LES 1 Geschiedenis

Cursus Renaissance
Les 10.2
begeleidende notities les 10.2
Shakespeare
Begeleidende notities
William Shakespeare (1564-1616) 3de van 8 kinderen.
Vader was handschoenenmaker en wolhandelaar. Leerde Latijn en Grieks op school. Men
denkt dat hij als leraar gewerkt heeft voor hij aan het toneel ging.
Trouwde in 1582 met dochter van herenboer en krijgt 6 maande later een dochter.
In 1585 krijgen zij een tweeling Hamnet en Judith.
In 1592 gaat hij aan het werk als professioneel acteur in Londen. Schreef toen al gedichten die
werden uitgegeven. Ook toneelstukken waarvan de eerste Hendrik VI in 1591 werd
opgevoerd.
In 1594 treedt hij toe tot de in dat jaar gevormde toneelgroep van de Lord Chamberlain’s
Men.
Zijn hele oeuvre is voor de Lord Chamerlain’s Men geschreven, waarbij hun verheffing tot
King’s Men, bij de troonsbestijging van Jacobus I in 1603, een erkenning was van hun
prominente positie
Tijdens de pestepidemieën van 1592 tot 1594 worden de theaters in Londen gesloten.
Shakespeare schrijft nu vooral poëzie waaronder sonnetten.
Op zijn hoogtepunt tussen 1594 en 1598 schreef hij 5 historische stukken, 6 comedies en 1
tragedie.
1596 overlijdt zijn zoon Hamnet en het gezin gaat terug naar Statford, maar Shakespeare blijft
in Londen en verhuist naar de zuidelijke oever van de Theems, omdat zijn toneelgezelschap
het daar liggende nieuwe Swan Theatre bespeelt.
In 1598 richt hij samen met anderen de New Globe op in Bankside vlak bij het Swan Theatre,
in het hart van het uitgaansleven, vlak bij bordelen en gokhuizen. In die tijd keek men neer op
het theater als ruige oorden van losbandigheid, dronkenschap en problemen. Het lage volk
staat in de “parterre” waar het zich door lachen,huilen en gillen luidruchtig met de
voorstelling kan bemoeien.
S. trad ook regelmatig op aan het hof van Elisabeth en toen Jacobus VI van Schotland de
kroon overnam als Jacobus I werd hij hun mecenas en heetten de toneelgroep voortaan The
King’s Men.
In 1609 koopt zijn gezelschap het overdekte Backfiars Theatre, op de noordelijke
Theemsoever vlak bij Westminster. De toon van de stukken verandert en wordt meer
afgestemd op een meer gecultiveerd, snobistisch, publiek. Het maskerade element van de
koninklijke feesten wordt een integraal bestand in de late zgn. verzoeningsstukken.
“De storm”is zijn laatste stuk geschreven in 1611.
Shakespeare trekt zich in 1612 terug in Stratford en overlijdt als een rijk man op 52 jarige
leeftijd in 1616.
Shakespeare gaat in de Tempest redelijk om met de Aristotelische regels betreffende de eenheid
van tijd , plaats en handeling.
Herman Leistikow
mei 2007
pagina1/2
Cursus Renaissance
begeleidende notities les 10.2
mbt de tijd: het stuk speelt zich af binnen 6 uur, alle handelingen hebben betrekking op een
tijdsduur van maximaal 6 uur ( Dit is dus conform A binnen 24 uur).
mbt plaats: het stuk speelt volledig af op het eiland.
mbt handelingen deze betreffen 3 staatsgrepen Caliban tegen Prospero / Antonio en de zoon van
de koning van Napels, Ferdinand, tegen Alonso, de koning van Napels / en Prospero die weer de
macht over Milaan wil krijgen
aspecten vertegenwoordigd in dit stuk:
traditie populair
normaal gespeeld in openlucht theaters als de Globe ( 3000 man) waarin stukken over nationale
eenheid / huwelijkse trouw / wraaktragedies / liefdesrelaties gespeeld worden
voorbeeld scène: de wraakgevoelens van Caliban om Prospero te vermoorden.
traditie elitair
normaal in kleinere overdekte theaters gespeeld die duurder zijn waarin stukken gespeeld worden
die satirisch zijn / scabreus / maatschappij kritisch tegen lagere klasse.
Voorbeeld scène van Gonzalo over Utopia
traditie hofcultuur
waar veelal maskerspelen werden toegepast en vaste karakters voorkwamen.
Voorbeeld moment dat Ferdinand en Miranda besloten hebben te trouwen, wordt Ferdinand
toegesproken vanuit een masker, dat hij zich wel nog moet gedragen tot na het huwelijk, want dat
er anders kommer en kwel zal zijn.
Associaties met de Nieuwe Wereld
Reizen met boot.
Schipbreuk in storm.
Komen op bijna onbewoond eiland.
Eerste ontmoeting met nieuwe mens ( Miranda voor het eerst een man Ferdinand).
Eiland waar exotische muziek klinkt.
Caliban ( kannibaal) is een wilde ( niet te veranderen).
Tekst is verweven met verhalen rond de Bermuda’s
Montaigne over kannibalen (noble Savages) beschrijft bezoek van wilden aan
Frankrijk en benadrukt dat zij een eigen cultuur hebben ,waar geen waardeoordeel
over gegeven wordt.
Wat doet beschaving met mensen?
Caliban heeft leren vloeken en is niet opvoedbaar.
Op eiland beginnen personages opnieuw maar aan het eind blijken zij niets geleerd te
hebben.
Miranda ziet ineens “nobele”mensen, die toch bedriegers blijken te zijn.
Utopia ( van More) is een dragend idee van het stuk. Scène met Gonzalo
Als ik koning zou zijn, zou ik het koningsschap afschaffen.
De wereld kan wel nieuw zijn, de mens is hetzelfde en streeft naar macht.
Herman Leistikow
mei 2007
pagina2/2