mogelijk
‐ Administratie,…
‐ Volledigheid screening,…
‐ Controle opruimen…
35
Staalname en verzending
ZO SNEL MOGELIJK
Geboorte
0
3
=VROEG RESULTAAT
Wet
Primo oormerk
7
Gekoeld
30
Max 4°c
2 weken
12
6. Nieuwe staalname methode: praktisch
• Bestellen van Senior Ultra TST-oorweefsel
primo-oormerken via normale kanalen
• Ook speciale plaatsingstang bestellen via zelfde
weg
• Prijs: zie tarieven lijst I&Rop www. DGZ.be
• Leveringstermijn: gem. 5 dagen langer dan
bestelling gewone oormerken
• Bij elk besteld oormerk( naast I&R documenten):
‐ Plastiekzakje
‐ Verzendenvelop
‐ Gepersonaliseerd analyse aanvraagformulier
37
6. Nieuwe staalnamemethode:Praktisch
• Plaatsen van het oormerk (binnen 7dagen na
geboorte – liefst zo snel mogelijk!)
• Collecteren
vanmet
earnotchstaal
Overleg
te allen tijde
uw dierenarts vooraleer u
‐ Zie Instructiefilmpje op website DGZ
aan BVD bestrijding begint!
• Deponeer het earnotch staal in plastiekzakje en
dit dan in verzendenvelop
• Meegeven bedrijfsdierenarts of versturen post
mits voldoende frankering
• Zowel veehouder als bedrijfsdierenarts
ontvangen resultaat
38
Bestellingen BVD-oormerken
12% van Vlaamse rundveebedrijven* maakt gebruik
van BVD-oormerken
5000
Bestelling BVD-oormerken
4500
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
2012
12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2013
*minstens 50 runderen op bedrijf
13
Analyses BVD-oormerken
In totaal 23.302 analyses sinds maart 2012
Analyses BVD-oormerken
2012
2013
Opgespoorde BVD-dragers
Aantal bedrijven
80
60
40
20
0
1
2
3
4
5
6
7
12
13
Aantal gedetecteerde dragers
14
8. Het verplichte BVD programma
• Op vraag van de SECTOR!
• BASIS:
‐ Systematisch testen van nieuwgeborenen (bij voorkeur
met earnotch)
‐ Vermijden dat BVD-dragers in handel komen
‐ BVD-databank
• Startdatum 1 januari 2015
43
De principes van BVD-bestrijding
Monitoring
Verwijder
dragers
• BVD-oormerken (antigeen)
• Jongveevenster (antistoffen)
• Opsporen en direct verwijderen
antigeen POS dieren
• BVD-oormerken en screenen
• Aankoopprotocol
Bioveiligheid
• Drachtig vee
beschermen van direct
en indirecte contacten
BVD bestrijding België = vrijwillig
Vlaanderen: ~18.000 bedrijven –1.5 miljoen rundvee
~ 45 à 50% met actieve circulatie van BVD?
( PREVET: Sarrazin et al., 2012 http://dx.doi.org/10.1016/j.prevetmed.2012.07.005)
15
Komt de boodschap rond BVD aanpak aan?
Open
tegenover
informatie
van
buitenwereld
Doe-het-zelvers
Proactivisten
Geen vertrouwen in externe
informatiebronnen
Vertrouwen in externe
informatiebronnen
Traditionalisten
Afwachtenden
Gesloten
tegenover
informatie
van de
buitenwereld
Indeling van moeilijk
bereikbare veehouders en
hun karakters naar Jansen et
al. (2010)
46
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Stap 1
COMMUNICATIE
Kennis en motivatie
voordrachten - beurzen
BVD brochure
Omschakeling BVD-oormerken
Publicatie KB BVD
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Publicatie KB
2015
Stap 1
Stap 2
VERPLICHT BESTRIJDINGSPROGRAMMA
ALLE pasgeboren kalveren BVD-onderzoek
Certificatie op basis van nakomelingenonderzoek
Vermijden dat BVD-dragers in handel komen
BVD-databank voor iedereen beschikbaar
ANTIGEN
16
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Stap 1
Stap 2
Stap 3
Vrijwillige bedrijfscertificatie
Individuele certificatie voor verkoop
ANTIGEN/ANTISTOF
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Stap 1
Stap 2
Stap 3
Stap 4
Testen van alle
nog niet geteste
dieren
Verplichte
bedrijfscertificatie
Staalname en verzending in programma
VROEG TESTEN =
NOODZAAK
Geboorte
0
3
7
Gekoeld
10 -14 d
doorlooptijd
Max 4°c
ENKEL IN HANDEL
2 weken
ALS CERTIFICAAT
OOK STIERKALVEREN
17
Testen nieuwgeborenen!
