Voorwoord Ik houd mijn project over het heelal omdat ik het een

Voorwoord
Ik houd mijn project over het heelal omdat ik het een heel interessant onderwerp vind.
Het is voor mij altijd leuk om weer iets over het heelal te leren daarom houd ik mijn
project er ook over omdat ik hoop dat ik er weer iets over kan leren. Maar als je over
het heelal wil praten of dingen wil leren dan ben je wel heeéééééééél lang bezig, dus kan
ik niet alles in mijn project zetten. Maar ik zet wel de meeste en belangrijkste
onderwerpen er in.
Dit zijn de hoofdstukken van mijn project:
1. Het ontstaan.
2. De aarde.
3. De Zon.
4. De Maan.
5. Ons Sterrenstelsel.
6. Kometen
7. Melkwegstelsel
8. Nevels
9. Andere Sterrenstelsels
1.
Over het ontstaan van de aarde denkt iedereen anders, de ene denkt dat god de aarde en
het heelal gemaakt heeft, de ander denkt weer wat anders. Maar eigenlijk is het allemaal
ontstaan door en knal.
Vóór die knal was er niets. Geen ruimte, sterren, planeten, helemaal niets. Die knal
wordt de Oerknal genoemd. Ongeveer 15 miljard jaar (15.000.000.000) geleden vond die
knal plaats.
Uit die grote knal zijn sterrenstelsels ontstaan. En sterren. En planeten, zoals de aarde.
Ons zonnestelsel is ontstaan uit een ronddraaiende gaswolk. In het midden van die
gaswolk werd de zon geboren. Aan de randen ontstonden de planeten. Kleine deeltjes uit
de gaswolk plakten samen. Als een soort stofzuiger werden meer deeltjes opgeveegd. Na
een heel lange tijd ontstonden zo de planeten.
De aarde was in die tijd nog vloeibaar. Langzaam koelde de aarde af en stolde. Net als
kaarsvet. En toen heeft het nog heel lang geduurd voordat er mensen rondliepen.
Een heel lange tijd
Vijftien miljard jaar is een heel lange tijd. Moeilijk om je voor te stellen hoe lang.
Daarom gaan we de leeftijd van het heelal vergelijken met een jaar.
De Oerknal vond dan plaats op 1 januari om 12.00
's nachts. In maart worden de eerste sterrenstelsels gevormd.
In april wordt ons eigen Melkwegstelsel geboren. De zon bestaat nog niet. In september
wordt pas ons eigen zonnestelsel gevormd.
Eind november komen in de oceanen op aarde de eerste levende wezentjes voor.
De dinosaurussen sterven op 30 december uit door een inslag van een komeet.
Pas op 31 december, om vier minuten voor twaalf, komt de mens op aarde. Dat is in
vergelijking met de sterrenstelsels dus pas sinds heel kort.
2.
De aarde beweegt en draait.
Onze aarde is één van de negen planeten die rond de zon draaien. Om één keer rond te
gaan, heeft de aarde één jaar nodig. We bewegen met 30 kilometer per seconde rond de
zon.
De aarde draait ook nog eens zelf rond, net als een tol. In 24 uur één rondje. Op het deel
dat naar de zon is gericht, is het dag. De andere kant van de aarde zit in de schaduw,
daar is het nacht.
Doordat de aarde ronddraait, lijkt het alsof de zon beweegt. Hij komt in het oosten op en
gaat in het westen onder. In werkelijkheid blijft de zon op één plek. Ook de sterren
lijken 's nachts van oost naar west te bewegen. Je ziet dit niet al na een paar minuten.
Maar als je goed kijkt waar een ster staat en je kijkt een uurtje later weer, dan zie je
duidelijk dat hij 'verschoven' is. Ook dat komt doordat de aarde om haar as draait.
3.
Onze zon is een ster. Net als alle andere sterren die je 's nachts kunt zien. Alleen staat
onze zon heel dichtbij. Daarom zien we de zon zo groot.
