auteur: hendrik manhaeve | project management scrum projectontwikkeling: it en business samen op pad met snel resultaat De klassieke manier om software te realiseren vereist een grondige analyse gevolgd door een realisatie. De analyseresultaten zijn dikwijls te abstract, waardoor de business zich niet kan voorstellen wat ze precies zullen krijgen. De doorlooptijd tussen de start van het project en het uiteindelijke resultaat is te lang. De business is al veranderd, de verwachtingen zijn niet meer dezelfde als in de analyse is vastgelegd. Scrum of Agile biedt een mogelijke oplossing voor deze tekortkomingen. Een gesprek met Antoon Vansina (BI Director Acerta) en Leen D’haeyer (consultant TriFinance). ó In welk soort project heeft u Scrum toegepast? “Het is een Business Analytics project, en dit gaat verder dan de klassieke ‘business intelligence’ of BI rapportering. In Business Analytics (BA) ga je op zoek naar patronen, trends in de gegevens en probeer je bepaalde gebeurtenissen te voorspellen. Zo zal een klassiek BI-rapport het klantenverloop weergeven. BA zal dit verloop analyseren en proberen te voorspellen hoe groot de kans is dat een bepaalde klant naar de concurrentie overstapt. Op basis van dergelijke analyses kan Acerta de strategie aanpassen en accenten verleggen.” ó U heeft na een beginfase de projectaanpak veranderd van de watervalmethode naar de Agile methode Scrum. Waarom? “Het project had heel wat goede discussies en harmonisering in gang gezet, maar men bleef op zijn honger zitten voor wat betreft concrete oplevering. Het project loste de verwachtingen van de business niet helemaal in. Enerzijds omdat Acerta een organisatie in verandering is en dus worden prioriteiten, informatiebehoeften en zelfs de manier waarop er naar de business gekeken regelmatig bijgestuurd. De watervalmethode is niet in staat dit op een snelle manier op te vangen. Anderzijds komt u in dergelijke complexe projecten dikwijls voor verrassingen te staan, in BI zijn dat typisch problemen met de datakwaliteit, die onmogelijk kostenefficient volledig op voorhand in kaart kan brengen. Met Agile werken laat precies toe deze flexibiliteit in uw aanpak in te bouwen. Dit kan door zeer frequent op te leveren, te evalueren en bij te sturen.” ó Wat is precies de toegevoegde waarde van Agile? “De watervalmethode stelt vooraf een uitgebreide analyse op die IT zal realiseren. De klanten krijgen iets te zien als het volledig af is,maar dit laat lang op zich wachten. De kans dat dit resultaat niet overeenkomt met de huidige verwachtingen is groot en dit betekent herwerken met verlies aan tijd, geld en vertrouwen in IT. Verwachtingen veranderen gedurende de loop van het project en dit is normaal. Agile laat de klanten zeer snel iets zien, zelfs al is nog geen perfecte versie, zelfs al is het nog onvolledig. Dit gebeurt om de twee weken. Als het resultaat niet voldoet, volgt de bijsturing en na twee weken later krijgt de klant de aangepaste versie. Voldoet het wel, dan wordt het deel afgewerkt. Het is niet zo dat herwerken niet meer nodig is, alleen weten we het sneller en gaat minder budget verloren.” ó In een BI/BA omgeving is de kwaliteit van de gegevens zeer belangrijk om de kwaliteit van de rapporten te verzekeren. Hoe bent u daarmee omgegaan? “We doen vooraf geen uitgebreide studie meer om deze kwaliteit te bepalen. We gaan aan de slag en stellen eventueel vast dat de brongegevens niet goed waren, bijvoorbeeld de aanwezigheid van lege velden of ongeldige waarden. Het probleem wordt dan, samen met de business, onmiddellijk bekeken en opgelost. Dit heeft tot gevolg dat de kwaliteit wordt aangepakt als het nodig was en dat geen uitgebreide studie is gedaan om probleemgebieden te identificeren. Dit levert een belangrijke tijdswinst op.” cfo magazine juni 2014 27 voordelen van scrum en agile – De business zit aan het stuur: Samen met de klant maken we de user stories. Dit zijn geen technische beschrijvingen, maar omschrijvingen die de business begrijpt. IT is een soort motor die het project realiseert. Elke user story moet waarde hebben voor de business. Hierover waken is cruciaal. – De opvolging is visueel en transparant: Alles wordt op een bord geplaatst en iedereen