Fysica - Ucsia

bacheloropleiding
Fysica
faculteit wetenschappen
2009
Colofon
Redactie
Departement Studentgerichte Diensten
Departement Fysica
Vormgeving E. Willockx
Fotografie
J. Crab, Photo Alto, Photo Disc
Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma’s veranderen
echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het vakkenaanbod van de verschillende studierichtingen enigzins afwijkt van de informatie in deze brochure.
| 2 Inhoud
Voorwoord
Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren?
Studentgerichtheid
Innoverende academische opleidingen
Infrastructuur
Vorming
Antwerpen
5
6
6
6
6
7
7
De opleiding Fysica
Wat is Fysica?
Waarom Fysica studeren?
Bachelor in de Fysica
Master in de Fysica
8
8
8
9
10
Onderwijs en examens
Onderwijs
Studiepunten
Semestersysteem - examens
Internationaal
11
11
11
12
14
Waar kan je met je diploma aan de slag?
15
Toelatingsvoorwaarden en voorkennis
Toelatingsvoorwaarden
Voorkennis
Gaten in je voorkennis? Je kan er iets aan doen!
Heb je keuzemoeilijkheden?
Ombudsdienst
17
17
17
18
18
18
Studiebegeleiding
Overgang van het secundair onderwijs naar de universiteit
Overbruggingsonderwijs in de maand september
Algemene studie- en studentenbegeleiding
Vakspecifieke begeleiding 19
19
19
20
22
Studieprogramma Bachelor
23
Masteropleiding Fysica
26
3 | Inhoud
Opleidingsonderdelen
Bachelor eerste jaar
Keuzevakken in het eerste jaar
Bachelor tweede jaar
Keuzevakken in het tweede jaar
Bachelor derde jaar
Keuzevakken in het derde jaar
28
28
31
32
35
37
42
Studie- en studentenvoorzieningen
Cursusdienst
Sport
Computerfaciliteiten
Studentenrestaurants
45
45
45
46
46
Studentenverenigingen
47
Hoe bereik je makkelijk de campussen?
Wegbeschrijving
Met de bus
Met de trein
48
48
48
48
Plattegrond van de campussen
Stadscampus
Campus Groenenborger
Campus Middelheim
Campus Drie Eiken
49
49
50
51
52
Bijkomende informatie
Provinciale informatiedagen
Informatiedagen aan onze instelling
Brochures over andere opleidingen
Internet
STudenten Informatie Punt (STIP)
Faculteit Wetenschappen Decanaat
Departement Fysica
53
53
53
53
53
54
54
54
| 4 Voorwoord
Welkom bij de Universiteit Antwerpen. Je hebt je weg naar
onze universiteit gevonden en je wenst wellicht wat meer
informatie over onze instelling en de studierichtingen die wij
bieden. Het boekje dat je nu ter hand neemt, brengt je al een
hele stap vooruit in je keuzeproces.
De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit
met 11.000 studenten. De bestaande opleidingen werden met
ingang van het academiejaar 2004-2005 omgevormd naar de
bachelor- en masterstructuur. Vanaf 2007-2008 worden de
masteropleidingen gestart die aansluiten op de academische
bacheloropleidingen. Binnen de associatie wordt de samenwerking bevorderd met de Plantijnhogeschool, de Karel de
Grote Hogeschool, de Hogeschool Antwerpen en de Hogere
Zeevaartschool.
Studeren aan de universiteit is het begin van een nieuwe
periode in je leven. Belangrijk is dat je je goed voelt op de
universiteit van je keuze en dat je je nadien goed voelt met je
behaalde diploma. Daarom stelt de Universiteit Antwerpen
alles in het werk om je studietijd aangenaam te maken en
de kwaliteit van de opleiding op topniveau te houden. Onze
opleidingen worden regelmatig bijgestuurd en aangepast aan
de maatschappelijke evolutie.
Als je naar één van onze informatiedagen komt, zal je merken dat
het aangenaam is om aan de Universiteit Antwerpen te studeren.