Moeder
Nieuwgeborenen
Ag NEG
Ag NEG
Ag NEG
Levenslang
Ag NEG
Certificatie op basis van neg
Geen drager
nakomelingenonderzoek
Vroege
detectie drager!
!
Drager
Ag POS
ELIMINEER
VIRUSBRON !!!
?
Controle moeder voor antigeen
Waarom nu al starten?
• Elke drager die op nu nog een bedrijf staat =
enorme schade en continu risico!!!
• Terugverdientijd voor BVD gemiddeld 1.5 jaar op
melkveebedrijf
• Meer BVD dragervrij-gecertificeerde dieren
• Meerwaarde vroege starters (vraag naar vrije
dieren en vrije bedrijven)
• Vermijden stock reguliere oormerken
• BVD-oormerken = beste vorm van
MONITORING!!!
54
18
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Dierenarts
Samen sterk
met BVDoormerk
DGZ
Veehouder
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
IBR
56
IBR bestrijding in België
‐ Economisch te bestrijden ziekte!
‐ Nationaal verplicht bestrijdingsplan.
‐ Eerste bestrijdingsprogramma dat er komt op
vraag & met medeverantwoordelijkheid van de
SECTOR!
57
19
IBR = herpesvirus!
Gezond dier = seronegatief
> acute besmetting via neus, muil, oog
Ziek dier = seropositief
> symptomen + verspreider
Dier blijvend geïnfecteerd = seropositief
> levenslang drager
Reactivatie + heruitscheiding virus
< STRESS (transport, slecht weer, kalving,
start lactatie, andere ziekten, malnutritie,
cortisone- behandeling,…)
58
IBR: infectie en verspreiding
*Geel = geïnfecteerde koe
(bv aangekocht dier)
*Paars= reactivatie van virus
(stress!)
*Rood= verspreiding naar
andere dieren
*Oranje= besmette dieren
besmetten op hun beurt
andere dieren.
Insleep op een bedrijf voornamelijk door aankoop!
Verspreiding binnen bedrijf voornamelijk door nauw contact
59
Serologische diagnose
• Enkel dieren > 12 maanden worden getest
• Serologie: blocking ELISA IBR (antistoffen)
gE antistoffen
gB antistoffen
Interpretatie
Negatief
Negatief
Niet besmet,
Niet gevaccineerd
Negatief
Positief
Niet besmet,
Wel gevaccineerd
Positief
Positief
DIER IS BESMET!
‐ gE: antistoffen tov wildtype virus
‐ gB: antistoffen tov (wildtype en) vaccin virus
60
20
IBR: DIVA strategie
= Differentiating of Infected from
Vaccinated Animals
•
Wildtype virus:
Wildtype virus:
‐ gE, gB en andere eiwitten
• Vaccin virus:
‐ gE eiwit verwijderd,
‐ gB- en andere eiwitten zijn
nog aanwezig
gE eiwit
andere eiwitten
Vaccin virus:
gE deletie
=> Onderscheid mogelijk tussen
geïnfecteerde en gevaccineerde dieren!
61
IBR programma: statuten
Statuut
Betekenis
I2
-halfjaarlijkse vaccinatie
-Regelmatige vaccinatiemeldingen door bedrijfdierenarts in Veeportaal
I3
= IBR vrij, maar vaccinatie toegestaan
-jaarlijkse opvolging adhv opvolgingstest op gE antistoffen
I4
= Officiëel IBR vrij, vaccinatie is verboden
-jaarlijkse opvolging adhv opvolgingstest op gB antistoffen
Opmerkingen:
*I1 wordt toegekend bij verval vanuit hoger = geen geldig statuut.
