GEDACHTENWOLK

Bron: Marinjo nr. 1, 2009
Tekst: Wim van Oosten
GEDACHTEWOLK
Roger Ruhulessin
Na een aantal jaren uit de roulatie te zijn geweest is Roger Ruhulessin (45)nu
bezig zijn eigen cateringbedrijf te her-starten. Naast catering levert hij
concepten op het gebied van culinaire activiteiten aan veelal culturele
instellingen, zoals het Centraal Museum, Museum Gouda en het Boijmans van
Beuningen en nu dus ook voor het Museum Maluku in Utrecht. Hij is beschikbaar
als consultant wanneer een thematentoonstelling wordt georganiseerd en de
museumdirectie ook het aanbod op het gebied van eten en drinken wil aanpassen
aan het specifieke thema van de tentoonstelling. Zijn opleiding is
horecagericht, maar hij heeft ook een studie kunst & architectuurgeschiedenis
gedaan. Tekst: Wim van Oosten
We praten in het Museum Maluku (MUMA). Roger heeft daar zojuist een
voortgangsgesprek gevoerd over een activiteit die vanaf maart van start moet
gaan. Hij is een van de welwillende vrijwilligers die,vanuit zijn achtergrond,
graag meedenkt over manieren om het MUMA nieuwe impulsen te geven en daardoor
wat meer bezoek te ontwikkelen.
Je hebt een plan dat zowel de instandhouding van een stukje Molukse cultuur
dient, maar ook impulsen moet geven aan het aanbod van, en het bezoek aan het
MUMA?
Dat is juist. Wij gaan vanaf 22 maart op vier zondagen een soort 'wedstrijd'
organiseren die meerdere doelen heeft.
Allereerst het in kaart brengen van de verschillende soorten 'Molukse' koekjes
die worden gemaakt sinds de komst van de Molukse bevolking in Nederland;en
vervolgens proberen de authentieke recepten door middel van de 'wedstrijd' boven
water te krijgen.
Het resultaat van deze 'wedstrijd' zal worden vormgegeven in een boek als
cultuurbehoud voor de komende generaties.
Wat is namelijk het geval? De traditie om bij speciale gebeurtenissen in eigen
keuken lekkere koekjes te bakken naar eigen recept ligt onder druk. Enerzijds
zien we dat steeds vaker een catering-bedrijf wordt ingeschakeld. Maar een feit
is ook dat veel oudere Tantes hun recepten voornamelijk in hun hoofd hebben.
Met het wegvallen van deze eerste generatie en het veelvuldig gebruik maken van
een catering-bedrijf verdwijnen ook de recepten. Ik weet nog wel dat mijn moeder
de lekkerste spekkoek bakte van de wijk waar wij in Wormerveer woonden. Ze heeft
het recept ooit op papier gezet in een boekje dat helaas nooit meer is
teruggevonden. En al is het maar één recept, ik vind het jammer dat het niet
meer is te achterhalen.
Door dit alles verschraalt het aanbod. Neem het assortiment dat vroeger werd
klaargemaakt ter gelegenheid van de kerstdagen, trouwerijen of belijdenissen. Je
kreeg toch zeker tien verschillende soorten voorgeschoteld, van spekkoek tot
tjoetjoer, van kelepon tot ondeh ondeh, van kue lapis tot naga sari. In de
bereiding van al die gerechten zit heel veel culinaire traditie opgeslagen. Het
is tegenwoordig zo dat je bij een AH al de benodigde ingrediënten kunt kopen
dus daar ligt het niet aan.
Is het soms ook niet een kwestie van prioriteiten stellen, met andere woorden:
heeft iedereen nog zin om een paar dagen van tevoren al bezig te zijn in de
keuken?
Dat speelt ongetwijfeld ook een rol. Veel jongere mensen hebben een andere
tijdsindeling dan de ouderen. Maar ik denk dat vooral ook het feit dat de
recepten in de vergetelheid zijn geraakt en dat de bereiding van djadjan djadjan
niet of nauwelijks aan de orde komt in de gebruikelijke kookboeken en dus niet
stimulerend werkt voor degenen die het willen maken. En zoals ik al schetste
bij de verdwijning van het boekje van mijn moeder: ook hier zit je weer met een
cultuuraspect waar alleen maar afbraak in plaatsvindt. Er verdwijnt veel meer
dan er bijkomt.
Hoe ziet jullie plan er precies uit?
Ik ga in samenwerking met het MUMA een boekje maken waarin 'alle’ zoete koekjes
worden opgenomen zoals die werden gemaakt door onze ouders.
