Opdracht

Stilistische aspecten van
zakelijke teksten in het
Nederlands
Inleiding
• Twee kernbegrippen voor zakelijke communicatie:
o
o
efficiëntie
doelgroepgerichtheid
• Stilistische aandachtspunten:
o
o
toegankelijkheid
structuur
Toegankelijkheid
Aantrekkelijk formuleren
Leesbaarheidsonderzoek
• leesbaarheidspredictie: het controleren van de passendheid
van een tekst voor een bepaalde doelgroep
• leesbaarheidsverbetering: het verkrijgen van een basis voor
de verbetering van een tekst zodat hij gaat passen bij de
doelgroep
Theorie
• De - overigens fel bekritiseerde - Flesch-Douma-formule
(1946 / 1977):
• RE (reading ease - leesgemak) = 206.84 – 0.77 x gemiddelde
woordlengte (= aantal lettergrepen) – 0.93 x gemiddelde
zinslengte (= aantal woorden per zin)
Theorie: Flesch-Douma-formule
kwalificatie
leesbaarheid
stijl
overeenkomstige
schoolopleiding
(Nederland)
90 - 100
zeer gemakkelijk
groep 6 basisschool
80 - 90
gemakkelijk
groep 7 basisschool
70 - 80
vrij gemakkelijk
groep 8 basisschool
60 - 70
standaard
vbo
50 - 60
vrij moeilijk
MAVO, onderbouw
HAVO/VWO
30 - 50
moeilijk
vwo, hbo
0 - 30
zeer moeilijk
universiteit
Schat de RE-index van de volgende tekst:
Kamiel is de lieve, onhandige dino. Hij vindt het cool om stoer
te zijn maar dat lukt hem niet altijd. Hij is een beetje te groot
voor de wereld van Kaatje en dat maakt hem supergrappig.
Kamiel rijdt graag op zijn step en doet niets liever dan muziek
toveren uit zijn discobar. Hij is gek op Kaatje ! Ook al denk
Kaatje vaak dat ze het beter weet dan Kamiel, en doet ze niets
liever dan hem beetnemen.
98.81
Schat de RE-index van de volgende tekst
In zo’n geval is ethos een interactionele verwezenlijking die
beurt per beurt kan veranderen en die in co-constructie met de
andere gespreksdeelnemers gerealiseerd wordt. Op die
momenten is er van ‘voorbedachte raad’ of pure strategie
wellicht geen sprake meer en zelfs bij een zeer ervaren
gespreksvoerder gaat het hier eerder om het spel van actie en
reactie dan om het inzetten van voorbereide formuleringen.
Daarnaast is de doelstelling van deze studie om een
beschrijving te geven van hoe de herpositioneringen
interactioneel tot stand komen en wordt de vraag over het
strategische karakter van de ‘ethosmanipulatie’ verder in
parenthese geplaatst.
50.18
Kritiek
•
de gebruikte voorspellers zijn oppervlakkig en niet causaal relevant voor
begripsproblemen, ze correleren hoogstens
•
coherentierelaties en globale tekstopbouw worden niet of amper in rekening
gebracht
•
de score vervlakt de verschillen tussen tekstdelen
•
de inschatting van de lezer gebeurt niet op basis van voorkennis, alleen op
basis van 'niveau'
•
er wordt voorbijgegaan aan tekstgenres en tekstdoelen
Andere leesbaarheidstesten
• de Cito-leesbaarheidsindex voorspelt op grond van
tekstkenmerken als gemiddelde woordlengte, woordfrequentie,
aantal woordvormen en aantal zinnen (Staphorsius & Krom,
1985; Staphorsius, 1994).
• de cloze-procedure is in 1953 door Taylor geïntroduceerd en
schrijft voor dat uit een tekst van ongeveer 350 woorden ieder
vijfde woord gedeleerd wordt, met uitzondering van de eerste
zin. Het resultaat is een ‘gatentekst' waarbij het uitgangspunt is
dat naarmate een tekst redundanter is, deze gemakkelijker te