Zowel onze medewerkers als studenten zullen je er graag over
vertellen en kijken alvast uit naar de kennismaking!
Prof. dr. Alain Verschoren
Rector
Universiteit Antwerpen
5 | Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren?
Studentgerichtheid
De Universiteit Antwerpen staat voor studentgerichtheid. Dit betekent
onder andere dat je zoveel mogelijk college volgt in kleine groepen, hetgeen
een vlotte interactie mogelijk maakt. De kleine afstand tussen studenten
en het docentencorps zorgt ervoor dat je bij je profs terecht kan met allerlei
vragen en problemen.
De vlotte communicatie tussen docenten, assistenten en studenten wordt
mee ondersteund door de digitale leeromgeving Blackboard; dit biedt ook
nieuwe kansen voor een interactief onderwijssysteem.
Studenten worden bovendien ook uitgenodigd om actief deel te nemen
aan het beleid: in verschillende adviesorganen en raden zijn zij vertegenwoordigd. Tenslotte is de Universiteit Antwerpen bekend voor haar goede
studentenbegeleiding en -ondersteuning, waarbij wordt ingespeeld op de
individuele noden van alle studenten.
Innoverende academische opleidingen
De Universiteit Antwerpen biedt innoverende academische opleidingen,
waarbij de opleidingen zowel oog hebben voor theorie als praktijk. De opleidingen zijn stevig verankerd in sterk wetenschappelijk onderzoek, dat ook
interna­tionale faam geniet.
De academische ‘ivoren’ toren werd reeds lang geleden gesloopt: academici hechten veel belang aan een voortdurende uitwisseling met de steeds
evoluerende samenleving. Bij je studie aan de Universiteit Antwerpen staat
niet zozeer het memoriseren van feitenkennis centraal: je verwerft relevante
kennis en vaardigheden die je nodig hebt om beroepsrelevante opdrachten
en problemen op te lossen. Ook de BaMa-structuur werd gezien als een
kans tot vernieuwing en verbetering. Nieuwe opleidingen werden ingevoerd,
keuzemogelijkheden binnen bestaande opleidingen verruimd.
Infrastructuur
Voor haar onderwijs beschikt de Universiteit Antwerpen over de meest
moderne infrastructuur: goed uitgeruste les- en computerlokalen, laboratoria, bibliotheken en studielandschappen. In alle publieke ruimten zijn
er “hotspots” waar je draadloos kan surfen. De laatste jaren werd ook
grootschalig geïnvesteerd in nieuwe gebouwen om het toenemend aantal
studenten op te vangen en hen een aangename leeromgeving te bieden.
| 6 Waarom aan de Universiteit Antwerpen studeren?
De Universiteit Antwerpen is een middelgrote universiteit, met meer dan
11 000 studenten, verspreid over vier campussen en zeven faculteiten. De
campussen Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken liggen aan de stadsrand, in een groene omgeving. De campussen Middelheim en Groenenborger grenzen aan het openluchtmuseum voor Beeldhouwkunst Middelheim
en het Nachtegalenpark. Studeer je op campus Drie Eiken dan kan je volop
genieten van de groene oase van Fort VI en de mooie vijvers rondom de
campus. De Stadscampus, met zijn kern van prachtig gerenoveerde
16de-eeuwse gebouwen, ligt in hartje Antwerpen. De opleiding Fysica is
gesitueerd op de campussen Groenenborger en Drie Eiken.
Vorming
De Universiteit Antwerpen wil niet alleen opleidingen aanbieden, maar ook
een brede vorming. Jonge mensen laten opgroeien tot professionelen met
een kritische ingesteldheid, een tolerante en constructieve houding. De Universiteit Antwerpen kiest resoluut voor pluralisme en verwelkomt diversiteit
in haar curricula, personeel en studenten.