die er voorbij komt kan de voortgang zien. – Minder nood aan stuurgroepen: De afstand tussen hen en de werkvloer en IT is vaak te groot. – Veel en concrete communicatie: Agile brengt de business en IT samen en houdt de communicatie permanent aan de gang. Die verloopt eenvoudiger en meer feitelijk. – Gedeelde eindverantwoordelijkheid: Iedereen in het team neemt zijn verantwoordelijkheid voor het resultaat. Het is niet langer een projectleider die het project opvolgt en hierover rapporteert. risico’s – Beschikbaarheid van de product owner: De product owner moet beschikbaar zijn als het scrum team hem of haar nodig heeft. Fysieke nabijheid is nodig om goede voortgang te maken. Gezien de snelheid van realisatie is deze beschikbaarheid vrij intensief (elke dag moet er contact zijn) en dit is dikwijls een knelpunt. – Representativiteit en keuze van de product owner: De keuze voor de ‘product owner’, die de business vertegenwoordigt, is zeer belangrijk maar ook moeilijk. Deze mag niet te hoog zitten in de organisatie, want dan mist hij de voeling met de werkvloer. Zich te hoog of te laag in de organisatie bevinden, kan desastreuze gevolgen hebben. De communicatie is niet evident. We zijn immers niet gewoon om duidelijk, kernachtig mee te delen waar we staan, wat de moeilijkheden zijn. Dit moet elke dag gebeuren en moet zeer concreet en bondig zijn zoniet gaat het project aan het zwalpen. – Sterke hiërarchische ongelijkheden in het team: Het team kent geen ‘baas’, iedereen is gelijk. Dit kan problemen geven als medewerkers van verschillende hiërarchische niveaus in het team zitten. Medewerkers kunnen zich geremd voelen. Hoe hoger een teamlid in de hiërarchie zit, hoe groter de verantwoordelijkheid voor het slagen van de communicatie. succesfactoren – Steun van het topmanagement – Acceptatie van de aanpak in de business: De business moet overtuigd zijn van de voordelen en moet terdege zijn rol opnemen. Ze moet niet alleen aan het stuur zitten maar moet het ook stevig in handen hebben. Dit geldt voor de business van hoog tot laag. Het is zeker aan te raden hiervoor een pilootproject uit te voeren. De business kan dan goed de voordelen ondervinden. Anderzijds moet ook IT wennen aan de continue interactie met de klanten, het just in time analyseren en de noodzaak aan multifunctionaliteit. – Acceptatie dat een gedetailleerd budget en planning bij het begin niet kan – Waarde voor de klant primeert en is expliciet (niet noodzakelijk kwantitatief ): Doorheen het volledige project moet de waarde voor de klant voorop staan. Als dit op de achtergrond verzeilt, gaat het voordeel volledig en snel verloren. Beoordeel elke user story op waarde. – Opleiding en coaching van het team: Het is aan te raden om een beperkt opleidingstraject te voorzien. De methodologie is dikwijls vreemd voor veel medewerkers. Help hen de drempels te overwinnen. ó Kunt u kort uw aanpak omschrijven? taat voldoet, kan het in een volgende sprint uitgebreid of verder afgewerkt worden.” “We zijn vertrokken van een aantal meer globaal beschreven domeinen. De strategie van Acerta was een belangrijk instrument ó Een project start klassiek met een budget en volgt dit om de prioriteiten vast te leggen. Zo bleek bijvoorbeeld productiop. Hoe is dat hier verlopen? viteit een belangrijk element. Met user stories zijn deze domeinen “Helemaal anders dan vroeger. In een watervalmethode begint meer in detail omschreven. User stories zijn kernachtige formulemen met een voorstudie en hieruit volgt een budget en planning. ringen die aangeven wat de klant wil en waarom. De meerwaarde Vervolgens komt er een analyse met een ‘revised budget and planvoor de klant is een essentieel kenmerk. De user stories krijgen ning’, enzoverder. Dit is nodig omdat men stuurt op budgetten. een prioriteit en worden dan in die volgorde afgewerkt. De reaOm een project te starten dienen de kosten en opbrengsten belisatie gebeurt in ‘sprints’. Dit zijn zeer korte periodes (bij ons 2 paald te zijn. Men vertrekt dan van de illusie dat dit bij het begin weken) waarin een aantal stories worden afgewerkt. Op het einde nauwkeurig genoeg kan. De realiteit van de budget- en tijdsovervan elke sprint heeft de klant effectief resultaat en kan hij kiezen schrijding doet nadenken. Bij Scrum en Agile bepalen we in grote om in functie daarvan de prioriteiten voor de volgende sprint aan lijnen wat we zullen bouwen. Op basis van ervaring maken we een te passen of andere stories erop te zetten. Het resultaat van een inschatting van de nodige tijd story moet steeds toegevoegde en budget. De Agile versie waarde hebben voor de busivan een voorstudie duurt bij ness, maar moet daarom nog ons “3 keer 2 uur”. Dan volgt niet volledig afgewerkt zijn. de vraag “Is dat het u waard?”