*I2D en I2DV zijn tussenstatuten voor overgang naar I3,
derogatie van vaccinatie voor een maximumduur van 1 jaar.
62
Vaccinatie en IBR
• Noodzakelijk in landen met hoge prevalentie
• Preventie van symptomen bij tijdige toediening
• In kader van eradicatie: Reductie van virus
verspreiding bij tijdige toediening VOOR
natuurlijke blootstelling, maar geen complete
stop verspreiding…
• Andere maatregelen een noodzaak? JA
63
21
Doel van vaccinatie (theorie):
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Mits: * 100% correcte vaccinatie
* voldoende turn over %
MAAR!!!
* gescheiden opfok
*opruimen geïnfecteerde dieren
64
Gevaren in de praktijk
2012
2013
2014
2015
2016
2017
-Fouten vaccinatie (leeftijd, freq., administratie, tijdstip,…)
-Insleep/uitbraken ondanks vaccinatie
-Geen scheiding gevoelige groepen (management)
-Bedrijfsgrootte en structuur, andere ziekten (bv.BVD)!
65
Keuze van het statuut?
• NIET BLIND maar op basis van:
‐ Een representatief
bedrijfsvenster,
‐ De sanitaire risico’s en
‐ De streefdoelen van het bedrijf.
* = steekproef
* Maximum 26 dieren
* Best risicodieren om infectiegraad goed in te schatten
*Actie 50% korting op analysekosten
66
22
Aankopen en IBR!
• Steeds een actie ondernemen!
 Op I2 bedrijven moet elke aankoop (ouder dan 3m) een
PRIMOVACCINATIE krijgen. (ook registreren als primo!)
=> Let goed op met de verschillende vaccins! (niet alle levende vaccins
zijn one shot vaccins, inactieve vaccins moeten sowieso 2 X in
primo)
 Op I3/I4 bedrijven moet bij elke aankoop bloed genomen worden.
Afkomstig van I3/I4: 1 neg resultaat =OK
Afkomstig van I2: 2 neg resultaten met 28d tussen noodzakelijk
 Aankoopprotocol is steeds aangeraden!
67
Stand van zaken in Vlaanderen
Tabel 1: aantal actieve beslagen met min. 1 dier op 7 oktober 2013:
Statuten
I1
I2
I2D
I2O
I3
I4
aantal bedrijven
401
11.717
55
55
173
TOTAAL
%
2,4%
71,3%
0,3%
0,3%
24,6%
1,1%
aantal runderen
3.740
924.400
4.631
2.759
221.652
6.286
16.437 100,0%
%
0,3%
79,4%
0,4%
0,2%
19,1%
0,6%
1.163.468 100,0%
=> Kaap van 4000 I3 statuten is overschreden!
68
I2 beslagen
• Gedurende 8 maanden geen melding of
te weinig vaccinatiemeldingen tov veebezetting
TIJDELIJK
OPGESCHORT
Beperkingen cfr I1!!
(noch handel,
noch weidegang)
• 14 dagen tijd om bijkomende vaccinaties en/of
meldingen te doen => behoud van statuut
• GEEN ACTIE = verval naar I1
69
23
I3/I4 beslagen
• Uitdaging = vrij blijven!
‐ Risico zoveel mogelijk beperken
‐ Vrijwillige vaccinatie op I3 (niet op I4!)
• Grootste risico blijft aankoop van dieren!
=> Belang van 2e aankooponderzoek en quarantaine!
Statuut
Totaal # aankopen
# aantal aankooponderzoeken
I3
7.670
6.263
I4
110
48
=> betere opvolging noodzakelijk
70
I3/I4 beslagen
• Indien geen aankooponderzoek of positief/NI resultaat
bij aankooponderzoek en dier nog aanwezig
TIJDELIJK
OPGESCHORT
Beperkingen cfr I1!!