Net als de aarde en de andere planeten draait de zon rond zijn eigen as. Hij doet daar
minder dan een maand over.
De zon geeft licht en warmte. Dat komt doordat de zon een soort brandstof heeft, net als
de benzine in een auto. In de zon wordt waterstof omgezet in helium. Kernfusie heet dat,
en daarbij ontstaan licht en warmte. Voorlopig blijft de zon nog wel branden. Pas over
vijf miljard jaar is de brandstof op.
Diep in de zon is het enorm heet, wel zo'n 15 miljoen graden. Aan het oppervlak is het
een stuk minder heet. Maar toch nog altijd zo'n 6.000 graden.
De zon is enorm groot. Je kunt ruim honderd aardbollen op een rijtje leggen om de zon
van links naar rechts te bedekken. Als de zon hol zou zijn, zouden er met gemak
1.300.000 (één miljoen driehonderdduizend) aardbollen in passen.
4.
De maan is het hemellichaam dat het dichtst bij de aarde staat. De afstand is ongeveer
380.000 kilometer. De astronauten hadden een paar dagen nodig om de maan te
bereiken. Maar met onze supersnelle raket vliegen wij er in één seconde naartoe.
De maan draait om de aarde. In één maand draait de maan één keer rond de aarde.
Hier komt ook het woord MAANd vandaan.
De maan geeft zelf geen licht. De maan weerkaatst het licht van de zon, net als een
spiegel.
De maan wordt steeds op een andere manier door de zon beschenen. Als de maan recht
tegenover de zon staat, kan de zon de hele maan beschijnen. Het is dan volle maan. Als
alleen de rechterhelft wordt verlicht, is het 'eerste kwartier'. En het is 'laatste kwartier'
als de linkerhelft wordt beschenen. Eén keer per maand staat de maan tussen de aarde
en de zon. Dan wordt de achterkant van de maan beschenen. Wij kijken dan tegen de
donkere kant aan. Dat is nieuwe maan. Deze vormen worden de schijngestalten van de
maan genoemd.
Op de maan komt geen leven voor. Waar de zon schijnt is het wel 100 graden heet,
terwijl het in de schaduw 150 graden onder nul is! Er is geen zuurstof en er groeit en
bloeit helemaal niets. Het is een dode wereld.
De maan.
5.
Als we vanaf de zon vertrekken, kunnen we langs alle planeten vliegen. De aarde is dus
niet de enige planeet die om de zon draait. Er draaien nog acht andere planeten in het
rond. Vanaf de zon gezien zijn dat Mercurius, Venus, de aarde, Mars, Jupiter, Saturnus,
Uranus, Neptunus en Pluto.
Hoe dichter een planeet bij de zon staat, hoe sneller hij er omheen draait. Mercurius
heeft 88 dagen nodig voor één rondje. De aarde één jaar, terwijl Pluto bijna 250 jaar
bezig is!
*Mercurius, Venus, de aarde en Mars lijken een beetje op elkaar. Deze planeten zijn
opgebouwd uit gesteenten en metalen. Je kunt er dus op rondlopen.
*Mercurius lijkt een beetje op onze maan. Hij is helemaal bedekt met kraters.
*Venus is een barre wereld. Die planeet heeft een hele dikke dampkring. De
temperatuur loopt er op tot bijna 500 graden. Op Venus komen veel vulkanen voor.
*Na ongeveer twaalf minuten vliegen komen we bij Mars. Mars wordt de ‘Rode Planeet’
genoemd. Er zitten heel veel ijzerdeeltjes in de Marsbodem. Die zijn een beetje verroest.
Vandaar die speciale kleur. Vroeger dachten de mensen dat er leven was op Mars: de
Mars-mannetjes. Die lopen er dus niet rond. Maar misschien is er ooit microscopisch
klein leven geweest. Dat maakt Mars wel een hele speciale planeet. Vandaar dat Mars
bezocht wordt door allerlei ruimte-robots. En misschien ooit nog wel eens door mensen.