Naast deze 'klassieke' recepten komen er van mijn hand recepten in, gebaseerd
en/of geïnspireerd op deze 'klassiekers'.
Zoals nu het idee is worden de ' winnende' recepten gefotografeerd samen met de
inzender en gepubliceerd in het boek. Dit is tevens ook de 'hoofdprijs' voor de
winnaar. Een uitnodiging voor de presentatie en een boek - al dan niet voorzien
van een opdracht - hoort er uiteraard ook bij.
Op de pagina's die het MUMA in de Marinjo invult tref je een oproep aan. Dat
betreft de mogelijkheid om op een viertal zondagen van maart t/m juni naar
Utrecht te komen met gerechten uit eigen keuken. We zullen nog een rubricering
maken van de verschillende koekjes, zodat er per zondag ongeveer 5 soorten
worden beoordeeld.
Wat zijn je drijfveren om dit initiatief te nemen?
In de eerste plaats het al een keer genoemde verlangen om dit stukje van de
Molukse cultuur te behouden. In de afgelopen 4 jaar heb ik in een kookboekhandel
gewerkt waar we een grote collectie Indonesische kookboeken hadden waarin het
'zoete' aspect van de Indonesische en Molukse keuken niet of nauwelijks aan de
orde kwam - veelal onder het mom dat het daar niet werd gegeten!! Onzin
natuurlijk, alleen niet in de vorm als een Westers nagerecht. Dit soort
zoetigheden wordt de hele dag door gegeten.
Naast het behouden en vernieuwen zie ik ook dit benadrukken van een stukje
culinaire cultuur als een aspect van Moluks bewustzijn. We moeten ervoor waken
dat verschijnselen die al vele jaren een rol spelen in de sociale band binnen
Molukkers ook worden gekoesterd.
Het laatste motief is om binnen het Museum Maluku extra activiteiten in gang te
zetten. Ik vind dat het MUMA echt wel wat meer exposure kan hebben, en dit lijkt
me een prima aanleiding om die aanpak wat meer te onderbouwen.
Nog iets over de verdere uitwerking graag?
Zoals gezegd: de eerste bijeenkomst is op 22 maart, en vervolgens op 19 april,
24 mei en 21 juni. Ik denk dat we over zo'n 20 tot 25 koeksoorten praten.
Iedereen wordt uitgenodigd om met de eigen specialiteit(en) op de desbetreffende
zondag naar het museum te komen. Die worden dus geproefd en beoordeeld door een
jury samengesteld uit 'deskundigen' en uit 'amateurs'.
En de inschrijfprocedure?
Aanmelding kan plaatsvinden via de oproep in deze Marinjo, en via de website van
het MUMA ( [email protected]). We publiceren dan ook een lijst van de
gerechten waar het om gaat. Mocht een koeksoort ontbreken dan staan we open voor
toevoegingen. Desnoods breiden we nog uit met een vijfde middag. Op die middagen
zelf beginnen we om 14.00 uur, met een afsluiting om 17.00 uur.
Wanneer vind je het een succes?
Ik denk dat het geslaagd is als dit plan bekend wordt onder alle Molukkers en
zij ook inzien dat het nodig is om ons cultureel erfgoed te bewaren voor de
generaties na ons. Verder hoop ik natuurlijk op een hoge opkomst van inzenders
en dat alle koekjes aan bod zijn gekomen die publicabele recepten opleveren.
Laatste vraag over de koekjeswedstrijd: waarom doen veel tantes zo geheimzinnig
over hun recepten? Jij hoopt natuurlijk vurig dat ze over de brug komen met hun
specifieke keukengeheimen?
We moeten niet vergeten dat het eetgebeuren, zeker toen ze hier relatief nog net
waren, nog een van de weinige dingen was waarin je je kon onderscheiden en waar
mensen speciaal voor terugkomen. Een uitnodiging aan een bepaalde tante om iets
te bereiden wordt vaak als eervol beleefd, en de waardering is altijd groot.
De gebruikelijke slotvraag van de Gedachtenwolk:
Hoe omschrijf je jezelf?
Ik heb vorig jaar een nieuwe nier gekregen van mijn broer. Naast een enorme
fysieke vooruitgang heeft het me veel meer zelfverzekerdheid opgeleverd, en
misschien daardoor ook meer Moluks bewustzijn. Verder sta ik bewuster in het
leven, ben ik creatief, en wordt organisatorisch sterker.