(noch handel,
noch weidegang)
• 10 dagen tijd voor corrigerende maatregelen waardoor
bedrijf weer I3-waardig => behoud van statuut
• GEEN ACTIE => verval naar I1 (of I2 indien vaccinatie)
71
NIEUW
• ‘Hobbybeslagen’ behouden statuut ook zonder dieren
(bij aankoop dieren op I2: vaccinaties uitvoeren en melden)
(bij aankoop dieren op I3: bloedonderzoek! )
• ‘Risk Report’ in Veeportaal
• Opschorten van beslagen die niet in orde zijn
• I2 statuut enkel op aanvraag (formulier website)
72
24
IBR haarden 2013
• Begin Februari: Oost Vlaanderen (I3 beslag)
Oorzaak: aankoop van Nederlandse ‘IBR vrije’ runderen, geen
quarantaine tot 2e aankooponderzoek
Gevolg: 30d blokkering
-> bijna alle dieren in stal positief! (prev: 0 -> 80%)
•
Eind Augustus: Vlaams Brabant (I2 beslag)
Oorzaak: aankoop van IBR vrij rund (I3 bedrijf), ziek geworden
en gestorven -> autopsie met IBR letsels
Gevolg:
30d blokkering
-> viruscirculatie ondanks vaccinatie!
73
Toekomst IBR
Communicatie!
2015
2014
2016 - 2017
Aanpassing KB!
• Verplicht jaarlijks stalbilan op I2 bedrijven
-> Hoogprevalente bedrijven: verdere verplichte vaccinatie door
bedrijfsdierenarts
• Blokkering positieve dieren in Sanitel
-> enkel nog afmest en afvoer naar slachthuis!
• Verplicht verkooponderzoek voor negatieve dieren op I2
74
Toekomst IBR
• I2 beslagen vrij krijgen in 2016 = gisteren starten!!
 Prevalentie inschatten adhv een bedrijfsvenster
Gunstig
bedrijfsvenster
Ongunstig
bedrijfsvenster
Doorgroei naar I3 mogelijk
Prevalentie inschatten
Maar vrij blijven!!
Goed vaccineren + andere maatregelen
Jaarlijkse evaluatie adhv bedrijfsvenster!
Noot: 50% korting op bedrijfsvensters nog tot uiterlijk 1/05/2014
TF044 vermelden op aanvraagformulier, max 26 stalen!
75
25
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Neospora
76
Wat is Neospora
• Parasiet
• Ontdekt eind jaren ’80, echter geen nieuwe ziekte
• Verschillende eind- of tussengastheren
‐ Hond: evenwichtsstoornissen puppies
‐ Rund (geit, schaap, lama,…)
77
Belang Neospora op het rundveebedrijf
• BVD > Neospora > Para-TBC
• Economische verliezen: tot meer dan € 5500,per jaar op besmet bedrijf (gemiddeld € 2000,tot € 3000,- voor bedrijf van 50 koeien)
‐ Abortus
‐ Verhoogde TKT + verlate afkalfleeftijd vaarzen (16%)
‐ Gedaalde melkproductie (3%)
‐ Verminderde fokwaarde
‐ Verhoogd afvoerpercentage (78%)
‐ Diergeneeskundige kosten
78
26
Belang Neospora op het rundveebedrijf
• Besmet rund 3 tot 7 keer meer kans op abortus
• Negatieve koe: 1-3% kans op abortus
• Positieve koe: 6-10% kans op abortus
• Meest vastgestelde infectieuze oorzaak van
abortus (8% - 14%)
• 1 op 5 verwerpers vertoont antistoffen tegen
Neospora
40
24,3
20
6,2
0
Neospora +
Neospora -
% van aborterende runderen
79
Levenscyclus Neospora caninum
Dingo
80%
80
Hoe gebeurt een Neospora-besmetting
• Verticaal (> 90%)
‐ Neospora positieve foklijnen
‐ Aankoop Neospora-positieve fokdieren
• Horizontaal (< 10%)
‐ Besmet dierlijk weefsel  hond (nageboorte, lochiën, rauw vlees)
Geken
‐ Besmet voeder  rund (oöcysten)
d
81
27
Neospora caninum
• Besmettingsroutes hond
‐ Opname besmet materiaal van rund
• Verworpen vrucht
• Nageboorte, vruchtwater
• Rauw vlees
‐ Hondenuitwerpselen
‐ Teef  pup
82
Levenscyclus Neospora caninum
• Schuldig of onschuldig?
