studiegids

STUDIEGIDS
Opleiding Biologie
VT-DT
2005 – 2006
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ........................................................................................................................... 1
Opleidingsinformatie .................................................................................................................. 4
Inleiding ...................................................................................................................................... 4
Studieprogramma ....................................................................................................................... 4
Vaardigheden, theorie en praktijk ............................................................................................... 5
E-mail ......................................................................................................................................... 6
Websites van de opleiding .......................................................................................................... 6
Veldpractica ............................................................................................................................... 6
Artiskaart .................................................................................................................................... 6
Regels en afspraken tijdens excursies en practica ..................................................................... 7
Aanwezigheidseisen ................................................................................................................................. 7
Het biologisch practicum .......................................................................................................................... 7
Uitleen van materiaal .................................................................................................................. 7
Het lenen van materiaal ........................................................................................................................... 7
Uitleentermijn ............................................................................................................................................ 7
Het terugbrengen van materiaal ............................................................................................................... 7
Te laat terugbrengen / boetes .................................................................................................................. 7
Kosten ........................................................................................................................................ 8
Vakkeuze ................................................................................................................................... 8
Lezingencyclus ......................................................................................................................................... 9
Werkgroepen ............................................................................................................................................ 9
Wandelwerkgroep..................................................................................................................................... 9
Aquariumwerkgroep ................................................................................................................................. 9
Dierenwerkgroep ...................................................................................................................................... 9
Credits .................................................................................................................................................... 10
Profilering (alleen voor jaar 4 ).................................................................................................. 12
Studiebenodigdheden .............................................................................................................. 12
1. Zorg dragen voor een veilige leeromgeving ......................................................................... 14
2. Verwezenlijking van een krachtige leeromgeving voor leerlingen ......................................... 16
3. Zorg dragen voor een leef- en leerklimaat dat overzichtelijk, ordelijk en taakgericht is ........ 20
4. Realiseren van een sfeer van samengaan en samenwerken met leerlingen ......................... 22
5. Bijdrage leveren aan het pedagogisch klimaat...................................................................... 23
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
1
6. Bijdrage leveren aan het onderwijskundig klimaat ................................................................ 26
7. Bijdrage leveren aan de realisatie en ontwikkeling van de schoolorganisatie ....................... 28
8. Bijdrage leveren aan de communicatie en samenwerking in het team .................................. 29
9. Realiseren en versterken van de relatie met de omgeving, zowel pedagogisch als
(vak)didactisch ......................................................................................................................... 29
10. Lerend vermogen: onderzoeken en ontwikkelen van eigen opvattingen en competenties .. 31
Vakdidactische bekwaamheden voor het vak Biologie ............................................................. 33
Omgaan met verschillende groepen van lerenden.................................................................... 34
Vakinhoudelijke bekwaamheden voor het vak Biologie ............................................................ 34
Algemene doelen ..................................................................................................................... 34
Algemene kennis en vaardigheden .......................................................................................... 36
Specifieke kennis en vaardigheden .......................................................................................... 36
Examenprogramma’s Biologie per cohort ................................................................................. 43
Studieprogramma jaar 1 voltijd.................................................................................................54
Studieprogramma jaar 2 voltijd.................................................................................................55
Studieprogramma jaar 3 voltijd.................................................................................................56
Studieprogramma jaar 4 voltijd.................................................................................................57
Studieprogramma jaar 1 deeltijd...............................................................................................58
Studieprogramma jaar 2 deeltijd...............................................................................................59
Studieprogramma jaar 3 deeltijd...............................................................................................60
Studieprogramma jaar 4 deeltijd...............................................................................................61
Modulen ......................................................................................................................................62
Diersystematiek 1 DT/VT ......................................................................................................... 62
Zeeland excursie VT ............................................................................................................... 63
Aquatische ecologie DT/VT .................................................................................................... 64
Genetica DT/VT...................................................................................................................... 65
Moleculaire biologie DT/VT ..................................................................................................... 66
Geschiedenis van de biologie DT/VT....................................................................................... 67
Biologie en maatschappij DT/VT ............................................................................................. 69
vakdidaktiek 3 VT .................................................................................................................... 70
Celbiologie 1 DT/VT ................................................................................................................ 72
Ethologie DT/VT ...................................................................................................................... 73
Evolutie DT/VT ........................................................................................................................ 75
Vergelijkende dierfysiologie ...................................................................................................... 76
Microbiologie DT/VT ................................................................................................................ 77
Biotechnologie (DNA-technologie) DT/VT................................................................................ 78
Vakkeuze ................................................................................................................................. 79
Natuurwetenschappen.............................................................................................................. 80
Kijk op wetenschap DT/VT ...................................................................................................... 82
LP Voeding DT/VT .................................................................................................................. 84
Fysiologie voeding DT/VT ....................................................................................................... 85
Planten fysiologie DT/VT ......................................................................................................... 86
LP Gezondheid DT/VT ............................................................................................................ 87
Fysiologie gezondheid DT/VT.................................................................................................. 89
Celbiologie 2 DT/VT ................................................................................................................ 90
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
2
Veldeducatie DT/VT ................................................................................................................ 91
Terschelling excursie VT .......................................................................................................... 93
Fysiologie hersenen DT/VT ..................................................................................................... 94
Ecologie DT/VT ....................................................................................................................... 95
Fysiologie voortplanting DT/VT................................................................................................ 96
Plantensystematiek DT/VT ...................................................................................................... 97
Zuidlimburg excursie VT ........................................................................................................... 98
Diersystematiek 2 DT/VT ......................................................................................................... 99
Vaklijn 2 DT ............................................................................................................................ 100
Sociobiologie DT/VT ............................................................................................................. 101
Veldpractium 1 DT.................................................................................................................. 103
Vakdidactiek 2 VT ................................................................................................................ 104
Veldpractium 2 DT.................................................................................................................. 105
Veldpracticum 3 DT ................................................................................................................ 106
Onderzoek DT/VT ................................................................................................................ 107
Vakdidaktiek 2 DT .................................................................................................................. 108
Vakdiaktiek 3 DT .................................................................................................................... 109
Algemene Beroepsvoorbereiding Modules............................................................................110
Communicatie en cultuur in de klas DT .................................................................................. 110
Didactiek en klassenmanagement .......................................................................................... 111
Leerlingbegeleiding ................................................................................................................ 113
Opgroeien en de school (VT).................................................................................................. 115
Opgroeien en de school (DT) ................................................................................................. 117
Keuze profilering .................................................................................................................... 119
Werken in een leergebied....................................................................................................... 120
Metawerk ..................................................................................................................................122
Metawerk 1............................................................................................................................. 122
Metawerk 1 DT ....................................................................................................................... 124
Metawerk 2............................................................................................................................. 126
Metawerk 2 DT ....................................................................................................................... 128
Metawerk 3............................................................................................................................. 130
Metawerk 3 DT ....................................................................................................................... 132
Metawerk 4............................................................................................................................. 134
Metawerk 4 DT ....................................................................................................................... 136
Metawerk 5............................................................................................................................. 138
Metawerk 5 DT ....................................................................................................................... 140
Metawerk 7............................................................................................................................. 142
Metawerk 7 DT ....................................................................................................................... 144
Werkplekleren ..........................................................................................................................145
Voorbereiding Werkplekleren-1 .............................................................................................. 145
Werkplekleren 1 ..................................................................................................................... 148
Werkplekleren 2 ..................................................................................................................... 152
Werkplekleren 3 ..................................................................................................................... 156
Werkplekleren 4: Leerwerktraject LiO ..................................................................................... 160
Afstudeerproduct (AP) ............................................................................................................ 163
Supervisie .............................................................................................................................. 165
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
3
Opleidingsinformatie
Inleiding
De opleiding Biologie leidt op tot tweede graad docent en educatief medewerker. De
samenstelling van de stof is er op gericht je te bekwamen in het vak Biologie en in het geven van
onderwijs.
Je hebt gekozen voor onze opleiding Biologie met een bepaalde verwachting, je hebt een beeld
van het soort kennis en vaardigheden dat je je wenst eigen te maken.
Wij hebben geprobeerd ons een beeld te vormen van jouw wensen en we hebben met ons
leerplan een poging gedaan vraag (jouw onderwijswens) en aanbod (het leerplan van de
opleiding Biologie) op elkaar af te stemmen.
Maar in de eerste plaats ben jij actief bezig met het vormgeven van je ideeën over je toekomst.
Daarin past onze opleiding. Om het eens anders te zeggen: wij helpen je bij je zoektocht naar
zinvolle kennis en vaardigheden om volgens je eigen plan een competente docent Biologie te
worden. (Op die competenties de je je eigen zult moeten maken wordt verderop nader ingegaan).
Ons onderzoeksdomein is de (levende) natuur, Bijzonder aan het vak biologie is ook de
combinatie van handen en hoofd: Basis voor alle verwondering is de waarneming. Leren kijken,
anders leren zien. Meestal maak je gebruik van speciale technieken (microskoop, kijker,
laboratoriumtechnieken, veldwaarnemingstechnieken) In deze mix van abstract en praktisch ligt
de kracht van ons vak. Als je er eenmaal zelf middenin zit is de natuur zelf overweldigend en
overtuigend genoeg. De opdracht van de biologiedocent is dan ook de leerling (of de student)
kennis te laten maken met deze speciale manier van natuurbeleving. De rest gaat dan bijna
vanzelf. Anders gezegd:
Overtuigd van het belang van onze vakken als leerschool voor kritisch, abstract en praktisch
denken en handelen; geboeid door de enorme diversiteit aan biologische, biochemische en
biofysische verschijnselen en ons bewust van de mogelijkheden en moeilijkheden waar een
docent Biologie (en in ruimere zin: docent Natuurwetenschappen) in het voortgezet onderwijs
mee te maken krijgt, geven docenten en studenten vorm aan de lerarenopleiding.
Studieprogramma
Het studieprogramma beoogt een optimale voorbereiding te bieden op de uitdaging om biologie
op een praktische en boeiende manier over te dragen.
Dat betekent aandacht voor:









De basiskennis;
onderzoeksvaardigheden;
presentatie en communicatie: visueel maar ook mondeling;
samenwerken met verwante vakken: natuurkunde,scheikunde, gezondheidszorg en
welzijn en aardrijkskunde;
culturele en maatschappelijke betekenis;
de mogelijkheden van informatie- en communicatietechnologie binnen de vakken;
de klas: werkvormen en eenvoudige practica;
de leerling: oog voor verschillen;
het werkveld: de leerplannen, de voorzieningen en de organisatie op de verschillende
schooltypen;
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
4

de nieuwste ontwikkelingen en inzichten, zowel op vak- als onderwijsgebied.
De studielast wordt door zogenaamde “credits” weergegeven. Credits zijn studiepunten. Een
credit staat voor een studiebelasting van ongeveer 28 uur. Vaak wordt een credit gewoon
“studiepunt” genoemd. De opleiding kent een totale studielast van 240 credits, verdeeld over 4
jaar (60 credits per jaar)
Het studieprogramma is verder opgebouwd uit twee grote onderdelen, de zogenaamde “major”
van 210 credits en de “minor” van 30 credits. De Major is weer opgebouwd uit vijf onderdelen te
weten: de vakmodulen, de stage (het zogenaamde werkplekleren), de modulen algemene
beroepsvoorbereiding, het mentoraat en metawerk en het afstudeeronderzoek
ALGEMENE
BEROEPSVOOR
BEREIDING
24
VAK
MAJOR
210
WERKPLEK
LEREN
META
WERK
AFSTUDEER
ONDERZOEK
69
18
9
90
MINOR
30
Verderop in deze studiegids staat per jaarlaag per jaar een beschrijving van inhoud van deze
verschillende onderdelen. In het hoofdstuk “keuze” wordt nader ingegaan op de minor.
Als je de opleiding voltooid hebt, ben je in alle opzichten startbekwaam. Startbekwaam wil niet
zeggen dat je alles weet en kunt (je zult altijd moeten blijven bijleren), maar dat je voldoet aan een
reeks van eisen van het beroepenveld waarin je gaat werken. Je beschikt over een gedegen
kennis van en vaardigheid in de Biologie. Je beschikt over de nodige professionele vaardigheden
(waaronder ook vaardigheden op het gebied van Informatie- en Communicatietechnologie) en
stage-ervaring. Je kunt samenwerken in vaksecties op scholen van voortgezet onderwijs. Je vindt
het vanzelfsprekend om te blijven werken aan de verbetering van je eigen vaardigheden en aan
de vergroting van je vakkennis. Je hebt tijd nodig om aan al deze eisen te kunnen
voldoen.Gelukkig heb je vier jaar om "startbekwaam" te worden. Alles is er in die vier jaar op
gericht vak (Biologie) en beroep (dat van leraar) zoveel mogelijk met elkaar in verband te
brengen. In het laatste halfjaar van je studie word je Leraar in Opleiding (een zogenaamde LIO).
Je doet dan alles op een school wat een "echte" leraar ook doet: lesgeven, individuele leerlingen
begeleiden, ouderavonden en rapportenvergaderingen bijwonen, enz. Voor steun en begeleiding
functioneert de opleiding nog op de achtergrond.
Vaardigheden, theorie en praktijk
In het programma van de propedeuse vertonen vaardigheden, theorie en praktijk een grote mate
van samenhang. Het programma bestaat uit modulen, een leerpraktijk en een eerste stage. Een
korte uiteenzetting van iedere module of leerpraktijk is in de studiegids te vinden. Bij een
leerpraktijk worden vak en beroepspraktijk meer in samenhang aangeboden.
In het tweede semester van de propedeuse vindt de eerste stage plaats. Stages worden
tegenwoordig vaak aangeduid met de term Werkplekleren. Bij de beschrijvingen van de
onderwijsmodulen vind je een uitgebreide beschrijving onder de noemer Werkplekleren 1.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
5
E-mail
Alle studenten en medewerkers van EHvA hebben een e-mailadres, hetgeen zeer handig is, maar
uitsluitend als men de mail regelmatig leest! Docenten van de opleiding zullen in hun
communicatie met studenten uitsluitend gebruik maken van het door de EHvA verstrekte emailadres. Men dient de mail iedere dag en minimaal eenmaal per week te raadplegen, anders
mist men belangrijke informatie. Ook is het mogelijk de EHvA-e-mail thuis te raadplegen
(webmail2.hva.nl). Dit werkt in principe hetzelfde als freemail. Je logt in met dezelfde inlog en
password als bij de EHvA.
Websites van de opleiding
Algemene site. Op deze site staat alle ter zake informatie over de organisatie van de opleiding,het
studieprogramma, het rooster en allerlei berichten.
http://www.ehva.nl/opleidingen/wntv/biologie/bioinform/biointro.htm
De Opleidingsalmanak met informatie over practicumvoorbereiding, verdieping, verbreding e.d.
http://www.ehva.nl/opleidingen/wntv/biologie/cdw/framset.htm
Veldpractica
Het programma van de opleiding kent enkele verplichte veldpractica. Voor de meeste geldt dat dit
dagexcursies zijn, voor een belangrijk deel op de cursusdagen. Voor de eerste jaars is een
introductie-excursie naar Zeeland georganiseerd, waarbij een uitleg van het studieprogramma en
kennismaking met elkaar en de docenten centraal staan. In juni dient rekening gehouden te
worden met het (verplichte) eerste jaars veldpracticum naar Terschelling. De tweede jaars
hebben in juni een (verplichte) excursie naar Zuid Limburg. Deeltijdstudenten hebben drie
veldweekeinden. Informatie volgt via de prikborden. Verder wordt er een grote (niet verplichte)
buitenlandexcursie georganiseerd. De bestemming wordt later bekend gemaakt
Zowel voor veldpractica van een dag als voor de meerdaagse veldpractica worden extra kosten in
rekening gebracht. Voor een weekexcursie liggen deze bedragen tussen €125,--- en €200,- De
grote buitenlandexcursie van twee weken kost minimaal €550,- .
Artiskaart
Voor iedere eerstejaarsstudent is een Artiskaart verplicht. De kaart biedt tevens gratis, of tegen
gereduceerd tarief toegang tot de dierentuinen van Rotterdam, Antwerpen, Keulen, Innsbruck,
Hannover, Duisburg, Edinburgh, Winchester, Kopenhagen, Londen, Wipsnade en Plankendaal.
Ten slotte biedt de kaart gratis toegang tot lezingen in het Planetarium en andere gebouwen van
Artis en tot tentoonstellingen in het Zoölogisch museum van Artis.
In de biologiecursussen van de eerstejaars wordt meerdere malen gebruik gemaakt van de
faciliteiten van Artis.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
6
Regels en afspraken tijdens excursies en practica
Aanwezigheidseisen
Voor de geroosterde bijeenkomsten en de verplichte veldpractica geldt een aanwezigheidsplicht
van 100%. Voor de verplichte veldpractica zijn in principe geen inhaalopdrachten mogelijk. Wel is
het mogelijk om uiterlijk twee maanden voor de aanvang van een veldpracticum bij de vakgroep
coördinator Hein Dirks, een schriftelijk verzoek in te dienen, waarin de redenen voor verzuim tot
uitdrukking komen. Hij beoordeelt het verzoek en geeft hiervan een schriftelijke bevinding aan de
student.
Het biologisch practicum
Iedere student schaft een eigen snijset aanvia de Toa Biologie. In de winkel kun je ze
aanschaffen.
Gebruikte practicummaterialen dienen zelf opgeruimd te worden. Aan het begin van de practica
worden bij toerbeurt 2 "studenten van dienst" aangesteld die voor het opruimen van het
practicumlokaal verantwoordelijk zijn.
Bij tussentijdse inhaalopdrachten worden vooraf afspraken met de technisch onderwijs-assistent,
de student-assistent of de docent gemaakt.
Uitleen van materiaal
Het lenen van materiaal
Naast het nodige materiaal dat in de mediatheek beschikbaar is, zoals CD-rom’s, boeken e.d. (zie
de inventarisatielijsten op het prikbord t.o. de postvakjes), is er binnen de opleiding ook de nodige
voorraad van allerlei practicum-/veldwerkmateriaal. Tenzij het enige exemplaren betreft, of
bijvoorbeeld apparatuur die te groot/kwetsbaar is om te vervoeren, kan in principe alles door de
student worden geleend.
Echter: wanneer iets nodig is voor een cursus die binnen die periode draait, krijgt dit voorrang.
Enkele voorbeelden van het beschikbare materiaal zijn determinatiesleutels, veldgidsen,
modellen, wandkaarten, loepen, aquatische testkit’s, grondboren, plankton-netjes,
meetapparatuur, digitale camera’s, muizenvallen, emmers, monsterpotten enz., enz. Wend je
voor verdere informatie en het lenen van materiaal tot één van de TOA’s.
Uitleentermijn
Al het materiaal wordt in principe voor 1 week (7 dagen) uitgeleend. Wanneer je iets langer nodig
hebt, bijvoorbeeld i.v.m. onderzoek, kan in overleg de uitleenperiode worden verlengd.
Het terugbrengen van materiaal
Het geleende materiaal kan alleen worden ingeleverd bij de TOA. Deze noteert wat er wordt
ingeleverd, door wie en controleert de inleverdatum.
Geef iets dus niet zelf door aan één van je klasgenoten, jij blijft verantwoordelijk voor het door jou
geleende materiaal.
Hetgeen geleend wordt, dient in dezelfde staat te worden teruggebracht als dat het werd
meegenomen. Maak het dus zo nodig schoon!
Te laat terugbrengen / boetes
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
7
Tenzij vooraf een langere leentermijn is afgesproken, moet het materiaal weer binnen een week
worden ingeleverd. Per week of deel van een week dat iets te laat wordt ingeleverd, wordt één (1)
€ gerekend. In geval van beschadiging, of erger nog, zoekraken van materiaal, zal zo nodig de
vervangingswaarde in rekening worden gebracht bij de verantwoordelijke student. Dit kan in het
geval van bijvoorbeeld meetapparatuur al gauw oplopen tot enkele honderden euro’s. In verband
met de rompslomp die dit teweeg brengt het nadrukkelijke verzoek om zuinig om te gaan met het
geleende materiaal!
Kosten
Voor excursiekosten ontvangen studenten een acceptgirokaart.
De kennisbasis
De opleiding heeft als grondslag voor de opbouw van voldoende biologische vakkennis gekozen
voor het leerboek Biology van Campbell . Dit jaar wordt de 7e druk gebruikt. (in de
modulenbeschrijvingen wordt nog verwezen naar de 6e druk. De verschillen zijn klein, maar aan
het begin van het studiejaar in september zal een overzicht gegeven worden van de verschillen. )
De afgelopen jaren zijn alle andere tweede graad opleidingen Biologie ons gevolgd, iedereen
gebruik nu de “Campbell”! Deze methode is gebruikt om de zogenaamde kennisbasis te
beschrijven van de tweede graad biologiedocent. Binnenkort is dit project afgerond en
beschikbaar. Onze opleiding heeft al enkele jaren een vergelijkbaar onderdeel: de zogenaamde
vaklijn.
De Vaklijn Biologie, bestaande uit twee toetsen per jaar (in januari en in juni) over het hele boek,
controleert of deze kennis in de loop van de studie door de student inderdaad wordt opgebouwd.
Iedere student moet daarom aan iedere Vaklijntoets deelnemen.
Het slagen voor Vaklijn 2 (dwz minimaal een score van 70% goede antwoorden) is een
voorwaarde om aan de laatste fase van de opleiding, de liofase, te mogen beginnen1
Studenten die naast de grote Campbell een wat beknopter leerboek zouden willen aanschaffen,
kunnen bijv. ook kiezen voor Biology, life on earth, door T.& G.Audesirk & B.Byers (6de editie,
2001, ISBNnr. 0-13-089941-0, 880 pagina´s). Ook dit is een prima leerboek, dat dezelfde stof
toch weer iets anders presenteert (en evenals de beide Campbell-edities voorzien is van een
CDrom met extra uitleg, oefeningen en testvragen).
Keuzeruimte in het studieprogramma
Vakkeuze
De opleiding verzorgt een aantal keuzeactiviteiten (vakkeuze) die uit zult moeten voeren. (Deze
keuze is een onderdeel van het deel “vak” in de major). Hieronder staan enkele voorbeelden
Voor de deeltijd jaar 3 zijn aparte “vaklijncredits” gereserveerd. Voor alle andere studenten maken de
vaklijntoetsen onderdeel uit van de punten vor het metawerk. (vaklijn 1 is onderdeel van metawerk 2, vaklijn
2 is onderdeel van metawerk 6)
1
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
8
Lezingencyclus
Er worden enkele lezingencycli georganiseerd, waarop ingetekend kan worden. Ze gaan over het
vak, het schoolvak, de rol van de biologie en de bioloog in allerlei situaties. Nadere informatie
volgt de cyclus start in semester 2
Werkgroepen
De opleiding Biologie organiseert voor haar studenten de volgende activiteiten die ook mee
kunnen tellen als vakkeuze:
Wandelwerkgroep.
Iedere vrijdag van de toetsweek worden natuurwandelingen georganiseerd (Zuid Limburg, langs
het strand, de Hoge Veluwe etc.) Drie wandelingen vormen samen een vakkeuzecredit. De
wandelingen blijven “staan” totdat drie wandelingen zijn gelopen. Wanneer je dus door
omstandigheden een wandeling gemist hebt, kun je hem een van de volgende cursusjaren
inhalen.
Aquariumwerkgroep
Deze werkgroep beheert het aquarium en doet onderzoek naar het gedrag van de vissen. Ook
worden in het aquarium afstudeeronderzoeken gedaan
Dierenwerkgroep
Deze werkgroep beheert de “levende have” op de afdeling van de opleiding Biologie. (Vissen,
muizen, schildpadden e.d.) Deze groep kan ook nieuwe dieren houden, na overleg met de
technisch onderwijsassistenten.
Speciale excursies
Om het jaar wordt een (niet verplichte) buitenlandexcursie (Suriname, Costa Rica, Turkije)
georganiseerd. Om het andere jaar zijn er kleinere excursies (Zweden, Noord Frankrijk)
Oriënteer je van te voren goed op je keuze. Je bent vrij in je keuze, de mogelijkheden zijn divers
Om je een indruk te geven van de andere keuzeactiviteiten volgt hieronder een korte opsomming:
 Het volgen van onderwijsonderdelen op de leerwerkplek (de school)
 Het volgen van onderwijsmodulen uit andere opleidingen of uit een bepaalde minor (een
docent heeft kennis van zaken die buiten zijn eigen vak spelen);
 Het uitvoeren van allerlei activiteiten buiten de faculteit (een docent is maatschappelijk
betrokken);
 Het geven van bijles;
 Het deelnemen aan opleidingscommissies of medezeggenschapsraden (een docent is lid van
een schoolorganisatie en is betrokken bij medezeggenschap en kwaliteitszorg binnen de
school);
 Het participeren in de organisatie van evenementen en activiteiten binnen de faculteit, het
cluster of de opleiding;
 Het wegwerken van deficiënties in de vooropleiding.
Voor het behalen van de vakkeuze is wel voorwaarde dat de mentor goedkeuring gegeven heeft
en dat er een beoordeling van het geleverde werk plaats vindt.
Verdere informatie over mogelijkheden voor keuzeactiviteiten is verkrijgbaar bij je mentor
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
9
De Minor
Met de minor geef je een eigen kleur aan je studieprogramma2. Als docent biologie kun je op een
school komen te werken in een leergebied. De ontwikkeling van leergebieden is nieuw op
scholen. Scholen verschillen sterk in de invulling en vormgeving van die leergebieden. Op veel
scholen worden alle vakken los van elkaar gegeven. Je geeft dan gewoon biologieles. Echter, in
toenemende mate zal een biologiedocent samenwerken met docenten van andere vakken.
Bijvoorbeeld tijdens projecten (denk aan projecten over “water”, “schoolomgeving”, “energie”,
“gezond leven”). Vaak ook zal een docent Biologie gevraagd worden in de onderbouw een vak
Verzorging of Natuur-Scheikunde te verzorgen. En er zijn scholen, waar het vak Biologie binnen
een leergebied “Natuur en Gezondheid” , “Mens en Natuur” of “Science” wordt aangeboden. Ten
slotte zijn er speciale scholen voor land- en tuinbouw en natuur- en landschapsbeheer. Je zult
moeten kiezen voor een minor die je daar goed op voorbereid. Naast deze “vakminors” zijn er ook
algemene minors3. Deze minors bereiden je bijvoorbeeld voor op het begeleiden van
(zorg)leerlingen, het samen leren werken met collega’s of het opzetten van projecten. En er is
meer. Denk aan een minor die een voortraject aanbiedt voor een eerste graadopleiding of een
masteropleiding. Over al deze mogelijkheden krijg je aparte informatie. In deze studiegids gaan
we wat dieper in op de vakminors. Voor de biologiestudent zijn drie minors ontwikkeld die allen
speciaal voorbereiden op het werken in het leergebied Mens en Natuur.
1. Minor Science (specialisatie Natuur-scheikunde)
2. Minor Mens en gezondheid (specialisatie Verzorging)
3. Minor Veldeducatie (specialisatie “groen” met veel aardrijkskundige modulen)
De minors hebben dezelfde opbouw.
1. De student krijgt Inzicht in vakspecifieke en vakdidactische benaderingswijzen en werkwijzen
van het andere vak
2. De student verdiept zich in de basiskennis van het andere vak. Deze basiskennis is de
kennisbasis voor een docent in de onderbouw. De vakmodulen zijn uit het basiscurriculum
van de propedeuse gekozen en worden als aanschuifonderwijs georganiseerd.
3. In de stage van jaar 3 en 4 worden speciale stageopdrachten uitgevoerd als onderdeel van de
minor.
Minor Science (specialisatie Natuur-scheikunde)
Natuur-Scheikunde voor
Biologen
Stoffen en materialen in huis
Verbranden en verwarmen
Licht en geluid
Electriciteit en electronica
Credits
5
5
5
5
2
Voor de studenten vierde jaars hoofdfase voltijd en deeltijd en voor de deeltijdversnellers is in het
studieprogramma de zogenaamde profileringsuimte van 18 credits gereserveerd. In het jaar 2005-2006
wordt deze profilering voor het laatst aangeboden. Zie informatie onder “profilering”
3 Een vakminor wordt ook wel een opleidingsspecifieke minor genoemd. Een algemene minor wordt ook
wel een domeinspecifieke minor of domeinminor genoemd
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
10
Kracht en beweging
Stoffen en scheikundige
reacies
Stageopdracht
totaal
5
5
P.M.
30
De 6 modulen geven een overzicht van Natuur-Scheikunde (nask) in de onderbouw. De
vakdidactiek wordt geïntegreerd aangeboden. Er is dus geen aparte cursus vakdidaktiek
geroosterd. De minor wordt als aanschuifonderwijs aangeboden. D.w.z.: je volgt de modulen
samen met de studenten nask. Informatie over de inhoud van de modulen vind je in de studiegids
van de opleiding Natuur-Scheikunde. Contactpersoon voor de minor vanuit Biologie is de heer
G.Martens. Je meld je bij hem aan en bij hem krijg je informatie over het rooster, de
stageopdracht e.d.. De studiecoördinator van de opleiding Natuur- Scheikunde is de heer G. de
Goede .
Minor Mens en gezondheid (specialisatie Verzorging)
Gezondheidszorg en Welzijn
voor biologen
Voeding 1
Voeding 2
Jongeren en risicogedrag 1
Jongeren en risicogedrag 2
Emancipatie
Consumentkunde 1
Consumentkunde 2
Leefstijl en gezondheid
Huishoudkunde
Kleding en apparatuur
Vakdidaktiek 1
Stageopdracht
Totaal
credits
3
3
3
3
2
4
2
4
1
2
3
P.M.
30
De minor wordt als aanschuifonderwijs aangeboden. D.w.z.: je volgt de modulen samen met de
studenten Gezondheidszorg en Welzijn. Informatie over de inhoud van de modulen vind je in de
studiegids van de opleiding Gezondheidszorg en Welzijn. Contactpersoon voor de minor vanuit
Biologie is de heer F. van der Vooren. Je meld je bij hem aan en bij hem krijg je informatie over
het rooster, de stageopdracht e.d.. De studiecoördinator van de opleiding Gezondheidszorg en
Welzijn is mevr J.Schothorst
Minor Veldeducatie (specialisatie “groen” met veel Aardrijkskundige modulen)
Natuureducatie voor
Biologen
Landbouwbiologie
Geologie
Recreatie en toerisme
Fysische geografie van
Nederland 1
Fysische geografie van
credits
3
3
3
3
3
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
11
Nederland 2
LP+VP De nederlandse
cultuurlandschappen
Veldpracticum Ardennen
Veldeducatie
Keuze
Stageopdracht
Totaal
5
3
5
1
P.M.
30
De minor wordt als aanschuifonderwijs aangeboden. D.w.z.: je volgt de meeste modulen samen
met de studenten Aardrijkskunde. Voor deze groep studenten wordt een speciale module
landbouwbiologie aangeboden. Verder is de module veldeducatie voor hen een verplichte module
uit het biologievakdeel. In deze moduel wordt de “groene” vakdidactiek geïntegreerd aangeboden.
Informatie over de inhoud van de modulen vind je in de studiegids van de opleiding
Aardrijkskunde. Contactpersoon voor de minor vanuit Biologie is de heer G. van Griethuijsen. Je
meld je bij hem aan en bij hem krijg je informatie over het rooster, de stageopdracht e.d.. De
studiecoördinator van de opleiding Gezondheidszorg en Welzijn is de heer R. Marchand.
Profilering (alleen voor jaar 4 )
Voor de studenten vierde jaars hoofdfase voltijd en deeltijd en voor de deeltijdversnellers is in het
studieprogramma de zogenaamde profileringsuimte van 18 credits gereserveerd. In het jaar
2005-2006 wordt deze profilering voor het laatst aangeboden.
Informatie over de algemene profileringscursussen krijg je apart. Je kunt je tevens profileren naar
een bekwaamheid tweede vak ( Natuur-scheikunde4 of Verzorging), of naar “Natuureducatie
voor biologen”.
Bekwaamheid tweede Natuur-scheikunde
vak
contactpersoon
G. Martens
Studiecoördinator
G. de Goede
Gezondheidszorg en
welzijn
F van der Vooren
J.Schothorst
Natuureducatie voor
biologen
G.van Griethuijsen
R.Marchand
Studiebenodigdheden
Naast de bij de modulen vermelde specifieke literatuur en handleidingen moeten voor de studie
Biologie een aantal algemene boeken en zaken worden aangeschaft. Dit betreft:
 Campbell, N.A., Biology, 7e edition. Uitgeverij: The Benjamin/Cummings Publ.Inc.Co. New
York/A’dam
Dit boek is ons basisboek en moet door iedereen aangeschaft worden. Het is vergrijkbaar in de
winkel. Verder zullen bij de verschillende cursussen syllabi en boeken aangeschaft moeten
worden. Informatie daarover volgt tijdens of voorafgaand aan de bewuste cursus.

