In Robespierre herkennen we Geert Wilders

16 september 2011 , pag. 4
‘In Robespierre herkennen we Geert Wilders’
De Franse revolutie at haar
eigen kinderen op, bijna alle
revoluties die volgden deden
hetzelfde. ‘Danton en de
Franse revolutie’ van Theater
Nomade gaat over revoluties
en de eeuwige strijd tussen
rekkelijken en preciezen.
zen, de hedonisten en deugdzamen. Bij de Russische revolutie
waren dat Trotsky en Stalin, bij de
opstand der Nederlanden Johan
van Oldebarneveldt en Prins Maurits. En bijna altijd kost dat de rekkelijke in die tweestrijd de kop. In
de ’Danton en de Franse revolutie’
gaan Robespierre en Danton een
keer met elkaar in debat.
Robespierre
De sociale Revolutie is nog niet
klaar; wie een Revolutie slechts
voor de helft volbrengt, graaft zijn
eigen graf. De gegoede klasse is nog
niet dood, de gezonde kracht van
het volk moet de plaats van deze in
alle opzichten opgebrande klasse
innemen. De ondeugd moet bestraft worden, de deugd moet door
de terreur heersen.
Danton
Ik begrijp het woord straf niet. Jij met jouw deugd, Robespierre! Jij
hebt geen geld aangenomen, jij
hebt geen schulden gemaakt, jij
hebt bij geen enkele vrouw geslapen, jij hebt altijd een fatsoenlijke
jas gedragen en je hebt je nooit bedronken. Robespierre, jij bent weerzinwekkend rechtschapen. Ik zou
me schamen dertig jaar lang met
dezelfde hoogmorele fysionomie
tussen hemel en aarde rond te lopen alleen omwille van het armzalige genoegen anderen slechter te
vinden dan mezelf. Is er dan niets in
jou wat jou niet soms heel zacht,
heimelijk zei: je liegt, je liegt!?
Robespierre
Mijn geweten is zuiver.
Volgens Gietelink laat de rode
draad zich moeiteloos doortrekken naar het nu, niet alleen naar de
Arabische landen, maar ook naar
Nederland. De preciezen beheersen volgens hem momenteel het
maatschappelijke debat. Rita Verdonk met haar ’regels zijn regels’ is
er een letterlijke vertaling van,
maar ook de roep om strengere
straffen van Wilders sluit naadloos
aan bij het denken van de preciezen.
Of, zoals op de website van
Theater Nomade te lezen is: ,,Als
Danton de vrouwenjagende grachtengordelintellectueel verbeeldt
dan herkennen we in Robespierre
een Geert Wilders, die genadeloos
zijn politieke opponenten probeert te elimineren.’’
Roberspierre predikt de revolutie.
Politiestaat
Unia State in Bears.
SIETSE DE VRIES
I
n eerste instantie gingen de
gedachten uit naar het Poptaslot in Marssum als locatie voor ‘Danton en de Franse revolutie’, uiteindelijk
werd het de door Bep Mulder ontworpen replica van
Unia State in Bears. Daar speelt
Theater Nomade van dinsdag tot
en met zaterdag het in 1835 door
Georg Büchner geschreven toneelstuk ‘Dantons dood’ over de strijd
tussen de twee revolutionairen
van het eerste uur: Danton en Robespierre.
Theater Nomade dankt zijn
naam aan het nomadische be-
Danton bemint een vriendin.
staan dat het sinds de oprichting
in 1984 leidt. Het trekt al jaren met
een bus van het ene locatieproject
naar het andere. De samenwerking met De Harmonie in Leeuwarden leidde tot een reeks van
vijf voorstellingen in Bears. Op 22
en 23 november volgen nog twee
door het Posthuistheater georganiseerde voorstellingen in Crackstate in Heerenveen.
Volgens oprichter Ab Gietelink
staat het nomadische uit de naam
van het gezelschap ook voor een
rondtrekkende manier van denken, voor de nieuwe perspectieven
en vormen van theater waarmee
hij en zijn spelers het publiek kennis willen laten maken. Daarmee
FOTO’S DVHN/DUNCAN WIJTING
staat Theater Nomade in de experimentele theatertraditie van de
jaren tachtig, toen nieuwe vormen
zijn ontwikkeld die volgens hem
veel interessante en kwalitatief
goede voorstellingen hebben opgeleverd. Velen in het hedendaagse theater bouwen daar op voort.