Onschuldig tot bewijs van tegendeel
83
Neospora caninum
• Besmettingsroutes rund
‐ Verticaal: van rund op kalf via besmetting tijdens de
dracht: hoofdweg ! !
‐ Horizontaal: via hond
‐ Niet
• Van koe naar koe
• Via sperma, colostrum, melk
84
28
Neospora caninum
• Symptomen bij het rund
‐ Geen
‐ Verminderde vruchtbaarheid
• Terugkeerders (vroege embryonale sterfte)
‐ Verwerping: meestal midden dracht (5e – 8e maand)
• Sporadisch verwerping (73%) – abortus% > 5% (24%) –
abortusstorm (3%)
• Meestal nageboorte vlot af, snel terug drachtig
• Vaak mummificatie
‐ Kalveren: zelden symptomen
• Evenwichtsstoornissen
• Zwak bij geboorte
• Misvormingen
85
Neospora caninum
• Wanneer verwerpt een besmette koe tgv
Neospora?
‐ Daling weerstand door
• BVD, BT, IBR, leverbot, Anaplasma phagocytophilum, …
• Schimmels / mycotoxines in voeder
• Slecht management, slechte omstandigheden (voeding,
welzijn, stress)
‐ Graad van weerstand/immuniteit bepaalt of
• Foetus besmet geraakt
• Koe aborteert
86
Diagnose
• Individueel bloed of (melk): antistoffen onderzoek
‐ Volwassen koe:
• Optimaal tijdens laatste 3 maanden van de dracht
• Positief -> besmet dier
• Negatief -> meestal dier niet besmet
‐ Kalveren-jongvee
• Vanaf 6 maanden
• Tankmelkonderzoek
‐ Positief: als 15% of meer besmet van stalpopulatie
87
29
Behandeling
• Kan Neospora behandeld worden?
‐ Neen
‐ Dieren vóór geboorte besmet: levenslang!
• Vaccinatie:
‐ In Europa zijn er geen vaccins voorhanden
88
Preventie
• Contact hond met besmettelijke materialen
vermijden
‐ Geen nageboorte
‐ Geen rauw rundsvlees
‐ Hond niet in afkalfstal of roosters
• Contact rund met hondenuitwerpselen vermijden
‐ Veevoer, drinkwater, weide
• Pluimvee, ongedierte weghouden van runderen
• Aankooponderzoek ( aankoopvernietigend !)
89
Wat te doen bij abortus tgv Neospora?
• Onderzoeken familie van verwerper op
Neospora-antistoffen
• Op termijn opruimen positieve dieren
‐ “Neospora positief” wordt opruimcriterium
‐ Geen dure KI
‐ Kalveren verkopen
‐ Waardevolle moeders: E.T.
90
30
Aanpak Neospora-probleembedrijf
• Probleembedrijf
‐ Tankmelk positief
‐ Verhoogd aantal abortus met als vermoedelijke diagnose
Neospora
• ≥ 3 van 5 recent onderzochte gevallen positieve serologie
en/of histologische letsels
• geen andere oorzaak
1. Serologisch jongveevenster BVD!!
2. Serologie Neospora alle dieren vanaf 6 maand
3. Uitslag gekend  opdelen negatieve – positieve families
91
Aanpak Neospora-probleembedrijf
• Groep positieve familielijnen
‐ Ideaal: opruimen
‐ Alternatief:
• Kalveren verkopen
• Moederdieren op termijn verkopen
• Geen dure KI (vleesstier)
• Waardevolle moeders: E.T.