Snijset
Voor een aantekening op je getuigschrift “heeft zich verdiept in NASK in de onderbouw” is een investering
van 18 credits voldoende. Voor aantekening op je getuigschrift: “Heeft zich bekwaamd in het verzorgen van
het vak NASK in de onderbouw” zul je meer dan 18 credits moeten reserveren.
4
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
12
Aanschaffen na overleg met de docenten:
 Pasteur, Biologie voor de tweede fase. Uitgeverij Thieme, Zutphen. Informatie boek havo 1 en
2
 Verrekijker (bv. 8x40 of 7x50), loep en eenvoudig practicumsnijset
 Determinatie boeken (flora’s, vogelgids, insectengids, e.d.) Deze boeken schaf je aan in
overleg met de vakdocenten Ecologie en systematiek.
 Woordenboek. Hulpmiddel bij het lezen van een Engelse Biologietekst. Aangeraden wordt Kijk
Woorden boek Biologie. Prisma Kennis Pocket, Oberon B.V.,Haarlem. ISBN 003204043X
 Studyguides. Hulpmiddel bij het bestuderen van Campbell’s Biology.
 Extra boeken, naar eigen keuze en op advies, ter verdieping van je kennis/vaardigheden.
Competenties van een 2e graad leraar Biologie
De beschrijving is als volgt opgebouwd5:





Eerst wordt de competentie genoemd
Vervolgens wordt een algemene situatiebeschrijving gegeven, geldend voor iedere docent,
waarbinnen de competentie moet worden ingezet.
Dan volgen de zogenaamde indicatoren. Daaraan kun je zien of iemand de bewuste
competentie beheerst.
Vervolgens wordt ingezoomd op de specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
en de biologieles en de uiteindelijke bedoeling van het inzetten van die competentie
Ten slotte zijn enkele kenmerkende leerervaringen en persoonlijke ontboezemingen van
Biologiestudenten opgenomen.
Aan het van deze beschrijving zijn de vakdidactische en vakinhoudelijke bekwaamheden van
een tweede graad docent biologie beschreven.
5
In het Opleidings- en Examenreglement deel 1 (OER1) zijn de competenties beschreven waar iedere
tweede graad docent moet voldoen. In die beschrijving worden 7 competenties beschreven. De Opleiding
Biologie heeft gekozen voor een splitsing van competentie 5 in vier onderdelen , nl. een interpersoonlijk,
een pedagogisch, een vakdidactisch en een organisatorisch deel. Wij komen zo op 10 competenties. De
competenties 1,2,3,4 zijn dezelfde als in het OER1 geschreven. De competenties 9 en 10 komen overeen
met de competenties 6 en 7 uit het algemeen deel. De competenties 5,6,7 en 8 vallen samen onder
competentie 5.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
13
1. Zorg dragen voor een veilige leeromgeving
Dit betreft het pedagogisch handelen in interactie met leerlingen.
Situatieomschrijving algemeen:
Alle situaties van interactie met leerlingen hebben een pedagogische dimensie. De voor het
pedagogisch handelen kenmerkende situaties plaatsen de leraar voor een specifieke
pedagogische probleemstelling. Het gaat om normen en waarden in de relatie tussen het individu
en zijn sociale omgeving, om de wijze waarop die een uitdrukking vinden in gedrag en de effecten
daarvan op de betrokkenen. De leraar moet leerlingen helpen daarin zelfstandigheid en
zelfverantwoordelijkheid te verwerven en er op toezien dat individuele noch groepsbelangen
worden geschaad.
Indicatoren
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
1.10
1.11
1.12
1.13
1.14
1.15
Ik schep een sfeer waarin de leerlingen zich gewaardeerd voelen
Ik waardeer de inbreng van leerlingen in de les.
Ik behandel leerlingen met respect en bevorder dat ze elkaar respectvol behandelen
Ik maak in voorkomende gevallen individuele leerlingen en de groep complimenten
Ik bespreek met leerlingen hoe ze denken over problemen in hun omgeving en koppel dit
aan het vak
Ik help leerlingen hun normen en waarden te expliciteren met betrekking tot eigen
handelen en maatschappelijke problemen en koppel dit aan mijn vak
Leerlingen kunnen bij mij laten zien wat ze kunnen en daardoor bevorder ik hun
zelfvertrouwen
Ik schep een situatie waarin verschillen worden gewaardeerd (ethisch, sociaal,
emotioneel, cultureel)
Ik kan leerlingen laten samenwerken en zorgen dat de kwaliteiten van elkaar aan bod
komen
Ik schep situaties waarin de leerlingen naar vermogen initiatief nemen en zelfstandig
kunnen zijn
Individuele vrijheid van leerlingen gaat bij mij niet ten koste van anderen
Ik stimuleer dat leerlingen elkaar helpen en van elkaar leren
Ik help leerlingen hun eigen werk te controleren en te beoordelen
Ik ben goed bereikbaar en beschikbaar voor vragen en opmerkingen van leerlingen
Ik geef blijk van positieve verwachtingen t.o.v. leerlingen
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
Het gaat om:



Bewustmaking van wat leven is en respect en gevoel van verantwoordelijkheid te ontwikkelen
voor het leven als totaliteit;
Waardevorming bij leerlingen: het vermogen van leerlingen om zelf keuzes te maken uit
verschillende waardegebonden alternatieven en om ideeën rond bepaalde thema’s te
onderzoeken
Actuele thema’s uit de samenleving
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
14
(Ethische) aspecten hiervan die in de biologieles aan de orde kunnen komen zijn onder meer:
 Sexualiteit
 Consumeren
 Natuurbescherming, biodiversiteit
 (wereld)voedselvoorziening
 Huidskleur
 Gender
 Omgaan met dieren
 Abortus
 Euthanasie
 Drugsgebruik
 Biotechnologie
 Milieuaantasting en duurzame
 Ontwikkeling
Bij het helpen van leerlingen om zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid te verwerven en er
op toe te zien dat individuele noch groepsbelangen worden geschaad gaat het met name in de
biologieles om:






Stimuleren van respect en gevoel van verantwoordelijkheid voor het leven en de
leefomgeving
Bespreekbaar maken van biologische aspecten in het leven van de leerling
Methoden toepassen om waarden en normen te verhelderen die samenhangen met
biologische aspecten en meningsvorming aan te moedigen
Expliciteren van eigen waarden en normen en consequent handelen
Ondanks (potentiële) bedreigingen van de leefomgeving bij te dragen aan een positieve
Toekomstverwachting voor leerlingen
Zodat
Een veilige leeromgeving ontstaat waarbinnen zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid bij
leerlingen wordt bevorderd.
Kenmerkende leerervaringen
“Ik stel veiligheid in een klas zeer hoog. Als een leerling zich niet prettig/veilig voelt zal dat
namelijk zeker zijn/haar prestaties in de weg staan. Van mij hoeven de leerlingen niet gedwongen
elkaar aardig te vinden, maar ze moeten wel normaal tegen elkaar doen. Elkaar dus accepteren
en respecteren. Hier zorg ik voor door op alle kleine dingen te letten en pesterijen voor de klas
duidelijk af te straffen en desnoods door straf te geven. Dus vanaf dag 1 is het bij mij heel
duidelijk, iedereen behandelt elkaar met respect in mijn klas en anders zul je door mij worden
gestraft. Op zo’n manier dat je weet, wil je in mijn les blijven dan is dat regel 1.”
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
15
. “Bepaalde dingen wil ik absoluut niet in mijn klas en kan ik ook niet echt hebben. Een van de
dingen is dat er niet gevloekt wordt in mijn klas. Als er één vloekt zegt ik; “‘Pardon?”, waarop ik
verwacht dat een leerling dan “Sorry” zegt. Als er een vloekwoord door een leerling te pas en
onpas wordt gebruikt, dan mag die op de gang staan om te bedenken wat hij nu elke keer zegt.
Dit is gelukkig nog maar 1x voorgekomen. Verder wil ik ook niet dat ze zomaar de klas uitlopen
om wat voor reden dan ook of zonder reden in de klas lopen. Hiervoor moeten ze eerst
toestemming aan mij vragen. Doen ze dat niet, dan kunnen ze weer op hun plek gaan zitten. Dus
als ze naar de wc wilden, dan is dat hun probleem dat ze het ophouden……. Verder accepteer ik
veel om hoe ze me aanspreken, alleen sommige woorden wil ik absoluut niet, zoals “Juffie”, want
dat vind ik denigrerend”.
2. Verwezenlijking van een krachtige leeromgeving voor leerlingen
Dit betreft het (vak)didactisch handelen in interactie met leerlingen.
Situatieomschrijving algemeen:
De voor het (vak)didactisch handelen kenmerkende situaties zijn onderwijsleersituaties, waarin de
leraar voor drie typen probleemstelling wordt geplaatst. In de eerste plaats moet de leraar er in
deze situaties voor zorgen dat de leerlingen met zinvolle en voor hen hanteerbare leerinhouden
en leeractiviteiten aan het werk zijn. In de tweede plaats moet de leraar de leerlingen helpen
zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid te verwerven ten aanzien van hun leren. In de derde
plaats moet de leraar veel voorkomende leerproblemen signaleren en er voor zorgen dat die
worden aangepakt.
Indicatoren
Aansluiten bij leerlingen
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
Ik zorg ervoor dat nieuwe (vak)leerstof aansluit bij wat leerlingen al weten en kunnen
Ik expliciteer leerdoelen voor leerlingen en geef de zin ervan aan
Ik sluit waar mogelijk aan bij de belevingswereld van leerlingen en verwerk waar mogelijk
de actualiteit in mijn vaklessen
Ik ga na of leerlingen de stof en de bijbehorende instructies begrijpen
Ik varieer in tempo als dit nodig is
Voor veel voorkomende leerproblemen in mijn vak beschik ik over gerichte vragen en
opdrachten
Ik daag leerlingen uit om mee te denken en vragen te stellen
Ik maak leerlingen bekend met verschillende leerstrategieën (zowel algemeen als
vakspecifiek)
Ik gebruik een aansprekende, motiverende lesopening en afwisselende werkvormen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
16
Eigen bagage
2.10
2.11
2.12
2.13
2.14
2.15
2.16
Ik laat zien dat ik enthousiast ben voor mijn vak
Ik gebruik binnen mijn vak waar nodig ICT toepassingen
Ik gebruik actuele kennis m.b.t. inhoud en vaardigheden die horen bij mijn vak
Ik maak optimaal gebruik van beschikbare vakgerichte leermaterialen
Ik kan zaken op meerdere manieren uitleggen
Ik toets leerresultaten op het gebied van de stof maar ook op de manier van werken
Ik registreer en administreer de vorderingen van leerlingen overzichtelijk
Rekening houden met verschillen
2.17
2.18
Ik signaleer wanneer leerlingen leerproblemen hebben en pas zonodig leerstof en
leeractiviteiten aan en geef individuele hulp
Ik houd rekening met verschillen tussen leerlingen op het gebied van taal,
leerstijl,culturele achtergrond, motivatie, tempo en niveau en pas de didactiek daarop aan
Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid
2.19
2.20
2.21
2.22
2.23
2.24
Leerlingen kunnen waar mogelijk hun eigen inbreng hebben
Ik bespreek met leerlingen hoe ze werken
Ik stimuleer leerlingen hun eigen werk te controleren
Ik maak gebruik van didactische concepten als activerend leren, praktijk- en
probleemgericht leren, samenwerkend- en zelfverantwoordelijk leren.
Ik instrueer leerlingen duidelijk en maak afspraken over de taken van leerlingen en de
ondersteuning, die ze van de docent kunnen verwachten
Ik help leerlingen om bij een probleem of vraag zovel mogelijk zelf tot een oplossing te
komen
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
Bij elke les of overdrachtsituatie is de leerkracht (mede-)verantwoordelijk voor de leeromgeving.
Voor een deel wordt die gevormd door randvoorwaarden die b.v. de school biedt. Het variabele
deel van de leeromgeving m.n. de keuze van leermiddelen en werkvormen, hangt voor een groot
deel van de biologieleerkracht(en) af. Te denken valt aan de methode (leerboek, werkwijze)
visuele hulpmiddelen, bord, o.h.p., dagbladen, aan moderne media, maar ook aan het gebruik
van de schoolomgeving. De leeromgeving van iedere les moet passen bij het lesonderwerp, de
groep leerlingen en de te bereiken eindtermen.
De leraar geeft methoden aan waarmee biologische kennis verzameld kan worden en wijst op de
toepassingen van biologische kennis die een rol spelen in het persoonlijk leven.
De leraar heeft ruime kennis en vaardigheden op het werkterrein van de biologie met het oog op
beslissingen over vervolgopleidingen, de latere beroepsuitoefening en het maatschappelijk
functioneren
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
17
Bij het zorgen voor hanteerbare leerinhouden en leeractiviteiten enhet helpen van leerlingen om
zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid ten aanzien van hun leren te verwerven en het
signaleren en aanpakken van veel voorkomende leerproblemen
gaat het met name in de biologieles om

Een uitstekende beheersing van de biologische leerinhouden en een surpluskennis om
vragen adequaat te behandelen

Kennis op hoofdlijnen van de vakinhoud in het vervolgonderwijs en de beroepssituatie

Een repertoire aan vakdidactische vaardigheden die inventief en inspirerend worden ingezet
bij het onderwerp dat aan de orde is en zijn afgestemd op de groep leerlingen

De mogelijkheden, die het vak bij uitstek biedt, om het onderwijs te visualiseren, meerdere
zintuigen te prikkelen en uitnodigen tot activiteit ten volle te benutten

Het inspireren van leerlingen door de inrichting en het gebruik van het vak- of
practicumlokaal met (wisselende) afbeeldingen, modellen en levend materiaal en het
gebruik van afstandsonderwijs en schoolomgeving

Het demonstreren van biologische verschijnselen binnen en buiten de school en deze te
(laten) onderzoeken door waarnemen en experimenteren

Het zelfstandig leren waarnemen, verslag doen en conclusies trekken aan de hand van
practica, ook in de natuur en het leren toelichten en/of verklaren van zelf uitgevoerde
proeven

Kennis en inzicht leren verwerven in biologische verbanden en de rol die de mens daarin
speelt

Het leren voldoen aan eisen van milieu, hygiëne, gezondheid en ergonomie, waarbij
leerlingen rekening houden met zichzelf, met anderen en met de omgeving

Het leren omgaan met de natuur en organismen en de zorg voor planten en dieren, waarbij
het eigen gedrag een voorbeeld geeft

Het aanpreken van leerlingen op hun verantwoordelijkheid voor hun gedrag in de natuur in
de (school-)omgeving

Het doen verwerven van inzicht in relaties tussen natuur, techniek en milieu en de
betekenis voor de mens.
Zodat:
Succesvol leren plaatsvindt in een omgeving die recht doet aan mogelijkheden van zelfsturing en
zelfregulatie en die de leerlingen voldoende houvast en uitdaging biedt voor hun verdere
ontwikkeling.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
18
Kenmerkende leerervaringen
“Ik weet genoeg om de leerlingen te woord te staan en uitleg te geven. Wel betrap ik me er zelf
wel eens op dat ik iets half ben vergeten. Ik weet het zeg maar wel, maar ik moet het geheugen
opfrissen. Ik vind dat heel vervelend. En zeker als het gebeurt als ik voor de klas sta. Vandaar dat
ik ook altijd mijn lesstof doorneem tot 1 hoofdstuk verder dan waar we zijn. Dit om te voorkomen
dat een vlugge leerling, daar al is en ik niet weet waar hij/zij het over heeft. Het is dus niet om
betweterig te zijn, ik ben het niet a/h leren, maar aan het opfrissen om goed te kunnen helpen en
assisteren.”
‘Ik heb het idee dat ik deze competentie al aardig onder de knie heb. Ik probeer om veel
verschillende werkvormen te gebruiken. Dit heeft naar mijn idee een verfrissende werking op de
les(sen). In mijn vorige stage moest ik samen met mij medestudent een klas het hoofdstuk over
voortplanting en seksualiteit geven. Omdat er veel allochtonen in de klas zaten leek het ons leuk
om iets met al die verschillende culturele opvattingen over seks ed. te doen. We hebben in een
dubbel uur een soort debat gehouden. De klas was van te voren in groepjes gesplitst. 4 stellingen
en dus ook 4 groepjes. De stellingen gingen over abortus, het gebruik van voorbehoedsmiddelen,
of homoseksuelen een kind mogen kunnen hebben en IVF. De kinderen hadden ruim de tijd
gehad om informatie over hun stelling te vinden en argumenten voor en tegen de stelling te
formuleren. Tijdens de discussie zat het groepje van de stelling die aan de beurt was in het
midden en vertelden elkaar waarom ze voor of tegen waren. Vervolgens konden de
groepsgenoten op elkaars argumenten ingaan en tot slot de klasgenoten.
Achteraf hebben we heel veel goede reacties gehad. Er waren wel heftige discussies, maar
daardoor waren er ook specifieke cultuurpunten aan bod gekomen en hadden de kinderen leren
luisteren en accepteren dat andere mensen ook andere opvattingen kunnen / mogen hebben. Erg
goed geslaagd dus.”
“Ik heb het idee dat ik nog veel zou moeten leren wat betreft het verantwoordelijkheidsgevoel van
de leerlingen over het werk wat ze moeten doen. Ze zijn verantwoordelijk voor hun eigen
leerproces en daar zou ik meer de nadruk op moeten leggen.
Ik heb gemerkt tijdens eerdere stages dat ik soms teveel opga in de individuele leerling met zijn of
haar (leer)problemen, waarbij ik dan de klas een beetje kan kwijtraken. Daarmee bedoel ik dat ik
iemand teveel aandacht kan geven. Dat is ook voor die leerling misschien niet altijd goed, omdat
de leerling die aandacht soms blijft vragen. Ik zou moeten leren op een economische manier een
leerling te prikkelen om zelf door te gaan en oplossingsgericht, zelfstandig verder te gaan met
zijn/haar werk. Ook moet ik leren oog te blijven houden op de klas, ook al ben ik met een enkele
leerling bezig.
Ik heb wel het idee dat ik in staat ben om de leerling ervan te overtuigen dat de kennis die ze
opdoen zinvol is, daar kan ik goed in slagen. Ik ben ook in staat de leerinhouden te vertalen naar
iets wat de leerlingen kunnen behappen en begrijpen, aanpakken en verwerken.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
19
Wat betreft het signaleren van leerproblemen, denk ik dat ik nog veel te leren heb. Ik heb namelijk
vooral alleen lesgegeven en er waren weinig mensen die me wezen op zulke problemen en de
achtergronden ervan. Ik merk leerproblemen nu soms als ik proefwerken of overhoringen nakijk.
Ik zou het leuk vinden om meer ervaring op te doen en leerproblemen in de klas te herkennen en
op te pakken. Het is leuk om de leerlingen daarmee te helpen en vooral om ze te begrijpen.”
3. Zorg dragen voor een leef- en leerklimaat dat overzichtelijk, ordelijk en
taakgericht is
Dit betreft het organisatorisch handelen van de leraar in het werken met leerlingen.
Situatieomschrijving algemeen:
Alle situaties hebben een organisatorische dimensie. In het kader van deze competentie gaat het
om de problematiek van het bemiddelen tussen behoefte aan structuur en behoefte aan
(oefen)ruimte om zelf te structureren. De leraar zorgt ervoor dat de leerling zowel voldoende
ruimte als houvast heeft om tot optimale leerprestaties te komen. Daarbij helpt hij de leerling
zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid te verwerven in het structureren van zijn werk.
Indicatoren
3.1.
Mijn lokaal (werkplaats) is sfeervol en doelmatig ingericht
3.2
Ik laat zien dat ik het vanzelfsprekend vind dat leerlingen zorg hebben voor de
omgeving
3.3
De plaats van de leerlingen in het lokaal is doelmatig en afgestemd op de activiteiten
3.4
Ik hanteer duidelijke en consequente regels en afspraken die ik communiceer naar
leerlingen
3.5
Ik werk met een duidelijke planning en zorg dat leerlingen overzicht hebben over hun
taken
3.6
Ik bespreek regelmatig de gang van zaken in mijn lessen
3.7
Mijn uitleg en instructies geven de leerlingen voldoende houvast
3.8
Leerlingen weten duidelijk wat de inhoud van de les is en wat er van hen verwacht wordt
3.9
Materialen zijn overzichtelijk opgeborgen en zo mogelijk door leerlingen zelf te
pakken
3.10 Bij werkvormen die aanzetten tot actief leren en samenwerken zorg ik voor een
goede regie en duidelijke regels
3.11Taken en opdrachten zijn zonodig voor leerlingen zonder mijn tussenkomst beschikbaar
3.12
Ik organiseer lesovergangen adequaat
3.12.1 Ik heb een goed overzicht over de groep en reageer adequaat op ordeverstoringen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
20
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
Het opstellen van heldere opdrachten en/of practica die met de beschikbare en adequate
middelen in de aangegeven tijdsduur door de leerlingen kunnen worden afgerond
Het helpen van leerlingen in het leren structureren van eigen onderzoek
Een effectieve inrichting van de les- of practicumruimten.
De veiligheid en de werkomstandigheden van de leerlingen tijdens practica en veldwerk.
Bij het zorgen voor voldoende ruimte en houvast om tot optimale leerprestaties te komen en
het helpen van de leerling om voldoende zelfstandigheid en zelfverantwoordelijkheid te verwerven
in het structureren van zijn werk.
Gaat het met name in de biologieles om

Structuur en efficiëntie aanbrengen in de opzet, planning en werkwijze van activiteiten zoals
practica, excursies, veldwerk, onderzoeksopdrachten en projecten

Bij practica zorg dragen voor een goed uitgerust lokaal en de bereikbaarheid van voldoende
materialen

Het ontwikkelen van een methodische aanpak bij leerlingen voor een
natuurwetenschappelijk onderzoek

Het op een relatief hoog abstractieniveau leren hanteren van informatie uit eigen
waarnemingen: ordenen, bewerken en beoordelen

Arbo-, veiligheids- en milieuvoorschriften in acht nemen bij het (laten) inrichten en het
gebruik van het biologielokaal

Het doelmatig en veilig laten omgaan met materialen, gereedschappen en apparatuur

Het vermijden van de gezondheidsrisico’s als leerlingen bezig zijn met de (levende) natuur
Zodat:
Een voor de leerling ordelijk, overzichtelijke en taakgerichte leeromgeving ontstaat.
Kenmerkende leerervaringen
“Bij zorg voor structuur in de leeromgeving voor leerlingen gaat het met name in de biologieles om
de structuur en efficiëntie aanbrengen in de opzet, planning en werkwijze van activiteiten zoals
practica, excursies, veldwerk en onderzoeksopdrachten.
Ik heb vorig jaar tijdens mijn lintstage drie veldwerkexcursies bijgewoond, waarbij ik de planning
en de opzet van de organisatie meegemaakt heb. Van het eten en drinken tot en met tips waar de
leerlingen op zo’n veldwerk in staat zijn.
Een van die veldwerken die ik bijwoonde was mijn eigen klas waarbij ik eindverantwoordelijk was.
In het begin vond ik het woord eindverantwoordelijk maar een eng woord, want dat hield in,
wanneer iets zou mislukken ik de verantwoordelijke zou zijn.Maar eenmaal op het
veldstudiecentrum ging alles gesmeerd, omdat mijn klas de laatste van de drie klassen was, had
ik al heel veel opgepikt tijdens de eerste veldwerkexcursies waarbij ik moest helpen. Ik was af en
toe te oplettend omdat ik bang was dat iets uit de hand zou kunnen lopen, maar kreeg in de loop
van de excursie te horen dat ik ze wat meer ruimte moest geven zodat ze zelf vallend en staand
iets zelf konden en dat deed ik natuurlijk. Het was erg leuk om zo’n excursie te leiden en te zien
wat er allemaal bij te spelen kwam”
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
21
“Ik kan de leerstof goed naar de belevingswereld van de leerling brengen. Als ze vraagt of ze
kunnen uitleggen wat ik bedoel, geven ze zelf de mooiste voorbeelden. Deze kan ik dan weer
gebruiken voor de andere leerlingen. Ook roepen ze de mooiste uitleggen in “leerlingtaal” door de
klas. Dit maakt het uitleggen een stuk makkelijker”
4. Realiseren van een sfeer van samengaan en samenwerken met leerlingen
Dit betreft het interpersoonlijk handelen van de leraar in interactie met leerlingen. Het is daarbij de
rol van de leraar om te zorgen voor samen gaan en samenwerken van en met leerlingen en hen
te helpen zich te ontwikkelen in de vorm en mate waarin zij daar mede verantwoordelijkheid voor
kunnen nemen.
Situatieomschrijving algemeen:
Alle situaties hebben een interpersoonlijke component. De voor deze competentie kenmerkende
situaties plaatsen de leraar voor specifieke probleemstellingen op het gebied van
groepsdynamiek, leiderschap en de wisselwerking tussen individuele autonomie en sociale
cohesie.
Indicatoren
4.1
Ik geef duidelijk leiding aan mijn klas, zowel op het gebied van de omgang als op het
terrein van het werk
4.2
Ik stem de manier van leidinggeven af op de klas waaraan ik les geef
4.3
Ik sta open voor meningen en suggesties van leerlingen
4.4
Ik maak positief gebruik van de onderlinge relaties in de groep
4.5
Ik stel realistische eisen aan leerlingen
4.6
Ik wissel een informele manier van omgaan en een meer formele manier af, afhankelijk
van de situatie
4.7
Ik ben attent op pesten en discriminatie
4.8
Ik confronteer leerlingen met de effecten van gedrag als dat nodig is
4.9
Ik geef leerlingen feedback op hun manier van omgaan met elkaar en met mij
4.10
Leerlingen krijgen bij mij de ruimte om hun gevoelens te uiten
4.11
Ik laat merken dat ik naar de leerlingen luister
4.12
Leerlingen krijgen bij mij naar vermogen ruimte voor eigen verantwoordelijkheid
4.13
Ik treed zelfverzekerd op bij probleemsituaties
4.14
Ik weet om te gaan met een veelheid van sociaal-emotionele problematiek onder jongeren
4.15
Ik maak op een professionele manier gebruik van gespreksvaardigheden
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
22
In het biologieonderwijs komen specifieke situaties voor zoals practica, veldwerk en excursies
waar leerlingen in grote of kleine groepjes aan taken werken.
Bij het zorgen voor samen gaan en samenwerken van en met leerlingen en hen te helpen zich te
ontwikkelen in de vorm en mate waarin zij daar mede verantwoordelijkheid voor kunnen nemen
Gaat het met name in de biologieles om:
Het realiseren van practica, veldwerk en excursies waarbij leerlingen de mogelijkheid
krijgen om te leren samenwerken en daar verantwoordelijkheid voor te ontwikkelen.
Zodat:
Een groepsklimaat ontstaat waarin de leerlingen samen gaan en samenwerken.
Kenmerkende leerervaringen
“In beide lesgeefstages heb ik niet veel ervaring opgedaan met het samenwerken in een team en
organisatie. In mijn 3e jaar stage was er helemaal geen biologieteam. En in mijn 2e jaar stage
hebben we daar eigenlijk niet mee te maken gehad.
Wel is het zo dat je automatisch bepaalde normen en waarden op elkaar afstemt, alleen ging dit
nu via de stagebegeleider, en niet direct via het team. Ook raakte ik evengoed op de hoogte over
alles, maar dan niet via een teamvergadering of overleg, maar door gesprekken met mede
biologie docenten in de lerarenkamer. Het tot uitvoering brengen is ook een automatisme wegens
de controle van een stagebegeleider.”
5. Bijdrage leveren aan het pedagogisch klimaat
Dit betreft de voortzetting van het pedagogisch handelen, nu in interactie met collega’s, het team
en de organisatie. Het is de rol van de leraar om zorg te dragen voor communicatie,
verantwoording en afstemming in de samenwerking met collega’s en bij te dragen aan de
realisatie en ontwikkeling van het pedagogisch klimaat in team/organisatie.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
23
Situatieomschrijving algemeen:
Er zijn voortdurend situaties van interactie met collega’s. Door al deze situaties wordt het
pedagogische klimaat van de school gerealiseerd doordat de medewerkers zich ook in hun
onderlinge reacties laten leiden door de waarden en normen die zij als zingevend en
richtinggevend opvatten voor hun handelen. In het kader van deze competentie zijn in het
bijzonder die situaties van belang waarin het pedagogisch handelen (vanuit het primaire proces
met leerlingen) wordt voortgezet. De aanleiding om deze situaties aan te gaan ligt in een
pedagogische probleemstelling in relatie tot één of meer leerlingen.
Het gaat er in deze situaties om dat de leraar zijn waarnemingen, opvattingen en handelen ten
aanzien van de probleemstelling wil communiceren en verantwoorden en zijn handelen wil
afstemmen met andere medewerkers.
Indicatoren
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
5.9
De onderwijskundige visie van de school is zichtbaar in de manier waarop ik met mijn
leerlingen omga
De pedagogische normen en waarden van de school zijn zichtbaar in de manier waarop ik
in en buiten de klas met leerlingen omga
Ik bespreek zonodig met collega’s de manier waarop wij onze normen en waarden
waarmaken
Ik heb een realistische kijk op mijn positie in het team
Binnen en buiten de lessen laat ik leerlingen merken dat ik de regels van de school
respecteer
Ik lever een constructieve bijdrage aan gesprekken over leerlingen in het team
Als mentor signaleer ik problemen van leerlingen
Ik neem in voorkomende gevallen initiatief om in het team maatregelen die een bijdrage
leveren aan het welbevinden van leerlingen aan de orde de stellen
In voorkomende gevallen kan ik bemiddelen bij conflicten tussen leerlingen of tussen
leerlingen en docenten
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
Waarden normen en gedrag van medewerkers op school zijn medebepalend voor het klimaat op
school van respect en gevoel van verantwoordelijkheid voor het leven en het milieu. Dat geldt ook
voor waarden, normen en gedrag ten aanzien van biologische aspecten in de samenleving. Hoe
draagt de school bij aan duurzame ontwikkeling en respect voor het leven? Besteedt de school
aandacht aan belangrijke biologische thema’s uit de samenleving? Hoe actief is de nmecoördinator en is er voldoende aandacht voor milieuzorg?
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
24
Bij de bereidheid om te communiceren over eigen waarnemingen, opvattingen en handelen en dit
te verantwoorden en af te stemmen met zijn collega’s
gaat het met name voor een biologieleraar om
 Het expliciteren en verantwoorden van waarden en normen over het leven en biologische
aspecten in de samenleving
 Het op de hoogte zijn van en het afstemmen met de waarden en normen van collega’s en de
organisatie als geheel ten aanzien van biologische aspecten in de samenleving
 Het vertrouwd zijn met de taken van de nme-coördinator op school
 Het vertrouwd zijn met de opzet, de mogelijkheden, de uitvoering en de resultaten van
milieuzorg en duurzaamheid op school.
Zodat
Hij een bijdrage levert aan het pedagogische kwaliteiten van de school.
Kenmerkende leerervaringen
“Belangrijk vind ik het om op de hoogte te zijn van de regels en de waarde en normen op een
school, dat is ook een van de dingen waar ik me als eerste in verdiep voor ik les ga geven. Ik zal
mij ook houden aan die regels en bij eventuele problemen deze bespreken met collegae of
leerlingen. Ik schuw ook niet als ik eenmaal zo ver ben om over deze regels en eventuele
‘nieuwe’regels in discussie te gaan om uiteindelijk tot een goed beleid te komen. Want goede
regels en gedragscodes vormen een stevige bodem, mits ze worden nageleefd, voor een veilige
schoolomgeving.”
“Ik heb in het verleden tijdens mijn stage altijd goed met mijn mede collegae in en buiten
teamverband kunnen werken
.
Teamvergaderingen:
Tijdens de teamvergaderingen waren de onderwerpen meestal grootschalig, waarbij ik dan
meestal degene was die observeerde en de manier van doen of te wel kijken hoe de problemen
volgens het beleid werden opgelost.
Ik vond het erg nuttig en plezierig om het allemaal meegemaakt te hebben.
Sectievergaderingen:
Sectievergaderingen waren iets pittiger, want hier telde mijn stem ook mee. Onze sectie bestond
uit vier biologiedocenten. We hadden regelmatig om de drie weken sectievergadering waar we de
vorderingen van elkaar bijhielden, bijzondere leerlingen die extra aandacht nodig hadden
kwamen dan te pas, we gingen ook op elkaar afstemmen wanneer welke experimenten
behandeld moesten worden en dergelijke zaken.
Bij de ervaringen die ik tijdens de sectievergaderingen heb meegemaakt heb ik veel opgestoken
qua organisatorische benadering van problemen waarbij je met meerdere personen en factoren
rekening moest houden.
Rapportvergaderingen:
Rapportvergaderingen vond ik erg gevoelig als het om leerlingen ging. Want bij mijn eerste
vergadering die ik had bijgewoond werd een leerling negatief beoordeeld en werd geadviseerd
om een andere school te zoeken.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
25
Bij een van de volgende vergaderingen kwamen de namen van de leerlingen iedere keer een
voor een langs en werd er over gesproken en er op aangemerkt. En tijdens zulke gesprekken
vond ik het erg leuk om te horen hoe ze zich tijdens de andere uren gedroegen en wat die docent
van die persoon vond en maakte ik een aantekening achter de naam van de leerling om zo een
breder beeld van die leerling te krijgen.
Rapportvergaderingen vond ik erg tijdefficiënt, in zo’n korte tijd kwam ik zoveel te weten over de
leerlingen.”
6. Bijdrage leveren aan het onderwijskundig klimaat
Dit betreft de voortzetting van het (vak)didactisch handelen, nu in interactie met collega’s, het
team en de organisatie. Het is de rol van de leraar om zorg te dragen voor communicatie,
verantwoording en afstemming in de samenwerking met collega’s bij te dragen aan het realiseren
en ontwikkelen van (vak)didactiek binnen team en organisatie.
Situatieomschrijving algemeen:
Er zijn voortdurend situaties van interactie met collega’s. Het gaat hier in de eerste plaats om die
situaties waarin het (vak)didactisch handelen wordt voortgezet. De aanleiding om deze situaties
aan te gaan ligt in een (vak)didactische probleemstelling in relatie tot een of meer leerlingen. Het
gaat er in deze situaties om dat de leraar zijn waarnemingen, opvattingen en handelen ten
aanzien van de probleemstelling wil communiceren en verantwoorden en zijn handelen wil
afstemmen met zijn collega(’s). In de tweede plaats gaat het om situaties m.b.t. bijvoorbeeld de
ontwikkeling van curriculum.
Indicatoren
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
In de vakgroep lever ik een constructieve bijdrage
In mijn lessen pas ik gemeenschappelijk (vak) principes waar we in het team afspraken
over hebben
Ik maak gebruik van de deskundigheid bij collega’s
Bij discussies in het team kan ik mijn eigen visie op onderwijs naar voren brengen
Ik kan volgens afspraken werken en op tijd mijn bijdrage leveren
Ik ontwikkel in overleg met mijn vakgroep nieuwe onderwijsmaterialen of hulpmiddelen
Ik probeer in mijn lessen nieuwe werkwijzen uit waar we in het team afspraken over
hebben
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
26
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
De biologiedocent informeert zich op vakeigen methodieken zoals het organiseren van veldwerk
en het uitbuiten van practicum als werkvorm. Ook het verantwoord gebruik van levend materiaal
in de les en de didactische implicaties vragen aandacht. Hij kan omgaan met verschillen in
voorkennis en beleving bij verschillende culturen en leeftijden over onderwerpen als evolutie,
seksualiteit, voedingsgewoonten, gezondheid en milieu. Hij is in staat zich een mening te vormen
over levensbeschouwelijke, leefstijlafhankelijke en internationale benaderingen van leven en
levensverschijnselen, evenals over de relatie tussen biologische wetenschap en de eindtermen.
Bij de bereidheid om te communiceren, verantwoording af te leggen en af te stemmen met
collega’s en (vak)didactiek met hen te ontwikkelen
gaat het met name voor een biologieleraar om
 Het ontwerpen van een krachtige leeromgeving in samenwerking met andere vakken
 Ontwikkelingen in de biologische wetenschap willen volgen en bediscussiëren
 De relatie aan te geven tussen zijn biologieonderwijs, de kerndoelen, examenstof en
algemene onderwijsdoelen
 Kennis en inzicht in de (inter)nationale ontwikkelingen van onderwijskunde en de
(vak)didactiek van de biologie en biologiemethodes te onderzoeken
 Ter discussie willen stellen van de eigen levensbeschouwelijke benadering en het gedrag op
school, met name op aspecten die voor het biologieonderwijs relevant zijn
 Het willen verdiepen in jeugdculturen, in het bijzonder op aspecten die voor het
biologieonderwijs relevant zijn
 Kennis van de karakteristieken van aanverwante schoolvakken (scheikunde, natuurkunde,
verzorging en aardrijkskunde)
 De bereidheid om wat betreft inhoud, planning en methodiek en gebruik van materialen de
scheiding tussen de aanverwante vakken te overbruggen
 Zich in te spannen om het biologieonderwijs in collegiale samenwerking stelselmatig te
vernieuwen
 De bereidheid om te experimenteren met veranderingen en gefundeerde
veranderingsvoorstellen vast te leggen
Zodat
 Hij een bijdrage levert aan de realisatie en ontwikkeling van (vak)didactiek binnen team en
organisatie,
 Het (vak)didactisch handelen communiceert aan en verantwoordt ten overstaan van collega’s
en daarmee afstemt
 Effectief samenwerkend goed gemotiveerde keuzes maakt over visie op en vormgeving van
het (vak)onderwijs en daar met collega’s effectief uitvoering aan geeft
 Hij samenwerkt met collega’s van schoolvakken binnen sectoren van het vmbo en de
profielen van ‘het studiehuis’ en de leerling voorbereidt wordt op de bovenbouw.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
27
Kenmerkende leerervaringen
“De competentie kan ik vrij goed op het gebied van ‘Science’. Hierbij horen de vakken: Wiskunde,
Natuur- en Scheikunde, Biologie en Techniek. Ik ben hier nu voor het 2e jaar mee bezig op mijn
stage. Hierbij wordt er een overkoepelend project ontwikkelt voor de 1e en 2e klassen. Daarbij zijn
er het hele jaar door vergaderingen, zodat de docenten contact blijven houden en door gaan met
ontwikkelen op dit gebied”
“Ik heb helaas weinig ervaring met deze competentie en ik heb dan ook niet het idee dat ik deze
beheers. Tijdens mijn stage 3 heb ik weinig gemerkt van een actieve vaksectie die actief bezig is
met onderwijsontwikkelingen. Vakoverstijgend onderwijs heb ik ook niet gezien. Ik weet van de
meergronden dat ze daar wel wat aan doen, bijvoorbeeld in projectweken. Het lijkt me leuk om
daar dan ook wat over te leren. Hoe organiseer je vakoverstijgend onderwijs en wat houden de
andere vakken precies in in de basisvorming?
Ook lijkt het me leuk om mee te praten over de identiteit van de school en de leefregels. Hiermee
heb ik wel ervaring, dat heb ik heel veel gedaan op de school waar ik mijn HAVO heb gehaald.”
7. Bijdrage leveren aan de realisatie en ontwikkeling van de schoolorganisatie
Indicatoren
7.1
7.2
7.3
7.4
7.5
7.6
7.7
Ik lever op tijd mijn bijdrage aan de uitvoering van de dagelijkse organisatie
Ik voel me verantwoordelijk voor de school als geheel
Ik neem initiatieven om waarnodig de organisatie te verbeteren en bedenk in
voorkomende situaties nieuwe oplossingen
Ik kan improviseren als de organisatie dit van me vraagt
Ik ben bereid om mijn eigen belangen ondergeschikt te maken aan het organisatiebelang
Ik bewaak mijn eigen grenzen
Ik toon respect voor de inbreng van collega’s en maak er gebruik van
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
28
8. Bijdrage leveren aan de communicatie en samenwerking in het team
Indicatoren
8.1
8.2
8.3
8.4
8.5
8.6
8.7
Ik bespreek regelmatig met collega’s hoe ik met mijn leerlingen werk
Ik gebruik daadwerkelijk collegiale hulp om problemen in het dagelijks werk op te lossen
Ik maak afspraken met collega’s en evalueer deze samen
Ik maak constructief gebruik van de verhoudingen in het team
Ik breng in het overleg mijn eigen opvattingen naar voren en plaats die binnen de identiteit
van de school
Ik kan in het overleg vanuit een meso-perspectief naar problemen kijken
Ik heb zicht op mijn eigen positie in het team en een realistische kijk op mijn
mogelijkheden
9. Realiseren en versterken van de relatie met de omgeving, zowel pedagogisch als
(vak)didactisch
Indicatoren
9.1
9.2
9.3
9.4
9.5
9.6
9.7
9.8
Ik heb een goed contact met de ouders van de leerlingen
Ik betrek normen en waarden waarvoor de school staat in mijn contacten met ouders
Ik kan een brug slaan tussen de leef- en belevingswereld van ouders en de leef- en
werksituatie op school
Met ouders kan ik bespreken hoe ik werk en mijn waarnemen en handelen (of dat van
collega’s) toelichten
Ik kan aangeven waar mijn mogelijkheden en grenzen liggen en duidelijk maken wat ik
van ouders verwacht
Ik gebruik informatie en adviezen van personen en instellingen buiten de school
Ik ben zorgvuldig in contacten met personen en instellingen buiten de school
Ik maak in voorkomende gevallen constructief gebruik van personen en instellingen buiten
de school bij de inrichting van mijn lessen
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
De biologieleraar heeft met name kennis van de fysieke omgeving van de school. Hij
inventariseert wat de schoolomgeving te bieden heeft aan biologische kwaliteit op het niveau van
organisme of biotoop. De docent heeft kennis van stadsecologische principes en benut de
omgeving voor de lespraktijk. Hij breidt de leeromgeving uit tot buiten de schoolmuren.
Hij is vertrouwd met het aanbod aan ondersteuning (zoals gemeente, waterschap, natuur- en
milieuorganisaties en vrijwilligers) die hij kan gebruiken bij zijn onderwijs.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
29
Bij communicatie, verantwoording en afstemming in de samenwerking met externe
belanghebbenden en het betrekken van de sociale en fysieke omgeving bij het onderwijs
gaat het met name voor een biologieleraar om
 De bereidheid om zich te verdiepen in de specifieke kenmerken van de schoolomgeving en de
mogelijkheden voor het biologieonderwijs
 De inzet voor een schoolomgeving die te gebruiken is voor het biologieonderwijs
 Het kunnen organiseren en uitvoeren van practica, veldwerk en excursies
 Informatie te verkrijgen omtrent ondersteuning bij het onderwijs van buiten de school
en -de bereidheid om materialen en of personen van buiten de school te betrekken
bij het onderwijs
 Het zelfstandig en in samenwerking met anderen verzorgen van omgevingsonderwijs
 Het verwerven van inzicht in relaties tussen natuur, techniek en milieu, het concept van
duurzame ontwikkeling en (inter)nationale maatregelen
 Kennis heeft van de eisen van milieu, hygiëne, gezondheid en ergonomie
 Een analyse te kunnen maken van de arbeidsmarkt voor aan de biologie verwante beroepen
 De opvattingen van hemzelf en de school over het leven en biologische aspecten in de
samenleving toe te lichten aan externen
 Aan derden de betekenis van de biologie voor de samenleving en de
toekomst(mogelijkheden) van de leerling aan te geven
 Zijn aanpak van het biologieonderwijs te verduidelijken en te vergelijken met andere
methoden.
 Het opbouwen van een netwerk van organisaties en personen uit de omgeving die betrokken
zijn bij biologisch onderzoek, natuur- en milieubescherming en nme.
Zodat
 Hij de maatschappelijke relevantie van het schoolvak duidelijk maakt en dienovereenkomstig
handelt bij de keuze van de inhoud en de vormgeving van het onderwijs
 De vakdidactische kwaliteiten van de school en de betrokkenheid van anderen daarbij mede
realiseert
 Het eigen (vak)didactisch handelen communiceert aan, verantwoordt ten overstaan van en
afstemt met belanghebbenden
 Hij bereid is bij te dragen aan het realiseren en versterken van de organisatorische relatie
tussen school en omgeving.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
30
Kenmerkende leerervaringen
“Bij mij op school hebben we enkele goede relaties tussen ouders en leraren, ons beleid is daar
heel erg streng mee. Als een leerling eruit gestuurd wordt moet hij zich bij zijn coördinator melden.
Als leraar moet je de ouders bellen en de reden van uitsturen uitleggen en vertellen welke
maatregelen er getroffen zijn. Niet alle ouders zijn even meewerkend, maar als leraar moet je
geduld hebben en proberen de ouders te overtuigen dat hun lieve kinderen helemaal niet zo lief
zijn op school. Ik heb een keer gehad dat een moeder tekeer ging want ze vond het vreselijk dat
haar z.g. lieve zoontje er telkens uitgestuurd werd en ze vond dat hij de pispaal was van zijn klas
en alle leraren hem niet leuk vonden. Maar in werkelijkheid was haar zoontje een brutale
babbelkous en dat wou zij niet accepteren. Toen ik haar uitlegde dat ik een nieuwe docent was en
dat ik haar zoon haast niet kende maar hij stoorde mijn les, biedt zij excuus aan ook al was ze
niet zo aardig tegen mij, bleef ik kalm en bedaard en legde mijn situatie uit. Zijn gedrag is iets
veranderd dus ik denk dat ze een gesprekje heeft gehouden met ‘zoontje lief’”
10. Lerend vermogen: onderzoeken en ontwikkelen van eigen opvattingen en
competenties
Indicatoren
10.1
10.2
10.3
10.4
10.5
10.6
10.7
10.8
10.9
10.10
10.11
10.12
Ik weet aan te geven op welke punten een les (onderdeel) verbeterd zou kunnen worden
Ik ben zelfkritisch en reflecteer op eigen gedrag en pas dit zonodig aan
Ik breng nieuwe ideeën naar voren en denk mee over vernieuwingen
Ik ben enthousiast over mijn vak en geef voorbeelden van mijn eigen leerproces.
Ik ben daarmee een rolmodel voor de lerende houding
Ik heb een duidelijk beeld van eigen kwaliteiten en beperkingen
Ik sta open voor andere visies en ideeën
Ik kan feedback geven en ontvangen
Ik ben bereid en in staat me kennis en vaardigheden eigen te maken, die ook
van leerlingen gevraagd worden
Ik ben bereid en in staat collega’s te benutten voor mijn eigen leerproces
Ik documenteer mijn eigen leerproces en maak het voor anderen inzichtelijk
Ik houd mij op de hoogte van de ontwikkelingen in mijn eigen vak zowel
inhoudelijk als didactisch.
Specifieke situatieomschrijving voor de biologieleraar
Voor de manier waarop de biologieleraar in de les thema’s (evolutie, sexualiteit, milieu,
gezondheid, voeding etc.) aan de orde stelt is de persoonlijke beleving van de docent mede
bepalend. De leraar is in dialoog met de leerlingen en zal zich in dit proces uitgedaagd voelen het
eigen waarden en normenpatroon herhaaldelijk te toetsen.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
31
Bij het onderzoek naar en verbetering van eigen competenties m.b.t. pedagogisch handelen
gaat het met name voor een biologieleraar om
 De dialoog met leerlingen over genoemde thema’s gaande willen houden en waar nodig
nieuw leven in te blazen
 De bereidheid om eigen normen en waarden, meningen en overtuigingen t.a.v. Genoemde
thema’s te toetsen en te ontwikkelen
Zodat
Een kritisch en ontwikkelingsgericht zelfinzicht ontstaat in relatie tot de pedagogische
verantwoordelijkheid, geconcretiseerd in een sterkte en zwakte analyse en een persoonlijk
ontwikkelingsplan.
“Ik heb het idee dat ik erg open ben voor op of aanmerkingen. Het is niet zo dat ik me dan
aangevallen voel. Met de docent praat ik bijna altijd na over hoe ik heb lesgegeven. Eerst vertel ik
wat ik goed vond gaan en wat minder ging, en vervolgens doet de observator hetzelfde. Ook laat
ik mijn leerlingen regelmatig een evaluatieformulier over mijn manier van lesgeven invullen. Zo
kan je goed zien waar je zwakke punten liggen en in welke opzichten je lesgeven verbeterd is.”
“Weer is het bij deze competentie om open te staan voor mijn omgeving, met name de school. Als
ik mij zelf wil ontwikkelen wat betreft vakdidactische vaardigheden en vakkennis, kan ik dat alleen
door daarvoor open te staan. Op dit moment ben ik daar in ieder geval toe in staat. Daarnaast
ben ik niet bang te experimenteren met wat ik tot mijn neem, en heb ik geleerd in mijn stage mijn
zelf verantwoordelijkheid verder te ontwikkelen.
Ik weet deels hoe ik op de hoogte kan blijven van vernieuwingen en de theorie en praktij, en
probeer daar dan ook van op de hoogte te zijn. Nieuwe bronnen zal ik moeten aanboren tijdens
het uitoefenen van mijn beroep.
Tot slot probeer ik, tot zover haalbaar, een bewuste en actieve er op na te houden die betrekking
hebben op gebeurtenissen en ontwikkelingen in de samenleving die verband houden met het
biologieonderwijs.”
“Dit is een proces dat altijd door zal blijven gaan. Ik zal een duidelijk inzicht moeten verwerven
over hoe ik precies sta tegenover bepaalde onderwerpen en hoe ik dat breng in de klas. Van
bepaalde onderwerpen weet ik dat al heel goed, bijvoorbeeld seksualiteit of drugs, maar ik zal
daaraan moeten blijven werken. Pas als je dat inziet, kun je iets doen aan de manier waarop je
dingen behandelt in de klas.
Het is belangrijk open te blijven staan voor discussies over hoe je dingen brengt in de klas met je
collegae.”
“Vernieuwingen toepassen in het onderwijs is iets waar ik op moet oefenen. Ik zou graag wat
experimenteler zijn in de manier van lesgeven die ik hanteer. Soms durf ik niet zo goed nieuwe
dingen te doen in de klas. Ik zal daarvoor meer hulp moeten vragen aan collegae en lessen van
anderen moeten observeren die wel dat soort dingen doen.
Ik zal nog steeds moeten werken aan het oefenen in het ontvangen van feedback van anderen. Ik
moet leren aangeven wanneer feedback niet goed valt bij mij en waarom dat zo is”.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
32
Vakdidactische bekwaamheden voor het vak Biologie
Deze bekwaamheden zijn van toepassing op voorbereiding, uitvoering en evaluatie.
De afgestudeerde is in staat:
1.
2.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
9.
10.
11.
12.
Aan leerlingen eenvoudige biologische verschijnselen demonstreren d.m.v. Binnen- en
buitenschoolse waarnemingen, experimenten en onderzoeken;
Excursies, veldwerk en practica te organiseren en uit te voeren;
omgevingsonderwijs te verzorgen;
biologische probleemstellingen/vraagstukken te selecteren die voor de diverse
categorieën leerlingen relevant zijn;
lijnen en kaders aan te brengen in biologische verschijnselen die leerlingen
tegenkomen en daarbij ordeningsprincipes uit de biologie te gebruiken;
Voor leerlingen begrijpelijke voorbeelden te noemen die aansluiten bij de belevingswereld
(uit het dagelijks leven, de gezondheidszorg, landbouw en industrie)
leeromgevingen te creëren die het leerproces van leerlingen/cursisten faciliteren
En hen ondersteunen in het leren leren. Hij/zij maakt daarbij tevens gebruik van practica,
veldwerk, literatuur, ict en ervaringen van leerlingen;
bij leerlingen/cursisten studievaardigheden en een gewenste studiehouding te
ontwikkelen in diverse onderwijs leersituaties waaronder practica, excursies en
veldwerk;
groepsdynamische processen te herkennen, hun invloed op het onderwijs te
herkennen en weet doeltreffend te sturen in de diverse onderwijs leersituaties
waaronder practica, excursies en veldwerk;
Zijn/haar onderwijs zowel vakinhoudelijk als didactisch af te stemmen op het
beroepenveld waarvoor wordt opgeleid in de sectoren verzorging, landbouw en
industrie;
Met al dan niet door hem/haar zelf ontworpen middelen het door hem/haar verzorgde
onderwijs zowel proces- als productmatig te evalueren met betrekking tot verschillende
onderwijsleersituaties waaronder practica, veldwerk en excursies;
Kennis en vakdidactisch onderzoek met betrekking tot specifiek leerproblemen die
zich
voordoen bij het leren van biologie te passen bij het organiseren van leerprocessen;
Een biologielokaal in te richten en te beheren.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
33
Omgaan met verschillende groepen van lerenden
De afgestudeerde is in staat
1.
2.
Om om te gaan met verschillen in voorkennis en beleving met betrekking tot diverse
onderwerpen in verschillend culturen en door jongeren en volwassenen (evolutie,
sexualiteit, voedingsgewoonten, gezondheid en milieu
Zich een mening te vormen, te oordelen en te spreken over de levensbeschouwelijke
benaderingen van leven en levensveschijnselen, evenals over de relatie tussen de
biologische wetenschap en de bekwaamheden.
Vakinhoudelijke bekwaamheden voor het vak Biologie
Opmerking: als achter het cijfer van de bekwaamheid een * is geplaatst betekent dit dat de
bekwaamheid tevens van toepassing is op de BVE-sector.
Voor alle volgende onderdelen geldt, dat deze betrekking hebben op voorbereiding , uitvoering en
evaluatie van onderwijs.
De afgestudeerde Biologie heeft
1.
Een persoonlijke visie op de relevante vakken, persoonlijke betrokkenheid bij zin en
relevantie van het vak;
2.
Enige historische kennis van de relevante vakken;
3.
Enige kennis over de cultureel-maatschappelijke betekenis van het vak, ook
internationaal;
4.
De volgende kernconcepten, principes, regels, structuren en typerende werkwijzen van
het vak Biologie
Algemene doelen