lezen is, en als cloze-tekst ook gemakkelijker te reconstrueren is.
Andere leesbaarheidstesten
• T-scan (U Utrecht): in ontwikkeling
Praktische oefeningen
en tips
1. Lijdende vormen
De prestatie van de fondsen wordt permanent afgewogen
tegenover referentie-indexen of concurrerende fondsen.
Soms wordt een fonds weleens vervangen door een van de
concurrenten. Maandelijks wordt naar elke klant een
volledige update gestuurd, waarin zijn portefeuille wordt
uitgedrukt in tabellen, grafieken en vergelijkingen. De
elektronische weg wordt niet bewandeld.
(overgenomen uit Permentier, 2003, p. 168)
1. Lijdende vormen
De prestatie van de fondsen
wordt permanent afgewogen
tegenover referentie-indexen of
concurrerende fondsen.
Soms wordt een fonds weleens
vervangen door een van de
concurrenten.
Maandelijks wordt naar elke
klant een volledige update
gestuurd, waarin zijn portefeuille
wordt uitgedrukt in tabellen,
grafieken en vergelijkingen.
De elektronische weg wordt niet
bewandeld.
De analisten wegen de prestatie
van de fondsen permanent af
tegenover referentie-indexen of
concurrerende fondsen.
Soms vervangen ze een fonds
weleens door een van de
concurrenten.
Maandelijks krijgt elke klant een
volledige update, met tabellen,
grafieken en vergelijkingen die
een duidelijk beeld geven van
zijn portefeuille.
De fondsbeheerder bewandelt
de elektronische weg nog niet.
1. Lijdende vormen
De nieuwe leerlingen worden door mentoren opgewacht op de
eerste schooldag en hun wordt verteld wat er precies van hen
verwacht wordt door de leerkrachten.
1. Lijdende vormen
De nieuwe leerlingen worden door mentoren opgewacht op de
eerste schooldag en hun wordt verteld wat er precies van hen
verwacht wordt door de leerkrachten.
1. Lijdende vormen
De nieuwe leerlingen worden door mentoren opgewacht op de
eerste schooldag en hun wordt verteld wat er precies van hen
verwacht wordt door de leerkrachten.
→ Op de eerste schooldag wachten mentoren de nieuwe leerlingen
op en ze vertellen hun wat de leerkrachten precies van hen
verwachten.
Opdracht: herschrijf deze tekst
Door het bestuur zal in de komende jaarvergadering een
beslissing worden genomen over de nieuwe zak- en
slaagregeling die door het studentenoverlegorgaan is
voorgesteld. Het ligt in de lijn van de verwachting dat de
voorstellen door het bestuur zullen worden overgenomen.
→ In de komende jaarvergadering neemt het bestuur een
beslissing over de nieuwe zak- en slaagregeling die het
studentenoverlegorgaan eerder voorstelde. Het ligt in de lijn van
de verwachting dat het bestuur dat voorstel zal overnemen.
Passief is soms wel gewenst
1. Gebruik de passieve vorm als de handelende persoon
onbelangrijk of onbekend is.
Voorbeeld:
De zestigjarige vrouw werd zondagmorgen in Hasselt vermoord.
2. Gebruik de passieve vorm als het lijdend voorwerp nadruk
verdient.
Voorbeeld:
Sinds vorige maand is de Kennedytunnel afgesloten voor alle
verkeer.
Passief is soms wel gewenst
3. Gebruik de passieve vorm als het accent op de handeling ligt en niet
op de handelende persoon.
Voorbeeld:
Als u op ‘Ctrl v’ duwt, wordt uw bewaarde tekst geplakt.
4. Gebruik de passieve vorm als zinnen daardoor beter op elkaar
aansluiten.
Voorbeeld:
Het Musée Magritte Museum dat […] zich in het Altenloh Hotel […]
bevindt, ontving in minder dan één jaar tijd reeds 500.000
bezoekers. Het gebouw […] werd dankzij het
competentiemecenaat van de Franse en Belgische filialen van GDF
SUEZ en met steun van de Stichting Magritte gerenoveerd.
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Zinnen met veel bijzinnen
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers die
hun leven wijdden aan de studie van anacondaslangen, die wel
negen meter lang en 550 kilo zwaar kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en vogels eten maar soms ook wel
kannibalistische neigingen vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden verplicht om hun onderzoek,
dat al zeven jaren in beslag had genomen, stop te zetten
doordat de overheid niet meer in financiering kon voorzien.
1. Waar staan de bijzinnen?
2. Herwerk de bovenstaande zin.
2. Zinnen met veel bijzinnen
Herwerking:
De wetenschappers moesten hun onderzoek stopzetten,
doordat de overheid geen financiering meer kon vrijmaken. De
wetenschappers wijdden hun leven aan het al zeven jaar
durende onderzoek naar anacondaslangen. Die kunnen wel
negen meter lang worden en 550 kilo zwaar. Ze eten
voornamelijk knaagdieren en vogels, maar soms vertonen ze
ook wel kannibalistische neigingen. Bovendien zouden ze zelfs in
staat zijn mensen op te peuzelen.
3. Naamwoordstijl
3. Naamwoordstijl
De toename in het gebruik van sfeerverlichting voor de
verfraaiing van huiskamers door binnenhuisarchitecten is
opvallend.
3. Naamwoordstijl
De toename in het gebruik van sfeerverlichting voor de
verfraaiing van huiskamers door binnenhuisarchitecten is
opvallend.
→ Binnenhuisarchitecten gebruiken opvallend meer
sfeerverlichting om huiskamers te verfraaien.
3. Naamwoordstijl
• Nog moeilijker leesbaar in combinatie met vage werkwoorden:
zijn, plaatsvinden, vormen, betreffen, doen, verwezenlijken,
verband houden met, enz.
• Voordelen:
1) de nadruk ligt op de handeling in plaats van de uitvoerder
2) de handelende persoon is onbekend
De afsluiting van de Kennedytunnel zorgt voor ernstige
verkeersproblemen.
Opdracht: herschrijf deze zin
Het doorhakken van de Gordiaanse knoop door Alexander de
Grote vormde het begin van zijn verovering van de hele wereld.
→ Alexander de Grote veroverde de hele wereld nadat hij de
Gordiaanse knoop had doorgehakt.
4. Tangconstructies
Woorden die bij elkaar horen, worden ver uit elkaar geplaatst in de
zin:
De al jaren in het oerwoud verblijvende wetenschappers
verrichten baanbrekend onderzoek naar biodiversiteit.
4. Tangconstructies
De wetenschappers die bezig
waren met de studie van
anacondaslangen, die wel negen
meter lang en 550 kilo zwaar
kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en
vogels eten maar soms ook
kannibalistische neigingen
vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden
verplicht om hun onderzoek stop te
zetten.
4. Tangconstructies
De wetenschappers die bezig
waren met de studie van
anacondaslangen, die wel negen
meter lang en 550 kilo zwaar
kunnen worden en die
voornamelijk knaagdieren en
vogels eten maar soms ook
kannibalistische neigingen
vertonen en zelfs in staat zijn om
mensen op te peuzelen, werden
verplicht om hun onderzoek stop