• Groep negatieve familielijnen: opwaarderen
‐ Dure genetica gebruiken (gesekst sperma)
‐ E.T. uit positieve groep
‐ Niet opruimen
‐ (Monitoren: elk jaar opnieuw serologie tankmelk)
92
Besluit
• Hoge besmetting in Vlaanderen
‐ Bedrijfsniveau: > 60%
‐ Dierniveau: 10-20%
• Vaak zonder problemen (~infectiegraad,
weerstand, virulentie)  blijven opvolgen !
• Voornaamste besmettingsroute: moeder  kalf
• Hond speelt rol (maar niet overdrijven !)
• Niet overhaasten bij bestrijding
‐ Let vooral op BVD: trigger voor Neospora
• Geen besmetting koe  koe
93
31
Dierengezondheidszorg Vlaanderen vzw
Vrijwillig Neospora-programma
DGZ-Neospora abonnement
Wat houdt het programma in?
• Programma is opgesteld onder de vorm van een
abonnement-systeem
‐ Vrijwillige inschrijving
‐ Vaste inschrijvingskost (jaarlijks)
‐ Loopt automatisch door totdat veehouder abonnement
opzegt
95
Wat houdt het programma in?
‐ Basisabonnement
• 30 € / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014)
• 2x / jaar tankmelkOZ (oktober en april) via MCC
‐ Abonnement Neospora+
• 65 € / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014)
• 10% korting op Neospora-analyses/geen basisdossierkost
Via MPR
Zonder MPR
DGZ →CRV Neospora-analyse op eerstvolgende MPR
Individuele bloed-/melkmonsters via dierenarts
Resultaat aan veehouder en dierenarts
met sticker TF245
Stickers (50) worden per post aangeleverd zodra
ingeschreven
Stickers kunnen worden bijbesteld
96
32
Wat houdt het programma in?
• Vleesveebedrijf
‐ Basisabonnement
• 60 € / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014)
• 1x / jaar bedrijfssteekproef
‐ VH moet zelf DA contacteren
‐ BSP = 10 (risico)dieren > 6 maand
‐ Aanbieden bij DGZ met sticker TF244 (per post aangeleverd bij
inschrijving)
‐ Abonnement Neospora+
• 65 € / jaar (lanceringstarief inschrijvingen vóór 1 mei 2014)
• 10% korting op Neospora-analyses zolang abonnement loopt
• Geen basiskost op Neospora-analyses
• Individuele bloedmonsters via dierenarts met sticker TF245
‐ Stickers (50) worden per post aangeleverd zodra ingeschreven
» Stickers kunnen worden bijbesteld
97
Wat houdt het programma in?
‐ Abonnement Neospora+
• Zowel melkvee- als vleesveebedrijven kunnen op eigen
initiatief bij DGZ een stamboomanalyse van het bedrijf vragen.
In deze stamboom worden bij DGZ-uitgevoerde Neosporaanalyses verwerkt.
• Voorwaarde: goede (volledige) identificatie onderzochte
dieren
• Voordelen stamboom-analyse
‐ Snel traceren besmette familielijnen
‐ Wat zijn de verwanten van een besmet dier  gerichte
bemonstering mogelijk
‐ Visueel overzicht om gericht te kunnen fokken
98
99
33
Wat houdt het programma in?
• Rapportering
• Analyseresultaten via BPV aan VH en DA
• Stamboom-analyses naar VH (op aanvraag)
• Jaarlijks rapport met overzicht alle uitgevoerde
Neospora-analyses
• Ondersteuning / begeleiding
‐ Positief TMO of BSP  contact vanuit DGZ met VH
en DA
• Advies om in Abonnement Neospora+ te stappen
‐ Na screening  advies en eventueel BB
100
Hoe inschrijven / uitschrijven?
• Inschrijven
‐ Inschrijvingsformulier wordt op DGZ-website gezet
• Afdrukken en terug aan DGZ bezorgen (email, fax, post)
‐ Flyer Neospora-programma met inschrijvingsstrook
‐ TMO oktober en april (inschrijving hele jaar mogelijk)
‐ BSP hele jaar door mogelijk
‐ Analyses onder Abonnement Neospora+ hele jaar door
mogelijk
• Uitschrijven
‐ Initiatief veehouder
‐ Via email of telefonisch
101
Dank u
Vragen?
102
102
34