De afgestudeerde dient een zodanige houding, kennis, inzicht en vaardigheid te bezitten dat
hij/zij in staat is om
Biologische verbanden, waaronder relaties die er bestaan tussen structuur en functioneren, te
herkennen en te verwoorden;
Relaties binnen de biosfeer en de rol die de mens in de biosfeer speelt te herkennen en te
verwoorden;
In te zien en tot op zekere hoogte zelf in praktijk te brengen hoe binnen de
biologie
als wetenschap kennis verzameld wordt en hoe uit deze kennis
gegevens geput
worden voor het omgaan met organismen in de biosfeer;
Biologische problemen te analyseren en manieren aan te geven om tot een oplossing te
komen;
Via studie nieuwe ontwikkelingen binnen de biologie en aanverwante vakken zoals
verzorging en natuurkunde/scheikunde, voor zover noodzakelijk voor de uitoefening van het
beroep, te volgen en te verwerken;
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
34









Mogelijke toepassingen aan te geven van verschillende onderdelen van de biologie bij andere
vakken, in de techniek en bij de verschillende maatschappelijke niveaus die zich met
aspecten van de biologie bezighouden.
De afgestudeerde kan aangeven wat leven is, heeft respect voor levende
wezens en
het leven in zijn totaliteit en realiseert zich zijn/haar verantwoordelijkheid ervoor;
De afgestudeerde kan aangeven welke rol de biologie en haar toepassingen
speelt
in de samenleving. Dit houdt onder andere in dat de afgestudeerde;
vertrouwd is met toepassingen van biologische kennis in de industrie, de landbouw, de
medische wereld en in hun dagelijkse leven, zoals nodig voor bewust (consumenten)gedrag,
en dat ze bewust omgaan met de eigen gezondheid, met sexualiteit en met het milieu;
Kunnen verwoorden hoe bij bepaalde maatschappelijke problemen de kwaliteit van leven en
levensvoorwaarden (milieu, gezondheid) in het geding is. Zij kunnen daarbij waarden en
biologische feiten onderscheiden; mede daardoor kunnen zij gemotiveerd een standpunt
bepalen en beargumenteerd beslissingen nemen over het eigen gedrag;
Op grond van biologische feiten en theorieën een mening vormen en verdedigen over
maatschappelijke problemen met biologische aspecten;
Genuanceerd denken, oordelen en spreken over de levensbeschouwelijke en ethische
benaderingen van leven en levensverschijnselen evenals over de relatie tussen biologische
wetenschap en samenleving;
Sociale vaardigheden kunnen hanteren zoals: rekening houden met elkaar, zich verplaatsen
in standpunten van anderen, communiceren;
Te participeren in multidisciplinaire nme-projecten en de biologische invalshoek met name
natuurbeheer een ecologische onderbouwing te geven.
Van de afgestudeerde wordt verwacht dat hij/zij kennis, inzicht en vaardigheden bezit (op
een adequaat niveau en van een adequate omvang) met betrekking tot de volgende
gebieden (ingedeeld naar algemeen en specifiek.)
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
35
Algemene kennis en vaardigheden
De afgestudeerde kan:









De natuur beschrijven als verschillende, met elkaar samenhangende,
Organisatieniveaus: ecosystemen, populaties, organismen, cellen en moleculen.
Beschrijven dat er een veelheid aan verschijningsvormen is met tegelijkertijd een groot aantal
gemeenschappelijke kenmerken (eenheid in verscheidenheid);
Uiteenzetten dat deze diversiteit het gevolg is van aanpassing aan omstandigheden en dat er
daardoor op elk niveau sprake is van een relatie tussen structuur en functie;
Een aantal chemische fysische en mathematische modellen en begrippen gebruiken en
toepassen in een biologische context;
Biologische probleemstellingen onderzoeken door middel van een zelfstandig opgezet en
uitgevoerd onderzoek. Daarbij dienen de volgende aspecten een plaats te krijgen: problemen
formuleren, hypothesen opstellen, een onderzoek opzetten en uitvoeren, waarnemingen
doen, resultaten verwerken, conclusies trekken. Van het onderzoek dient in ieder geval
schriftelijk verslag te worden uitgebracht;
Van ict gebruik maken;
Het practicum als werkvorm hanteren;
excursies en veldwerk organiseren en uitvoeren.
Specifieke kennis en vaardigheden
Structuren
De afgestudeerde kan









De definitie van een ecosysteem geven als het samenhangend geheel van abiotische en
biotische factoren in een bepaald gebied;
De factoren die bepalend zijn voor een ecosysteem bij een aantal concrete en/of beschreven
ecosystemen benoemen;
De klimaatgordels van de aarde en de grote biomen met elkaar in verband brengen onderling
vergelijken;
binnen de grote ecosystemen een aantal sub-ecosystemen aangeven;
Aangeven hoe een aantal ecosystemen door menselijke invloeden zijn ontstaan of door
toedoen van de mens zijn veranderd en hoe ze nu door het menselijk handelen bedreigd
worden.
De begrippen soort, populatie en levensgemeenschap definiëren;
Aangeven wat de relatie is tussen deze begrippen;
aangeven hoe in de biologie soorten zijn benoemd en geordend volgens bepaalde criteria;
Van belangrijke vertegenwoordigers van de vijf rijken de algemene bouw beschrijven en
vergelijken.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
36












Over enkele belangrijke milieus gegevens verzamelen, beschrijvend
morfologische en functionele studies verrichten, waarbij voor organismen
gerelateerd aan de omgeving speciale aandacht wordt besteed aan:
- levensbehoeften van planten
- voedselspecialisaties en voedselbetrekkingen
- gaswisselings- en uitscheidingsstelsels
- steun-, stevigheids- en voortbewegingssystemen
- perceptiesystemen
- voortplantingswijzen;
Organen, weefsels en celtypen bij dieren en planten herkennen en benoemen,
de
functies ervan aangeven en de bouw ervan beschrijven;
Beschrijven hoe de bouw van organen, weefsels en celtypen samenhangt met de functie
ervan en met de specifieke omstandigheden waaronder het organisme leeft;
Aan de hand van microscopische preparaten de diverse soorten weefsels, cellen en
celorganellen herkennen, karakteriseren en relateren aan de functies van de organen en de
orgaanstelsels.
Aangeven dat organismen bestaan uit een cel of uit meer cellen die gegroepeerd kan zin in
weefsels;
Het bouwplan dat cellen vertonen, tekenen en beschrijven;
De verschillen in bouw tussen plantaardige en dierlijke cellen gerelateerd aan hun functie en
plaats in het organisme beschrijven;
De verschillen tussen prokaryote en eukaryote cellen beschrijven;
Aangeven hoe de verschillen tussen cellen samenhangen met verschillen in functie;
In preparaten, foto’s en schema’s cellen en organellen herkennen en in tekeningen
weergeven;
de functie van de celmembraan en celorganellen en de bouw ervan beschrijven;
De bouw van bacteriën en virussen beschrijven.
Levenscyclus
De afgestudeerde kan








De groei, voortplanting en ontwikkeling van algen, schimmels mossen, varens,
naaktbedektzadigen in evolutionair perspectief beschrijven;
Aangeven hoe groei, ontwikkeling en levensduur enerzijds worden bepaald door genen,
anderzijds worden beïnvloed door abiotische en biotische milieufactoren.
Aangeven op welke wijze planten zich kunnen voortplanten.
De verschillende fasen van de levenscyclus bij een aantal concrete planten herkennen en
beschrijven.
de voortplanting en de embryonale ontwikkeling in evolutionair perspectief
beschrijven
zoals deze bij een aantal diergroepen met name insecten,
amfibieën, vogels
en zoogdieren plaatsvindt van bevruchte eicel tot volwassen
organisme;
Bij deze diergroepen aangeven hoe de gametogenese verloopt;
Aangeven hoe groei, ontwikkeling en levensduur enerzijds worden bepaald door genen,
anderzijds worden beïnvloed door abiotische en andere biotische factoren;
Aangeven op welke wijze het interne milieu van dieren geregeld wordt ten opzichte van het
externe milieu;
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
37









Beschrijven op welke wijze voortplanting bij dieren en in het bijzonder bij de mens plaatsvindt;
Voor de verschillende fasen uit de levenscyclus van de mens aangeven op welke wijze
biologische en culturele aspecten een rol spelen.
de verschillende stadia van de celcyclus, de cytokinese en de karyokinese
beschrijven
en herkennen in microscopische preparaten;
De verschillen tussen en de betekenis van mitose en meiose beschrijven;
Beschrijven hoe het bevruchtingsproces verloopt bij eicellen van amfibieën en zoogdieren;
Een aantal ontwikkelingsgenetische aspecten beschrijven zoals vertraagde genexpressie,
totipotentie, cytologische aanwijzingen voor genactiviteit, het operonmodel voor regulatie van
genactiviteit, de relatie tussen hormonen en genactiviteit, zelfassemblage.
beschrijven wat de functie is van de celmembraan bij het instandhouden van het interne
milieu van de cel, bij de bescherming tegen veranderingen buiten de cel en bij de regeling van
processen in de cel;
Voor de mens voorbeelden geven van de wijze waarop deze instandhouding en bescherming
werkt, bijvoorbeeld tegen infecties en tijdens de zwangerschap;
Aangeven hoe het menselijk immuunsysteem werkt.
Metabolisme
De afgestudeerde kan:













Tot op het molecuulniveau beschrijven hoe fotosynthese energie van buiten de aarde
beschikbaar maakt voor organismen;
Aangeven wat de betekenis is van de zon en de fotosynthese voor ecosystemen
Aangeven welke betekenis de fotosynthese heeft voor de energiestromen, voor de
voedselproductie en voor de brandstofproductie, op lokaal en modiaal niveau.
Aangeven hoe de materie voor de opbouw van organismen afkomstig is en beschikbaar komt
van andere organismen of uit het abiotische milieu; hoe in de kringlopen van stoffen
voortdurend omzetting plaatsvindt van de ene stof in de andere;
Aangeven welke betekenis kringlopen hebben en op welke wijze de mens de aard en de
hoeveelheden van de stoffen die beschikbaar zijn, beïnvloedt.
aangeven welke organen en/of weefsels veelcellige organismen hebben voor
opname
van stoffen uit het milieu, voor het opslaan van reservevoedsel, voor het geschikt maken van
stoffen voor transport, voor het transport, voor de uitscheiding van overtollige en schadelijke
stofwisselingsproducten en voor het opslaan van energierijke stoffen;
De belangrijkste processen die in deze organen verlopen, beschrijven;
De verschillende organen, weefsels en cellen onderscheiden en benoemen;
Het verschil in stofwisseling tussen autotrofe en heterotrofe organismen beschrijven en dit in
verband brengen met de levenswijze van deze organismen en hun plaats in een ecosysteem.
aangeven welke voor het leven kenmerkende stofwisselingsprocessen zich waar in de cellen
van een organisme afspelen; dat de opbouw van stoffen energie kost (endotherme reacties)
en de dissimilatie energie levert (exotherme reacties).
Aangeven welke de fundamentele processen zijn die tot het celmetabolisme behoren en ze op
molecuulniveau beschrijven en aangeven welke rol enzymen daarin spelen;
Aangeven welke betekenis de stofwisselingsprocessen hebben voor de organismen zelf en
voor de kringloop van stoffen en de energievoorzieningen;
Aangeven welk gebruik de mens maakt van stofwisselingsprocessen bij voedselproductie,
biotechnologie en afvalverwerking;
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
38

Beschrijven hoe cellulaire functies gereguleerd en gecoördineerd worden.
Dynamiek en homeostase
De afgestudeerde kan:




















Aangeven hoe dieren zich met hun gedrag kunnen aanpassen aan veranderende
omstandigheden;
Aangeven hoe gedrag een communicatiemiddel kan zijn tussen individuen van een soort;
Verschillende vormen van sociaal gedrag noemen en de functies ervan aangeven;
Aangeven dat gedrag enerzijds wordt bepaald door de erfelijke informatie, anderzijds veel
gedrag zich onder invloed van ervaringen kan wijzigen (leervermogen);
Verschillende vormen van leren noemen en de functies ervan aangeven;
Uit schema’s, waarin de samenhang tussen prikkels, endocriene stelsels,
zenuwstelsel en
gedragingen (vooral patronen van spieracties) zijn aangegeven, afleiden hoe bepaalde
gedragsketens ontstaan en weer verdwijnen;
Het thema seksualiteit bespreekbaar maken;
Over gezondheid als grensgebied tussen biologie-onderwijs en gezondheidsvoorlichting
onderwerpen als verslavende middelen en hun effecten, sport en gezondheid, seksuele
vorming, aids-problematiek aan de orde stellen.
In het bijzonder voor gewervelde dieren- aangeven welke invloed externe en interne
veranderingen hebben op de receptoren die onder andere in de zintuigen liggen; hoe de
signalen uit receptoren worden geïntegreerd en gecoördineerd in het centrale zenuwstelsel;
hoe van daaruit signalen gaan naar hypothalamus en hypofyse of, via het centrale
zenuwstelsel, naar spieren en klieren;
De principes van regulatie toepassen op de werking van het zenuwstelsel en het endocriene
stelsel;
Kan de bouw en werking van zintuigen, zenuwstelsel, hormoonstelsel en spieren en hun
onderlinge relatie beschrijven;
Kan een reflexbog uitleggen aan de hand van een zelf te maken tekening.
Het algemene principe van regulatie door hormonen toepassen op specifieke
regelkringen;
Enkele specifieke regelkringen beschrijven;
Aangeven dat in een organisme het hormoonstelsel en het zenuwstelsel als één
integratiestelsel werken.
Aangeven welke processen en stoffen op cellulair en moleculair niveau ten
grondslag
liggen aan de omzetting van prikkels in impulsen, impulsgeleiding, impulsoverdracht,
sensorische integratie, inhibitie-en exitatiemechanismen, spiercontractie en herkenning van
hormonen door cellen van doelwitorganen;
De effecten van een aantal psychofarmaca, bestrijdingsmiddelen en zenuwgassen op
moleculair niveau beschrijven
Een aantal mechanismen die een rol spelen in de (zelf)regulatie van een ecosysteem
beschrijven;
Aangeven waardoor voor de ontwikkeling van een stabiel ecosysteem zeer lange tijd nodig is
en dat deze ontwikkeling zeer eenvoudig te verstoren is;
Tevens verklaren waardoor effecten van verstoring soms pas vele jaren later zichtbaar
worden;
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
39

De grote invloed van de mens op ecosystemen, enerzijds ten gevolge van de enorme
bevolkingsgroei, de daaruit voortvloeiende behoefte aan voedsel en andere
productiemiddelen en anderzijds als gevolg van de enorme toename aan gebruiksgoederen
per individu, aangeven.
 Aangeven hoe de ontwikkelingsmogelijkheden van een individu worden
beperkt
door de mogelijkheden die vastliggen in de erfelijke informatie; hoe
erfelijke
informatie wordt doorgegeven aan nakomelingen; dat bij
geslachtelijke
voortplanting nieuwe combinaties van erfelijke informatie
ontstaan; hoe erfelijke
informatie door mutatie veranderingen kan
Ondergaan; dat de mens door recombinant-DNA technieken en celfusie de
erfelijke
informatie kan veranderen;
 Aangeven hoe verschillen en overeenkomsten tot stand komen tussen ouders en
nakomelingen en tussen nakomelingen onderling;
 De betekenis van verscheidenheid in populatie aangeven en de rol die selectie speelt bij het
constant blijven of veranderen van die verscheidenheid;
 Argumenten waarop de evolutietheorie is gebaseerd, weergeven.
De afgestudeerde bezit












De beheersing van het type vaardigheden dat leerlingen moeten leren: model of
voorbeeldfunctie, in VO en BVE;
Vakgebonden ICT-vaardigheden;
Vakspecifieke metacognitieve vaardigheden
Domeinkennis van onderwerpen die relevant zijn voor de eerste fase VO c.q.
BVEveld;
Kennis over de relevante vakken in relatie tot verschillende beroepen;
Het vermogen ethische kwesties rond het vak, alsmede normen en waarden te
hanteren;
Voldoende ondersteunende kennis (taal/NT2 en ICT) hanteren;
Inzicht in het vak in relatie tot maatschappelijke thema’s zoals NME en emancipatie;
Kennis over hoe het vak geleerd wordt door verschillende mensen, met betrekking tot
geslacht, leeftijd en culturen;
Kennis over het vak wordt gegeven in andere onderwijssectoren: primair onderwijs en
vervolgtrajecten;
kennis over belangrijke bronnen en vaardigheden om vakkennis op peil te houden;
kennis en inzicht aangaande de andere vakken, die aanleiding vormt tot het
onderwijzen
op een breder terrein, en tot het werken in multidisciplinaire teams;
Milieukunde, oecologie, ecotoxicologie, natuurbeheer
De student is in staat:



Het tot het vakgebied milieukunde behorende gebieden te beschrijven;
De milieukundige specialismen op te sommen, te definiëren en te karakteriseren;
De oecologie (auto-ecologie, populatie-oecologie, en de oecologie op het gebeid van
oecosystemen) toe te passen in een milieukundig perspectief;
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
40





Voorbeelden van ecologische en toxicologische toepassingen op het gebied van de
milieukunde te noemen;
Voorbeelden van toepassingen van de relevante oecologie op het gebied van natuurbeheer
en natuurontwikkeling te benoemen en toe te passen;
Voorbeelden van de ARBO-wetgeving te benoemen, voorzover dit betrekking heeft op
milieukundig en toxicologische toepassingen;
Van een aantal belangrijke (organische) stoffen de eigenschappen, de risico’s en gevaren
voor natuur, milieu en mens te beschrijven;
Een toxicologisch probleemstelling, formuleren een daarmee samenhangend experiment
opzetten, begeleiden en verwerken, met alle daarvoor benodigde gegevens en vormen van
gegevensverwerking.
Fysiotherapie, diëtiek, gezondheidskunde
De student is in staat






De anatomie en fysiologie van de belangrijkste orgaanstelsels, organen en weefsels bij de
mens beschrijven en kan daarbij de relatie tussen bouw en functie aangeven;
De relatie leggen tussen voeding en het spijsverteringsstelsel en alle daarbij betrokken
processen;
Vanuit een biologische (fysiologische) achtergrond een verklaring geven voor effecten van
gezondheidsbedreigende en bevorderende factoren;
Vanuit een biologische achtergrond (fysiologische) achtergrond een verklaring geven voor
mogelijke effecten van preventie en interventie;
Vanuit een biologische (fysiologische) achtergrond een verklaring geven voor de relatie
tussen mogelijke effecten en persoonskenmerken (leeftijd, geslacht, lichaamsgewicht
gerelateerd aan lengte, gedrag);
Enkele voorbeelden geven van recente ontwikkelingen en toepassingen in de biologische
technieken, die op het gebied van de gezondheidszorg worden toegepast.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
41
Laboratoriumtechniek en toegepaste genetica
De student is in staat






Een aantal van de meest gangbare technieken toe te passen in en relevante context, en de
draagwijdte van de problematiek en resultaten in te schatten (dit betreft onder andere
technieken uit de microbiologie, serologie, immunologie, moleculaire biologie en botanie);
Enkele meer geavanceerde technieken toe te passen in een relevante context, en de
draagwijdte van de problematiek en resultaten in te schatten;
Diverse vormen van pathologie in relatie met het immuunsysteem te verklaren;
Toepassingen met betrekking tot de milieu-microbiologie beschrijven;
De achtergronden van genormaliseerde regelingen voor kwaliteitssystemen beschrijven;
De principes, toepassingen en maatschappelijke relevantie van de biotechnologie beschrijven.
Hygiëne
De student is in staat:




De microbiologische achtergrond m.b.t. Hygiëne uit te leggen;
Uitgaande van een productspecificatie van een levensmiddel de kans op het ontstaan van een
voedselinfectie, een voedselvergiftiging of bederf beredeneren;
De achtergronden van genormaliseerde regelingen voor kwaliteitssystemen beschrijven;
De belangrijkste metabole processen, die van invloed zijn op de groeimogelijkhed en de
determinatie van micro-organismen beschrijven en een aantal hierbij gebruikte technieken
uitvoeren.
Landbouw
De student is in staat:



De biologische achtergronden (plantenfysiologie, plantenoecologie, genetica,
Microbiologie, toxicologie, ecotoxicologie) te geven voor diverse landbouwprocessen, zoals
gewasproduktie, bemesting, bescherming, veredeling;
De biologische achtergronden (dierfysiologie, genetica, gedrag, dieroecologie) te geven voor
diverse processen, zoals veehouderij en veefokkerij;
De biologische achtergronden (toxicologie, ecotoxicologie, fysiologie, genetica) te geven voor
diverse alternatieven voor bestrijding.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
42
Examenprogramma’s Biologie per cohort
Uitleg