*Als we vanaf Mars richting Jupiter vliegen, moeten we voorzichtig zijn. Daar zweven
duizenden rotsblokken. Dit zijn de planetoïden. Sommige zijn enkele tientallen
kilometers groot. De grootste is duizend kilometer. Misschien zijn het de overblijfselen
van een planeet, die uit elkaar gerukt is.
*Na de planetoïden komen we bij de grote gasplaneten. Dit zijn Jupiter, Saturnus,
Uranus en Neptunus. Op deze planeten kun je niet rondlopen Ze bestaan uit gassen.
*De eerste planeet die we nu tegenkomen, is de grootste in ons zonnestelsel: Jupiter.
Vanaf de zon is het ruim veertig minuten vliegen. Als Jupiter hol zou zijn, dan zouden er
wel 1300 aardbollen inpassen.
*Daarna komen we Saturnus tegen: de beroemde planeet met de ringen. Deze ringen
bestaan uit ontelbare stofdeeltjes en steentjes.
*Na Saturnus vliegen we langs Uranus en Neptunus. Neptunus is pas in 1846 ontdekt.
*Pluto is een geval apart, een buitenbeentje. Pluto is eigenlijk heel klein voor een
planeet. En het is er erg koud, doordat Pluto zo ver van de zon afstaat. Vanaf de zon zijn
we nu al ruim vijf uur aan het vliegen. En vergeet niet, nog steeds met 300.000 km per
seconde.
In de buurt van Pluto komen we allerlei koude kleine hemellichamen tegen. Deze
worden IJsdwergen genoemd. Misschien is Pluto geen echte planeet, maar een grote
IJsdwerg.
Nog even alles op een rijtje
Planeet: Mercurius
Afstand tot de zon: 57.900.000 km
Een rondje om de zon: 88 dagen
Middellijn: 4.880 km
Aantal manen: 0
6.
Planeet: Venus
Afstand tot de zon: 108.200.000 km
Een rondje om de zon: 224,7 dagen
Middellijn: 12.104 km
Aantal manen: 0
Planeet: Aarde
Afstand tot de zon: 149.597.900 km
Een rondje om de zon: 365,256 dagen
Middellijn: 12.756 km
Aantal manen: 1
Planeet: Mars
Afstand tot de zon: 227.940.000 km
Een rondje om de zon: 1,88 jaar
Middellijn: 6.787 km
Aantal manen: 2
Planeet: Jupiter
Afstand tot de zon: 778.340.000 km
Een rondje om de zon: 11,86 jaar
Middellijn: 142.200 km
Aantal manen: 16
Planeet: Saturnus
Afstand tot de zon: 1.427.000.000 km
Een rondje om de zon: 29,46 jaar
Middellijn: 119.300 km
Aantal manen: 18
Planeet: Uranus
Afstand tot de zon: 2.869.600.000 km
Een rondje om de zon: 84,01 jaar
Middellijn: 51.800 km
Aantal manen: 20
Planeet: Neptunus
Afstand tot de zon: 4.496.700.000 km
Een rondje om de zon: 164,8 jaar
Middellijn: 49.500 km
Aantal manen: 8
Planeet: Pluto
Afstand tot de zon: 5.900.000.000 km
Een rondje om de zon: 247,7 jaar
Middellijn: 2.280 km
Aantal manen: 1
7.
Als je zo door het zonnestelsel vliegt, kun je onderweg een komeet tegenkomen. Een
komeet is een soort vuile ijsbal. Maar dan wel een enorme van enkele kilometers groot.
Als hij gewoon door het heelal zweeft, kun je hem niet zien. Maar soms komt hij in de
buurt van de zon. Door de warmte van de zon begint de komeet een beetje te
verdampen. Er ontstaat dan een grote wolk van stof en gas. Dit materiaal wordt door de
zon ‘weggeblazen’. Zo ontstaat de staart van een komeet. Deze staart kan wel miljoenen
kilometers lang worden. En dan is een komeet wel vanaf de aarde te zien.