te zetten.
De wetenschappers werden
verplicht om hun onderzoek naar
anacondaslangen stop te zetten.
Die slangen kunnen wel negen
meter lang en 550 kilo zwaar
worden. Ze eten voornamelijk
knaagdieren en vogels, maar soms
vertonen ze ook kannibalistische
neigingen en ze zijn zelfs in staat
om mensen op te peuzelen.
Opdracht: herschrijf deze zin
Het boek ‘De Duivelsverzen’ dat door Salman Rushdie in 1988
geschreven werd en waarover Ayatollah Khomeini in 1989 een
fatwa uitsprak die alle moslims oproept om Rushdie te doden
voor het schrijven van dit boek, werd een bestseller.
→ Het boek ‘De Duivelsverzen’ is een echte bestseller. Het boek
werd in 1988 door Salman Rushdie geschreven. Het leverde hem
in 1989 een fatwa op, waarmee Ayatollah Khomeini alle moslims
opriep hem te doden.
5. Lange aanloop
De hoofdzin wordt voorafgegaan door een hele reeks bijzinnen:
Omdat de beeldend kunstenaar Jozeph Beuys volgens hemzelf
tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gered door nomadische
Tartaren, die hem met vet insmeerden en in vilt wikkelden om
hem warm te houden nadat zijn vliegtuig tijdens een missie
boven de Krim werd neergeschoten, maakte hij in veel van zijn
werken gebruik van die materialen.
5. Lange aanloop
Omdat de beeldend kunstenaar
Jozeph Beuys volgens hemzelf
tijdens de Tweede Wereldoorlog
werd gered door nomadische
Tartaren, die hem met vet
insmeerden en in vilt wikkelden om
hem warm te houden nadat zijn
vliegtuig tijdens een missie boven
de Krim werd neergeschoten,
maakte hij in veel van zijn werken
gebruik van die materialen.
De beeldend kunstenaar Jozeph
Beuys maakte in veel van zijn
werken gebruik van vet en vilt.
Dat verklaarde hij zelf doordat die
materialen zijn leven gered hadden
tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Toen werd zijn vliegtuig tijdens een
missie boven de Krim namelijk
neergeschoten en redden
nomadische Tartaren zijn leven. Die
hielden hem warm door hem met
vet in te smeren en in vilt te
wikkelen.
Opdracht: herschrijf deze zin
Omdat het tekort aan drinkbaar water erg prangend werd en
hulporganisaties vreesden dat er snel epidemieën zoals cholera,
een ziekte die zich snel kan verspreiden na overstromingen en
andere rampen, zouden kunnen uitbreken, besloot de overheid
om hulp te sturen.
→ De overheid besloot hulp te sturen, omdat het tekort aan
drinkbaar water erg prangend werd. Hulporganisaties vreesden
dat er snel epidemieën zoals cholera zouden kunnen uitbreken.
Die ziekten kunnen zich immers snel verspreiden na
overstromingen of andere rampen.
Combinatieoefeningen
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Iedereen rouwt zo op zijn manier om het omvallen van de
symbolische kastanjeboom die in de tuin van het Amsterdamse
huis aan de Prinsengracht stond waarin Anne Frank tijdens de
Tweede Wereldoorlog ondergedoken was voordat haar
schuilplaats door de Duitsers ontdekt werd.
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Iedereen rouwt zo op zijn manier om het omvallen van de
symbolische kastanjeboom die in de tuin van het Amsterdamse
huis aan de Prinsengracht stond waarin Anne Frank tijdens de
Tweede Wereldoorlog ondergedoken was voordat haar
schuilplaats door de Duitsers ontdekt werd.