Het jaar, waarin je begint met de opleiding bepaalt je zogenaamde jaargroep of cohort. De
eerste jaars beginnen in jaar 2005. Deze student behoort dus tot het cohort 2005.
Het examenprogramma is het totale programma van 240 credits van een cohort. Op grond
van dit programma is het studiecontract met de student afgesproken en is de student
begonnen aan zijn opleiding.
Het studieprogramma is het onderdeel van het examenprogramma dat dit studiejaar wordt
aangeboden.
Ten einde een leesbaar overzicht te krijgen op een pagina zijn de modulebeschrijvingen
afgekort. Hieronder volgt een verklaring van deze afkortingen
Dier 1
Dier 2
Aq eco
Eco
Etho
Fys Voe
Lp Voe
Fys voor
Pl.syst.
Pl.fys
Cel1
Zeel
Tersch
Mobi
Micro
Biot
Cel 2
Fys gez
LP gez
Fys hers
= Diersystematiek 1
= Diersystematiek 2
= Aquatische ecologie
= Ecologie
= Ethologie
= Fysiologie voeding
= Leerpraktijk voeding
= Fysiologie voortplanting
= Plantensystematiek
= Plantenfysiologie
= Celbiologie 1
= Excursie Zeeland
= Excursie Terschelling
= Moleculaire Biologie
= Microbiologie
= Biotechnologie
= Celbiologie 2
= Fysiologie gezondheid
= Leerpraktijk gezondheid
= Fysiologie hersenen
Gen
= Genetica
Evo
= Evolutie
Zuid.l
= Excursie Zuid Limburg
Natwet
= Natuurwetenschappen
Velded
= Veldeducatie
Dief
= Vergelijkende Dierfysiologie
Sobi
= Sociobiologie
Kow
= Kijk op Wetenschap
Gebi
= Geschiedenis van de biologie
Bima
= Biologie en maatschappij
Opgr. Stad = Opgroeien in de stad
Cck
= Communicatie en cultuur in de klas
Dikla
= Didactiek en klassenmanagement
Llbg
= Leerlingbegeleiding
Wpl
= Werkplekleren
Vd
= Vakdidactiek
Meta
= Metawerk
Afst.
= Afstudeeronderzoek
Abv
= Algemene beroepsvoorbereiding
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
43
Uitleg van het schema examenprogramma
Studie
groep
Dt 1
Jaar
groep
Program
Programmaonder
madelen
onderdeel
Module
afkorting
*)
Aantal
credits
20052006
Studie
jaar
Totaal
20082009
Natwet
Vak
36
30
5
21
Meta
6
6
3
3
18
Abv
6
12
18
18
54
Wpl
12
12
18
27
69
Afst
Totaal
60
60
60
9
60
9
240
Aantal credits
per
programmaonderdeel per
studiejaar
groep
Aantal credits
per studiejaar
( is altijd 60)
Totaal aantal credits
per
programmaonderdeel
per
examenprogramma
3
90
Totaal aantal
credits van het
examenprogramma
( is altijd 240)
*) Soms staan moduleafkortingen in cursief. Dit zijn dan keuzemodulen voor hen die een vakminor
kiezen. Deze informatie staat ook in het overzicht van de betreffende examenprogramma’s. Zie
verder onder : “Minor”
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
44
Dt 1
Vak
20052006
Dier 1
Dier 2
Aq eco
Eco
Etho
3
3
3
3
3
Fys voe
Lp voe
3
3
Fys voo
Pl.syst
Pl fys
Cel 1
veldpract
3
3
3
3
3
20062007
Mobi
Micro
Biot
Cel 2
Fys
gez
Lp gez
Fys
hers
Gen
Evo
Keuze
3
3
3
3
3
3
3
6
Opgr
school
Voorb
Wpl1
3
6
6
dikla
6
6
6
12
Minor
12
llbg
6
3
9
Minor
12
18
60
60
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
Wpl4
27
Afstud
9
18
Afst
Totaal
90
3
18
18
54
27
69
9
60
9
240
18
18
Wpl3
3
3
3
12
Vd 2
Wpl2
3
Cursief gedrukt:
Keuzemodulen voor hen
die een vakminor
kiezen. Zij kiezen
minimaal 30 credits uit
dit aanbod (meer mag
natuurlijk altijd!).
Daarnaast volgen zij de
9 credits abvmodule:
werken in het leergebied
“mens en natuur”
3
6
cck
Totaal
21
6
6
Wpl
Vd3
30
6
Abv
5
1
6
3
3
20082009
Vd4
3
3
3
36
Meta
20072008
Natwet
Keuze
Velded
Dief
Sobi
60
45
Dt 2
Vak
20042005
Dier 1
3
Aq eco
Eco
3
3
Etho
Fys voe
Lp voe
Cel 1
3
3
3
3
20052006
Fys
gez
Lp gez
Fys
hers
Cel 2
Micro
Mobi
Dier 2
Gen
Pl.syst
Pl fys
3
20062007
Natwet
5
3
3
Keuze
Velded
1
6
3
3
3
3
3
3
3
Dief
Sobi
Biot
Vd3
veldpract
Fys voo
Keuze
3
3
3
3
3
3
3
Evo
3
21
Meta
30
6
Opgr
stad
cck
minor
6
dikla
llbg
Voorb
Wpl1
6
6
12
Vd 2
Wpl2
3
Minor
6
6
3
Wpl3
12
12
60
60
Afst
Totaal
90
3
18
18
54
18
3
9
21
Wpl
3
3
3
Minor
6
9
3
Cursief gedrukt:
Keuzemodulen voor
hen die een vakminor
kiezen. Zij kiezen
minimaal 30 credits uit
dit aanbod (meer mag
natuurlijk altijd!).
Daarnaast volgen zij de
9 credits abvmodule:
werken in het
leergebied “mens en
natuur”
3
6
Totaal
36
6
6
Abv
20072008
Vd4
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
18
Wpl4
18
Afstud
60
27
27
9
9
60
69
9
240
46
dt 3
Vak
20032004
Dier 1 3
Aq eco 3
Cel 1
Etho
Fys
voe
Lp voe
3
3
3
Eco
Vd 1
3
3
3
20042005
Gen
Fys
hers
Veldpr
Pl fys
Cel 2
Fys
gez
Pl syst
Dier 2
3
3
20052006
Bima
Mobi
3
3
Onderzoek
Veldeducatie
6
6
3
3
Evo
Micro
3
3
Kow
Sobi
3
3
3
Fys
Voo
Biot
Gebi
Vd3
Vaklijn
2
3
3
3
24
Meta
Abv
Wpl
Meta
A
Meta
B
Evc’s
meta
Or ber
leraar
Evc
Totaal
3
3
3
3
21
27
2
Meta
3
Meta
3
Meta
3
2
Evc’s
meta
3
Evc’s
Meta
3
Evc’s Meta
3
18
90
(3)6
24
2
(3)6
3
ICO
(3)6
3
Llbeg
3
Keuze 3
3
3
Psych
ll
Keuze
3
3
3
Evc prof c
3
3
Profilering A
3
Evc’s
beroe
p
Evc’s
beroe
p
ICT
plus
3
3
Profilering B
3
Profilering C
3
Dikla
3
Keuze
1
3
Rem
nask
3
Basis
evc-ict
3
Stage
1 dt
Evc’s
stage
1 dt
2006-2007
(6)1
8
6
6
Stage
2 dt
Evc’s
stage
2 dt
3
Keuze
3
Evc’s
beroe
p
Keuze
(3)6
3
3
(9)1
8
6
6
(6)1
2
(6)12
Stage
3 dt
Evc’s
stage
3 dt
(9)15
6
Stage 4 dt
12
6
Evc’s stage 4
dt
3
Plo
6
(18)2
1
(6)12
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
47
Totaal
60
60
(51)6
0
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
(48)6
0
48
240
dt 4
2002-2003
Vak
Velpr 1
Ict1
1
2
Scheikunde
basis
Vd 1
Ict 2
Natuurk
basis
Vaklijn 1
1
Dier 1 t
2
Dier 1 p
Aq eco t
Aq eco p
Etho t
1
2
1
2
Etho p
Fys gez
Cel t
Cel p
Fys voo t
Fys voo p
Sobi
Dier 2
1
3
2
1
2
1
3
3
Meta
Meta
Abv
School
inzicht
Wpl
Totaal
Stage
Werkveld
erv
3
3
20042005
Mobi
Bima
3
3
Onderzoek
6
Veldeducatie 6
3
Biot
3
Kow
3
Pl fys
Cel 1
Fijs
voe
Lp
voe
Pl
syst
Evo
Eco
Vd 2
Fys
voo
Keuze
3
3
3
Gebi
Micro
Vaklijn
3
3
3
Sobi
3
3
Vd 3
3
3
Keuze
3
3
3
3
keuze
3
3
Meta
Evc’s
3
3
meta
Evc’s
3
3
Meta
Evc’s Meta
3
3
3
Ico
3
Llbeg
3
Keuze 3
3
Psych
ll
3
Evc prof a 3
Evc prof c
3
Evc prof b 3
Profilering 3
B
Profilering 3
C
Profilering A
PLO
3
6
Stage 4 dt
Evc’s stage
4 dt
Plo
12
3
3
2
1
3
6
11
60
20032004
Gen
Fys
hers
Velpr
2005-2006
Totaal
3
6
6
6
6
60
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
60
6
60
240
49
vt 1
Vak
20052006
Dier 1
Dier 2
Aq eco
eco
Etho
3
3
3
3
3
Fys voe
Lp voe
3
3
Fys voo
Pl.syst
Pl fys
Cel 1
Zeel
Tersch
3
3
3
3
1
2
20062007
Mobi
Micro
Biot
Cel 2
Fys
gez
Lp gez
Fys
hers
Gen
Evo
Zuid l
3
3
3
3
3
3
3
Opgr
stad
Voorb
Wpl1
3
6
6
dikla
6
6
6
12
Minor
12
llbg
6
3
9
Minor
Wpl3
18
60
60
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
Wpl4
27
Afstud
9
18
Afst
Totaal
90
3
18
18
54
27
69
9
60
9
240
18
18
12
3
3
3
12
Vd 2
Wpl2
3
Cursief gedrukt:
Keuzemodulen voor hen
die een vakminor kiezen.
Zij kiezen minimaal 30
credits uit dit aanbod
(meer mag natuurlijk
altijd!). Daarnaast volgen
zij de 9 credits
abvmodule: werken in
het leergebied “mens en
natuur”
3
6
cck
Totaal
21
6
6
Wpl
Vd3
30
6
6
Abv
5
1
6
3
3
20082009
Vd4
3
3
3
36
Meta
20072008
Natwet
Keuze
Velded
Dief
Sobi
60
50
vt 2
Vak
20042005
Dier 1
Aq eco
eco
Etho
Fys voe
Lp voe
Pl.syst
Pl fys
Cel 1
Zeel
Tersch
Meta
Abv
Wpl
Opgr
stad
cck
Voorb
Wpl1
3
3
3
3
3
3
3
3
3
20052006
Mobi
Micro
Cel 2
Fys gez
Lp gez
Gen
Evo
Zuid l
Dier 2
20062007
Natwet
Keuze
Velded
Dief
Sobi
Fyshers
Biot
Vd3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
1
Fys voo
2
30
6
6
6
llbg
3
6
dikla
12
6
Vd 2
6
Wpl2
12
6
20072008
Vd4
5
1
6
3
3
3
3
3
30
Cursief gedrukt:
Keuzemodulen voor hen
die een vakminor kiezen.
Zij kiezen minimaal 30
credits uit dit aanbod
(meer mag natuurlijk
altijd!). Daarnaast volgen
zij de 9 credits
abvmodule: werken in
het leergebied “mens en
natuur”
3
6
12
12
Minor
Wpl3
18
60
60
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
Wpl4
27
Afstud
9
18
Afst
Totaal
90
3
18
18
54
27
69
9
60
9
240
18
12
12
3
3
3
Minor
3
9
3
27
6
6
Totaal
60
51
vt 3
2003/2004
Vak
Zeeland
Terschelling
Dier 1
Aq eco
Cel 1
Etho
Lp voe
1
2
3
3
3
3
3
Fys voe
Pl fys
Eco
Pl sys
3
3
3
3
Kuezeloket
3
Meta
Meta 1
Meta 2
3
3
Abv
Psych vd ll
De stad
Ict plus
3
3
3
Wpl
Wpl periode
3
Wpl periode
4
Voorb wpl
Wio
20042005
Cel 2
Dier 2
Mobi
Gen
Evo
Biot
Fys
gez
Lp gez
Zuid l
Micro
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
33
20052006
Natwet
Keuze
Velded
Dief
Sobi
Fyshers
Vd3
5
1
6
3
3
3
3
Fysvoo
3
30
3
3
6
3
Wpl
9
3
Voorb
wpl 2
3
9
3
Cursief gedrukt:
Keuzemodulen voor
hen die een vakminor
kiezen. Zij kiezen
minimaal 30 credits uit
dit aanbod (meer mag
natuurlijk altijd!).
Daarnaast volgen zij de
9 credits abvmodule:
werken in het
leergebied “mens en
natuur”
3
3
3
6
Dikla
Ico
Llbeg
Totaal
27
Meta3 3
Meta 4 3
6
20062007
Vd4
3
Minor
12
12
3
Minor
18
12
Wpl3
18
18
Wpl4
27
18
3
3
27
12
Afst
Totaal
Afstud
60
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
60
9
9
60
240
52
vt 4
2003/2004
Vak
Zeeland
Pl fys t
Pl fys p
Scheik
basis
Fys voe p
Fys voe t
Nat basis
1
2
1
1
Lp voe
3
Tersch
Vaklijn 1
Dier 1 t
Dier 1 p
Aq eco t
Aq eco p
Cel 1 t
Cel 1 p
Etho t
Etho p
Fys voo t
Fys voo p
Fys hers t
Fys hers p
Eco t
Eco p
Pl syst t
Pl syst p
Keuze
1
3
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
1
3
3
Meta
Abv
Wpl
School in
zicht
Ict 2
ICT 1
Inst pr
Stage
20042005
gen
Mobi
Evo
Micro
1
2
1
Biot
Cel 2
Fys
gez
LP
gez
Zuid l
Dier 2
3
3
3
3
20052006
Vd 3
Bima
Kow
Sobi
3
3
3
3
3
3
3
Veld
Gebi
Keuze
6
3
3
20052006
Vd4
3
3
3
3
3
3
3
Meta
6
Keuze 6
Llbeg
2
2
3
Dikla
ICO
Voorb
wpl
Wpl
6
3
3
3
6
6
profilering 18
18
24
9
Wpl4
Afst
Totaal
Totaal
Afstud
60
60
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
60
27
27
9
9
60
240
53
Studieprogramma jaar 1 voltijd
Onderwijseenheid/
modulenaam
Volg+-code
Excursie
Zeeland excursie
Terschelling excursie
Diersystematiek 1
Aquatische ecologie
Celbiologie 1
Ethologie
LP Voeding
Fysiologie voeding
Planten fysiologie
Ecologie
Plantensystematiek
Diersystematiek 2
Fysiologie voortplanting
2
1
2
Semester
1
2
1
1
1
1
2
2
2
2
2
1
1
Vak
1
1a
1b
2a
2b
TV
TS
ECTS
NB03.EXC
NB03.ZEEL
NB03.TERS
NB03.DIER1
NB03.AQECO
NBO3.CEL1
NBO3.ETHO
NBO3.LPVOE
NB03.FYSVO
NB03.PLFYS
NB03.ECO
NB03.PLSYS
NB03.DIER2
NB03.FYSVO
Opdr
Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
3
(1)
(2)
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
36
ABV
Opgroeien en de school
EP04.OPGST
G/H
P
(6)
Metawerk
Metawerk 1
Metawerk 2
MW03.MW1
MW03.MW2
V/O
V/O
Werkplekleren 1
Voorbereiding
werkplekleren-1
Deel A: Theorie (toets)
+ ICT-vaardigheid
Deel B: PedagogischDidactische trainingen +
ICT-vaardigheid
Werkplekleren
semester 2a
Werkplekleren
semester 2b
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
Toetsgegevens /
opmerkingen
St = schriftelijk
tentamen
Opdr= practicumverslag of
onderzoeksverslag of
onderzoeksopdacht.
Alle beoordelingen
in hele cijfers.
Peer assessment
en presentatie
(3)
(3)
V/O
V/O
6
V/O
(3)
V/O
(3)
V/O
(3)
V/O
(3)
54
Studieprogramma jaar 2 voltijd
Semester
1
1
1
2
2
2
2
1
1
2
Vak
Onderwijseenheid/
modulenaam
Volg+-code
Genetica
Diersystematiek 2
Celbiologie 2
Fysiologie gezondheid
LP Gezondheid
Zuidlimburg excursie
Biotechnologie
Moleculaire biologie
Microbiologie
Evolutie DT/VT
2
ABV
Didactiek en
Klassenmanagement
Leerlingbegeleiding
1
2
Metawerk
Metawerk 3
Metawerk 4
1
1a
1b
2a + 2b
TV
TS
ECTS
NB03.GEN
NB03.DIER2
NB03.CEL2
NB03.FYSGZ
NB03.LPGEZ
NB03.ZLIMB
NB03.BIOT
NB03.MOBI
NB03.MICRO
NB03.EVO
Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
Opdr
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
30
EP04.DIKLA
G/H
P
(6)
EP04.LLBEG
G/H
P
(6)
MW03.MW3
MW03.MW4
V/O
V/O
Werkplekleren 2
Voorbereiding WPL-2
werkplekleren
werkplekleren
Toetsgegevens /
opmerkingen
St = schriftelijk
tentamen
Opdr= practicumverslag
of onderzoeksverslag of
onderzoeksopdacht
Alle beoordelingen in
hele cijfers.
Peer assessment,
training en presentatie
Presentatie en training
(3)
(3)
V/O
V/O
V/O
(3)
(3)
(6)
Onderstaande hoofdfase vakmodulen zijn keuzemodulen voor hen die een zogenaamde vakminor kiezen. Zij
kiezen minimaal 30 credits uit dit aanbod (meer mag natuurlijk altijd!). Daarnaast volgen zij de 9 credits module:
werken in het leergebied “mens en natuur. Deze regeling geldt voor de cohorten deeltijd 2004-2005 en 20052006 en voltijd 2003-2004, 2004-2005 en 2005-2006. Voor de studenten uit deze cohorten die een andere
minor kiezen, zijn de onderstaande modulen verplicht.
Modulenaam
Moleculaire biologie
Microbiologie
Biotechnologie
Celbiologie 2
Fysiologie gezondheid
Lp gezondheid
Fysiologie hersenen
Natuurwetenschappen
Keuze
Veldeducatie
Vergelijkende dierfysiologie
Sociobiologie
Aantal credits
3
3
3
3
3
3
3
5
1
6
3
3
Totaal
39
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
55
Studieprogramma jaar 3 voltijd
Semester
Onderwijseenheid/
modulenaam
1
1
Vakdidaktiek 3
Natuurwetenschappen
1
1
2
Vakkeuze
Sociobiologie
Fysiologie voortplanting
dt/vt
Veldeducatie
Fysiologie hersenen
Vergelijkende
dierfysiologie
2
1
1
Volg+-code
TV
TS
ECTS
Toetsgegevens /
opmerkingen
NB1 SP3 VB
NB03.NATW
ET
NB03.KEUZE
NB03.SOBI
NB03.FYSVO
Opdr
St/Opdr
H/G
H/G
3
5
Opdr
st
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
1
3
3
N*9.VE
NB03.FYSHE
NB8.VDF
Opdr
St/Opdr
st
H/G
H/G
H/G
6
3
3
St = schriftelijk
tentamen
Opdr= practicumverslag of
onderzoeksverslag of
onderzoeksopdacht
Alle
beoordelingen
in hele cijfers.
Vak
2
2
1-2
27
ABV
Minor
Semester 2 met
doorloop naar
semester 1 2006-2007
G/H
(12)
(18)
Werken in leergebieden
(alleen voor
vakminoren)
Metawerk
Metawerk 5
MW05.MW5
G/H
(9)
V/O
3
Peer
assessment,
toets presentatie
en beoordeling
op school
Presentatie en
Peer assessment
Werkplekleren 3
Werkplekleren
V/O
(9)
semester 1
2
Werkplekleren
V/O
(9)
semester 2
Onderstaande hoofdfase vakmodulen zijn keuzemodulen voor hen die een zogenaamde vakminor kiezen. Zij
kiezen minimaal 30 credits uit dit aanbod (meer mag natuurlijk altijd!). Daarnaast volgen zij de 9 credits module:
werken in het leergebied “mens en natuur. Deze regeling geldt voor de cohorten deeltijd 2004-2005 en 20052006 en voltijd 2003-2004, 2004-2005 en 2005-2006. Voor de studenten uit deze cohorten die een andere
minor kiezen, zijn de onderstaande modulen verplicht.
1
Modulenaam
Moleculaire biologie
Microbiologie
Biotechnologie
Celbiologie 2
Fysiologie gezondheid
Lp gezondheid
Fysiologie hersenen
Natuurwetenschappen
Keuze
Veldeducatie
Vergelijkende dierfysiologie
Sociobiologie
Aantal credits
3
3
3
3
3
3
3
5
1
6
3
3
Totaal
39
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
56
Studieprogramma jaar 4 voltijd
Onderwijseenheid/
modulenaam
Volg+-code
TV
TS
ECTS
Vakdidaktiek 4
Afstudeerproduct
NB1.LIOVB
Opdr
H/G
1-2
3
9
1
2
ABV
Keuze profilering
Keuze profilering
EP04.PRO1
EP04.PRO2
G/H
G/H
P
P
(9)
(9)
Metawerk
Metawerk 7
MW05.MW7
V/O
Semester
1-2
1a-1b
2a-2b
1a-2b
Werkplekleren 4:
Leerwerktraject LIO
LIO-stage semester 1
Schoolactiviteiten
Les- en klasgebonden
taken
LIO-stage semester 2
Schoolactiviteiten
Les- en klasgebonden
taken
Supervisie
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
Toetsgegevens /
opmerkingen
Alle beoordelingen in
hele cijfers.
3
V/O
V/O
V/O
V/O
12
(3)
(9)
V/O
V/O
V/O
15
(3)
(9)
V/O
(3)
57
Studieprogramma jaar 1 deeltijd
Semester
1,2
1
1
1
1
2
2
2
2
2
1
1
Vak
1
1-2
Onderwijseenheid/
modulenaam
Volg+-code
Veldpractium 1
Diersystematiek 1
Aquatische ecologie
dt/vt
Celbiologie 1
Ethologie
LP Voeding
Fysiologie voeding
Planten fysiologie
Ecologie
Plantensystematiek
Diersystematiek 2
Fysiologie voortplanting
ABV
Opgroeien en de school
Didactiek en Klassen –
management
Of
Communicatie en
cultuur in de klas
Of
Leerlingbegeleiding
TV
TS
ECTS
NB03.VELDP
NB03.DIER1
NB03.AQECO
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
3
3
3
NBO3.CEL1
NBO3.ETHO
NBO3.LPVOE
NB03.FYSVO
NB03.PLFYS
NB03.ECO
NB03.PLSYS
NB03.DIER2
NB03.FYSVO
St/Opdr
St/Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
3
3
3
3
3
3
3
3
3
36
EP04.OPGST
G/H
P
(6)
EP04.DIKLA
G/H
T/P
(6)
EP04.COCU
G/H
T/P
(6)
Toetsgegeven
s/
opmerkingen
St =
Schrift. tent.
Opdr=
practicum
verslag
of
onderzoeksver
slag of
onderzoeksopdacht
Alle
beoordelingen
in hele cijfers.
Peer
assessment
en presentatie
Samenwerking
s-toets, training
en presentatie
Toets, project
en presentatie
EP04.LLBEG
G/H
P
(6)
Training en
presentatie
1
2
1
1a
1b
2a
2b
Metawerk
Metawerk 1
Metawerk 2
MW03.MW1D
MW03.MW2D
Werkplekleren 1
Voorbereiding
werkplekleren-1
Deel A: Theorie (toets)
+ ICT-vaardigheid
Deel B: PedagogischDidactische trainingen
+ ICT-vaardigheid
Werkplekleren
semester 2a
Werkplekleren
semester 2b
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
V/O
V/O
(3)
(3)
V/O
V/O
6
V/O
(3)
V/O
(3)
V/O
(3)
V/O
(3)
58
Studieprogramma jaar 2 deeltijd
Semester
Onderwijseenheid/
modulenaam
Volg+-code
TV
TS
NB03.GEN
NB03.FYSHE
NB03.DIER2
NB03.CEL2
NB03.FYSGZ
NB03.LPGEZ
NB03.PLSYS
NB03.PLFYS
NB03.MOBI
NB03.MICRO
Opdr
Opdr
Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
St/Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
EP04.DIKLA
G/H
T/P
12
(6)
ECTS
1
1
1
1
2
2
2
2
1
1
Vak
Genetica
Fysiologie hersenen
Diersystematiek 2
Celbiologie 2
Fysiologie gezondheid
LP Gezondheid
Plantensystematiek
Planten fysiologie
Moleculaire biologie
Microbiologie
1–2
1-2
ABV
Didactiek en Klassen –
management
of
Communicatie en cultuur
in de klas
Of
Leerlingbegeleiding
EP04.COCU
G/H
T/P
(6)
EP04.LLBEG
G/H
P
(6)
Metawerk
Metawerk 3
Metawerk 4
MW03.MW3D
MW03.MW4D
V/O
V/O
1
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
30
Toetsgegevens /
opmerkingen
St = schriftelijk
tentamen
Opdr=
practicumverslag of
onderzoeksverslag of
onderzoeksopdacht
Alle beoordelingen in
hele cijfers.
Samenwerkingstoets,
training en
presentatie
Toets, project en
presentatie
Training en
presentatie
(3)
(3)
Werkplekleren 2
1-2
12
1a
Voorbereiding WPL-2
V/O
(3)
1b
werkplekleren
V/O
(3)
2a + 2b
werkplekleren
V/O
(6)
Onderstaande hoofdfase vakmodulen zijn keuzemodulen voor hen die een zogenaamde vakminor kiezen. Zij
kiezen minimaal 30 credits uit dit aanbod (meer mag natuurlijk altijd!). Daarnaast volgen zij de 9 credits module:
werken in het leergebied “mens en natuur. Deze regeling geldt voor de cohorten deeltijd 2004-2005 en 20052006 en voltijd 2003-2004, 2004-2005 en 2005-2006. Voor de studenten uit deze cohorten die een andere
minor kiezen, zijn de onderstaande modulen verplicht.
Modulenaam
Moleculaire biologie
Microbiologie
Biotechnologie
Celbiologie 2
Fysiologie gezondheid
Lp gezondheid
Fysiologie hersenen
Natuurwetenschappen
Keuze
Veldeducatie
Vergelijkende dierfysiologie
Sociobiologie
Aantal credits
3
3
3
3
3
3
3
5
1
6
3
3
Totaal
39
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
59
Studieprogramma jaar 3 deeltijd
Semester
1
1
1
1
2
2
2
2
2
1,2
2
Onderwijseenheid/
modulenaam
Biologie en
maatschappij
dt/vt
Moleculaire biologie
Evolutie
Microbiologie
Keuze
Fysiologie voortplanting
Biotechnologie
(DNA-technologie)
Geschiedenis v.d
biologie
Vakdidaktiek 3
Veldpractium 1
Vaklijn 2
Volg+-code
TV
TS
ECTS
NB03.BIMA
Opdr
H/G
3
NB03.MOBI
NB03.EVO
NB03.MICRO
NB03KEBIO
NB8.VDF
NB03.BIOT
Opdr
Opdr
Opdr
Opdr
St/Opdr
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
H/G
3
3
3
3
3
3
NB03.GEBI
St/Opdr
H/G
3
NZ03.BVE
NB03.VELDP
VNB1 VLIJNJ3
Opdr
Opdr
St
St/Opdr
H/G
H/G
H/G
H/G
3
3
3
vak
2
1,2
1,2
Toetsgegevens /
opmerkingen
St =
schriftelijk tentamen
Opdr=
practicumverslag
of onderzoeksverslag of
onderzoeksopdacht
Alle beoordelingen
in hele cijfers.
33
ABV
Leerlingbegeleiding
Keuze 3
Evc profilering beroep
deel b
Nt03.llbeg
Nb03.keus3
NZ03.ecbrb
3
3
3
1,2
1,2
Metawerk
Metawerk dt jaar 3
Evc metawerk dt jaar 3
Nz03.men3
Nz03.ecmw3
3
3
1,2
1,2
Werkplekleren
Stage 3 dt
Evc stage 3 dt
NZ03.st3dt
NZ03.ecst3
6
6
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
60
Studieprogramma jaar 4 deeltijd
Semester
1,2
2
1
1
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
Onderwijseenheid/
modulenaam
Onderzoek
Veldeducatie
Kijk op wetenschap
Sociobiologie
ABV
Keuze 3
Evc. Profilering beroep
deel c
Profilering t.b.v.
docentschap A
Profilering t.b.v
docentschap B
Profilering t.b.v.
docentschap C
Volg+-code
TV
TS
NB03.ONDZO
N*9.VE
NB03.KOW
NB03.SOBI
Opdr
Opdr
St/Opdr
St
H/G
H/G
H/G
H/G
ECT
S
6
6
3
3
Nb03.keus3
NZ03.ecbrc
3
3
Nu03.doca
3
Nu.03.docb
3
Nu.03.docc
3
1,2
1,2
Metawerk
Metawerk DT jaar 4
Evc metawerk dt jaar 4
NZ03.men4
NZ03.ecmw4
3
3
1,2
1,2
1,2
Werkplekleren
Stage 4 DT
Evc stage 4 DT
Praktijkleeronderzoek
tn03.ecst4
tn03.ecst4
Nu03.prler
12
3
6
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
Toetsgegevens /
opmerkingen
St = schriftelijk tentamen
Opdr= practicumverslag
of onderzoeksverslag of
onderzoeksopdacht
Alle beoordelingen in
hele cijfers.
61
Modulen
Diersystematiek 1 DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.DIER1
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties


Verdieping van kennis m.b.t. diersystematiek en samenhang
tussen de vijf rijken.
Verkrijgen van inzicht in samenhang bouwplan, fysiologie,
homologe- en analoge anatomie van verschillende
diergroepen.
Inhoud (korte-)
Aan de hand van Campbell wordt een overzicht verkregen van
drie van de vijf rijken organismen. Daarbij wordt uitleg gegeven
en geoefend met basiscriteria van de taxonomie van soorten.
Zowel in het veld als tijdens practica en excursie voorbeelden
gegeven van vertegenwoordigers van kenmerkende diergroepen
uit de rijken Monera, Protista en Animalia, met name
ongewervelden.
Werkwijze
Hoorcolleges over de theorie.
Snijpractica van ongewervelden en introductie microscopie.
Opzoeken van informatie via bronnen van CD-ROM en
ecologische software.
Verplichtingen
Verplichte deelname aan practica en excursies.
Afsluiting:
Theoretische toets.
Practicumverslag
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
62
Zeeland excursie VT
ECTS:1 /Volg+-code:NB03.ZEEL
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Het doel van deze excursie voor eerstejaars studenten biologie is
tweeledig.
 Ten eerste is de studie biologie een geheel nieuwe situatie,
waarin je jezelf hebt begeven, met een groep mensen
waarvan je het merendeel niet kent. Vier jaar en mogelijk
langer zul je met je studiegenoten doorbrengen in college,
practica, werkgroepjes. Het is goed om elkaar zo snel
mogelijk enigszins te leren kennen. Daar kan deze excursie
een bijdrage toe leveren.
 Het tweede doel is vakinhoudelijk. Cursussen als ecologie,
biodiversiteit, ethologie, fysiologie, e.d kunnen bestudeerd
worden uit de boeken en in het veld. De opleiding biologie
van de EFA is er voorstander van dat ook beide gebeurt.
 Zeeland biedt een ideale kans om uit directe waarneming te
leren en practica uit te voeren. Het programma zal om die
reden dan ook elementen hebben van excursies in het veld
en uitwerkpractica op het centrum. De excursie vormt een
wezenlijk onderdeel van een aantal cursussen uit het eerste
blok.
Inhoud (korte-)
Werkwijze
Verplichtingen
De kosten bedragen ca € 100,- voor verblijf, voeding, fietsgebruik
en geleide excursieonderdelen. Niet voor reiskosten heen- en
terug. Gebruik je OV-kaart (mocht je een weekend kaart hebben
dan kan worden overlegd over aankomst op het
veldstudiecentrum op zondagavond!). Van de EFA ontvang je
een acceptgiro voor het betalen van de excursie.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
€ 100,--
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
63
Aquatische ecologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.AQECO
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Inhoud (korte-)
Doelstellingvan de cursus Aquatische ecologie is:
 Het verkrijgen van praktische kennis in het doen van
onderzoek, van waterorganismen en in het watermilieu. Het
ophelderen van relaties tussen biotische- en a-biotische
factoren. Inhoud: het praktisch bestuderen van aspecten van
het water milieu.
 Uitvoeren van een veldonderzoek
 Bijwonen van colleges
 Diverse fysische- en chemische factoren meten en bepalen;
 Determinatie van organismen;
 Maken van een digitaal verslag;
Werkwijze


Verplichtingen
Leerstof staat vermeld in Campbell hoofdstuk 50. Voor
voltijders en deeltijders is er een practicumhandleiding. Voor
deeltijders is er tevens een excursiegids.
Bij de cursus wordt college gegeven en worden werkcolleges
en veldwerk uitgevoerd. De deeltijders voeren het veldwerk
uit tijdens hun eerste veldpracticum weekend. Tevens dient
deze excursie bij de deeltijders als kennismaking.
Voor alle studenten zijn er wekelijks colleges en practica,
waaraan zij dienen deel te nemen. De excursie voor deeltijders
vindt plaats aan het einde van het eerste blok, meestal in
oktober.
De cursus wordt voor voltijd en deeltijd afgesloten met het
inleveren van het verslag. Alle studenten krijgen een schriftelijke
toets over de behandelde stof en de practicumteksten.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
64
Genetica DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.GEN
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Genetica is:
 Aan kunnen geven hoe de ontwikkelingsmogelijkheden van
een individu worden beperkt door de mogelijkheden die
vastliggen in de erfelijke informatie.
 Aan kunnen geven hoe erfelijke informatie wordt
doorgegeven aan nakomelingen.
 Aan kunnen geven dat bij geslachtelijke voortplanting nieuwe
combinaties van erfelijke informatie ontstaan.
 Aan kunnen geven hoe erfelijke informatie door mutatie
veranderingen kan ondergaan. Krantenartikelen op
 relevante geneticavoorkennis kunnen analyseren.
Inhoud (korte-)
Inhoud:
 De leerstof omvat alle zogenaamde klassieke genetica en de
toepassingen ervan in huidig genetisch onderzoek en
voorlichting: mono-, di- en polyhybride kruising, onderzoek
van Mendel, de Vries, Morgan, recombinantenonderzoek,
humane genetica, gezondheidsvoorlichting op het gebied van
genetica, genetica van huisdieren.
 Daarnaast wordt ingegaan op actuele krantenartikelen over
genetica en wordt geanalyseerd welke genetica-voorkennis
voor het lezen van dit artikel nodig is. Deze krantenartikelen
dienen tevens als start voor een aantal genetica-opgaven die
door de studenten moeten worden ontwikkeld.
Werkwijze
Hoorcolleges, werkcolleges, practica
Verplichtingen
Theorietoets.
Aanwezigheid en verslaggeving.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell 6e dr.: hfst. 13, 14, 15
Handleiding Drosophilapracticum. Opgavenboek.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
65
Moleculaire biologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.MOBI
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstellingvan de cursus Moleculaire biologie is:
 Kennis van de basisprocessen die ten grondslag liggen aan
alle levensprocessen:
 Het opslaan, doorgeven en tot expressie brengen van
erfelijke informatie.
Inhoud (korte-)