Kometen krijgen de naam van de ontdekker. Wie ziet hem het eerst? De beroemdste
komeet is genoemd naar Edmund Halley, een Engelse sterrenkundige. Deze komeet
Halley komt elke 76 jaar een keer in de buurt van de aarde. De laatste heldere komeet
die we konden zien, was Hale-Bopp.
De meeste kometen bevinden zich in de Oort-wolk. Dat is een soort schil van miljarden
kometen rond ons zonnestelsel.
We moeten meer dan een jaar vliegen om die wolk achter ons te laten.
Komeet in de buurt van de Aarde.
8.
Onze zon is een ster. Alle sterren die we ’s nachts aan de hemel zien staan, zijn zonnen.
Alle sterren die wij kunnen zien, vormen samen een stelsel: het Melkwegstelsel. In dat
stelsel zitten nog veel meer sterren, meer dan 100 miljard! Al die sterren staan bij elkaar
in een platte schijf. Wij zitten met onze zon een beetje aan de buitenkant.
We hebben nu ons zonnestelsel verlaten. En we gaan op weg naar de volgende ster, de
ster die het dichtst bij onze zon staat. Met een speciale raket moeten we ruim vier jaar
vliegen. Vier jaar, met een snelheid van 300.000 km per seconde!
Stel je voor dat je dat met de auto moet doen. Je moet dan honderd kilometer per uur
rijden, 24 uur per dag, zeven dagen per week. Je bent dan na 44 miljoen jaar bij die
ster! Zoveel ruimte zit er tussen de sterren.
Als je naar het centrum van ons sterrenstelsel wilt, moet je 30.000 jaar met die speciale
raket vliegen. Hoe lang duurt dat wel niet met de auto?!
Ons Melkwegstelsel.
8.
Al vliegend tussen al die ontelbare sterren komen we ook nevels tegen. Grote wolken van
stof en gas. Soms een overblijfsel van een ontplofte ster. Na lange tijd licht geven kan een
ster ontploffen. De ster slingert dan al zijn materiaal de ruimte in.
Of zo'n nevel is juist een plaats waar een nieuwe ster geboren wordt. Gas en stofdeeltjes
klitten op elkaar. Het deeltje wordt steeds groter. Hierdoor trekt het weer nieuwe
deeltjes aan. Uiteindelijk gaat die nieuwe ster licht en warmte geven. Zo is ook heel lang
geleden onze eigen zon ontstaan.
Op het plaatje hieronder zie je de Adelaarnevel. Aan de uiteinden zie je kleine
‘wormpjes’. Hier worden nieuwe sterren geboren. We kunnen daar niet op wachten. Dat
duurt veel te lang.
Nevels krijgen vaak leuke namen. Lijkt hij een beetje op een paardenkop? Dan noemen
we hem de Paardenkop-nevel. Of de Kattenoog-nevel. En zo zijn er nog heel veel mooie
namen.
De Adelaarsnevel: een wolk van stof en gas.
9.
Er is heel veel te zien in ons eigen Melkwegstelsel. Maar we moeten verder. Het heelal
houdt hier niet op. Het blijft niet bij één sterrenstelsel.
We reizen naar een sterrenstelsel bij ons in de buurt. Het Andromeda-stelsel. Om daar
te komen moeten we meer dan 2 miljoen jaar reizen. Het lijkt een beetje op ons eigen
sterrenstelsel. Ook zo’n 100-200 miljard sterren, samen in een grote platte schijf.
We kunnen nog heel veel verder reizen. Tientallen, honderden miljoenen jaren. En
onderweg komen we heel veel sterrenstelsels tegen. Zo veel, dat we ze niet kunnen tellen.
Het lijkt wel alsof we door zeepbellen vliegen. De sterrenstelsels zitten bij elkaar in een
soort grote bellen.
Daartussen is het leeg. Waarom het heelal er zo uitziet, weet eigenlijk niemand. Er moet
nog heel veel onderzoek gedaan worden.
Een van de vele andere sterrenstelsels
10.