Naamwoordstijl
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Iedereen rouwt zo op zijn manier om het omvallen van de
symbolische kastanjeboom die in de tuin van het
Amsterdamse huis aan de Prinsengracht stond waarin Anne
Frank tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken was
voordat haar schuilplaats door de Duitsers ontdekt werd.


Naamwoordstijl
Bijzinnen
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Iedereen rouwt zo op zijn manier om het omvallen van de
symbolische kastanjeboom die in de tuin van het
Amsterdamse huis aan de Prinsengracht stond waarin Anne
Frank tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergedoken was
voordat haar schuilplaats door de Duitsers ontdekt werd.



Naamwoordstijl
Bijzinnen
Lijdende vormen
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Iedereen rouwt zo op zijn manier om het omvallen van de
symbolische kastanjeboom die in de tuin van het Amsterdamse
huis aan de Prinsengracht stond waarin Anne Frank tijdens de
Tweede Wereldoorlog ondergedoken was voordat haar
schuilplaats door de Duitsers ontdekt werd.
→ In Amsterdam rouwt iedereen zo op zijn manier om de
omgevallen symbolische kastanjeboom aan het huis van Anne
Frank. Dat huis aan de Prinsengracht was tijdens de Tweede
Wereldoorlog de schuilplaats van de familie Frank tot de
Duitsers hen ontdekten.
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Om te vermijden dat hij betrapt zou worden tijdens de diefstal
en bijgevolg voor vele jaren in de gevangenis zou kunnen
belanden, werd door de bij de politie gesignaleerde boef, die
van kindsbeen af op het verkeerde pad was beland, een
weloverwogen plan bedacht.
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Om te vermijden dat hij betrapt zou worden tijdens de diefstal
en bijgevolg voor vele jaren in de gevangenis zou kunnen
belanden, werd door de bij de politie gesignaleerde boef, die
van kindsbeen af op het verkeerde pad was beland, een
weloverwogen plan bedacht.

Lange bijzinnen
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Om te vermijden dat hij betrapt zou worden tijdens de diefstal
en bijgevolg voor vele jaren in de gevangenis zou kunnen
belanden, werd door de bij de politie gesignaleerde boef, die
van kindsbeen af op het verkeerde pad was beland, een
weloverwogen plan bedacht.


Lange bijzinnen
Lijdende vormen
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Om te vermijden dat hij betrapt zou worden tijdens de diefstal
en bijgevolg voor vele jaren in de gevangenis zou kunnen
belanden, werd door de bij de politie gesignaleerde boef, die
van kindsbeen af op het verkeerde pad was beland, een
weloverwogen plan bedacht.



Lange bijzinnen
Lijdende vormen
Tangconstructie
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Om te vermijden dat hij betrapt zou worden tijdens de diefstal
en bijgevolg voor vele jaren in de gevangenis zou kunnen
belanden, werd door de bij de politie gesignaleerde boef, die
van kindsbeen af op het verkeerde pad was beland, een
weloverwogen plan bedacht.




Lange bijzinnen
Lijdende vormen
Tangconstructie
Lange aanloop
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Om te vermijden dat hij betrapt zou worden tijdens de diefstal
en bijgevolg voor vele jaren in de gevangenis zou kunnen
belanden, werd door de bij de politie gesignaleerde boef, die
van kindsbeen af op het verkeerde pad was beland, een
weloverwogen plan bedacht.
→ De gesignaleerde boef was al jaren op het slechte pad. Hij
bedacht een weloverwogen plan om te vermijden dat de politie
hem zou betrappen tijdens de diefstal. Zo kon hij vermijden voor
vele jaren in de gevangenis te belanden.
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Hoewel er hard nagedacht werd over oplossingen voor het
probleem van de waterzuivering en de elektriciteitsopwekking
in de door ernstige overstromingen getroffen gebieden, kon er
door de uit vrijwilligers bestaande hulporganisatie niet veel
gedaan worden.
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Hoewel er hard nagedacht werd over oplossingen voor het
probleem van de waterzuivering en de elektriciteitsopwekking
in de door ernstige overstromingen getroffen gebieden, kon er
door de uit vrijwilligers bestaande hulporganisatie niet veel
gedaan worden.

Lange aanloop
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Hoewel er hard nagedacht werd over oplossingen voor het
probleem van de waterzuivering en de elektriciteitsopwekking
in de door ernstige overstromingen getroffen gebieden, kon er
door de uit vrijwilligers bestaande hulporganisatie niet veel
gedaan worden.


Lange aanloop
Lijdende vormen
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Hoewel er hard nagedacht werd over oplossingen voor het
probleem van de waterzuivering en de elektriciteitsopwekking
in de door ernstige overstromingen getroffen gebieden, kon er
door de uit vrijwilligers bestaande hulporganisatie niet veel
gedaan worden.