Werkwijze
Hoorcolleges met video-illustratie
Verplichtingen
Schriftelijke toets over Campbell hoofdstukken 16, 17 en 19.
Inleveren samenvatting video-materiaal en opdrachten.
Structuur van chromosomen,
bouw van DNA, de genetische code en rol van RNA,
DNA-replicatie,
regulatie van de DNA-aflezing en de synthese van eiwitten.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell (6e dr.) Biology
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
66
Geschiedenis van de biologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB8.GEBI
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Geschiedenis & filosofie van de
biologie is:
 Het vergroten van het inzicht in het moeizame en geleidelijke
ontstaan van de moderne biologische kennis,
 Door aandacht te geven aan de geschiedenis en filosofie van
de wetenschap in het algemeen, en van de
 Biologie in het bijzonder.
 Het reflecteren op begrippen als waarheid, hypothese,
theorie en feit.
 Het kritisch kunnen bespreken van opvattingen over
leven(skracht), ziel, geest en evolutie (creationisme).
Inhoud (korte-)
Korte inhoud:
 Moderne biologische kennis staat ver af van intuïtieve ideeën
over ‘leven’.
 Wat waren de vroegste bekende denkbeelden? Hoe is de
moderne kennis geleidelijk gegroeid? Welke problemen
hebben zich daarbij voorgedaan? (van beperkingen in
waarnemingsvermogen tot sociale en religieuze tradities).
Waaruit bestaat de Wetenschappelijke Revolutie?
 In de cursus zal aandacht worden besteed aan de
voornaamste mijlpalen in het biologisch denken en aan de
bijdragen van beroemde biologen uit het verleden.
Werkwijze
Hoorcolleges, geïllustreerd met powerpointpresentaties en
videomateriaal, discussies over de syllabusstof.
Verplichtingen
Het bijwonen van de colleges en het afleggen van een
schriftelijke meerkeuze toetsover de inhoud van de syllabus.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
67
Literatuur/
studiemateriaal
De syllabus Geschiedenis en Filosofie van de Biologie bevindt
zich op de CDrom in de vorm van word-bestanden. Hieraan zijn
enkele losse opstellen ter lezing toegevoegd.
Verder wordt sterk aanbevolen om een van de overzichtswerken
over de geschiedenis van de wetenschap in het algemeen of van
de biologie in het bijzonder te lezen.
Met name zijn aanbevolen: Jack Meadows, Geschiedenis van de
wetenschap (Abcoude, 1997) of John marks, Science and the
making of the modern world (Oxford, 1983). Of een geschiedenis
van de biologie, zoals Eldon Gardner, History of Biology
(Minneapolis, 1972), Frank Zeiss Natuurlijke historiën
(Amsterdam, 1995), B.Theunissen en R.Visser De wetten van
het leven (Baarn, 1996), J.Lever, Geïntegreerde biologie
(Utrecht, 1973), H.C.D. de Wit, Wat is leven; een
cultuurgeschiedenis van de biologie (Amsterdam, 1993) of
W.M.Kruseman, Het mysterie van het leven (meer titels worden
genoemd in de literatuurlijst van de syllabus).
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
68
Biologie en maatschappij DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.BIMA
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
De cursus Biologie & Maatschappij gaat over onderwerpen
waarbij biologische kennis relevant is voor maatschappelijke
kwesties, variërend van vervuiling van de zee tot pre-embryoonderzoek. Doelstelling van de cursus is:
 Dat studenten leren efficiënt relevante informatie te
verzamelen over een opgegeven en over een zelfgekozen
onderwerp, en deze informatie resp. mondeling (referaat) en
schriftelijk (kleine scriptie) kunnen presenteren .
Inhoud (korte-)
Werkwijze
De eerste les krijgt de student onderwerp en tijdstip van zijn
referaat te horen, plus een lijst met suggesties voor
scriptieonderwerpen. Direct na de eerste les moet begonnen
worden met het zoeken naar een onderwerp voor de scriptie en
literatuur daarover. Op de derde les moet een scriptieopzet (=
afbakening van het onderwerp, voorzien van een voorlopig
literatuurlijstje) worden ingeleverd. Wanneer de scriptie is
ingeleverd moet de student zelf zorgen voor het maken van een
afspraak voor de nabespreking (in de toetsweek of later).
Verplichtingen
Er zijn drie verplichte onderdelen: 1) alle referaten van de
medestudenten bijwonen, 2) zelf een referaat houden van 15
minuten, en 3) een scriptie schrijven van 20 A4 volgens de
opegegeven richtlijnen (zie de Almanak Biologie in de index
onder ScriptieSchrijven)
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kijk voor aanwijzingen over het verzamelen van gegevens, het
schrijven van scripties en het houden van een referaat in de
Almanak. In de mediatheek bevinden zich boeken met
uitvoerigere handleidingen voor het schrijven van een scriptie.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
69
vakdidaktiek 3 VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.VD3
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Het referentiekader van de student wordt in deze cursus vergroot
door hem te stimuleren tot een zelfonderzoek naar zijn
gedachten, gevoelens over zijn rol/taak als docent.
De student krijgt als studerende en onderzoekende mens nieuwe
referentiepunten aangeboden.
Verder staat een orientatie op de leerling en het onderwijs in het
VMBO in deze cursus centraal.
De volgende opdrachten, werkvormen en leerwerktaken worden
aangeboden:
 Verdieping in de vormgevers en organisatieschema’s van
Marzano’s "dimensies van leren".
 Onderzoek naar verschillende werkvormen die creatief
denken en verwondering stimuleren
 De student tot variatie in werkvormen in zijn onderwijs
stimuleren.
 De student creatieve ontwerpvaardigheden leren.
 De student leren VMBO-leerlingen te helpen met
zelfstandig(er) leren.
 De student laten kennis maken met nieuwe benaderingen
van het VMBO-onderwijs.
 De student zich laten oriënteren op de nieuwe VMBOeindexamenprogramma’s.
 De student een van de nieuwste VMBO-methoden volgens
een SLO- en CITO- methode laten analyseren.
 Stimuleren van samenwerking binnen de vakken op het
VMBO
 Studenten leren samenwerken in multidisciplinaire teams.
 tudenten laten oriënteren op een product (bv. VMBOleerlingen een vakoverstijgend examenwerkstuk leren
 maken ) dat samenwerking tussen de vaksecties op het
VMBO noodzaakt/stimuleert.
 Construeren, uitvoeren en evalueren van een lessenserie in
de derde jaarsstage.
Inhoud (korte-)
Inhoud: Het zelfonderzoek van de student staat centraal. De
student krijgt een aantal trainingen in creatief ontwerpen.
Vervolgens wordt de student in het tweede deel van de Lp zelf
ontwerper. Hij oriënteert zich tevens op de VMBO-examens en onderwijsmethoden ten einde te kijken naar “kansen voor
ontwerpen” in het VMBO.
Werkwijze
Wij werken in groepen, individueel en in tweetallen. In de stage
wordt hetgeen is ontwikkeld uitgetest.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
70
Verplichtingen
Afsluiting: Presentatie van het product en de testfase in het SP3.
analyse onderwijsmethode vmbo
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Syllabus
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
71
Celbiologie 1 DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.CEL1
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Celbiologie 1 is inzicht verwerven in
structuur en functioneren van de fundamentele levenseenheid,
de cel.
Verder:
 Leren studeren uit het handboek.
 Leren uitvoeren van eenvoudige proeven.
 Leren maken van eenvoudig practicumverslag.
 Leren interpreteren en tekenen van microscopische
preparaten en van EM-foto's.
Inhoud (korte-)
Korte inhoud:
 Chemie van macromoleculen,
 Bouw en functie van celorganellen,
 Bouw en functie van celmembranen en (basale)
celmetabolisme.
Werkwijze
Hoorcolleges plus practica (eenvoudige proefjes, microscopie,
EM-foto´s lezen)
Verplichtingen
Volledige aanwezigheid bij het practicum en het afleggen van
een schriftelijke toets over Campbell, hoofdstukken 5, 6, 7 en 8,
plus practicumhandleiding. Daarnaast het inleveren van een
practicumverslag (per student).
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell, syllabus
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
72
Ethologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.ETHO
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Ethologie:
 Je kunt aangeven hoe dieren zich met hun gedrag kunnen
aanpassen aan veranderende omstandigheden;
 Je bent in staat om een eenvoudig ethologisch onderzoek op
te zetten, uit te voeren en te verslaan (mondeling en
schriftelijk);
 Je raakt bekend met de belangrijkste standpunten inzake het
welzijn van (landbouw) huisdieren, proefdieren en
dierentuindieren;
 Je krijgt inzicht in de mogelijkheden die de dierentuin Artis
biedt voor het biologieonderwijs op de Middelbare
 School en de Hogeschool).
Inhoud (korte-)
De aan het dier zichtbare gedragingen komen aan de orde.
Hieronder vallen in feite alle bewegingen van een dier of een
mens.
 Je leert gedrag te beschrijven aan de hand van een aantal
practicum-experimenten.
 Verder komen vragen aan de orde als: Hoe ontstaat gedrag,
wat is de functie ervan en hoe heeft het in de loop van de
evolutie gefunctioneerd.
 Speciale aandacht wordt gegeven aan ethologisch
onderzoek naar leergedrag van knaagdieren.
 Na het uitvoeren van enkele gedragsonderzoeken, wordt het
werkterrein verplaatst naar de dierentuin. Daar verricht je een
ethologisch onderzoek aan de hand van een zelf
geformuleerde vraagstelling, hypothese en natuurlijk een
haalbaar werkplan.
In de cursus wordt extra aandacht besteed aan het zorgvuldig
verrichten van een (gedrags-)onderzoek en het presenteren van
dit onderzoek aan de groep mede-studenten. De presentatie zal
in Artis, voor de kooi met je onderzoeksdier plaats vinden.
Werkwijze
In deze cursus wordt veel aandacht besteed aan
onderzoeksvaardigheden. Tevens wordt er verwacht dat je in
tweetallen een onderzoek uitvoert, samen een presentatie
verzorgt.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
73
Verplichtingen
100% aanwezigheid. Voor het onderzoek in Artis wordt een
logboek bijgehouden, waarin onder andere de tijd die besteed
wordt in Artis zelf wordt opgeschreven. De module wordt met
een voldoende afgesloten nadat aan de volgende voorwaarden is
voldaan:
voldoende voor de presentatie; * theorietoets;
voldoende aanwezigheid. De achtergrondinformatie en de “handout” van de presentatie wordt opgenomen in het portfolio.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell Biology 6e druk hoofdstuk 51;
Syllabus/practicumhandleiding.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
74
Evolutie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.EVO
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Evolutie:
 Kennis en inzicht opdoen over het moderne soortbegrip, de
verschillende mechanismen van evolutie en de
 Bewijzen daarvoor, alsmede van de
ontwikkelingsgeschiedenis van het leven op aarde, zoals
gedocumenteerd
 Door fossielen en gedateerd met ouderdoms-bepalingen.
 Het kritisch lezen en recenseren van een boek over evolutie.
Inhoud (korte-)









Historische groei van de evolutiegedachte.
Bewijzen voor evolutie.
Populatie genetica en natuurlijke selectie.
Het soortbegrip en kruisingsbarrieres.
Natuurlijke selectie en neutrale mutaties, Hardy-Weinberg
en genetic drift.
Ouderdomsbepalingen, overzicht van de geologische
geschiedenis.
Fossilisatie, gidsfossielen.
Denkwijze van creationisten en evolutionisten.
Fylogenie, taxonomie (cladistiek).
Werkwijze
De cursus bestaat uit hoorcolleges over de genoemde
hoofdstukken uit Campbell, aangevuld met een demonstratie van
fossielen, plus videomateriaal.
Verplichtingen
De cursus wordt afgesloten met een schriftelijke toets
(meerkeuze of waar/onwaar-vragen) over de hoofdstukken 22
t/m 25 van Biology 5de editie van Campbell, Reece & Mitchell.
Daarnaast moet een boek gelezen worden, te kiezen uit het
drietal: De snavel van de vink (J.Weiner), Aan de waterkant
(C.Zimmer) en De evolutie betrapt (diverse auteurs). Over de
inhoud van het boek dient een kort opstel (2 A4) ingeleverd te
worden.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell, videomateriaal (speciaal de series van Attenborough
Life on earth en Fossils) plus de hierboven genoemde boeken.
Zeer aanbevolen worden verder: "Kaas en de evolutietheorie"
van Bas Haring (uitgeverij Fontein, Baarn 2001) en Carl Zimmer:
"Evolution, the triumph of an idea", New York, 2001.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
75
Vergelijkende dierfysiologie
Studiejaar 3 VT
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS:3 / Volg+-code: NB03.VDIEF
Doelstelling van de cursus Vergelijkende Dierfysiologie is kennis
te verwerven over een aantal varianten van de eerder behandelde
fysiologische systemen van de mens, n.l. zoals ze voorkomen bij
andere dieren, zowel gewervelde als ongewervelde. Het gaat om
inzicht in de onderliggende mechanismen en de samenhang met
omgevingsfactoren, alsook de rol van schaalprincipes.
Inhoud (korte-)
Korte inhoud: verschillen tussen grote en kleine dieren,
aanpassingen aan extreme omstandigheden (hitte, vrieskoude,
uitdroging, diepzee), bijzondere zintuigen (elektrische en
magnetische, echolokatie), bioluminescentie, biologische
bewapening, bewegingsvarianten (vliegen, zwemmen, kruipen, in- en
uitwendig of geen skelet), osmo- en thermoregulatie, varianten in de
spijsvertering.
Werkwijze
De cursus bestaat uit een zelfstudiepakket op cd-rom
Verplichtingen
Na afloop van de cursus is er een schriftelijke toets over de inhoud
van de syllabus. Deze syllabus is beschikbaar in de vorm van een
CD-rom. De toets is in de vorm van meerkeuze- of
waar/onwaarvragen, waarvan minimal 65% goed beantwoord
moeten worden.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal

De CDrom met syllabus Vergelijkende Dierfysiologie, waarvan
de inhoud is te lezen met behulp van een webbrowser (Netscape
of MS Explorer, 4.0 of later).

Ter ondersteuning kunnen de desbetreffende hoofdstukken uit
Campbells Biology geraadpleegd worden (met name
hoofdstukken 40, 41, 42, 44 en 49).

Als ondersteunend leerboek wordt aanbevolen: K.SchmidtNielsen: Animal Physiology, adaptation & environment. Vijfde
druk, Londen, 1997. Zie verder de boeken en artiekelen
genoemd onder "bronnen" op de CDrom.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
76
Microbiologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.MICRO
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Microbiologie is:
 Kennis en inzicht verwerven in de bouw en stofwisseling van
bacteriën.
 Kennis nemen en beoefenen van fermentaties met behulp
van bacteriën.
 Kennis nemen van de theorie over de bouw en stofwisseling
van bacteriën.
 Bestuderen en beoefenen tijdens het practicum van
methodieken waarbij bacteriën worden ingezet bij
 Voedselconservering.
 Evenzo het bestuderen van de theorie over de wijze waarop
bacteriën gehinderd kunnen worden in hun
 Levensfuncties.
Inhoud (korte-)



Werkwijze
1 uur theorie en 2 uur microscopisch en uitvoerend practicum
Verplichtingen
Volledige aanwezigheid bij het practicum
Schriftelijke toets.
Practicumverslag.
De groei van bacteriekolonies;
Voedselinfecties,
Kruisbesmetting etc
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Syllabus en practicumhandleiding. Campbell H.27
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
77
Biotechnologie (DNA-technologie) DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.BIOT
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



Inhoud (korte-)












Verwerven van inzicht in gen expertise bij eukaryoten,
ontstaan van kanker.
Principes van de recombinant-DNA technologie.
Kennis van het moderne onderzoek naar het menselijk
genoom; medische en forensische toepassingen.
Bacteriegenetica,
Virussen,
Hiv en aids,
Plasmiden,
Kloneren van genen,
Automatisch basevolgorde bepalen,
Transgene organisme,
Productie van geneesmiddelen door gemanipuleerde
organisme, genoomproject,
Polymerase kettingreactie,
Prenataal genetisch onderzoek,
Dna-vingerafdrukken.
Grondslagen van de moleculair-biologische aspecten van de
embryonale ontwikkeling
Werkwijze
Hoorcolleges.
Practica.
Verplichtingen
Schriftelijk over Campbell hoofdstukken 18, 20 , 21
Verslag practicum werk.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell.
Syllabus/fotocopien.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
78
Vakkeuze
ECTS:1 /Volg+-code:
Instapeisen
Voltooide propedeuse
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van deze nieuwe cursus;
 Kennisverrijking op diverse vakgebieden.
 Je raakt bekend met biologische thema’s uit de wetenschap
en het bedrijfsleven.
 Je wordt je meer bewust van de plek die de biologie en het
biologieonderwijs inneemt in de samenleving.
 Excursies en gastcolleges zijn een aanvulling op de
cursussen, colleges en practica van de opleiding.
Inhoud (korte-)


Gastcolleges worden verzorgd door gastdocenten uit diverse
vakgebieden als biotechnologie en microbiologie.
Excursies en rondleidingen in bedrijven en musea.
Werkwijze
Verplichtingen
100% aanwezigheidsplicht aan de hand van intekenlijsten.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Zelfstudie op het gebied van de desbetreffende onderwerpen.
Drempel voor
N.v.t.
Eventuele reiskosten en entreeheffingen.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
79
Natuurwetenschappen
ECTS: 5/ Volg+- code
Instapeisen
Doelstellingen
Competenties
Geen
De cursus richt zich op kennis en vaardigheden van de
(toekomstige) docent met betrekking tot wetenschap als
mensenwerk en wetenschap als onderdeel van de samenleving.
De docent kan
 Een ontdekking, uitvinding, theorie enz. Plaatsen in de
periode waarin deze is gedaan of ontwikkeld en een relatie
met historische – en maatschappelijke ontwikkelingen
aangeven.
 Over bovengenoemde ontwikkeling, uitvinding, theorie en
relatie een artikel, presentatie verzorgen en een bronnenlijst
maken.
 Een maatschappelijke kwestie via argumenten in een
discussie aan de orde stellen.
De docent beheerst onderwerpen uit andere dan het eigen
(natuurwetenschappelijke) vakgebied te noemen “science for
public understanding” op het niveau van “algemene
natuurwetenschappelijke geletterdheid”.
Inhoud (korte-)
De cursus richt zich op drie onderdelen
 Wetenschap en samenleving: studenten kiezen een
onderwerp of ontwikkeling in de wetenschap (mijlpaal) in een
bepaalde periode en leggen een relatie met de maatschappij
(historische beschrijving, mens en samenleving). Deze
casus mondt uit in vier produkten: artikel, poster, presentatie
(powerpoint), bronnenbeschrijving.
 De kwestie: studenten kiezen een maatschappelijk relevante
kwestie uit de media. Zij bereiden rond deze kwestie een
discussie voor; deze discussie wordt in plenaire sessie
uitgevoerd.
 Natuurwetenschappelijke kennis: studenten bestuderen
onderwerpen uit andere natuurwetenschappelijke
vakgebieden
Werkwijze
Verplichtingen
Plenaire bijeenkomsten
 Voordrachten over onderwerpen m.b.t. Ontwikkelingen in de
wetenschap
 Informatie m.b.t. Onderwerpen van belang voor werk in de
werkgroep: bronnenonderzoek, artikel, presentatie enz.
 Discussies en presentaties door studentenwerkgroepen



Studentenwerkgroep
Casus: studenten werken met elkaar aan hun casus
De kwestie: voorbereiden discussie en/of presentatie
Science: voorbereiden op tentamen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
80
Aanwezigheid bij de plenaire bijeenkomsten.
Actieve deelname in studentenwerkgroep:
 Voorbereiden en uitvoeren discussie rond een kwestie
 Werken aan de casus in studentengroep en afronden.
Tentamen over leerstof science
Beoordelingsvorm/ Het eindproduct van de casus wordt beoordeeld met een cijfer.
-criteria
Het tentamen voor de toets wordt beoordeeld met een cijfer.
Beide onderdelen moeten voldoende worden afgerond.
Literatuur/
studiemateriaal
Studenten ontvangen basismateriaal: digitaal en lijst bronnen
(mediatheek).
Tijdens plenaire bijeenkomsten wordt extra materiaal verstrekt.
Kosten
(bijkomend)
Drempel voor
Geen
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
81
Kijk op wetenschap DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.KOW
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties


Kennis te verwerven van belangrijke concepten in de andere
natuurwetenschappen (astronomie, natuurkunde, chemie en
geologie),
De samenhang hiertussen en de relatie met de biologie.
Inhoud (korte-)









De ’Big Bang’,
De oorsprong der elementen,
De levensloop van sterren,
De bouw van onze melkweg en ons zonnenstelsel,
De structuur van de aarde,
Plaattectoniek,
De ‘Quantum Wereld’,
De relativiteitstheorie,
De 4 ‘oerkrachten’.
Werkwijze
Hoorcolleges, aangevuld met powerpointpresentaties en
videomateriaal
Verplichtingen
De schriftelijke toets aan het eind van de cursus gaat over de
hoofdstukken 8, 12, 13, 14, 15, 16 en 17 van het hieronder
genoemde leerboek. Ter ondersteuning moet de student een
boek lezen gekozen uit onderstaande literatuurlijst en daarover
een recensie schrijven ter grootte van 2 A4 (leest men liever een
niet genoemd boek, dan eerst aan de docent tonen. Een
uitvoeriger lijst, met ook Engelse titels, is bij de docent te
verkrijgen).
Beoordelingsvorm/
-criteria
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
82
Literatuur/
studiemateriaal
Het leerboek is J.Trefil & R.Hazen: The sciences; an integrated
approach. New York, 1998 (2de editie, verkrijgbaar bij Atheneum
Boekhandel op D0). De niet verplichte hoofdstukken kan men
naar behoefte bestuderen om eventuele kennislacunes in te
vullen. Aan het eind van ieder hoofdstuk staan opgaven in het
boek (review questions, de discussion questions en de
problems). Het is zeer aan te bevelen om als voorbereiding op de
toets deze opgaven te maken. Ze maken snel duidelijk of men de
stof beheerst, en de schriftelijke toets zal dezelfde
moeilijkheidsgraad hebben als deze opgaven.
Literatuur:
R.van Helden: Mensen zoals wij; hun speurtocht naar het begin
van het heelal. Leuven, 1990 G.Gamov: Meneer Tompkins en
het kloppend heelal. Amsterdam, 1991 I.Asimov: Zwarte gaten;
het einde van het heelal? Utrecht, 1982 J.Gribbin: Op zoek naar
Schrödingers kat. Amsterdam, 1985 G.Schilling: Kosmische
curiosa. Bloemendaal, 1992 R.P.Feynman: QED; de zonderlinge
theorie van licht en materie. Bloemendaal, 1988 H.Reeves: De
evolutie van het heelal. Amsterdam,1986 H.R.Pagels: De
kosmische code. Amsterdam, 1985 H.R.Pagels: Perfecte
symmetrie. Amsterdam,1987 G.Zukav: De dansende Woe-Li
meesters. Amsterdam,1981 J.D.Barrow: De oorsprong van het
heelal. Amsterdam, 1994 Paul Davis: De laatste drie minuten.
Amsterdam, 1994 Alan Lightman: Oerlicht. Amsterdam, 1992
Stephen Hawking: Het heelal. Amsterdam, 1988
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
83
LP Voeding DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.LPVOE
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties


Het verkrijgen van kennis en inzicht in biologische aspecten
van voeding (voedselverwerving, voedselopname en
voedselverwerking) bij mens en dier.
Deze kennis toepassen in een practische situatie. Zelfstandig
onderzoek leren opzetten en uitvoeren.
Inhoud (korte-)
De student werkt in deze LP aan twee deelopdrachten:
 Een vergelijkend voedingsonderzoek tussen mens en dier
(groepsopdracht);
 Een onderzoek naar de eigen voeding en het eigen
voedingsgedrag (individuele opdracht.)
Werkwijze
Enkele inleidende en afsluitende plenaire bijeenkomsten
(1 uur/week)
Projectmatig werken: vnl. In kleine groepen systematisch en
zelfstandig werken aan de opdrachten (2 Dagdelen/week)
Verplichtingen
Aanwezigheid bij alle plenaire en groepsbijeenkomsten.
Nakomen van gemaakte afspraken afsluiting: individueel: onderzoeksverslag ‘eigen voeding’ - procesverslag
Groep: - startdocument (projectplan) - verzorgen van een
presentatie/tentoonstelling - onderzoeksverslag
Vergelijkend voedingsonderzoek - bereiden van een afsluitende
maaltijd
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Handleiding Leerpraktijk Voeding
Handleiding projectmatig werken in leerpraktijken
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
84
Fysiologie voeding DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.FYSVO
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



Kennis van en inzicht in de belangrijkste fysiologische
mechanismen.
Kunnen herkennen van de macroscopische organen en van
de microscopische preparaten van de diverse
weefseltypen.
Kunnen uitvoeren van eenvoudige proeven.
Inhoud (korte-)






Voedsel en voedselvertering,
Ademhaling,
Bloedsomloop,
Lymfevatenstelsel,
Homeostase,
voornaamste weefseltypen
Werkwijze
Hoorcolleges, practica (microscopie, proeven ademhaling,
snijpracticum rat), videomateriaal, gebruik van modellen.
Verplichtingen
Bijwonen van alle practica. Aan het eind van de cursus volgt een
schriftelijke toets over de theorie in de syllabus, plus de
hoofdstukken 40, 41 en 42 uit Biology, 6de editie. Daarnaast
moet binnen twee weken na afloop van de cursus een verslag
worden ingeleverd van de uitgevoerde practica. Hoewel tijdens
het practicum meestal in tweetallen gewerkt wordt, schrijft ieder
zijn eigen verslag.

Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Syllabus plus Campbell en Moderne Dierkunde. Bekijk ook de
Fysiologie CDroms in de mediatheek.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
85
Planten fysiologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.PLFYS
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Inzicht verwerven in, of het verruimen van kennis van, over het
functioneren van de plant door het bestuderen van vooral de
anatomie en de fysiologie van hogere planten.
Inhoud (korte-)
Inhoud:
 Cellen en weefsels;
 Groei en ontwikkeling;
 Transport in planten; energiehuishouding;
 Anatomie van hogere planten (d.m.v. Preparaten; tekenen;
deels zelf maken etc.);
 Uitvoeren van een eigen experiment (open of gesloten,
individueel of in groepsverband).
Werkwijze
Hoorcolleges en practica.
Verplichtingen
Aanwezigheid op practica is verplicht
Uitgevoerd hebben van alle practica en andere opdrachten.
Theorietoets.
Practicumtoets.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell Biology 5e druk hoofdstuk 35, 36, 37,39
Practicumstencils.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
86
LP Gezondheid DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.LPGEZ
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
De student in staat is tot:
 Het algemene begrippenkader van een
gezondheidsonderzoek gebruiken;
 Met behulp van de indeling van lalonde het verband
aangeven tussen test, de lichamelijke conditie en de
Gezondheidszorg;
 Zich aan de hand van zelfstudie verdiepen in (de door de
docent) geselecteerde gezondheidstesten;
 Ipcoach junior gebruiken in een gesloten
gezondheidsonderzoek, bij zowel medestudenten, als v.o.
Leerlingen;
 Een gezondheidstest bij medestudenten en v.o. Leerlingen
afnemen, alsmede het principe van de test op een
passende wijze uitleggen;
 Een enquête gezond gedrag afnemen en de gegevens
verwerken;
 Een eenvoudig onderzoeksrapport schrijven en presenteren;
 Medestudenten trainen in het omgaan met een
meettechniek. De student vergroot zijn kennis en inzicht
m.b.t. De bouw en werking van: de spieren, de zenuwen, het
hart, de longen, het bloed, het oog, het oor en het gebit (zie
ook differentiatie).
Inhoud (korte-)
Gezondheidstesten op het gebied van:
 Prestatievermogen (spierkracht, lenigheid, snelheid, aëroob
uithoudingsvermogen);
 Lichaamsbouw en lichaamssamenstelling (lichaamslengte,
lichaamsgewicht, % vetmassa, vetverdeling, vetvrije
 Massa, spiermassa, analyse lichaamsbouw;
 Orgaanfuncties (hart en vaten, longen, nieren, zintuigen,
reflexen en zenuwen);
 Gedrags/leefstijlfactoren (voeding, mond/gebit, enquête
‘gezond leven’. Bouw en werking van: de spieren, de
 Zenuwen, het hart, de longen, het bloed, het oog, het oor en
het gebit. (zie ook differentiatie).
Werkwijze
Bestuderen van literatuur op het gebied van gezondheidskunde.
Uitvoeren van testen om de gezondheid van een individu of een
groep in kaart te brengen.
Verwerken van de testresultaten tot een onderzoeksverslag,
inclusief het presenteren van het onderzoeksverslag.
Trainen van medestudenten in de test waarin je jezelf verdiept
hebt. Uitvoeren van een gezondheidsonderzoek op en v.o.
school met leerlingen, en het bespreken van de resultaten met
leerlingen.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
87
Verplichtingen
Afsluiten met:
 Onderzoeksrapport (groepsproduct)
 Draaiboek + uitvoering training medestudenten
(groepsproduct)
 “Schoolverslag” onderzoek onder v.o.-leerlingen
(groepsproduct)
 Overall toets (individueel)
 Procesverslag (individueel)
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Verplicht:
Studiehandleiding + bijlagen LP gezondheid.
F. Verstappen, Bewegen en gezondheid.
Overige literatuur wordt nader bekend gemaakt. Aanbevolen:
Studenten Biologie: Campbell, Biology, 5e edition, ISBN 0 853
1940 9. Studenten verzorging: Gregoire, Inleiding in de Anatomie
van de Mens, 2e druk, 1997, ISBN 90 238 3619 7. of : Kirchmann
L., Anatomie en fysiologie van de mens, 13e druk 1995, ISBN
905 18 9468 6
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
88
Fysiologie gezondheid DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.FYSGZ
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties




Kennis van en inzicht in de belangrijkste fysiologische
mechanismen.
Kunnen toepassen van fysiologische kennis bij het begrijpen
van ziektebeelden.
Kunnen interpreteren van microscopische preparaten van
weefsels, het kunnen uitvoeren van eenvoudige
Chemische bepalingen en het schrijven van een verslag
daarvan.
Inhoud (korte-)
Korte inhoud: immunologisch apparaat, interne milieu (thermoen osmoregulatie plus excretie) en hormonen.
Werkwijze
Hoorcolleges, practicum (microscopie nier en diverse bepalingen
van stoffen in de urine) en video-illustratie
Verplichtingen
Aan het eind van de cursus volgt eenschriftelijke toets over de
hoofdstukken 43, 44 en 45 uit Biology, 6de editie.
Daarnaast moet binnen twee weken na afloop van de cursus een
verslag worden ingeleverd van het uitgevoerde practicum.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Aan het eind van de cursus volgt eenschriftelijke toets over de
hoofdstukken 43, 44 en 45 uit Biology, 6de editie. Daarnaast
moet binnen twee weken na afloop van de cursus een verslag
worden ingeleverd van het uitgevoerde practicum.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
89
Celbiologie 2 DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.CEL2
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Inzicht verwerven in structuur en functioneren van de
fundamentele levenseenheid, de cel.
Inhoud (korte-)



Werkwijze
Hoorcolleges plus practica (eenvoudige proefjes, microscopie,
EM-foto´s lezen)
Verplichtingen
Volledige aanwezigheid bij het practicum en het afleggen van
een schriftelijke toets over Campbell, hoofdstukken 9,10 en 12,
plus practicumhandleiding. Daarnaast het inleveren van een
practicumverslag (per student).
Chemie van macromoleculen,
Bouw en functie van celorganellen,
Bouw en functie van celmembranen en (basale)
celmetabolisme.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell, syllabus
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
90
Veldeducatie DT/VT
ECTS:6 /Volg+-code:NB03.VELDED
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties




Inhoud (korte-)






Inzicht krijgen in de leerwensen van leerlingen voortgezet
onderwijs ten aanzien van natuur- en
Milieueducatie;
Inzicht krijgen in de organisatie en de werkzaamheden op
een veldstudiecentrum;
Ontwerpen van veld-educatie lessen, deze uittesten en
evalueren.
Deze cursus is erop gericht je bewust te maken van de vele
aspecten die van belang zijn bij het geven van
veldstudielessen in het voortgezet onderwijs.
Kennis vergaren over leerlingen in het voortgezet onderwijs
en over de mogelijkheden die het veld biedt is daarbij van
groot belang.
De vele aspecten van de organisatie van de voorbereiding,
de uitvoering en de evaluatie van veldwerk komen aan de
orden.
Door het verblijf op een veldstudiecentrum, het afleggen van
bezoeken en/of het uitnodigen van sprekers wordt
kennisgemaakt met de wijze waarop een aantal organisaties
veldwerk realiseert.
In groepjes van 2 studenten wordt vanuit het centrum
veldeducatief lesmateriaal gemaakt, hierbij wordt gebruik
gemaakt van de tijdens de cursus verworven kennis. Het
materiaal wordt uitgevoerd door medestudenten en direct
geëvalueerd en bijgesteld.
Tenslotte wordt door de groepjes een contract gesloten met
een school in de stad (bv. de eigen sp-school) voor het
maken van een uitgewerkte veldles voor een bepaald type
klas, aansluitend op de lesmethode van de school.
Werkwijze
Werkcolleges, gesprekken, het maken van twee veldwerklessen
voor leerlingen basisvorming en een docentenhandleiding, die
moeten voldoen aan een aantal eisen van lay-out.
Verplichtingen
Gezien de inhoud zullen de cursus uren variabel worden
ingevuld. Wekelijkse aanwezigheid bij elke activiteit is belangrijk.
Tijdens de cursus wordt een schriftelijke diagnostische toets
afgenomen. Het gehalte aan zelfwerkzaamheid en uitvoering zal
naar het eind van de cursus sterk toenemen. De cursus beslaat 1
semester, waarin halverwege de periode voor de voltijd
studenten een veldeducatie werkweek wordt georganiseerd,
waaraan zij moeten deelnemen (voor deeltijders facultatief en/of
vervangend voor Veldpracticum 2).
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
91
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Reader met handleiding en teksten. Niet verplicht, maar wel
handig is het boekje “Veldwerk in de basisvorming” isbn 90 03
40201 9.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
92
Terschelling excursie VT
ECTS:2 /Volg+-code:NB03.TERS
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



Veldeducatie;
Excursies strand,
Duinen en zee
Inhoud (korte-)


De ecologie van het waddeneiland staat centraal.
Tijdens de cursus wordt met name aandacht besteed aan het
opbouwen van een actuele veldkennis (planten en dieren).
Gedurende 3 van de 4 dagen doet de student veldwerk in
diverse onderdelen.
Vogelen, het maken van vegetatieopnamen, het
determineren van planten en diertjes… onderzoek doen op
het wad.
Een dag staat in het teken van het Natuurgebied
“De Boschplaat".
Er zal een bezoek worden gebracht aan de meeuwenkolonie
o.l.v. medewerkers van staatsbosbeheer. Daarna vindt een
flinke wandeling plaats over de Boschplaat, waarbij
natuurlijke duinvorming goed te zien is.




Werkwijze
Projectgroepjes, groepsexcursies, onderzoeksgroepjes. Zie voor
uitvoerige informatie over deze excursie onder Terschelling.
Verplichtingen
100% aanwezigheid en deelname verplicht
Afsluitende veldkennistoets op Terschelling
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Syllabus
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
93
Fysiologie hersenen DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.FYSHE
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties


Kennis van en inzicht in de belangrijkste fysiologische
mechanismen.
Kunnen herkennen (macroscopisch) van diverse
hersentypen en hun onderdelen, van zintuigorganen en van
de microscopische preparaten van de diverse weefsels.
Leren maken van verslagen van proeven.
Inhoud (korte-)





Hersenen van vertebraten,
zenuwcellen en hun werking,
zintuigen,
spiertypen en bouw van het skelet;
ook microscopisch.
Werkwijze
Hoorcolleges, practica (microscopie hersenen, proeven
zintuigen), videomateriaal, gebruik van modellen.
Verplichtingen
Bijwonen en deelnemen aan alle practica en video. Aan het eind
van de cursus volgt een toets over de theorie in de syllabus, plus
de hoofdstukken 48 en 49 uit Biology, 6de editie. Daarnaast moet
binnen twee weken na afloop van de cursus een verslag worden
ingeleverd van de uitgevoerde practica.

Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Syllabus plus Campbell. Gebruik voor de Nederlandse termen
het boek Moderne Dierkunde van Bossier e.a. Bekijk ook de
Fysiologie C-Droms in de mediatheek, waarop allerlei animaties,
o.a. van zenuwgeleiding, ontstaan van de actiepotentiaal en de
glijdende filamenten bij de spiercontractie.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
94
Ecologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.ECO
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties


Het verkrijgen van kennis en inzicht in de verschillende
ecosystemen op aarde en hun relevantie met klimaat en
bodem.
Studie van de relaties tussen organismen en de verbanden
tussen het organismen en hun milieu zijn onderwerp van de
lessen.
Inhoud (korte-)
Inhoud:
 Ontstaan klimaat;
 Gelaagdheid;
 Zones en gradiënten;
 Populaties;
 Inter- en intraspecifieke relaties.
Werkwijze
Colleges en practica vormen een onderdeel van de cursus, maar
een flink deel betreft zelfstandig onderzoek omtrent het
natuurgebiedje. Voor deeltijders worden tijdens een
weekendexcursie bepaalde aspecten van de cursus in de praktijk
verder uitgewerkt. Voor de voltijders gebeurt dit tijdens hun
excursies op Terschelling en in Zuid-Limburg.
Verplichtingen
Verplichte deelname aan practica. Maken en inleveren van een
practicumverslag. Maken van een schriftelijke toets over
Campbell hoofdstuk 52, 53 en 54 en het practicum. De studenten
bestuderen een natuurterrein naar eigen keuze, zoeken uit hoe
het beheer aldaar wordt uitgevoerd en wat de toekomst van het
gebied is en hoe het past binnen de EHS. Van de vegetatie in het
gebied maken zij opnamen dat in een verslag wordt verwerkt.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
De teksten uit de practicum handleiding
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
95
Fysiologie voortplanting DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.VOFYS
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties


Kennis en inzicht in voortplantingsprocessen bij planten en
dieren, alsmede van de basisprincipes van de embryonale
ontwikkeling.
Herkennen van microscopische beelden van vroege stadia
van kikker- en vogelembryo´s, en van diverse stadia in de
ontwikkeling van het vruchtbeginsel bij planten.
Inhoud (korte-)







Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting,
Afwisseling van sporofyt en gametofyt,
Gonaden en de vorming van gameten.
Het bevruchtingsproces.
Principes van groei, morfogenese en differentiatie.
Totipotentie, pluripotentie en inductie.
Voortplanting bij de mens.
Werkwijze
Hoorcolleges en practica
Verplichtingen
Het deelnemen aan alle practica
Het maken van de microscopische tekeningen
Het maken van een schriftelijke toets over de hoofdstukken 38,
46 en 47 van Campbell
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell
Een syllabus
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
96
Plantensystematiek DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.PLSYS
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



Inhoud (korte-)


Kennis nemen van ontwikkeling en diversiteit van schimmels,
mossen,
Varens
Zaadplanten
De bouw van bovengenoemde groepen vormt de basale
inhoud van deze module, met name bouw en functioneren
van de voortplantingsorganen.
Morfologische kennis is op zichzelf niet zeer waardevol en
wordt dus uitgewerkt in de richting van evolutie van deze
groepen en, mogelijk het belangrijkst, ecologische
plaats/functie van deze groepen.
Werkwijze
Hoor- en werkcollege over de leerstof. Zo veel mogelijk van het
behandelde zelf zien/ervaren in het practicum.
Verplichtingen
Voor het practicum is 100% deelname verplicht. Schriftelijk
tentamen over de leerstof 1 studiepunt. Practicumtoets 1
studiepunt.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell, Biology, 6e editie: hoofdstukken 29 + 30 aanvullende
(practicum) handleiding.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
97
Zuidlimburg excursie VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.ZLIMB
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties






Inhoud (korte-)




Het verrichten van veldbiologisch onderzoek en interpretatie
van verzamelde veldgegevens;
Het verkrijgen van veldkennis van plantengemeenschappen,
ecotopen in het gebied,
voorkomende planten,
vogels,
reptiel- en amfibiesoorten,
vleermuizen en kleine zoogdieren.
determineren en herkennen van soorten en
gemeenschappen:
vogels in hun territorium op grond van zang en uiterlijk;
kennismaken met systematische aspecten van het
plantenrijk;
bestuderen van de invloed van omgevingsfactoren;
vergelijking van verschillende ecosystemen.
Werkwijze
Verplichte excursie van 1 week naar Zuid-Limburg.
Voorbereidende hoorcolleges en practica.
Diverse dagexcursies.
Verplichtingen
Deelname, verslag en praktische toets.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Stencils , cdrom waarnemen en herkennen
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
98
Diersystematiek 2 DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:: NB03.DIER2
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



In de cursus Diersystematiek 2 staan de gewervelde dieren
centraal.
Kennen van de voornaamste groepen, hun indeling,
kenmerken en levenswijzen
Leren kennen van de lichaamsbouw van een
vertegenwoordiger van elke groep door een snijpracticum
Inhoud (korte-)
Van vissen tot zoogdieren
Werkwijze
Hoorcolleges, (snij)practica en opdrachten.
Voor de practica geldt een 100% aanwezigheidsplicht
Verplichtingen
Het afleggen van een schriftelijke toets over H.34 van Campbell,
plus de opgegeven delen van de syllabus + practicumverslag
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Campbell, syllabus
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
99
Vaklijn 2 DT
ECTS: /Volg+-code:NB03.VAKLIJN
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
De opleiding heeft als grondslag voor de opbouw van voldoende
biologische vakkennis gekozen voor het leerboek Biologyvan
Campbell & Reece.
Inhoud (korte-)
Werkwijze
Verplichtingen
Voor de eerstejaars voltijd en deeltijd studenten is er ter
voorbereiding een Vaklijn 1, bestaande uit toetsen over de
inhoud van de 2 delen van de biologiemethode (voor VWO)
Pasteur van uitgeverij Thieme (1999). Het slagen voor deze
toets is onderdeel van de propedeuse (3 sp voor
Voltijdstudenten) en een voorwaarde voor deelname aan de
schoolstage in het tweede studiejaar. Ook Pasteur is voorzien
van een CD-rom. Deeltijders en zijinstromers kunnen hierin uitleg
krijgen over delen van Campbell waarover ze geen cursus
gevolgd hebben.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
De Vaklijn Biologie, bestaande uit twee toetsen per jaar over het
hele boek, controleert of deze kennis in de loop van de studie
door de student inderdaad wordt opgebouwd. Iedere student
moet daarom aan iedere Vaklijntoets deelnemen. Studenten die
naast de grote Campbell een wat beknopter leerboek zouden
willen aanschaffen, kunnen bijv. ook kiezen voor Biology, life on
earth, door T.& G.Audesirk & B.Byers (6e editie, 2001, ISBNnr.
0-13-089941-0, 880 pagina´s). Ook dit is een prima leerboek, dat
dezelfde stof toch weer iets anders presenteert (en evenals de
beide Campbell-edities voorzien is van een CDrom met extra
uitleg, oefeningen en testvragen).
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
100
Sociobiologie DT/VT
ECTS:3 /Volg+-code:NB03.SOBI
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties




De cursus Sociobiologie beoogt een dieper inzicht te bieden
in de samenhang tussen een groot aantal biologische
verschijnselen.
In deze moderne kijk op de natuur staat het ‘egoïstische-gen’
concept centraal als verklarend principe.
In het bijzonder bij de evolutie van (sociaal) gedrag, maar
ook als samenbindend element tussen genetica, evolutie,
ecologie, ethologie, fysiologie en moleculaire biologie.
Het leren interpreteren van onderzoeksresultaten als toets
van een hypothese.
Inhoud (korte-)













Werkwijze
Hoorcolleges met powerpointpresentaties en video-illustratie. Op
de CD-rom zijn aan de syllabus toegevoegd extra uitwerkingen
van de theorie, korte besprekingen van ondersteunende
experimenten die sociobiologische hypothesen testen en
tenslotte: (open) vragenlijsten per hoofdstuk.
Verplichtingen
Na afloop van de cursus is er een schriftelijke toets over de
inhoud van de syllabus (meerkeuze of waar/onwaar-vragen).
Deze syllabus is beschikbaar in de vorm van een CD-rom.
Aanbevolen wordt om de video`s waarvan in de les stukjes
vertoond worden in de mediatheek te lenen en in hun geheel te
bezien.
Het egoïstische gen,
Het uitgebreide fenotype,
Verwantenselectie,
De kosten/baten-analyse,
De ess,
Reciprook altruïsme,
Communicatie,
Parasitisme,
Groepsleven,
Verdeling van de leefruimte,
Strijd der seksen, s
Eksuele selectie,
Broedstrategie en ouderlijke investering.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
101
Literatuur/
studiemateriaal
De Cdrom.(syllabus als webpagina´s, te lezen met en
webbrowser zoals MS explorer). Hierop zijn bij elk hoofdstuk van
de syllabus een serie open vragen toegevoegd, plus de
antwoorden. Hiermee kan de student zijn beheersing van de stof
controleren.
De stof van deze cursus wordt fraai geïllustreerd door de BBCTVserie “Trials of Life” van David Attenborough. Hierbij is ook
een boek verschenen (waarvan de inhoud gelijk oploopt met de
videoserie, maar daaraan niet identiek is), dat ook in het
Nederlands vertaald is onder de titel “Overleven in de Natuur”
(Baarn, 1991, ISBN 9024648548/B). De afleveringen hiervan
worden voor een (klein) deel getoond ter illustratie tijdens de les;
desgewenst (sterk aanbevolen!) kan men de volledige video´s in
eigen tijd bekijken. Ze zijn te leen in de mediatheek. N.B. Als
men meer wil weten over de theoretische achtergronden van de
sociobiologie en pogingen tot experimentele toetsing daarvan,
kan terecht in het boek “An introduction to behavioural ecology”,
door J.R.Krebs & N.B.Davies (3de editie, Oxford, 1993), of – in
breder verband – de recent verschenen 7de editie van Animal
behavior, door J.Alcock (Sunderland, Mass. 2001). Dit is een
algemeen leerboek ethologie, waarin consequent het
sociobiologisch perspectief gehanteerd wordt. Tenslotte: wie de
kernpunten van de evolutietheorie, inclusief enkele voorname
ideeën uit de sociobiologie, in zeer beknopte en toch heldere
vorm wil nalezen, kan ik het pas verschenen boekje van Bas
Haring, Kaas & de evolutietheorie (Baarn, 2001) zeer
aanbevelen. Het is gericht op “kinderen van 11 jaar en ouder”,
maar is zonder meer een goede inleiding, zonder technisch
jargon. Het legt de harde kern van de theorie bloot, met aardige
suggesties hoe deze stof in de klas uit te leggen.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
102
Veldpractium 1 DT
ECTS:1 /Volg+-code:NB03.VPR1
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



Inhoud (korte-)



Het via onderzoek verkrijgen van kennis ten aanzien van het
leven in het water.
Het leren kennen van een aantal veldwerktechnieken
Het uitvoeren van een beperkt veldonderzoek.
Middels veldwerktechnieken gaan de studenten in het kader
van de cursus Aquatische Ecologie onderzoek doen in het
veld.
De macrofauna en het plankton van verschillende waters
worden bestudeerd en vergeleken.
Door middel van chemische analyse van het water wordt het
al of niet voorkomen van organismen verklaard.
Werkwijze
Inleidingen en colleges tijdens het weekend. De studenten
voeren veldonderzoek uit, dat gedeeltelijk begeleid en deels
zelfstandig wordt uitgevoerd. Digitaal uitwerken van het
onderzoek.
Verplichtingen
Deelname aan het excursieweekend. Inleveren van een
onderzoeksverslag als onderdeel van het verslag Aquatische
Ecologie.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Excursiegids voor het weekend Handboek: Veldwerk in de 2e
fase, isbn 9006 370053, ca 40 euro
Kosten (bijkomend)
Ongeveer € 50,=
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
103
Vakdidactiek 2 VT
ECTS:3 /Volg+-code:WP03.VBP1
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties



De student leert welke elementen een lesboek bevat en wat
de didactische waarde daarvan is.
Hij leert zelf een goede biologie les op te bouwen.
De student ontwerpt zelf een gedeelte van een leerboek.
Inhoud (korte-)
Aan de orde komen de criteria voor een goede biologieles:
 Motiverend begin (binnenkomer, practicum, casus,
praktijkgeval)
 Leerdoelen - aansluiten aan vorige stof en aan eigen
ervaringen
 Theorie (opsommend, schematisch, leesbaar, ondersteuning
met illustraties)
 Verwerkingsopdrachten (opname activeren, inprenting,
bevorderen opslaan)
 Toepassingsopdrachten (gebruik theorie in andere context, in
voorbeelden, in illustraties, in schema’s, in tabellen, bij
stukjes artikel) - practicumopdrachten (toepassing theorie,
vaardigheden)
 Zelftoets (diverse vraagtypes)
Werkwijze
Werkcollege en zelfstandig ontwikkelwerk.
Verplichtingen
Het product is een stuk leerboek dat enkele lessen omvat. De
lessen worden gemaakt rond een vastgesteld gedeelte van de
leerstof. Het niveau is basisvorming vmbo, basis/lwoo of ktg.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Losse stencils.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
104
Veldpractium 2 DT
ECTS:1 /Volg+-code:NB03.VPR2
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Veldpracticum 2 is het via onderzoek
verkrijgen van kennis van levensgemeenschappen. Het leren
kennen van een aantal veldwerktechnieken en het uitvoeren van
een beperkt veldonderzoek.
Inhoud (korte-)
Inhoud: Middels veldwerktechnieken gaan de studenten een
gradiëntonderzoek doen in het veld. De gradiënt bevat tenminste
een land en een water deel. Methodieken over het inventariseren
van een ecosysteem (zowel flora, fauna als de abiotische
factoren) zullen worden aangeleerd. Van het onderzoek dat
wordt uitgevoerd kunnen de studenten een veldles maken in het
kader van de cursus Veldeducatie.
Werkwijze
Inleidingen en colleges tijdens het weekend. De studenten
voeren veldonderzoek uit, dat gedeeltelijk begeleid en deels
zelfstandig wordt uitgevoerd. Digitaal uitwerken en lay-outen van
een veldles voor leerlingen. Het weekend wordt zo mogelijk
gehouden in De Schelphoek in Zeeland.
Verplichtingen
Deelname aan het excursieweekend. Inleveren van een
onderzoeksverslag.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Deelname aan het excursieweekend. Inleveren van een
onderzoeksverslag.
Kosten (bijkomend)
Ongeveer € 50,--
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
105
Veldpracticum 3 DT
ECTS:1 /Volg+-code:NB03.VPR3
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van de cursus Veldpracticum 3 is:
het verrichten van veldbiologisch en fysisch geografisch
onderzoek en interpretatie van verzamelde veldgegevens;
Het verkrijgen van biologische veldkennis.
Het krijgen van inzicht in de vorming van bodemlagen en de
cultuurhistorische geschiedenis van landschap en bodem.
Inhoud (korte-)
Inhoud: Bestuderen van de bodem en het uitvoeren van
bodempractica met langs een gradiënt verzamelde
bodemmonsters. Bepalen van vocht- en humusgehalten. Kijken
naar het landschap en naar tekenen van de invloed van de mens
op de vorming ervan.
Werkwijze
Inleidingen en colleges in het veld op locatie. De studenten
voeren zelf onderzoek uit, dat gedeeltelijk begeleid en deels
zelfstandig wordt uitgevoerd.
Verplichtingen
Deelname aan het excursieweekend dat meestal gehouden zal
worden op de Utrechtse Heuvelrug te Amerongen.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Excursiegids voor het weekend Flora, vogelgids en andere
determinatiewerken naar eigen keuze; loep, verrekijker.
Handboek: Veldwerk in de 2e fase, isbn 9006 370053, ca 40
euro
Kosten (bijkomend)
Ongeveer € 50,=
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
106
Onderzoek DT/VT
ECTS:6 /Volg+-code:NB03.OND
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Doelstelling van het Afstudeer onderzoek: De student is in staat
een biologische probleemstelling te onderzoeken door middel
van een zelfstandig opgezet en uitgevoerd praktisch
veldonderzoek.
Inhoud (korte-)
Inhoud: Volgens de richtlijnen voor het uitvoeren van een
wetenschappelijk onderzoek wordt een zelfgekozen biologische
probleemstelling onderzocht. Dit onderzoek dient een
hoofdzakelijk praktisch karakter te hebben. De gegevens moeten
door de onderzoeker/student zelf verzameld zijn en/of
gedeeltelijk door derden onder zijn of haar leiding. Het onderzoek
kan worden uitgevoerd aan de hogeschool, een middelbare
school of een goedgekeurd onderzoeksinstituut. Een deel van
het onderzoek mag bestaan uit een bewerking van experimenten
tot voor lessituaties bruikbaar practicummateriaal.
Werkwijze
Zelfstandig onderzoek. Een onderzoeksvoorstel wordt ter
goedkeuring voorgelegd. Tussentijds overleg vindt plaats via email of op locatie. Van de eerste onderdelen van het verslag
wordt een concept voorgelegd aan de docent. Na bespreking
wordt het gehele verslag uitgewerkt.
Verplichtingen
De werkwijze zal door de grote verschillen in de aard van de
onderzoeken zeer divers kunnen zijn. De student levert aan het
eind een onderzoeksverslag in naar de voorschriften van de
handleiding en de wensen van een eventuele opdrachtgever.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Handleiding voor het uitvoeren van onderzoek. Er kan gebruik
worden gemaakt van de op de hogeschool aanwezige analyseen laboratoriummaterialen. In sommige gevallen kan op verzoek
onderzoeksmateriaal worden aangeschaft door de hogeschool.
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
107
Vakdidaktiek 2 DT
ECTS: /Volg+-code:WP03.VBP1
Instapeisen
Geen
Doelstellingen
Competenties
Inhoud (korte-)
Doelstelling van de cursus Vakdidactiek 2: De student leert welke
elementen een lesboek bevat en wat de didactische waarde
daarvan is. Hij leert zelf een goede biologie les op te bouwen. De
student ontwerpt zelf een gedeelte van een leerboek. Inhoud
(korte-) Inhoud: Aan de orde komen de criteria voor een goede
biologieles: - motiverend begin (binnenkomer, practicum, casus,
praktijkgeval) - leerdoelen - aansluiten aan vorige stof en aan
eigen ervaringen - theorie (opsommend, schematisch, leesbaar,
ondersteuning met illustraties) - verwerkingsopdrachten (opname
activeren, inprenting, bevorderen opslaan) toepassingsopdrachten (gebruik theorie in andere context, in
voorbeelden, in illustraties, in schema’s, in tabellen, bij stukjes
artikel) - practicumopdrachten (toepassing theorie, vaardigheden)
- zelftoets (diverse vraagtypes) Werkwijze Werkcollege en
zelfstandig ontwikkelwerk.
Werkwijze
Verplichtingen
Het product is een stuk leerboek dat enkele lessen omvat. De
lessen worden gemaakt rond een vastgesteld gedeelte van de
leerstof. Het niveau is basisvorming vmbo, basis/lwoo of ktg.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
108
Vakdiaktiek 3 DT
ECTS: 3 /Volg+-code:NBWPO-KEUS 2
Instapeisen
Vakdidaktiek 2 DT
Doelstellingen
Competenties
Inhoud (korte-)
Doelstellingen en competenties Doelstelling van de cursus
Vakdidactiek 3: Kennis maken met vernieuwende vormen van
onderwijs en evaluatie. Ontwikkelen van eigen materialen
daaromtrent en die uittesten in de eigen klassen. Inhoud (korte-)
Inhoud: - Ontwerpend leren (werken vanuit probleemstellingen
t.a.v. causale verbanden van functie en structuur) - Verschillende
typen reproductie vragen met antwoordmodel en criteria t.a.v.
relevantie, objectiviteit, specificiteit en efficiëntie - Maken van
productie vragen bij een krantenartikel - Maken van feiten en
mening vragen bij een artikel.
Werkwijze
Werkwijze Werkcollege en zelfstandig ontwikkelwerk.
Verplichtingen Bijwonen van de werkcolleges en het voldoend
maken van lesmaterialen en die uittesten bij eigen leerlingen.
Verplichtingen
Verslag uitbrengen over de bevindingen tijdens de testen in de
klas.
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
109
Algemene Beroepsvoorbereiding Modules
Communicatie en cultuur in de klas DT
Studiejaar 2 / Semester 1
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Inhoud (korte-)
training
ECTS: 6 / Volg+-code: EP04.COCU
Bij voorkeur gevolgd hebben: eerste training professioneel spreken
behorend bij de LP Didactiek en Klassenmanagement
Studenten
 Verwerven inzicht in de uitgangspunten van onderwijs in een
multiculturele samenleving;
 Verwerven inzicht in taalontwikkeling bij onderwijs in het eigen
vak;
 Kunnen Intercultureel Onderwijs vorm en inhoud geven;
 Kunnen taalgericht vakonderwijs vorm en inhoud geven;
 Ontwikkelen een geïnformeerde houding ten aanzien van de
multiculturele samenleving.
 Verder ontwikkelen van presentatievaardigheden en zich
oriënteren op 1e en 2e taalverwerving
Competentiegebieden: pedagogische, didactische en
interpersoonlijke competentie.
In deze leerpraktijk maken studenten kennis met de multiculturele
geschiedenis van Nederland en de Nederlandse multiculturele en
meertalige samenleving van nu. Studenten bereiden zich voor op de
verschillen in achtergronden en taalvaardigheid van de leerlingen
waar zij als docenten mee zullen werken. De student leert om
taalontwikkeling en vakonderwijs te integreren. Tijdens de leerpraktijk
leert de student hoe hij als leerkracht kan omgaan met vooroordelen
en discriminatie in de klas.
In week 9 vindt er een training interculturele communicatie in de vorm
van Het grootmoederproject plaats.
Werkwijze
Verwerking van bronnen vindt plaats aan de hand van door de
studenten geformuleerde discussievragen/stellingen en door de
diverse opdrachten in de studentenhandleiding.
Na een aantal weken starten de studenten met het uitvoeren van de
prestatie die zij gekozen hebben.
Verplichtingen
100% aanwezigheid bij de training, 80% aanwezigheid bij de
bijeenkomsten. Actieve participatie. Afronden van de prestatie.
Beoordelingsvorm/ 
Toets in week 19 of een thuis geschreven essay
-criteria

Prestatie afgerond volgens criteria
Literatuur/
Bruin,K. en H.v.d.Heijde, Intercultureel onderwijs in de praktijk. Uitg.
studiemateriaal
Coutinho, 2002 ISBN 90 6283 2946
Prijs € 19,50
Hajer, M. en Th. Meestringa, Handboek Taalgericht Vakonderwijs.
Uitg Coutinho, 2004. ISBN 90 6283 4205
Prijs € 24,50
Studentenhandleiding (printen via
http://www.efa.nl/onderwijs/efabreed/index.html onder titel
Leerpraktijk Communicatie en Cultuur in de klas)
Kosten
Zie boven
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
110
Didactiek en klassenmanagement
Jaar 1 of 2 DT / Semester 1 of 2
Jaar 2 VT / Semester 1
ECTS: 6 / Volg+-code: EP04.DIKLA
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Geen
De student:
 Verwerft kennis en vaardigheden om leerdoelen om te zetten
in een lesonderdeel;
 Leert verschillende activerende werkvormen effectief
gebruiken in de les en hiermee het leerproces van leerlingen
te sturen;
 Leert leerlingen te begeleiden bij het toepassen van
activerende werkvormen;
 Leert een goed en veilig pedagogisch (werk)klimaat
realiseren zoals zorgen voor orde;
 Leert criteria opstellen en ermee evalueren, toetsen maken
en beoordelen;
 Leert effectief de eigen stem gebruiken in de lespraktijk.
Competentiegebieden: pedagogische, (vak)didactische,
interpersoonlijke, organisatorische competenties en de
competentie samenwerken in een team.
Inhoud (korte)
De studenten leren hoe zij activerende werkvormen in hun
onderwijs kunnen integreren. Zij passen zelf deze werkvormen
toe in het bestuderen van de theorie over zelfstandig en actief
leren. Zij ontwerpen daarbij concrete opdrachten en lessen voor
de werkplek en demonstreren deze in de groep.
Steeds is er ook aandacht voor de samenhang tussen didactiek,
klassenmanagement en ordeproblematiek..
Training
De studenten doen ervaringen op met het effectief gebruik van
hun stem in de lespraktijk tijdens een training ‘Professioneel
spreken’, in week 9 van de Leerpraktijk
Werkwijze
Studenten lezen elke week een deel van Effectief leren en
bereiden opdrachten voor. Studenten ontwerpen lessen voor het
eigen vak en presenteren delen hiervan in de groep. Hierbij
wordt ook Leren in vijf dimensies betrokken.
Inzichten uit het boek De orde in orde vernieuwd worden
enerzijds verwerkt in een leertaak, anderzijds worden deze
uitgeprobeerd in rollenspellen en toegepast in de eigen
lespraktijk.
Studenten leveren prestaties in mondelinge en/of schriftelijke
vorm.
 80% aanwezigheid en actieve participatie bij de
werkcolleges.
 100% aanwezigheid bij de training Professioneel spreken in
week 9
 Prestaties bij de theorie van de Leerpraktijk.
 Reflectie op de leeropbrengst van de leerpraktijk opnemen in
portfolio.
Verplichtingen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
111
Beoordelingsvorm/
-criteria
1. Prestaties
 Volledigheid: alle prestaties geleverd
 Reflectie over de leeropbrengst van de leerpraktijk inclusief
de opbrengst van de training Professioneel spreken
2. Training professioneel spreken: 100% aanwezigheid en
actieve participatie
3. Toets door middel van actief samenwerken aan een
opdracht.
Criteria voor de samenwerkingstoets:
 Alle onderdelen zijn verwerkt in de eindopdracht
 Iedere student is individueel aanspreekbaar op een
eigen deeltaak
 Logboekformulier over samenwerking is ingevuld.
Literatuur/
studiemateriaal
Studentenhandleiding op de lesstofschijf
Ebbens, S. e.a., Effectief leren, basisboek, 2005, uitgeverij
Wolters Noordhoff, Groningen
Van Geel, V., De orde in orde vernieuwd, uitgeverij Bekadidact,
Baarn
Marzano, R. en W.Miedema Leren in 5 dimensies, 2005, Van
Gorcum, Assen
Dingen, T. e.a., Expressiever en gemakkelijker spreken, laatste
druk, Coutinho, Bussum
Artikelen ingebracht door studenten en docent
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Geen
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
112
Leerlingbegeleiding
Jaar 1 of 2 DT / Semester 1 of 2
Jaar 2 VT / Semester 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS: 6 / Volg+-code: EP04.LLBEG
De student:

Kan op - grond van kennis van de basisbehoeften en de
ontwikkelingsprocessen van leerlingen - voor een bepaalde
groep dan wel voor individuele leerlingen een veilige
leeromgeving beschrijven, analyseren en realiseren

Vormt zich een duidelijk beeld van de taken die er binnen de
school zijn in het kader van mentoraat en
leerlingbegeleiding

Beheerst diverse gesprekstechnieken

Kan meerdere leer- en gedragskenmerken bij leerlingen
signaleren en gepaste hulp bieden
Competentiegebieden: pedagogische, interpersoonlijke en
didactische competentie en de competentie: werken aan de
ontwikkeling van de beroepsidentiteit.
Inhoud (korte-)
De belangrijkste onderwerpen in deze leerpraktijk zijn: vormen
en organisatie van leerlingbegeleiding, mentoraat, voeren van
begeleidingsgesprekken, beschrijven van leerlingkenmerken,
signaleren van leer en/of gedragsproblemen, maken van
aangepast (les)materiaal
Werkwijze
Aan deze leerpraktijk leveren alle betrokkenen op diverse
manieren een duidelijke bijdrage. Als activiteiten komen aan de
orde: informeren via colleges en presentaties; trainingen van
vaardigheden (gespreks- en dramatechnieken); bestuderen van
bronnen; het doen van onderzoek naar aspecten van mentoraat,
leerlingbegeleiding en leerlingkenmerken; het signaleren en
begeleiden van leerlingen met problemen; het rapporteren van
bevindingen (portfolio en leerlingvolgsysteem) en het beoordelen
en aanpassen van lesmateriaal. Studenten kiezen een prestatie,
waarin zij onderdelen van de Leerpraktijk in een concrete situatie
toepassen/onderzoeken/verwerken.
Training
In week 9 van de Leerpraktijk vindt er een training dramatische
technieken plaats.
Verplichtingen
Aanwezigheid: 100 % bij trainingen; 80 % bij informatieve
bijeenkomsten, eventueel met aanvullende opdrachten
Bestuderen van bronnen, voorbereiden en realiseren van
prestaties, onderzoek doen presenteren ervan, opdrachten
maken en presenteren
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
113
Beoordelingsvorm/ Aanwezigheid, presentatie met een hand-out, realiseren en
-criteria
presenteren van een prestatie.
Criteria: Beheersing van vaardigheden, relevantie, juistheid van
informatie, diepgang, bruikbaarheid en eigen visie.
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten
(bijkomend)
Drempel voor
 Studentenhandleiding en extra materiaal op Internet
 André Konig, In gesprek met de leerling, 2003, EPN, Houten
 Jos van der Wal e.a., Identiteit en leerlingbegeleiding, 2001,
Coutinho, Bussum NB dit boek wordt ook gebruikt bij de
Leerpraktijk Opgroeien en de school.
 Individuele bronnen, afhankelijk van het thema van onderzoek
Geen
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
114
Opgroeien en de school (VT)
Jaar 1 / Semester 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS: 6 / Volg+-code: EP04.OPGST
De student:
 Ontwikkelt op basis van de adolescentiepsychologie een
kennisbasis voor de pedagogische en de didactische
competenties;
 Ontwikkelt observatievaardigheden, waarmee hij de koppeling
maakt tussen de kennisbasis en de praktijk op de stageschool
 Vormt zich een duidelijk beeld van de dilemma’s waar scholen
mee geconfronteerd worden als het gaat om het lesgeven aan
pubers;
 Ontwikkelt professionele vaardigheden als samenwerken,
feedback geven en ontvangen, leervaardigheden,
onderzoeksvaardigheden en presentatievaardigheden.
Competentiegebieden: pedagogische, didactische,
interpersoonlijke en organisatorische competenties, de
competentie werken in een team.
Inhoud (korte-)
Lesgeven in het Voortgezet Onderwijs is een gecompliceerde
zaak: scholen hebben te maken met pubers met wie van alles
gebeurt en die veel verschillende dingen aan hun hoofd hebben.
De Leerpraktijk Opgroeien en de school onderzoekt de
achtergronden en de actualiteit van het leven van pubers: we
gaan op zoek bij de adolescentiepsychologie naar inzichten over
pubers. De stageschool levert de actuele context voor dit
onderzoek.
Werkwijze
Aan de hand van de thema’s Het beeld van de puber,
Identiteitsontwikkeling, Cognitieve ontwikkeling, Seksuele
ontwikkeling verdiepen we ons in de adolescentiepsychologie.
Met stageopdrachten brengen we de theorie in verband met de
praktijk. Tijdens de bijeenkomsten worden verschillende
activerende werkvormen gebruikt. Dit vraagt een actieve inzet
van studenten. Studenten bereiden stukjes van bijeenkomsten
voor, ze werken samen en ze beoordelen elkaar met behulp van
peer assessment (beoordeling door medestudenten). Per thema
kiezen studenten een prestatie: zij doen onderzoek naar
jongeren op de stageschool en ze maken producten,
bijvoorbeeld een voorlichtingsfolder.
Training
Aan de leerpraktijk is een training in observatievaardigheden
gekoppeld. Deze vindt plaats in onderwijsweek 9.
Verplichtingen
Aanwezigheid: 100 % bij trainingen; 80 % bij alle andere
bijeenkomsten.
Actieve participatie aan bijeenkomsten en aan groepswerk
Prestaties uitvoeren en presenteren.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
115
Beoordelingsvorm/ 
-criteria


Literatuur/
studiemateriaal




Kosten
(bijkomend)
Drempel voor
Peer assessments per thema (vier deeltoetsen)
Drie prestaties, te presenteren op de EHvA of op de
stageschool: beheersing van vaardigheden, relevantie,
juistheid van informatie, diepgang, bruikbaarheid en eigen
visie.
Wanneer alle opdrachten en prestaties voldoende zijn
gemaakt én de peer assessment voldoende is, heeft de
student aan alle verplichtingen voldaan en wordt de LP als
voldoende aangemerkt.
Jos van der Wal, Ineke de Mooij en Jacob de Wilde,
Identiteit en leerlingbegeleiding, 2001, Coutinho, Bussum,
hiervan hoofdstukken 1 t/m 4.
Christien Brinkgreve, Vroeg mondig, laat volwassen. 2004,
Uitgeverij Augustus, Amsterdam
Extra literatuur op de EHvA website
Studentenhandleiding op de lesstofschijf.
Geen.
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
116
Opgroeien en de school (DT)
Jaar 1 / Semester 1
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS: 6 / Volg+-code: EP04.OPGST
De student:
 Ontwikkelt op basis van de adolescentiepsychologie een
kennisbasis voor de pedagogische en de didactische
competenties;
 Ontwikkelt observatievaardigheden, waarmee hij de koppeling
maakt tussen de kennisbasis en de praktijk op de stageschool
 Vormt zich een duidelijk beeld van de dilemma’s waar scholen
mee geconfronteerd worden als het gaat om het lesgeven aan
pubers;
 Ontwikkelt professionele vaardigheden als samenwerken,
feedback geven en ontvangen, leervaardigheden,
onderzoeksvaardigheden en presentatievaardigheden.
Competentiegebieden: pedagogische, didactische,
interpersoonlijke en organisatorische competenties, de
competentie werken in een team.
Inhoud (korte-)
Lesgeven in het Voortgezet Onderwijs is een gecompliceerde
zaak: scholen hebben te maken met pubers met wie van alles
gebeurt en die veel verschillende dingen aan hun hoofd hebben.
De Leerpraktijk Opgroeien en de school onderzoekt de
achtergronden en de actualiteit van het leven van pubers: we
gaan op zoek bij de adolescentiepsychologie naar inzichten over
pubers. De stageschool levert de actuele context voor dit
onderzoek.
Werkwijze
Aan de hand van de thema’s Het beeld van de puber,
Identiteitsontwikkeling, Cognitieve ontwikkeling, Seksuele
ontwikkeling verdiepen we ons in de adolescentiepsychologie.
Met stageopdrachten brengen we de theorie in verband met de
praktijk. Tijdens de bijeenkomsten worden verschillende
activerende werkvormen gebruikt. Dit vraagt een actieve inzet
van studenten. Studenten bereiden stukjes van bijeenkomsten
voor, ze werken samen en ze beoordelen elkaar met behulp van
peer assessment (beoordeling door medestudenten). Per thema
kiezen studenten een prestatie: zij doen onderzoek naar
jongeren op de stageschool en ze maken producten,
bijvoorbeeld een voorlichtingsfolder.
Training
Aan de leerpraktijk is een training in observatievaardigheden
gekoppeld. Deze vindt plaats in onderwijsweek 9.
Verplichtingen
Aanwezigheid: 100 % bij trainingen; 80 % bij alle andere
bijeenkomsten.
Actieve participatie aan bijeenkomsten en aan groepswerk
Prestaties uitvoeren en presenteren.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
117
Beoordelingsvorm/ 
-criteria


Literatuur/
studiemateriaal




Kosten
(bijkomend)
Drempel voor
Peer assessments per thema (vier deeltoetsen)
Twee prestaties, te presenteren op de EHvA of op de
stageschool: beheersing van vaardigheden, relevantie,
juistheid van informatie, diepgang, bruikbaarheid en eigen
visie.
Wanneer alle opdrachten en prestaties voldoende zijn
gemaakt én de peer assessment voldoende is, heeft de
student aan alle verplichtingen voldaan en wordt de LP als
voldoende aangemerkt.
Jos van der Wal, Ineke de Mooij en Jacob de Wilde,
Identiteit en leerlingbegeleiding, 2001, Coutinho, Bussum,
hiervan hoofdstukken 1 t/m 4.
Christien Brinkgreve, Vroeg mondig, laat volwassen, 2004,
uitgeverij Augustus, Amsterdam
Extra literatuur op de EHvA website
Studentenhandleiding op de lesstofschijf.
Geen.
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
118
Keuze profilering
Jaar 4 / semester 1 en 2
ECTS: 9 per semester /
Volg+ -code: EP04.PRO1/EP04.PRO2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Werkplekleren 3, EFA breed generiek
Studenten:
 Maken een keuze uit de thema’s op grond van wensen zich
aan het eind van de studie te profileren op een bepaald terrein
 Werken aan hun competenties op dat terrein
 Doen zelfstandig onderzoek/maken zelfstandig een product
 Presenteren onderzoek en of product
 Maken hun profilering zichtbaar in hun portfolio.
Competentiegebieden: afhankelijk van het gekozen thema wordt
gewerkt aan de pedagogische, didactische, organisatorische en/of
de interpersoonlijke competentie.
Inhoud (korte-)
De inhoud is per thema verschillend. De thema’s geven studenten
de kans zich te verdiepen in een educatief thema, dat in het
onderwijsveld bijzonder relevant is. Studenten hebben zo de kans
zich te profileren en zodanig te werken aan een eigen
docentprofiel, dat zij zich hiermee qua visie en competenties
onderscheiden.
Werkwijze
De meeste thema’s werken toe naar een product. In alle thema’s
wordt uitgegaan van groepswerk, ervaringsleren, probleemgestuurd onderwijs en zelfstandig leren. Er is meestal ook ruimte
voor het trainen van vaardigheden.
Verplichtingen
Uitvoeren van een eigen individueel/groeps onderzoek, maken
van een individueel/groeps product, houden van een presentatie
en het publiceren van producten.
Bij vaardigheidstrainingen: 80% aanwezigheid en actieve
deelname.
Beoordelingsvorm/criteria
Aanwezigheid en producten.
Actieve deelname (ook aan het groepswerk), relevantie en niveau
van onderzoek / presentatie.
Literatuur /
studiemateriaal
Kosten
Geheel afhankelijk van het gekozen thema (zie keuzegids)
Drempel voor
IBM 3
Zie boven
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
119
Werken in een leergebied
Jaar 3 of 4 DT en VT / Semester 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS: 9 / Volg+-code:
De student:
 Verwerft kennis en vaardigheden om de vier scenario’s van
het herontwerp basisvorming te concretiseren naar
leergebieden;
 Leert een optimale verbinding te maken tussen algemene
didactiek, de didactiek van het leergebied en de
vakdidactiek;
 Leert leerlingen te begeleiden bij het onderzoek doen en
ontwerpen binnen leergebieden;
 Leert een inhoudelijke visie te ontwikkelen op werken in
leergebieden;
 Leert criteria opstellen om leerlingwerk te beoordelen en te
assesseren;
 Leert om leerlingen producten te laten publiceren in een
digitaal portfolio;
 Leert in het kader van onderzoekend leren en ontwerpend
leren een goed en veilig pedagogisch (werk)klimaat te
realiseren;
Competentiegebieden: pedagogische, (vak)didactische,
organisatorische competenties en de competentie samenwerken
in een team en samenwerken met de omgeving.
Inhoud (korte)
Studenten worden competent in het functioneren in de
basisvorming in den breedte waarin naast de onderbouw van het
VMBO ook specifiek gekeken wordt naar het VMBO T, (en de
onderbouw van) HAVO en VWO. Zij richten zich op de
vernieuwde basisvorming. Deze kent verschillende scenario’s.
Scenario 1 is het traditionele schooltype. Scenario 2, 3 en 4
zoeken de vernieuwde basisvorming in meer of mindere mate
van afstemming tussen de vakken, samenwerken in projecten of
geheel samenwerken binnen leergebieden. Met didactische en
pedagogische handvatten uit Leren in vijf Dimensies analyseren
we de scenario’s en maken we toepassingen naar het eigen
leergebied.
Werkwijze
Studenten analyseren de vier scenario’s van het herontwerp
Basisvorming. En stellen zich op de hoogte van vernieuwingen
in het veld. Studenten analyseren ook de bij de scenario’s
passende leermiddelen. Het analysekader wordt geboden door
leren in vijf dimensies.
Verplichtingen