. Zo kan een rapport in Excel, of Antoon Vansina, BI-director Acerta: Indien ja, dan starten we, ineen analyse op een deeldomein dien neen, dan niet. Het bud“De watervalmethode is niet in staat al veel toegevoegde waarde get is niet bepaald tot op de hebben. Dit resultaat kan ook laatste euro maar in grootte veranderingen in de organisatie op nieuwe ideeën laten ontstaan. orde. Aangezien we vervolDoor snel op te leveren, krijgen gens de toegevoegde waarde een snelle manier op te vangen.” we die flexibiliteit. Als het resul28 cfo magazine juni 2014 creëren in zeer korte intervallen en telkens de belangrijkste dingen eerst creëren, is de controle op wat een Agile project oplevert véél groter. Als er geen tijd meer is, als er geen budget meer is, is het afgelopen, maar anderzijds zijn de belangrijkste zaken wel gerealiseerd. Dit vereist wel dat het management hiermee kan omgaan.” ó Is dit voor elk IT project bruikbaar? “Projecten met een grote onzekerheid, waarbij de klant vooraf niet in detail kan bepalen wat die nodig heeft, zijn uitstekende kandidaten. Routinematige projecten waarbij men het domein zeer goed kent en stabiel is, de behoeften vooraf goed te bepalen zijn, kunt u met de watervalmethode aanpakken. Maar hoeveel dergelijke projecten zijn er nog? We verwachten van IT steeds meer, platgetreden paden zijn niet interessant. De onzekerheid en onduidelijkheid bij het begin van het project wordt steeds groter. De budgetten en de tijd komen onder druk. Allemaal voorwaarden die het gebruik van Agile methoden zoals Scrum bijna vanzelfsprekend maken.” ó Is dit weggelegd voor elke organisatie? “In principe wel, maar sommige organisaties zullen het daar veel moeilijker mee hebben. Een organisatie die sterk hiërarchisch is, waarbij sterke functiescheiding bestaat en de verloning hieraan gekoppeld is, zullen extra inspanningen moeten doen om dit in te voeren. Het is dan niet enkel een andere manier van werken maar ook een andere cultuur. Plattere organisatie met een open communicatie zijn hier in het voordeel. Bij hen zal het sneller gaan.” π wat zijn user stories? De user stories zijn eenheden van ‘waarde’ voor de klant. U splitst ze op in taken en volgt de realisatie ervan permanent op. Wat in een sprint zit, is afhankelijk van de prioriteit en de omvang. De business bepaalt de prioriteit, IT bepaalt de omvang. Aantoon Vansina: “Om de werklast van een user story te bepalen gebruiken we een speciale eenheid: de user story punten. Deze punten kennen we toe aan de onderliggende taken om de user story te realiseren. We plannen niet in detail op dagen, maar vergelijken met gelijkaardige items. Voor elke sprint bepalen we hoeveel we aankunnen door de aanwezigheden en niet project gebonden activiteiten te overlopen. Door de heel interactieve manier van werken is het niet altijd mogelijk, en ook niet wenselijk, om lang op voorhand in te plannen wanneer je externe expertise nodig hebt. Dat kan meestal opgevangen worden door hier expliciet afspraken over te maken.” The Executive Master in Finance You have the talent, we have the financial skills. Join the Executive Master in Finance to bridge them and build your path to success! Do you want to know more? The Executive Master in Finance, an advanced 7-module training starting in October in Corporate Finance, Financial Modeling in Excel, Financial Reporting & Analysis, Derivatives, Investments, Risk Management and Asset & Liability Management. A real opportunity to boost your career ާޱޤƯުެިƯެƯޤƯޥƯ࠻ƯޯޤެަޱޤޱƯݲާޱުޮަޤޥƯ Please register for one of our info-sessions www.solvay.edu/emf Or contact us at MASTERÚNANCE SOLVAYEDU Tel. +32 (0)2 650 66 73 cfo magazine juni 2014 29