Lange aanloop
Lijdende vormen
Tangconstructie
Opdracht: analyseer de fouten en herschrijf
Hoewel er hard nagedacht werd over oplossingen voor het
probleem van de waterzuivering en de elektriciteitsopwekking
in de door ernstige overstromingen getroffen gebieden, kon er
door de uit vrijwilligers bestaande hulporganisatie niet veel
gedaan worden.
→ De vrijwilligers van de hulporganisatie denken hard na over
mogelijke oplossingen na de overstroming. Voorlopig kunnen ze
niet veel doen in de ernstig getroffen gebieden waar vooral de
waterzuivering en elektriciteitsopwekking problematisch zijn.
De alinea
Inleiding: de alinea
• 6 zinnen / 10 regels tekst
• 1 thema
• Hoofdgedachte in de kernzin
o
o
o
o
Vooraan
Tweede zin (na overgangszin)
Midden (bij inhoudelijke wending)
Achteraan (als conclusie)
• 2 soorten: inhoudelijke en structuuraanduidende alinea’s
Structuuraanduiders
• Globaal

titels, koppen, de inhoudsopgave, samenvattingen,
structuuraanduidende alinea’s en inleidingen
• Lokaal
o
Verwijzing naar het thema van de alinea door:
• het thema letterlijk te herhalen,
• een synoniem voor het thema te gebruiken (maar niet voor het
tekstthema),
• verwijswoorden te gebruiken zoals die, dat, ze, het, hiermee, eronder
enzovoort.
Opdracht: herschrijf de volgende zinnen tot een
alinea met verwijzingen
• Jeeps zijn grote auto’s die vroeger vooral gebruikt werden door
•
•
•
•
•
•
mensen die vaak op niet-verharde wegen moesten rijden.
Jeeps verbruiken veel meer dan gewone auto’s.
Jeeps zijn niet meer weg te denken uit het gewone straatbeeld.
De meeste jeeps zijn erg vervuilend en stoten veel CO2 uit.
Jeeps werden oorspronkelijk gebruikt als Amerikaanse legerauto’s.
Jeeps hebben zowel voor- als achterwielaandrijving en meestal
vier zitplaatsen.
Veel mensen reageren negatief op de aanwezigheid van jeeps in
de stad.
Opdracht: herschrijf de volgende zinnen tot een
alinea met verwijzingen
→ Jeeps zijn grote auto’s die vroeger vooral gebruikt werden
door mensen die vaak op niet-verharde wegen moesten
rijden. Bovendien werden ze oorspronkelijk gebruikt als
Amerikaanse legerauto’s. Daarom hebben ze zowel voor- als
achterwielaandrijving en zijn er meestal vier zitplaatsen. De
meeste jeeps verbruiken veel meer dan gewone auto’s: ze
zijn dus erg vervuilend en stoten veel CO2 uit. Toch is de jeep
niet meer weg te denken uit het gewone straatbeeld, al
reageren veel mensen negatief op hun aanwezigheid in de
stad.
Signaalformuleringen
Soort relatie
Voorbeelden
opsommingen
en, ook, voorts, vervolgens, bovendien, daarbij, ten eerste…ten tweede,
enerzijds…anderzijds
kortom, samenvattend, dus, met andere woorden, concluderend
samenvattingen
argumenten
oorzaken
de volgende redenen, immers, omdat, want, daar, daarom, namelijk,
motief, achtergrond, vanwege
doordat, daardoor, namelijk, immers, oorzaak, zodat, vanwege, door
gevolgen
zodat, gevolg, resultaat, bewijs, heeft geleid tot
doelen
om, opdat, teneinde, met het doel
tegenstellingen
maar, toch, echter, enerzijds…anderzijds, hoewel, niettemin
tijdsverband
voordat, alvorens, terwijl, tijdens, zolang, gedurende, nadat, nadien,
daarna
bijvoorbeeld, ter illustratie, zo, zoals
toelichtingen
Opdracht
Herwerk je alinea over ‘jeeps’ door er signaalformuleringen en
eventueel ook enkele zinnen aan toe te voegen.