80% aanwezigheid en actieve participatie bij de
werkcolleges.
Prestaties bij de theorie van de Leerpraktijk.
Reflectie op de leeropbrengst van de leerpraktijk opnemen in
portfolio.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
120
Beoordelingsvorm/
-criteria
Studenten leveren prestaties: een eigen onderzoek/ontwerp.
Criteria:
 Volledigheid: alle prestaties geleverd
 Aansluiting bij de vier scenario’s
 Gebruik van het theoretisch kader van Leren in vijf
dimensies.
 Reflectie over de leeropbrengst van de leerpraktijk
Literatuur/
studiemateriaal
Marzano, R. en W.Miedema Leren in 5 dimensies, 2005, Van
Gorcum, Assen
Matriaal van diverse uitgevers
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
N.v.t.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
121
Metawerk
Metawerk 1
ECTS: 3/ Volg+-code: MW03.MW1
Studiejaar 1 / semester 1
Instapeisen
Geen
Doelstellingen en
competenties
Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in het
persoonlijke functioneren als toekomstig professional in relatie tot de
startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de vraag naar
persoonlijke invulling van competenties); In het metawerk komt de
integratie van de verschillende studieonderdelen tot stand.
Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen leerproces
(het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en sturing); het leren
formuleren van leervragen en leerwerktaken
Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en / of
pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van de
student (de vraag naar motivatie en visie);
Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op het
portfolioassessment (de vraag naar bewijsvoering).
Opleidingsspecifiek:
Inhoud
De ontwikkeling van de student in het beroep van leraar loopt via
zelfbetrokkenheid naar taakbetrokkenheid, doelgroepbetrokkenheid
en tenslotte naar organisatiebetrokkenheid. In jaar 1 staat de
zelfbetrokkenheid van de student centraal: aan de orde komen o.a.
de eigen leerstijl en motivatie, de rolwisseling van leerling naar
leraar, de eigen competenties waarmee de student aan de opleiding
begint. In metawerk 1 maakt de student kennis met en leert werken
met het EFA-portfolio (http://portfolioinfo.efa.nl ), met de
competenties voor het beroep van leraar (www.lerarenweb.nl) en
met voor het beroep kenmerkende situaties. De student maakt een
start met het vullen van het portfolio. De student expliciteert de eigen
beelden van het beroep van leraar en analyseert de eigen leerstijl en
motivatie.
De student formuleert eigen leervragen en leertaken.
Werkwijze
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. De groep blijft
het hele jaar bij elkaar. De groep bestaat uit studenten die in
hetzelfde schoolvak leraar willen worden.
Metawerk 1 bestaat uit een aantal groepsbijeenkomsten, uit
individuele begeleidingsmomenten en uit (een groot aantal uren)
zelfwerkzaamheid. In deze zelfwerkzaamheidsuren werkt de student
zelfstandig aan zijn (digitale) portfolio. De student wordt hierbij
inhoudelijk en op ICT-gebied ondersteund door de mentor.
Verplichtingen



Deelname aan groepsbijeenkomsten en individuele
begeleidingsactiviteiten
Aanwezigheidsplicht 100%
Vullen van een (digitaal) portfolio
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
122
Beoordelingsvorm/
-criteria
Presentatie digitaal portfolio in metawerkgroep
Eisen t.a.v. inhoud portfolio semester 1:
Homepage, CV, Producten semester 1, persoonlijk beeld van
leraarschap, beginsituatieanalyse van de competenties
Literatuur/
studiemateriaal
http://portfolioinfo.EHvA.nl
http://www.lerarenweb.nl
Handleiding Werkplekleren 1
Materiaal aangereikt door mentor
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
Deelname Portfolio-assessment eind jaar 1
Jaar 2 (de punten voor metawerk zijn gekwalificeerde ECTS)
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
123
Metawerk 1 DT
ECTS: 3/ Volg+-code: MW03.MW1D
Studiejaar 1 / semester 1
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Geen
 Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op het
intake-assessment (de vraag naar bewijsvoering).
Inhoud
In semester 1A stellen studenten onder leiding van de mentor en op
basis van het studiecontract een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP)
vast. In dit plan wordt de route vastgelegd die de student zal
doorlopen in de propedeutische fase van de opleiding. Deze fase
van de opleiding wordt afgesloten met een Bekwaamheidsproef,
waarin de student, uitgaande van het POP, aantoont voldoende
competent te zijn om tot de hoofdfase van de opleiding toegelaten te
worden.
De ontwikkeling van de student in het beroep van leraar loopt via
zelfbetrokkenheid naar taakbetrokkenheid, doelgroepbetrokkenheid
en tenslotte naar organisatiebetrokkenheid. In jaar 1 staat de
zelfbetrokkenheid van de student centraal: aan de orde komen o.a.
de eigen leerstijl en motivatie, de rolwisseling van leerling naar
leraar. De student expliciteert de eigen beelden van het beroep van
leraar en analyseert de eigen leerstijl en motivatie.
Werkwijze
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. De groep blijft
het hele jaar bij elkaar. De groep bestaat uit studenten die in
hetzelfde schoolvak leraar willen worden.
Metawerk 1 bestaat uit een aantal groepsbijeenkomsten, uit
individuele begeleidingsmomenten en uit (een groot aantal uren)
zelfwerkzaamheid. In deze zelfwerkzaamheidsuren werkt de student
zelfstandig aan zijn startportfolio. De student wordt hierbij
ondersteund door de mentor.
Verplichtingen
-
Deelname aan groepsbijeenkomsten en individuele
begeleidingsactiviteiten
Maken van een startportfolio en Persoonlijk Ontwikkelingsplan
(POP1)
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
124
Beoordelingsvorm/
-criteria
presentatie startportfolio in metawerkgroep
Eisen t.a.v. inhoud portfolio semester 1:
Homepage, CV, Producten semester 1, persoonlijk beeld van
leraarschap, beginsituatieanalyse van de competenties
Literatuur/
studiemateriaal
http://portfolioinfo.EHvA.nl
http://www.lerarenweb.nl
Handleiding Werkplekleren DT
Materiaal aangereikt door mentor
Kosten (bijkomend)
Geen
Drempel voor
Metawerk 2
Jaar 2 (de punten voor metawerk zijn gekwalificeerde ECTS)
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
125
Metawerk 2
ECTS: 3 / Volg+-code: MW03.MW2
Studiejaar 1 / semester 2
Instapeisen
Metawerk 1
Doelstellingen en
competenties




Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op het
portfolioassessment (de vraag naar bewijsvoering)
Inhoud (korte-)
In metawerk 2 werkt de student verder aan zijn digitale portfolio. De
student kijkt naar de eigen competenties zoals die naar voren komen
o.a. in het werkplekleren en relateert deze aan de
competentieniveaus. De student leert te werken met een PAP
(persoonlijke activiteitenplan) en een POP (persoonlijk
ontwikkelingsplan). De student formuleert eigen leervragen en
bijbehorende leerwerktaken. De student reflecteert op zijn keuze
voor het leraarschap. Tijdens de groepsbijeenkomsten wordt
aandacht besteed aan het portfolioassessment aan het eind van jaar
1.
Werkwijze
Metawerk 2 bestaat uit een aantal groepsbijeenkomsten, individuele
begeleidingsmomenten en uit zelfwerkzaamheid. De student werkt
zelfstandig en in groepjes aan zijn PAP/POP en (digitale) portfolio.
Verplichtingen





Beoordelingsvorm/
-criteria
Deelname aan groepsbijeenkomsten en individuele
begeleidingsactiviteiten
Aanwezigheidsplicht 100%
Vullen van een (digitaal) portfolio
Schrijven van PAP’s en van een persoonlijk ontwikkelingsplan
(POP) als onderdeel van het digitale portfolio
Deelname aan portfolioassessment met positief resultaat.
Portfolioassessment. Het assessment heeft de volgende onderdelen:
 Een digitaal portfolio (met een POP als onderdeel van het
portfolio)
 Een portfoliopresentatie
 Een gesprek over het portfolio
Criteria: hoofdfasebekwaam bij alle competenties
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
126
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Handleiding Werkplekleren 1
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Jaar 2 (de punten voor metawerk zijn gekwalificeerde ECTS)
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
127
Metawerk 2 DT
ECTS: 3 / Volg+-code: MW03.MW2D
Studiejaar 1 / semester 2
Instapeisen
Metawerk 1
Doelstellingen en
competenties




Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
Het werken aan/met het portfolio (de vraag naar bewijsvoering).
Inhoud (korte-)
In metawerk 2 maakt de student kennis met en leert werken met een
digitaal portfolio; met het EFA-portfolio (http://portfolioinfo.EHvA.nl
) of met het SBL-portfolio. Er wordt gewerkt met de competenties
voor het beroep van leraar (www.lerarenweb.nl) en met voor het
beroep kenmerkende situaties. De student maakt een start met het
vullen van het portfolio. De student kijkt naar de eigen competenties
zoals die naar voren komen in het werkplekleren, in de andere
curriculumonderdelen en in de eigen werksituatie en relateert deze
aan de competentieniveaus. De student formuleert eigen leervragen
en bijbehorende leerwerktaken. De student reflecteert op zijn keuze
voor het leraarschap.
Werkwijze
Metawerk 2 bestaat uit een aantal groepsbijeenkomsten, individuele
begeleidingsmomenten en uit zelfwerkzaamheid. De student werkt
zelfstandig en in groepjes aan zijn digitale portfolio.
Verplichtingen



Deelname aan groepsbijeenkomsten en individuele
begeleidingsactiviteiten
Vullen van een (digitaal) portfolio
Een (bijgesteld) POP als onderdeel van het digitale portfolio
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
128
Beoordelingsvorm/
-criteria
Portfolioassessment. Het assessment heeft de volgende onderdelen:
 Een digitaal portfolio (met een POP als onderdeel van het
portfolio)
 Een portfoliopresentatie
 Een gesprek over het portfolio
Criteria: hoofdfasebekwaam bij alle competenties
Literatuur/
studiemateriaal
http://portfolioinfo.EHvA.nl
http://www.lerarenweb.nl
Handleiding Werkplekleren DT
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Jaar 2 (de punten voor metawerk zijn gekwalificeerde ECTS)
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
129
Metawerk 3
Studiejaar 2 / semester 1
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Inhoud (korte-)
Werkwijze
ECTS: 3 /Volg+-code: MW03.MW3

Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een
eigen professioneel profiel; integreren van leer- en
werkervaringen in het persoonlijke functioneren als
toekomstig professional in relatie tot de
startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de vraag
naar persoonlijke invulling van competenties). In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie
en sturing); het leren formuleren van leervragen en
leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar
en / of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief
werkconcept van de student (de vraag naar motivatie en
visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op de
bekwaamheidsproef (de vraag naar bewijsvoering).
In jaar 2 staat in het werkplekleren voor veel studenten de
taakbetrokkenheid centraal: de student leert lessen te ontwerpen
en te begeleiden in het eigen schoolvak; het leren is vooral
gericht op de ontwikkeling van ambachtelijke kennis en
vaardigheden. Metawerk sluit hierbij aan door met studenten te
reflecteren op daarbij passende kenmerkende situaties, relaties
te leggen met de competentieontwikkeling en het verhelderen
van leervragen van studenten. Dit resulteert in een POP, dat de
hele breedte van de opleiding beslaat. Studenten brengen de
eigen competentieontwikkeling in beeld m.b.v. een quickscan
(www.lerarenweb.nl ). In metawerk 3 wordt de student
voorbereid op het werken met video als middel om de eigen
competentieontwikkeling te illustreren. Tenslotte leert de student
in deze periode te werken met de incidentmethode als
instrument om eigen stage-ervaringen bespreekbaar te maken.
Het digitaal portfolio is het instrument waarin de student zijn
ontwikkeling zichtbaar maakt.
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. De groep
blijft het hele jaar bij elkaar. De groep bestaat uit studenten die in
hetzelfde schoolvak leraar willen worden.
In metawerk wordt zowel individueel als in groepen gewerkt.
Iedere week is er een bijeenkomst van de metawerkgroep in
aanwezigheid van de mentor. Elke student voert twee
functioneringsgesprekken met de mentor: één aan het begin van
het semester op basis van het POP jaar 1 en één als afsluiting
van metawerk 3. Daarbij komen zaken aan de orde als: hoe
verloopt mijn competentieontwikkeling, welke leervragen heb ik,
welke leerwerktaken passen daarbij.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
130
Verplichtingen
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Actieve deelname aan bijeenkomsten van mentorgroep;
Aanwezigheidsplicht 100%;
Het voorbereiden en voeren van een functioneringsgesprek;
Het uitvoeren van taken die voortkomen uit de wekelijkse sessies;
Het bijhouden van het portfolio.
POP
Een functioneringsgesprek met de mentor op basis van een
actueel portfolio (d.w.z. bijgesteld POP, reflectie op
competentieontwikkeling).
Handleiding Werkplekleren 2 en 3
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Metawerk 4
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
131
Metawerk 3 DT
Studiejaar 2 / semester 1
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Inhoud (korte-)
Werkwijze
ECTS: 3 / Volg+-code: MW03.MW3D

Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een
eigen professioneel profiel; integreren van leer- en
werkervaringen in het persoonlijke functioneren als
toekomstig professional in relatie tot de
startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de vraag
naar persoonlijke invulling van competenties). In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie
en sturing); het leren formuleren van leervragen en
leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar
en / of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief
werkconcept van de student (de vraag naar motivatie en
visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op de
Bekwaamheidsproef1 (de vraag naar bewijsvoering).
In jaar 2 staat in het werkplekleren voor veel studenten de
taakbetrokkenheid centraal: de student leert lessen te ontwerpen
en te begeleiden in het eigen schoolvak; het leren is vooral
gericht op de ontwikkeling van ambachtelijke kennis en
vaardigheden. Metawerk sluit hierbij aan door met studenten te
reflecteren op daarbij passende kenmerkende situaties, relaties
te leggen met de competentieontwikkeling en het verhelderen
van leervragen van studenten. Dit resulteert in een POP, dat de
hele breedte van de opleiding beslaat. Studenten brengen de
eigen competentieontwikkeling in beeld m.b.v. een quickscan
(www.lerarenweb.nl ) In metawerk 3 wordt de student
voorbereid op het werken met video als middel om de eigen
competentieontwikkeling te illustreren. Tenslotte leert de student
in deze periode te werken met de incidentmethode als
instrument om eigen stage-ervaringen bespreekbaar te maken.
Het portfolio is het instrument waarin de student zijn ontwikkeling
zichtbaar maakt.
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. De groep
blijft het hele jaar bij elkaar. De groep bestaat uit studenten die in
hetzelfde schoolvak leraar willen worden.
In metawerk wordt zowel individueel als in groepen gewerkt.
Iedere week is er een bijeenkomst van de metawerkgroep in
aanwezigheid van de mentor. Elke student voert een
functioneringsgesprek met de mentor als afsluiting van
metawerk 4 en op basis van POP en portfolio. Daarbij komen
zaken aan de orde als: hoe verloopt mijn
competentieontwikkeling, welke leervragen heb ik, welke
leerwerktaken passen daarbij.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
132
Verplichtingen
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Actieve deelname aan bijeenkomsten van mentorgroep;
Het voorbereiden en voeren van een functioneringsgesprek;
Het uitvoeren van taken die voortkomen uit de wekelijkse sessies;
Het bijhouden van het portfolio.
Een functioneringsgesprek met de mentor op basis van een
actueel portfolio (d.w.z. bijgesteld POP, reflectie op
competentieontwikkeling).
Handleiding Werkplekleren DT
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Metawerk 4 DT
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
133
Metawerk 4
ECTS: 3 Volg+-code MW03.MW4
Studiejaar 2 / semester 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties




Inhoud (korte-)
Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een
eigen professioneel profiel; integreren van leer- en
werkervaringen in het persoonlijke functioneren als
toekomstig professional in relatie tot de
startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de vraag
naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie
en sturing); het leren formuleren van leervragen en
leerwerktaken
Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar
en / of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief
werkconcept van de student (de vraag naar motivatie en
visie);
Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op
bekwaamheidsproef 2 (de vraag naar bewijsvoering).
In jaar 2 staat de taakbetrokkenheid van de student centraal: de
student leert lessen te ontwerpen en te begeleiden in het eigen
schoolvak. Metawerk sluit hierbij aan door met studenten te
reflecteren op daarbij passende kenmerkende situaties, relaties
te leggen met de competentieontwikkeling en het verhelderen
van leervragen van studenten. In metawerk 4 presenteert de
student fragmenten van eigen video-opnamen van werkplekleren
2. De student analyseert de fragmenten en legt een relatie met
zijn competentieontwikkeling. Studenten geven elkaar hierbij
feedback. In semester 2B werken studenten aan een
aanscherping van hun visie op onderwijs en het leraarschap. In
het tweede semester van jaar 2 oriënteert de student zich op de
mogelijke keuzes voor een minor, voor stagescholen en
eventueel een afstudeerproduct in jaar 3 en 4.
Het jaar wordt afgesloten met een nieuw POP. In dit POP leggen
studenten een aantal (voorlopige) keuzes voor jaar 3 en 4 van
hun opleiding vast: de keuze voor een minor, het schooltype
waarin zij les willen geven in jaar 3, eventueel een verblijf in het
buitenland. Deze keuzes verantwoordt de student vanuit de
eigen competentieontwikkeling en vanuit de eigen visie op
onderwijs en leraarschap.
Studenten participeren in collegiale consultatiegroepjes, waarin
zij m.b.v. de incidentmethode stage-ervaringen uitwisselen.
Het digitaal portfolio is het instrument waarin de student zijn
ontwikkeling zichtbaar maakt.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
134
Werkwijze
Verplichtingen
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. De groep
blijft het hele jaar bij elkaar. De groep bestaat uit studenten die in
hetzelfde schoolvak leraar willen worden.
Iedere week is er een bijeenkomst van de metawerkgroep in
aanwezigheid van de mentor. In semester 2A en 2B werken
studenten bovendien tweewekelijks in collegiale
consultatiegroepen.
Actieve deelname aan bijeenkomsten van metawerkgroep en
collegiale consultatiegroep;
Aanwezigheidsplicht 100%;
Het uitvoeren van taken die voortkomen uit de wekelijkse
sessies, waaronder minimaal één video-presentatie
Het bijhouden van het portfolio (inclusief verslaglegging
collegiale consultatie)
Een POP voor jaar 3 en 4 van de opleiding, waarin
onderbouwde keuzes voor minor en stageschool
Een bijgesteld portfolio (inclusief POP, verslag collegiale
consultatie)
Portfoliopresentatie in metawerkgroep (of subgroep)
Feedback op portfolio en portfoliopresentatie van
medestudenten
Handleiding Werkplekleren 2 en 3
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Metawerk 5
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
135
Metawerk 4 DT
Studiejaar 2 / semester 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Inhoud (korte-)
ECTS: 3 Volg+-code: MW03.MW4D

Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een
eigen professioneel profiel; integreren van leer- en
werkervaringen in het persoonlijke functioneren als
toekomstig professional in relatie tot de
startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de vraag
naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie
en sturing); het leren formuleren van leervragen en
leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar
en / of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief
werkconcept van de student (de vraag naar motivatie en
visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op
bekwaamheidsproef 1 (de vraag naar bewijsvoering).
In jaar 2 staat de taakbetrokkenheid van de student centraal: de
student leert lessen te ontwerpen en te begeleiden in het eigen
schoolvak. Metawerk sluit hierbij aan door met studenten te
reflecteren op daarbij passende kenmerkende situaties, relaties
te leggen met de competentieontwikkeling en het verhelderen
van leervragen van studenten. In metawerk 4 presenteert de
student fragmenten van eigen video-opnamen van werkplekleren
2. De student analyseert de fragmenten en legt een relatie met
zijn competentieontwikkeling. Studenten geven elkaar hierbij
feedback. In semester 2B werken studenten aan een
aanscherping van hun visie op onderwijs en het leraarschap. In
het tweede semester van jaar 2 oriënteert de student zich op de
mogelijke keuzes voor een minor, voor stagescholen en
eventueel een afstudeerproduct in jaar 3 en 4.
Deeltijdstudenten kunnen hun minor in jaar 3 of 4 van de
opleiding doen.
Het jaar wordt afgesloten met een nieuw POP. In dit POP leggen
studenten een aantal (voorlopige) keuzes en een leertraject voor
jaar 3 en 4 van hun opleiding vast: de keuze voor een minor, het
schooltype waarin zij les willen geven in jaar 3, eventueel een
verblijf in het buitenland, de modules die zij gaan volgen. Deze
keuzes verantwoordt de student vanuit de eigen
competentieontwikkeling en vanuit de eigen visie op onderwijs
en leraarschap.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
136
Studenten participeren in collegiale consultatie of
intervisiegroepjes, waarin zij m.b.v. de incidentmethode stageervaringen uitwisselen.
Het digitaal portfolio is het instrument waarin de student zijn
ontwikkeling zichtbaar maakt.
Werkwijze
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. De groep
blijft het hele jaar bij elkaar. De groep bestaat uit studenten die in
hetzelfde schoolvak leraar willen worden.
Iedere week is er een bijeenkomst van de metawerkgroep in
aanwezigheid van de mentor. In semester 2A en 2B werken
studenten bovendien tweewekelijks in collegiale
consultatiegroepen.
Verplichtingen
Actieve deelname aan bijeenkomsten van metawerkgroep en
intervisiegroep;
Het uitvoeren van taken die voortkomen uit de wekelijkse
sessies; Het bijhouden van het portfolio (inclusief verslaglegging
collegiale consultatie).
Beoordelingsvorm/
-criteria
Een bijgesteld portfolio (inclusief POP, verslag collegiale
consultatie); portfoliopresentatie in metawerkgroep (of subgroep)
Feedback op portfolio en portfoliopresentatie van
medestudenten
Studenten die hun studie willen versnellen kunnen in overleg
met de mentor Bekwaamheidsproef 2 LIO-bekwaam doen (zie
metawerk 5 DT)
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Handleiding Werkplekleren 2 DT
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Metawerk 5 DT
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
137
Metawerk 5
Studiejaar 3 / semester 1 en 2
ECTS: 3 Volg+-code: MW05.MW5
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Metawerk 4
 Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op
bekwaamheidsproef 2 (de vraag naar bewijsvoering).
Inhoud (korte-)
Het accent ligt in semester 1 vooral op de doelgroepbetrokkenheid:
kenmerkende situaties rond het werken met leerlingen. In metawerk
5 oefent de student met kenmerkende situaties rond dit thema,
formuleert leervragen en leertaken en legt een relatie met de
competentieontwikkeling. Dit alles resulteert in een verdere
uitwerking van het POP. Tijdens het werkplekleren maken studenten
video-opnamen van meerdere lessen.
De student maakt een definitieve keuze uit het aanbod van minoren.
In metawerk onderzoeken de studenten wat hun functioneren in het
beroep kan verbeteren en wat hun visie op het leraarsberoep
bepaalt. De student krijgt daarbij steun van studiegenoten en mentor.
In semester 2 bereiden de studenten zich voor op
bekwaamheidsproef 2. Zij doen dit door
 Een selectie van videofragmenten (waarin zij laten zien in
kenmerkende situaties in de klas competent te kunnen handelen)
te presenteren en te bespreken binnen de metawerkgroep.
 Een kijkwijzer bij de videofragmenten te schrijven. Hierin
verantwoorden en analyseren ze hun keuze van
videofragmenten en leggen een relatie met kenmerkende
situaties, (vak-) didactische theorie en competenties.
 Het schrijven van een zelfevaluatie (sterkte/zwakte analyse per
competentiegebied), een POP (Persoonlijk Ontwikkelingsplan)
 Een visieverhaal op het leraarschap te ontwikkelen: wat is mijn
beroepsidentiteit?
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
138
Werkwijze
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. In metawerk
wordt zowel individueel als in groepen gewerkt. Elke week is er een
bijeenkomst van de metawerkgroep in aanwezigheid van de mentor.
Daarnaast voeren studenten twee functioneringsgesprekken met de
mentor: één in het begin van het jaar n.a.v. het POP voor jaar 3, één
aan het eind van semester 1. Daarbij komen zaken aan de orde als:
aan welke leerwerktaken ga ik werken gezien mijn leervragen?
Studenten bereiden zich in duo’s voor op bekwaamheidsproef 2
(feedback, peer assessment).
Verplichtingen
 Actieve deelname aan bijeenkomsten van mentorgroep en
individuele begeleidingsactiviteiten
 Aanwezigheidsplicht 100%
 Digitaal portfolio
 Een functioneringsgesprek met de mentor op basis van een
actueel portfolio (bijgesteld POP, reflectie op
competentieontwikkeling) aan het eind van semester 1

Bekwaamheidsproef 2 LIO-bekwaam
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Handleiding Werkplekleren 2 en 3
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Metawerk 7, LIO-stage
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
139
Metawerk 5 DT
Studiejaar 3 / semester 1 en 2
ECTS: 3 / Volg+-code: MW05.MW5D
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Metawerk 4
 Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op het IBM
(de vraag naar bewijsvoering).
Inhoud (korte-)
Het accent ligt in jaar 3 vooral op de doelgroepbetrokkenheid:
kenmerkende situaties rond het werken met leerlingen. In metawerk
5 oefent de student met kenmerkende situaties rond dit thema,
formuleert leervragen en leertaken en legt een relatie met de
competentieontwikkeling. In metawerk legt de student een relatie
tussen praktijkervaringen en theorie.
De student maakt een beargumenteerde keuze uit het aanbod van
minors. Tijdens werkplekleren 3 maken studenten video-opnamen en
presenteren deze binnen metawerk om de eigen competentieontwikkeling zichtbaar te maken.
In semester 2 bereiden de studenten zich voor op
bekwaamheidsproef 2. Zij doen dit door:
 Video-opnamen van zichzelf in lessituaties te maken, waarin zij
laten zien in kenmerkende situaties in de klas competent te
handelen.
 Een selectie van fragmenten te presenteren en te bespreken
binnen de metawerkgroep of collegiale consultatiegroep.
 Een kijkwijzer bij de videofragmenten te schrijven. Hierin
verantwoorden en analyseren ze hun keuze van
videofragmenten en leggen een relatie met kenmerkende
situaties en competenties.
 Een zelfevaluatie (sterkte/zwakte analyse per
competentiegebieden), een POP (Persoonlijk Ontwikkelings
Plan)
 Een visieverhaal op het leraarschap te schrijven: wat is mijn
beroepsidentiteit?
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
140
Werkwijze
Metawerk fungeert als een thuisbasis voor de student. In metawerk
wordt zowel individueel als in groepen gewerkt. Elke week is er een
bijeenkomst van de metawerkgroep in aanwezigheid van de mentor.
Daarnaast voeren studenten een functioneringsgesprek met de
mentor n.a.v. het POP. Daarbij komen zaken aan de orde als: aan
welke leerwerktaken ga ik werken gezien mijn leervragen?
Verplichtingen
 Actieve deelname aan bijeenkomsten van mentorgroep en
individuele begeleidingsactiviteiten;
 (Digitaal) portfolio
 POP
Bekwaamheidsproef 2 LIO-bekwaam
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Handleiding Werkplekleren DT
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Metawerk 7 DT, LIO-stage
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
141
Metawerk 7
Studiejaar 4 / semester 1 en 2
ECTS: 3 Volg+-code: MW05.MW7
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Metawerk 6, Bekwaamheidsproef 2
 Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op
bekwaamheidsproef 3 (de vraag naar bewijsvoering).
Inhoud (korte-)
De mentor ondersteunt de student bij het formuleren van leervragen
en het plannen van activiteiten. Student maken een vanuit de eigen
ontwikkeling beargumenteerde keuze voor een afstudeerproduct in
jaar 4 en formuleren daarbij een onderzoeksvraag en een Plan van
aanpak.
Het accent ligt in jaar 4 vooral op de organisatiebetrokkenheid:
kenmerkende situaties rond het werken in een schoolorganisatie. In
metawerk onderzoeken de studenten wat hun persoonlijk
functioneren in de schoolorganisatie kan verbeteren en wat hun visie
op het leraarsberoep bepaalt. De student krijgt daarbij met name
steun van studiegenoten.
In semester 1A werken studenten in consultatiegroepjes aan de
bijstelling van hun POP; dit POP vormt, naast dat het POP het leren
in de LIO-stage stuurt, het startpunt van de supervisie. De studenten
bereiden zich voor op de startbekwaamheidspresentatie; deze bevat
minimaal:
 Een POP (inclusief zelfevaluatie)
 Een visieverhaal: wat is mijn beroepsidentiteit?
In metawerk 7 werken studenten in principe zelfstandig. Door het
jaar heen zijn er enkele plenaire metawerkbijeenkomsten onder
leiding van de mentor, daarnaast werken de studenten in
(opleidingsgebonden) consultatiegroepjes. Studenten kunnen op
eigen initiatief een afspraak met de mentor maken voor een
voortgangsgesprek.
 Actieve deelname aan bijeenkomsten van mentorgroep en
consultatiegroep
 Aanwezigheidsplicht 100%
 Digitaal portfolio, inclusief verslag consultatiegroep, POP,
visieverhaal.
Werkwijze
Verplichtingen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
142
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Afgerond digitaal portfolio, startbekwaamheidspresentatie
Criteria competenties: startbekwaamheidsniveau
LIO-handleiding
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Afstuderen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
143
Metawerk 7 DT
Studiejaar 4 / Semester 1 en 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Inhoud (korte-)
Werkwijze
Verplichtingen
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
ECTS: 3 Volg+-code: MW05.MW7D
Metawerk 6
 Het werken aan eigen identiteit en de ontwikkeling van een eigen
professioneel profiel; integreren van leer- en werkervaringen in
het persoonlijke functioneren als toekomstig professional in
relatie tot de startbekwaamheidseisen (het persoonlijk leren: de
vraag naar persoonlijke invulling van competenties); In het
metawerk komt de integratie van de verschillende
studieonderdelen tot stand.
 Op metaniveau kijken naar en leren sturen van het eigen
leerproces (het metacognitief leren: de vraag naar reflectie en
sturing); het leren formuleren van leervragen en leerwerktaken
 Het werken aan een visie op onderwijs het beroep van leraar en /
of pedagoog de ontwikkeling van het subjectief werkconcept van
de student (de vraag naar motivatie en visie);
 Het werken aan/met het portfolio en de voorbereiding op
bekwaamheidsproef 3 (de vraag naar bewijsvoering).
De mentor ondersteunt de student bij het formuleren van leervragen
en het plannen van activiteiten. Student maken een vanuit de eigen
ontwikkeling beargumenteerde keuze voor een afstudeerproduct in
jaar 4 en formuleren daarbij een onderzoeksvraagstelling en een
Plan van aanpak.
Het accent ligt in jaar 4 vooral op kenmerkende situaties rond het
werken in een schoolorganisatie. In metawerk onderzoeken de
studenten wat hun persoonlijk functioneren in de schoolorganisatie
kan verbeteren en wat hun visie op het leraarsberoep bepaalt. De
student krijgt daarbij met name steun van studiegenoten.
De studenten bereiden zich voor op de
startbekwaamheidspresentatie; deze bevat minimaal:
 Een POP (inclusief zelfevaluatie)
 Een visieverhaal: wat is mijn beroepsidentiteit?
In metawerk 7 werken studenten in principe zelfstandig. Door het
jaar heen zijn er enkele plenaire metawerkbijeenkomsten onder
leiding van de mentor, daarnaast werken de studenten in
(opleidingsgebonden) consultatiegroepjes. Studenten kunnen op
eigen initiatief een afspraak met de mentor maken voor een
voortgangsgesprek.
 Actieve deelname aan bijeenkomsten van mentorgroep en
consultatiegroep;
 (Digitaal) portfolio, inclusief verslag consultatiegroep
Afgerond digitaal portfolio, startbekwaamheidspresentatie
Criteria competenties: startbekwaamheidsniveau
LIO-handleiding,
Materiaal aangereikt door mentor
Geen
Afstuderen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
144
Werkplekleren
Voorbereiding Werkplekleren-1
Jaar 1 / Semester 1
ECTS: 6 / Volg+-code: (2 x 3 ects)
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
Geen
De student:
• Kan uitleggen hoe het Nederlands onderwijssysteem in elkaar zit
en is op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen.
• Kan benoemen wat mogelijke taken van een docent naast het
lesgeven zijn en kan globaal aangeven wat de inhoud van die
taken is.
• Oefent elementaire beroepsvaardigheden, te weten: motiveren,
feedback geven, presenteren, observeren en communiceren met
een groep.
• Oriënteert zich op de competenties van het beroep van leraar.
• Wisselt van perspectief: van (HAVO)leerling naar aankomend
tweedegraads leraar.
• Kan basisvaardigheden ICT toepassen.
• Is zich bewust van eventuele deficiënties op het gebied van het
Nederlands en heeft een start gemaakt met activiteiten om deze
deficiënties weg te werken.
Inhoud
Dit studieonderdeel bestaat uit een A-deel en een B-deel. Na een
introductieweek start het A-deel dat acht weken beslaat (inclusief
toetsing) en gericht is op het verwerven van kennis. Het B-deel
beslaat negen weken en is gericht op het oefenen van vaardigheden.
Tussen het A- en B- deel is een lesvrije week.
Deel A gaat over het onderwijs in Nederland. Studenten leren hoe dat
feitelijk in elkaar zit en wat de algemene kenmerken zijn. De meest
recente ontwikkelingen komen aan bod waarbij duidelijk wordt welke
maatschappelijke vraagstukken en onderwijspolitiek hierbij een rol
spelen.
Daarnaast verdiept de student zich in het takenpakket van een
docent. Wat komt er allemaal kijken bij werken op een school en wat
houden die verschillende taken dan in?
Deel B heeft een ander karakter: het is vaardigheidsgericht.
Gedurende zeven bijeenkomsten worden zeven verschillende
workshops aangeboden. De onderwerpen zijn: presenteren
(verschillende aspecten zoals verstaanbaarheid, opbouw en gebruik
van hulpmiddelen), motiveren, feedback geven, observeren en
interactie met een groep.
Voor alle onderwerpen geldt dat het een eerste kennismaking met
een elementaire beroepsvaardigheid is. Die vaardigheid zal later in de
opleiding op een hoger niveau terugkeren.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
145
ICT geïntegreerd in dit studieonderdeel
Op verschillende momenten bij aanvang van het eerste jaar
(introductie, metawerk, vwpl) krijgen studenten een basislijst ICT. Op
deze lijst kunnen zij zien aan welke ICT-vaardigheidseisen zij aan het
eind van jaar 1 moeten voldoen. Studenten geven aan wat zij van
deze lijst al beheersen en waar zij nog vaardiger in moeten worden.
Bij die zaken die zij nog moeten leren of verbeteren wordt op vaste
dagelijkse tijdstippen ondersteuning geboden. Gebruik maken van
deze ondersteuning is van belang omdat de ICT-vaardigheden al
nodig zijn tijdens het onderdeel Voorbereiding Werkplekleren.
Regelmatig moeten studenten hiervoor opdrachten inleveren waaraan
twee soorten eisen gesteld worden: inhoudelijke en digitale.
M.a.w. buiten de VWPL-lessen oefenen studenten ICT-vaardigheden
die zij binnen de VWPL-lessen zullen toepassen.
De ICT-vaardigheden hebben vooral betrekking op het gebruik van
Word, Powerpoint, e-mail en internet.
N.B.: de procedure van de plaatsing op een school, de inhoud van het
leerwerktraject en de inhoud van de Leidraad Werkplekleren 1 worden
tijdens de metawerbijeenkomsten besproken.
Werkwijze
Bij deel A bestuderen de studenten literatuur, bekijken ze videoopnames en maken zij opdrachten. De studieteksten en opdrachten
worden klassikaal en in groepen besproken. Nadruk ligt op het
vergaren van noodzakelijke kennis; kennis die een student later in het
jaar nodig heeft als hij op een school moet functioneren. Deel A wordt
afgesloten met een schriftelijk tentamen dat bestaat uit
meerkeuzevragen.
Bij deel B is de aanpak van de verschillende workshops als volgt: de
student bestudeert achtergrondliteratuur bij een beroepsvaardigheid:
wat houdt de vaardigheid in en waarom moet een docent deze
beheersen? Tijdens de workshop wordt de vaardigheid besproken,
gedemonstreerd en geoefend. Veel nadruk ligt op het zelf doen.
Studenten geven elkaar feedback. Deel B wordt afgesloten met een
individuele eindpresentatie waarin de student de aangeleerde
vaardigheden demonstreert.
verplichtingen
•
•
•
•
•
•
Aanwezigheidsplicht
Actieve opstelling tijdens de bijeenkomsten
Maken van een schriftelijk tentamen ter afsluiting van deel a
Indien nodig: volgen van ondersteunende lessen ict (buiten de
vwpl-lessen)
Verzorgen van een individuele presentatie ter afsluiting van deel b
Schrijven van korte reflectieverslagen voor beide delen en
opname daarvan in het portfolio
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
146
Beoordelingsvorm/
-criteria
Dit studie-onderdeel is voldoende wanneer de student:
• Een actieve bijdrage heeft geleverd aan de bijeenkomsten
• Het schriftelijk tentamen aan het eind van deel A voldoende heeft
gemaakt.
• In te leveren opdrachten zowel inhoudelijk als op het gebied van
ICT voldoende heeft gemaakt
• Minimaal 1 schrijfproduct op het gebied van het Nederlands
voldoende heeft gemaakt
• Een individuele eindpresentatie heeft gehouden die als voldoende
beoordeeld is. Criteria voor beoordeling zijn opgenomen in de
reader.
Studiemateriaal
Reader Voorbereiding Werkplekleren-1 studiejaar 2005 - 2006
Bijkomende kosten
Drempel voor
Geen
Deelname aan deze module is voorwaardelijk voor deelname aan
werkplekleren in de school.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
147
Werkplekleren 1
Jaar 1 / Semester 1B t/m 2B
ECTS: 6
Volg+-code:
Volg+-code:
(3 ects na semester 2a)
(3 ects na semester 2b)
Instapeisen
Actieve deelname aan de module ‘Voorbereiding
werkplekleren’ in semester 1
Doelstellingen en
competenties
De door de studenten uit te voeren leeractiviteiten (en in het
geval van duale studenten ook werkactiviteiten) op school,
vormen de kern van het werkplekleren in jaar 1.
Zij laten de studenten kennis maken met:
 De belangrijkste facetten van het leraarschap;
 De wijze waarop een schoolorganisatie functioneert;
 De wijze waarop leerlingen zich als puber en adolescent
op school manifesteren;
 De wijze waarop leerlingen leren;
 Groepsprocessen in de klas;
 De eigen houding in de interactie met leerlingen en ten
opzichte van het leraarschap en de schoolorganisatie;
 De juistheid van hun keuze voor de lerarenopleiding.
Daarnaast doen de studenten ervaring op met het:
 Op zich nemen van de rol van leraar, met de daarbij
behorende houding tegenover leerlingen en tegenover
leraren als (aanstaande) collega´s
 Voorbereiden en uitvoeren van leraarstaken, met name
het begeleiden van leerlingen en groepswerk;
 Samenwerken, zowel met onderwijzend als met nietonderwijzend personeel;
 Verrichten van onderzoek;
 Het verwerven van basisvaardigheden op het terrein van
lesgeven.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
148
Inhoud
Tijdens het werkplekleren verricht de student op een school
allerlei (in het geval van duale studenten betaalde) leerwerktaken ten behoeve van het verwerven van zijn
beroepscompetenties. Een goede leraar is:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Interpersoonlijk competent
Pedagogisch competent
Vak- en didactisch competent
Organisatorisch competent
Competent in het samenwerken met collega’s
Competent in het samenwerken met de omgeving
Competent in reflectie en ontwikkeling
De leer- en werktaken omvatten zoveel mogelijk alle
genoemde competenties en worden zowel door de school als
vanuit de EHvA begeleid. De school faciliteert de student bij
allerlei leeractiviteiten in school (observeren, gesprekken,
onderzoeken enz.). Daarnaast spreekt de school met de
student activiteiten en taken af die bijdragen aan het werk in
de school, bijvoorbeeld als assistent van een leraar of team.
Te denken valt aan huiswerk-, bij- of steunlessen, assisteren
in lessen of open leercentrum, surveilleren, toetsen
voorbereiden en nakijken, een onderzoek verrichten enz..
Voor duale studenten zijn dit betaalde werkzaamheden en zal
de productiviteit in deze taken duidelijk aandacht krijgen.
Centraal bij de activiteiten staat het leren kennen van het
werk van de leraar, van de schoolorganisatie en van de
leerlingen. Hoewel student en school een grote mate van
vrijheid hebben bij het afspreken van de leer- en werktaken,
dienen deze drie: leraar, school en leerling, de rode draad te
vormen, met de nadruk op de omgang met de leerlingen. Het
contact met de leerlingen zal aanvankelijk één op één of in
kleine groepjes zijn, later ook met grotere groepen. Van de
student wordt verwacht dat hij onder begeleiding één of meer
lessen voor een groep (klas) verzorgt.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
149
Werkwijze
In semester 1 worden de studenten op de EHvA voorbereid
op activiteiten in de school. In het metawerk bereidt de
student zich voor op de activiteiten die op de school worden
verricht door bespreking onder leiding van de mentor. In de
module Voorbereiding Werkplekleren 1 krijgt de student
basiskennis en basisvaardigheden aangereikt.
Studenten van verschillende opleidingen voeren als groep
hun leerwerktraject uit op een school. Gedurende semester 2
(voor duale studenten geldt: gedurende semester 1B en 2)
zijn studenten één dag per week op de school; daarnaast is
nog één dag per week op de EHvA uitgeroosterd voor het
leerwerktraject.
Op de school worden studenten begeleid door een algemeen
werkbegeleider en daarnaast soms door een vakdocent.
Vanuit de EHvA is er een Lokale Instituutsbegeleider (LIB) of
een Instituutsopleider (IO) die de school bezoekt en
begeleidingsgesprekken voert. Dit gebeurt in principe
driemaal: bij start, tussenevaluatie en afronding.
De student formuleert vanaf de start wekelijks leerdoelen en
activiteiten in een persoonlijk activiteitenplan (PAP), op basis
van te verwerven competenties. Ook wordt in het PAP
gereflecteerd op de leerervaringen van de voorafgaande
week. Gedurende semester 2a ontwikkelt de student onder
begeleiding van de mentor op de EHvA een persoonlijk
ontwikkelingsplan (POP). Halverwege het leerwerktraject
vindt een tussenevaluatie plaats met de werkbegeleider en
de EHvA-begeleider. Hierbij wordt ook het POP vastgesteld,
wat bepalend is voor de invulling van de tweede helft van het
leerwerktraject.
De activiteiten op school worden in semester 2b afgesloten
met een gezamenlijke bijeenkomst van studenten,
begeleiders en docenten, waarin de studenten een
presentatie houden over hun activiteiten en/of het onderzoek.
Verplichtingen
Voor de duale studenten worden de rechten en plichten in
overleg met de school in een ‘Leerarbeidsovereenkomst’
vastgelegd.
Op de EHvA geldt als verplichting actieve deelname aan de
groepsbijeenkomsten.
Verder geldt voor alle studenten: kennismakingsbrief met CV,
een wekelijks PAP, een POP bij de tussenevaluatie,
volledige aanwezigheid en actieve deelname, deelname aan
de tussentijdse evaluatie, afsluitende presentatie aan het
einde het leerwerktraject, verwerking in het portfolio van
verslagen en producten van uitgevoerde activiteiten en
onderzoeken.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
150
Beoordelingsvorm/
-criteria