Het stuit Gietelink tegen de borst
dat de waarde van onderzoek en
experiment in de nieuw subsidieplannen van staatssecretaris Halbe Zijlstra totaal worden miskend
en dat gezelschappen vrijwel alleen nog worden afgerekend op
het aantal mensen dat ze bereiken.
Volksliedjes
Opvallend aan Theater Nomade is
dat het die experimenteerdrift
vaak gebruikt voor historische
stukken of onderwerpen, zoals
‘Max Havelaar’, ‘Hamlet’ of ‘Gijsbrecht van Aemstel’. De groep
speelt ‘Danton en de Franse revolutie’ overigens wel in historische
kostuums, ook worden er originele volksliedjes gezongen uit de tijd
van de Franse revolutie; het experimentele zit in het gebruik van videotechniek en eigentijdse vertelvormen.
Georg
Büchner
(1813-1837)
schreef in zijn korte leven slechts
een paar, voor die tijd experimentele stukken, maar toonde zich
daarin een buitengewoon groot talent. ‘Woyzeck’ is zijn bekendste,
nog vaak gespeelde stuk, maar volgens Ab Gietelink is ook ‘Dantons
dood’ ,,een fantastisch, prachtig
geschreven stuk’’. Het gaat over de
Franse revolutie, maar het gaat
voor de kijker van vandaag ook
over de opstand van de Nederlanden tegen Spanje, over de Russische revolutie en over de Arabische lente.
Het stuk speelt in 1794 als de
Franse republiek na vijf turbulente
jaren - waarin de ‘Rechten van de
mensen en de burger’ zijn aangenomen door de Nationale Conventie, maar waarin koning Lodewijk
XVI, zijn vrouw Marie-Antoinette
en vele anderen hun hoofd onder
de guillotine hebben verloren -
voor belangrijke keuzes staat.
Twee revolutionairen van het eerste uur - Danton en Robespierre staan tegenover elkaar.
Levensgenieter
De eerste is een levensgenieter,
een filosofisch gevoelsmens die
zich overgeeft aan seks met meerdere vrouwen, drank en debat. Hij
vindt dat de staat ten dienste moet
staan van de vrije mens en dat het
na vijf jaar revolutie tijd wordt die
staat weer op te bouwen. Robespierre vindt een dergelijke manier
van denken een teken van decadentie en pleit voor een beleid van
deugdzaamheid en strenge straffen.
Voorstelling
Theater Nomade
over Franse
revolutie in
Bears
Robespierre trekt aanvankelijk
aan het langste eind: door zijn toedoen eindigt Danton op de guillotine. Lang heeft hij niet kunnen genieten van zijn overwinning, een
paar maanden later was hem eenzelfde lot beschoren.
Volgens Ab Gietelink heeft dat
proces van revolutionairen die elkaar naar het leven staan zich later
nog vele malen herhaald, hebben
nog vele revoluties hun eigen kinderen opgegeten. Dat inzicht heeft
niet kunnen voorkomen dat ook
vandaag de dag steeds weer politici in dezelfde val trappen.
,,Je zag het in Libië. Groepen uit
de bevolking komen in opstand tegen Gaddafi en onmiddellijke
staan de Westerse mogendheden
met bombardementen klaar om ze
te helpen. In plaats van een matigende rol te spelen en de beide partijen bij elkaar te brengen, kiest het
Westen volgens goede koloniale
traditie meteen partij en zwengelt
dat het conflict aan. Ze kunnen wel
zeggen dat Gaddafi slecht is, maar
de opstandelingen worden aangevoerd door de voormalige minister van justitie van Gaddafi. Zou
die geen bloed aan zijn handen
hebben?’’
Botsing
Bijna altijd, na iedere revolutie volgens Gietelink, volgt een botsing
tussen de rekkelijken en de precie-
Hij las net nog een artikel in NRC
Handelsblad over de toename van
het aantal mensen dat zonder proces in de gevangenis zit. Dat is een
typisch verschijnsel van een politiestaat. Niet dat Nederland een
politiestaat zou zijn, maar het zal
je volgens hem maar overkomen
dat je volkomen onschuldig wordt
vastgezet. En dat ze je weken zonder bewijs kunnen vasthouden.
,,Nederland is in korte tijd van
een van de meeste progressieve
landen in een van de meest conservatieve landen van Europa veranderd. Van gedogen - een verschijnsel dat typerend is voor rekkelijken - zijn we een maatschappij
geworden van ‘regels zijn regels’.
Daar gaat ’Danton en de Franse revolutie’ ook over.’’
Bears -Uniastate
20 tot en met 24 september,
20.30 uur, www.theaternomade.nl;
www.harmonie.nl