Een evaluatie halverwege het leerwerktraject
Opnemen in het portfolio van beschrijving van activiteiten,
van producten en opdrachten en van reflectie op het
werkplekleren
Het onderzoek en de neerslag daarvan in het portfolio
Presentatie op de school voor medestudenten, docenten
en begeleider(s) van de school en de EHvA-begeleider,
over onderdelen van het werkplekleren en het onderzoek.
Studiemateriaal
Leidraad werkplekleren jaar 1 voltijd
deeltijdstudenten: Leidraad werkplekleren deeltijd
Bijkomende kosten
Geen
Drempel voor
Hoofdfase en werkplekleren 2. (De zes studiepunten van het
leerwerktraject in de school zijn geoormerkt voor het BAS)
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
151
Werkplekleren 2
Jaar 2 / Semester 1 en 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS: 12
Volg+-code: (3 ects voorbereiding)
Volg+-code: (3 ects na semester 1b)
Volg+-code: (6 ects na semester 2b)
Voldaan hebben aan Werkplekleren 1
Hoofddoel is het verwerven van basisvaardigheden op het terrein van
lesgeven, klassenmanagement en het begeleiden van leerprocessen.
Belangrijkste beroepsrollen:
 Docent/organisator
 (vak-)didacticus
 Begeleider
 Collega/teamlid
Deze beroepsrollen hangen ten nauwste samen met de
beroepscompetenties van leraren. Een goede leraar is immers:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Inhoud
Interpersoonlijk competent
Pedagogisch competent
Vak- en didactisch competent
Organisatorisch competent
Competent in het samenwerken met collega’s
Competent in het samenwerken met de omgeving
Competent in reflectie en ontwikkeling
In dit tweede jaar houdt de student zich bezig met het leren lesgeven
(vakdidactisch en pedagogisch bezig zijn) en met het vakgebied en
ontwikkelingen daarin.
Tijdens het leerwerktraject verricht de student op de school, naast de
bovenbedoelde leeractiviteiten, ook een aantal voor de school
ondersteunende activiteiten: taken die het werk van de docent in de
klas en daarbuiten ondersteunen, taken gerelateerd aan de organisatie
van de school, taken in het kader van begeleiden van leerprocessen bij
leerlingen. In het duale leerwerktraject hebben deze taken de vorm van
betaalde werkzaamheden.
Globaal kunnen de volgende activiteiten onderscheiden worden:
 Lesactiviteiten: gezien de doelstelling is het van belang dat de
student voldoende directe ervaring opdoet op het terrein van
verzorgen van onderwijs, klassenmanagement en begeleiden van
leerprocessen. Lesactiviteiten omvatten zowel de feitelijk te geven
(deel)lessen als ook de hulp aan (individuele) leerlingen, de
voorbereiding, het nawerk en de bespreking van deze activiteiten.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
152





Schoolactiviteiten: deze kunnen betrekking hebben op zowel
binnen- als buitenschoolse activiteiten, zoals: vergaderingen,
surveillance. huiswerkbegeleiding, sportdagen, excursies, etc.
Observatieactiviteiten: deze hebben betrekking op het observeren
van lessen van de medestudent en het observeren van de
werkbegeleider of collega's, aan de hand van gerichte leerdoelen
en opdrachten.
Eigen leeractiviteiten, voortkomend uit eigen leervragen en/of uit
specifieke (leerwerk-)taken die de school opdraagt
Bijeenkomsten en begeleiding: georganiseerd door de opleiding of
de school.
Verslaglegging, met name in het portfolio
Het werkplekleren van jaar 2 en 3 kan worden gezien als een
doorlopende lijn. Uiteindelijk leidt deze tot een zodanig niveau van
competenties, vooral met betrekking het verzorgen van lessen en
pedagogisch handelen, dat aan het eind van jaar 3 de student LiObekwaam kan worden bevonden. Dit laat onverlet dat ook aan het eind
van jaar 2 een eigenstandige beoordeling plaats vindt.
In jaar 2 en 3 verwachten we te zien dat de student zich ontwikkelt van
een uitgesproken ik-betrokkenheid naar een duidelijke aanzet tot
leerling-betrokkenheid. (Zie hiervoor de leidraad werkplekleren).
Werkwijze
In semester 1 start het werkplekleren met een opleidingsspecifieke,
vakdidactische voorbereiding, met metawerk en met kennismaking in
de school en het maken van een Persoonlijk Ontwikkelplan (POP).
De voorbereiding op het werkplekleren in semester 1a:
In een samenhangend aanbod van colleges worden studenten vanuit
vakdidactisch perspectief geconfronteerd met een aantal thema’s die
van belang zijn bij het voorbereiden en uitvoeren van lessen, zoals: het
begin van een les, lesdoelen, uitleg geven, een onderwijsleergesprek
voeren. Elk van deze zaken wordt met kleine praktijkoefeningen
geconcretiseerd. Tijdens een slotpresentatie voor medestudenten
demonstreert de student zijn beheersing van deze basisvaardigheden
voor het ontwerpen en geven van lessen. Deze vakdidactische
voorbereiding wordt georganiseerd en uitgevoerd door de eigen
vakopleiding van de student
Daarnaast volgt de student in semester 1 binnen het ABV-aanbod de
algemeen-didactische en onderwijskundige module ‘Didactiek en
Klassenmanagement’, die eveneens voorbereidt op het werkplekleren
in jaar 2.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
153
Het werkplekleren in semester 1b en 2a en b:
Voor het werkplekleren zoals dat op de school plaatsvindt zijn
gedurende het hele jaar twee dagen per week beschikbaar. Studenten
die een duaal traject lopen gebruiken één dag voor de betaalde
werkzaamheden in dienst van de school, de andere dag is bestemd
voor de activiteiten zoals omschreven bij doelstellingen en inhoud,
waarvoor zij studiepunten (ECTS) ontvangen. Zij verwerven de
benodigde competenties in de combinatie van werken en leren. Nietduale studenten gebruiken in principe één dag in de week voor de
activiteiten op de school ten behoeve van het verwerven van
competenties en daarmee het behalen van studiepunten (ECTS).
Deeltijdstudenten dienen zelf tijd vrij te maken om het werkplekleren uit
te kunnen voeren.
Het werkplekleren in jaar 2 vindt bij voorkeur plaats in klas 1 en 2 van
het v.o. Dit in verband met het vakinhoudelijk niveau van de
tweedejaars studenten. Daarnaast geeft dat gelegenheid om aandacht
te besteden aan de aansluitingsproblematiek van basisonderwijs naar
voortgezet onderwijs.
Er wordt gewerkt aan de hand van een tevoren (onder begeleiding van
de mentor van de EHvA) opgesteld POP. Dit wordt vanaf de start van
het leerwerktraject voor korte periodes, bijv. wekelijks of tweewekelijks,
vertaald naar persoonlijke activiteitenplannen (PAP's). Deze PAP's
worden besproken met de werkbegeleider op de school en ook aan de
begeleider van de EHvA voorgelegd. Het PAP is een concreet
instrument voor sturing van de activiteiten en tevens voor geregelde
reflectie op het geleerde.
Studenten worden (zoveel mogelijk) in tweetallen vanuit dezelfde
opleiding geplaatst op een school. Vanuit de school is er een
werkbegeleider die zorg draagt voor de begeleiding. Binnen de EHvA
is er één docent (meestal de Lokale Instituutsbegeleider (LIB) of
Instituutsopleider (IO) van de school, soms een instituutsbegeleider
(IB)) aangewezen, die de studenten samen met de werkbegeleider
begeleidt. De EHvA-mentor organiseert in het metawerk gesprekken
over het functioneren in het leerwerktraject en maakt een begin met
intercollegiale consultatie. Inhoudelijke ervaringen worden bij de
opleiding uitgewisseld, waarbij vooral de koppeling gelegd wordt
tussen activiteiten in de school en de theorie die tijdens de
beroepsvoorbereiding aan de orde is gekomen.
Het werkplekleren 2 wordt afgerond met een dossier en een
eindgesprek tussen student, LIB/IO/IB en werkbegeleider. De
werkbegeleider heeft bij de eindbeoordeling een belangrijke,
adviserende rol.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
154
Verplichtingen
Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) en Persoonlijk Activiteitenplan
(PAP) opstellen, aanwezigheid, actieve deelname, dossier,
eindgesprek (zie voor details de handleiding werkplekleren-hoofdfase).
Beoordelingsvorm/
-criteria
Studiemateriaal
Dossier (voor het portfolio) en eindgesprek.
Bijkomende kosten
Drempel voor
Geen
Werkplekleren 3
voltijdstudenten: Leidraad werkplekleren jaar 2 en 3 voltijd
deeltijdstudenten: Leidraad werkplekleren deeltijd
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
155
Werkplekleren 3
Jaar 3 / Semester 1 en 2
Instapeisen
Doelstellingen en
competenties
ECTS: 18
( 1 x 9 semester 1 en 1 x 9 semester 2)
Werkplekleren 2 behaald.
Hoofddoel is het vergroten van vaardigheden op het terrein van
klassenmanagement en het begeleiden van leerprocessen, zodat
studenten aan het einde van deze fase voldoende startbekwaam zijn
voor de LIO-fase en in staat zijn om zelfstandig (met begeleiding op
afstand) in een schoolteam te functioneren.
Belangrijkste beroepsrollen:

Docent/organisator

Ontwikkelaar

(vak-)didacticus

Opvoeder

Begeleider

Collega/teamlid
Deze beroepsrollen hangen ten nauwste samen met de
beroepscompetenties van leraren. Een goede leraar is immers:
1. Interpersoonlijk competent
2. Pedagogisch competent
3. Vak- en didactisch competent
4. Organisatorisch competent
5. Competent in het samenwerken met collega’s
6. Competent in het samenwerken met de omgeving
7. Competent in reflectie en ontwikkeling
Inhoud
In dit derde jaar houdt de student zich bezig met het verder
ontwikkelen van de vaardigheden in het lesgeven (vakdidactisch en
pedagogisch bezig zijn), met het vakgebied en ontwikkelingen daarin
en met het zich ontwikkelen tot een collega in de schoolorganisatie.
De studenten krijgen in deze periode meer zicht op het beroep van
leraar in de gehele breedte. Dit betekent dat, hoewel de nadruk op
het microniveau ligt, er ook activiteiten plaats vinden op meso- en
macroniveau van de school.
Tijdens het leerwerktraject verricht de student op de school, naast de
bovenbedoelde leeractiviteiten, ook een aantal voor de school
ondersteunende activiteiten: taken die het werk van de docent in de
klas en daarbuiten ondersteunen, taken gerelateerd aan de
organisatie van de school, taken in het kader van begeleiden van
leerprocessen bij leerlingen. In het duale leerwerktraject hebben
deze taken de vorm van betaalde werkzaamheden.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
156
Globaal kunnen de volgende activiteiten onderscheiden worden:
 Lesactiviteiten: gezien de doelstelling is het van belang dat de
student voldoende directe ervaring opdoet op het terrein van
verzorgen van onderwijs, klassenmanagement en begeleiden
van leerprocessen. Lesactiviteiten omvatten zowel de feitelijk te
geven (deel)lessen als ook de hulp aan (individuele) leerlingen,
de voorbereiding, het nawerk en de bespreking van deze
activiteiten.
 Schoolactiviteiten: deze kunnen betrekking hebben op zowel
binnen- als buitenschoolse activiteiten, zoals: vergaderingen,
surveillance. huiswerkbegeleiding, sportdagen, excursies, etc.
 Observatieactiviteiten: deze hebben betrekking op het
observeren van lessen van de medestudent en het observeren
van de werkbegeleider of collega's, aan de hand van gerichte
leerdoelen en opdrachten.
 Eigen leeractiviteiten, voortkomend uit eigen leervragen en/of uit
specifieke (leerwerk-)taken die de school opdraagt
 Bijeenkomsten en begeleiding: georganiseerd door de opleiding
of de school.
 Verslaglegging, met name in het portfolio
Het werkplekleren van jaar 2 en 3 kan worden gezien als een
doorlopende lijn. In jaar 3 bouwt de student zichtbaar voort op het
geleerde in jaar 2. Uiteindelijk leidt dit tot een zodanig niveau van
competenties, vooral met betrekking het verzorgen van lessen en
pedagogisch handelen, dat aan het eind van jaar 3 de student LiObekwaam kan worden bevonden. (Dit laat onverlet dat ook aan het
eind van jaar 2 een eigenstandige beoordeling plaats vindt.) In jaar 2
en 3 verwachten we te zien dat de student zich ontwikkelt van een
uitgesproken ik-betrokkenheid naar een duidelijke aanzet tot leerlingbetrokkenheid. (Zie hiervoor de leidraad werkplekleren).
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
157
Werkwijze
Voor het werkplekleren zijn in alle voltijd opleidingen het hele jaar
door twee dagen per week beschikbaar. Studenten die een duaal
traject lopen gebruiken één dag voor de betaalde werkzaamheden in
dienst van de school, de andere dagdelen zijn bestemd voor de
activiteiten zoals omschreven bij doelstellingen en inhoud, waarvoor
zij studiepunten ontvangen. Zij verwerven de benodigde
competenties in de combinatie van werken en leren. Niet-duale
studenten gebruiken beide dagen voor de activiteiten op de school
ten behoeve van het verwerven van competenties en daarmee het
behalen van studiepunten. Deeltijdstudenten dienen zelf tijd vrij te
maken om het werkplekleren uit te kunnen voeren.
Het is van belang dat de student zelf in voldoende mate actief
betrokken is bij activiteiten op het terrein van het verzorgen van
onderwijs c.q. (deel)lessen en van het begeleiden van leerlingen
daarbij. Daarnaast kan veel geleerd worden van het uitvoeren van
leerwerktaken in opdracht van de school. Tot slot kan geleerd
worden van observeren van andere docenten en studenten en het
nabespreken van die observaties.
Studenten worden zoveel mogelijk in tweetallen vanuit dezelfde
opleiding of afdeling geplaatst op een school.
Er wordt gewerkt aan de hand van een tevoren (onder begeleiding
van de mentor van de EHvA) opgesteld POP. Het bouwt voort op de
ervaringen en evaluatie van de leerwerktrajecten in de jaren 1 en 2.
Dit POP wordt vanaf de start van het leerwerktraject vertaald naar
persoonlijke activiteitenplannen (PAP's), geldig voor kortere
periodes. Deze PAP's worden besproken met de werkbegeleider op
de school en ook aan de begeleider van de EHvA voorgelegd. Het
PAP is een concreet instrument voor sturing van de activiteiten en
tevens voor geregelde reflectie op het geleerde.
Vanuit de school is er een werkbegeleider die zorg draagt voor de
begeleiding. Binnen de EHvA is er een docent van de eigen
opleiding (instituutsbegeleider (IB)) aangewezen, die de student
samen met de werkbegeleider begeleidt (behalve op
opleidingsscholen; hier begeleidt de Instituutsopleider (IO)). In het
metawerk op de EHvA worden intervisiebijeenkomsten
georganiseerd, waarbij ervaringen worden uitgewisseld en een
koppeling wordt gelegd met theorie.
Het werkplekleren wordt afgerond met een dossier in het portfolio en
een eindgesprek tussen student, instituutsbegeleider en
werkbegeleider. De werkbegeleider heeft bij de eindbeoordeling een
belangrijke, adviserende rol.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
158
Verplichtingen
POP en PAP opstellen, aanwezigheid, actieve deelname aan
intervisiebijeenkomsten, tussentijdse evaluatie, dossier, eindgesprek
(zie voor details de leidraad werkplekleren).
Beoordelingsvorm/
-criteria
POP en PAP's, tussentijdse evaluatie, intervisiebijeenkomsten
in het metawerk, dossier in het portfolio en eindgesprek. (semester
2)
Studiemateriaal
Voltijdstudenten: Leidraad werkplekleren jaar 2 en 3 voltijd
Deeltijdstudenten: Leidraad werkplekleren deeltijd
Bijkomende kosten
Drempel voor
Geen
Bekwaamheidsproef LiO-bekwaamheid (IBM)
LiO-fase
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
159
Werkplekleren 4: Leerwerktraject LiO
Jaar 4 / Semester 1 en 2
Studiepunten: 27 ects
Volg+-code: (12 ects na semester 1)
Volg+-code: (12 ects na semester 2)
Volg+--code: (3 ects supervisie na semester 2)
Instapeisen
Werkplekleren 3 dient voldaan te zijn en de student moet met goed
gevolg IBM-2 hebben afgerond. Uiterlijk 1 september 2005 moeten
166 ECTS zijn behaald. Indien de student volgens de regels van de
LiO-CAO (het LiO-schap) wil werken op de school, dient 4 weken na
aanvang van de LiO-fase 180 ECTS te zijn behaald.
Daarnaast actieve deelname aan LiO-voorbereidende activiteiten en
voldaan hebben aan specifieke eisen van de opleiding (worden door
de opleiding bekend gemaakt).
Doelstellingen en
competenties
Doel van het leerwerktraject is om studenten optimaal voor te bereiden
op zelfstandig functioneren in hun latere beroepspraktijk. Het
leerwerktraject LiO is daarmee onderdeel van de ‘meesterproef’ die de
student aan het einde van de opleiding aflegt. In het leerwerktraject
dient de student te laten zien dat hij/zij in staat is zelfstandig te
functioneren over de volle breedte van het takenpakket van de
beginnende leraar.
In het leerwerktraject functioneert de student daartoe zelfstandig in de
school en vindt begeleiding op afstand plaats. Dit vraagt grote
zelfstandigheid van studenten in het plannen van het eigen onderwijs
en in het participeren in overige schoolactiviteiten.
Beroepsrollen:
- docent/organisator
- ontwikkelaar
- didacticus
- opvoeder
- begeleider
- beoordelaar
- collega/teamlid
- gesprekspartner
Inhoud
De beroepsrollen hangen ten nauwste samen met de
beroepscompetenties van leraren. Een goede leraar is immers:
1. Interpersoonlijk competent
2. Pedagogisch competent
3. Vak- en didactisch competent
4. Organisatorisch competent
5. Competent in het samenwerken met collega’s
6. Competent in het samenwerken met de omgeving
7. Competent in reflectie en ontwikkeling
Hoewel het leerwerktraject als één geheel beschouwd wordt, is het in
verband met studeerbaarheid opgedeeld in verschillende onderdelen,
die apart in VOLG+ worden genoteerd.
Dit neemt niet weg dat er activiteiten gecombineerd moeten worden en
grenzen niet altijd goed te trekken zijn.
Binnen het leerwerktraject worden de volgende onderdelen en
activiteiten onderscheiden:
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
160
Les- en klasgebonden taken:
Schoolactiviteiten:
Supervisie:
Semester 1
9 ECTS
3 ECTS
Semester 2
9 ECTS
3 ECTS
3 ECTS
In de periode voorafgaand aan het leerwerktraject vindt de
voorbereiding op het leerwerktraject plaats. Deze voorbereiding betreft
de volgende activiteiten:
 Schrijven van een (sollicitatie)brief en houden van een
intakegesprek;
 Kennismaking met de school en het opstellen van een POP en
PAP.
Het POP dient voort te bouwen op de ervaringen en evaluatie van het
werkplekleren uit de voorgaande jaren, met name uit het derde jaar.
Met de goedkeuring van het POP door de mentor is de oriëntatie
afgerond en kan gestart worden met het leerwerktraject LiO.
De les- en klasgebonden taken hebben betrekking op de begeleiding
van leerlingen bij hun leerproces (voorbereiding en uitvoering van
lessen, begeleiding, evalueren, etc). De student onderneemt daarbij
activiteiten met verschillende groepen (klassen) leerlingen.
De schoolactiviteiten hebben betrekking op zowel binnenschoolse als
buitenschoolse activiteiten: ontwikkelen van materiaal, onderzoek
doen, vergaderingen bijwonen, surveillance, huiswerkbegeleiding,
sportdagen, excursies, etc.
Tijdens de LiO-fase werkt de student tevens aan zijn afstudeerproduct.
Het product komt tot stand door middel van een onderzoeksmatige
aanpak; dit onderzoek voert de student in de school uit. Dit kan in
opdracht van de school gebeuren, op eigen initiatief van de student, of
in opdracht van de opleiding. Voor meer informatie wordt hier
verwezen naar de modulebeschrijving ‘Afstudeerproduct’.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
161
Werkwijze
Het leerwerktraject LiO start al in het derde jaar van de opleiding met
de voorbereiding. Onderdeel hiervan is het schrijven van een
(sollicitatie)brief en het voeren van een intakegesprek. (De student
ontvangt hier geen aparte studiepunten voor.)
In semester 1 en 2 van leerjaar 4 vindt het leerwerktraject plaats. De
LiO is vanaf het begin van het schooljaar aan de school verbonden. De
student geeft (zo snel als mogelijk is) zelfstandig les (voorkeur: 6-8
lessen per week) en functioneert (in de loop van de LiO-periode)
binnen die school als volwaardig lid van het team of de vaksectie.
De geregelde begeleiding op de school wordt verzorgd door de coach,
een vakdocent van de school. De EHvA verzorgt de begeleiding op
samenwerkings- en opleidingsscholen via een Lokale
Instituutsbegeleider (LIB) of een instituutsopleider (IO). Een
instituutsbegeleider(IB) vervult dezelfde rol op nietsamenwerkingsscholen. Daarnaast wordt de student door de mentor
van de eigen opleiding begeleid in het vervaardigen van het
afstudeerproduct. Tijdens begeleidingsbijeenkomsten met de LIB/IO/IB
wordt de voortgang m.b.t. de verschillende activiteiten besproken.
Daarnaast vinden supervisiebijeenkomsten plaats op de EHvA.
Halverwege het leerwerktraject vindt een tussenevaluatie plaats. Deze
tussenevaluatie door de coach wordt besproken met de student en de
LIB/IO/IB en kan aanleiding zijn om bij te sturen en leerdoelen aan te
passen. Het leerwerktraject wordt afgerond met een dossier en een
eindgesprek tussen student, LIB/IO/IB en coach.
De laatste heeft bij de eindbeoordeling een zwaarwegende
adviserende rol.
Verplichtingen
(Sollicitatie)brief, intakegesprek, POP en PAP, aanwezigheid en
actieve inzet, tussenevaluatie (semester 1), dossier, eindgesprek
(semester 2). Zie voor details de Leidraad werkplekleren LIO-fase
resp. Leidraad werkplekleren deeltijd
Beoordelingsvorm/
-criteria
Voldaan aan alle onderdelen van het leerwerktraject en eindgesprek
(zie voor details de Leidraad werkplekleren LIO-fase resp. Leidraad
werkplekleren deeltijd).
Studiemateriaal
Voltijdstudenten: Leidraad werkplekleren LIO-fase
Deeltijdstudenten: Leidraad werkplekleren deeltijd
Bijkomende kosten
Drempel voor
Geen
Afstuderen
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
162
Afstudeerproduct (AP)
Studiejaar 4/ Semester 1 en 2
ECTS: 9 / Volg+-code:
Instapeisen
Het afstudeerproduct wordt in principe uitgevoerd tijdens de
LIO- stage.
Doelstellingen en
competenties
Doel van het afstudeerproduct is dat de student kan aantonen dat hij
voldoet aan de HBO-kernkwalificatie probleemgericht werken.
Daaronder wordt verstaan:
Het zelfstandig definiëren en analyseren van complexe
probleemsituaties in de beroepspraktijk op basis van relevante
kennis en (theoretische) inzichten, het ontwikkelen en toepassen van
zinvolle (nieuwe) oplossingsstrategieën en het beoordelen van de
effectiviteit daarvan.
Inhoud (korte-)



Het AP is het resultaat van een onderzoek van vakdidactische
aard dat in principe plaatsheeft in het vierde jaar van de
opleiding. Het is denkbaar dat een student reeds in het derde
jaar een begin maakt met een onderzoek, omdat hij de effecten
wil meten van bepaalde interventies over een iets langere
periode.
Het AP moet aantonen dat de student in staat is zelfstandig en
volgens de daarvoor vastgestelde criteria een onderzoek uit te
voeren dat onderwijsgerelateerd is en van HBO-niveau is.
Het AP is het eindresultaat van een onderzoek, waarvoor een
externe instantie (school of schoolorganisatie, ped. centrum, et
cetera) een opdracht heeft verstrekt. Het criterium van de
externe opdrachtgever is van wezenlijk belang. Het HBO is een
beroepsopleiding. Uit het toekomstig beroepenveld komt een
opdracht en de opdrachtgever is tevens medebeoordelaar van
de kwaliteit van het product. Ook de opleiding kan als externe
opdrachtgever fungeren.
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
163




Werkwijze
Verplichtingen
Beoordelingsvorm/
-criteria
Literatuur/
studiemateriaal
Kosten (bijkomend)
Drempel voor
Bij het AP gaat het om meer dan alleen maar de ontwikkeling
van een product. Het betreft ook het antwoord op een vraag of
de weerslag van een onderzoek naar de validiteit van een
hypothese. Onderdeel van dit onderzoek is het meten van de
effecten van de inzet van het product als antwoord op de
onderzoeksvraag of als toetsing van de hypothese.
Het AP wordt gepresenteerd aan het beroepenveld, in het
bijzonder aan de opdrachtgever. Deze presentatie wordt in
ieder geval bijgewoond door de beoordelaar(s) van de
opleiding. In samenspraak met de opdrachtgever komt een
eindbeoordeling tot stand. Deze eindbeoordeling neemt de
student op in zijn portfolio. De eindbeoordeling is als zodanig
een document tijdens het eindassessment (de
startbekwaamheidsproef).
Het AP is onderdeel van het eindassessment van de opleiding.
Zie ook punt 5.
Het AP wordt beoordeeld in het licht van de HBOkernkwalificaties.
Zie boven
Voor het onderzoek relevante bronnen
Geen
Startbekwaamheidsproef
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
164
Supervisie
Jaar 4 / Semester 1 en 2
ECTS: 3 / Volg+-code:
Instapeisen
Bijgesteld Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP)
Doelstellingen en
competenties
 Integreren van denken, voelen en handelen: integratie op het
niveau van de persoon
 Inzicht in de wijze waarop de student zich als persoon verhoudt tot
het beroep van leraar en tot de school als werkplek: integratie op
het niveau van het beroep
Inhoud
Supervisie maakt deel uit van Werkplekleren 4 en start in hetzelfde
semester als het leerwerktraject LiO. De aan de supervisie verbonden
studiepunten (3 ECTS) maken deel uit van de 27 ECTS die voor het
leerwerktraject LiO zijn gereserveerd.
Supervisie is gericht op het ondersteunen van het leren om
zelfstandig te functioneren in de uitoefening van het beroep. In
beroepen die op mensen zijn gericht en waarbij communicatie een
belangrijke rol speelt ben je als persoon zelf een instrument in het
bereiken van resultaten.
In semester 1A stellen studenten in metawerk hun POP bij n.a.v.
de feedback die zij bij het IBM gehad hebben. Dit bijgestelde POP
vormt het startpunt van de supervisie. Tijdens de supervisie zetten de
studenten de geformuleerde leerdoelen om in voornemens voor
handelen in het leerwerktraject. Het gaat hier vooral om leerdoelen
die te maken hebben met het overwinnen van barrières, die in de
persoonlijkheid van de student liggen, en niet om leerdoelen die te
maken hebben met het verkrijgen van kennis of vaardigheden.
Werkwijze
Studenten schrijven zich vóór de aanvang van het leerwerktraject LiO
in voor supervisie. Er vinden tijdens het leerwerktraject tien
supervisiegesprekken onder leiding van een supervisor plaats. Een
supervisiegroepje bestaat uit drie studenten. Voor elke bijeenkomst
schrijven de studenten een werkverslag, waarin zij een ervaring uit
het leerwerktraject LiO beschrijven. Tijdens de bijeenkomst worden
deze ervaringen besproken. Na afloop van elke bijeenkomst schrijven
studenten een reflectieverslag. Halverwege de supervisie vindt een
tussenevaluatie plaats.
Verplichtingen
 100% deelname aan supervisiebijeenkomsten
 Schrijven van werk- en reflectieverslagen
 Lezen van verslagen van medesupervisanten
 Voldoende beoordeling van het eindverslag supervisie
 Opnemen supervisieverslag in portfolio
Leidraad leerwerktraject LiO
Geen
Afstuderen
Beoordelingsvorm/
-criteria
Studiemateriaal
Bijkomende kosten
Drempel voor
Studiegids Biologie 2005 – 2006 Voltijd en deeltijd
165