Antwerpen
Tenslotte kies je voor de stad Antwerpen. Studeren is meer dan met je
neus in de boeken zitten. Wie in Antwerpen komt studeren, kiest voor een
studentenstad. Antwerpen is, naast een universiteitsstad, een bruisende
metropool met een uniek cultuurhistorisch aanbod, een wereldhaven, een
overvloed aan cafés en restaurants, clubs, gezellige pleintjes, cultuur,
architectuur, mode, sportinfrastructuur, .... Kortom: een stad waarin
Antwerpenaars, bezoekers en studenten graag wegzinken.
Speciaal voor de lancering van de nieuwe huisstijl van de Universiteit Antwerpen, schreef
Pieter Embrechts een lied “U Aan het woord”.
In deze brochure vertellen wij graag over onze
universiteit, daarna is het woord aan “A”!
7 | De opleiding Fysica
Wat is Fysica?
Natuurkunde of fysica wordt gewoonlijk beschouwd als één van de meest
fundamentele exacte natuurwetenschappen. Zij heeft als onderwerp de
studie van de opbouw en het gedrag van de materie en haar fundamentele
wetten. De fysica maakt sterk gebruik van de wiskunde als beschrijvings- en
analysemethode. Zij vormt ook de basis voor andere wetenschappen zoals
chemie en biologie.
Zoals in andere wetenschappen kan men in de fysica het accent leggen op
de zuivere wetenschap, dit is het verruimen van de kennis als doel op zich,
ofwel op de toegepaste wetenschap, dit is kennis in functie van een bepaald
doel. Toch geldt voor deze universitaire studierichting dat de opleiding
hoofdzakelijk georiënteerd is op de fundamenteel wetenschappelijke studie.
De studie van de fysica is trouwens geen opleiding tot een beroep zoals arts,
ingenieur, e.d.; ze verschaft veeleer een bepaalde denkwijze. Zij moet leiden
tot een bedrevenheid in herkennen, formuleren en oplossen van diverse
problemen.
Waarom Fysica studeren?
Je kiest voor fysica als je geïnteresseerd bent in de manier waarop de wereld
rondom ons functioneert en je de mysteries van de natuur wil doorgronden
door experimenteel en theoretisch onderzoek.
De wereld van het allerkleinste, bestudeerd in de deeltjesfysica, tot het
allergrootste in de kosmos passioneert je. Je wilt inzicht verwerven in de
bizarre wereld van de kwantumfysica, met zijn talloze toepassingsgebieden,
van supergeleiding, nanostructuren, nieuwe materialen, lasers, magnetische resonantie en beeldvorming. Of misschien ben je geïnteresseerd in de
unieke bijdragen die fysica levert tot het begrijpen van ‘levende’ materie.
Je vertrouwd maken met al deze aspecten van de hedendaagse ontwikkelingen is het doel van een opleiding in de fysica aan de Universiteit Antwerpen.
Daarbij zal je je technieken en denkmethoden eigen maken die ook buiten
het strikte domein van de fysica sterk naar waarde worden geschat.
De bachelor- en masteropleiding fysica aan onze universiteit steunt op sterk
wetenschappelijk onderzoek van hoog internationaal niveau. Zo kom je,
naarmate je studie vordert, op natuurlijke wijze in aanraking met het he-
| 8 De opleiding Fysica
dendaags speerpuntsonderzoek, en kan je misschien je droom realiseren om
op jouw beurt, te gaan bijdragen tot het verleggen van de grenzen van onze
kennis.
Bachelor in de Fysica
De drie jaar durende bacheloropleiding volg je op de campus Groenenborger.
Je behaalt een diploma bachelor in de Fysica.
Het bachelorprogramma Fysica biedt een algemene wetenschappelijke
vorming en een grondige inleiding in de fysica en in de wiskundige basisdisciplines. Het totaal aantal contacturen bedraagt ongeveer 600 per studiejaar. Zowel theorie als oefeningen komen aan bod. Oefeningen en toepassingen worden in kleine groepen doorgenomen om het inzicht in de stof te
verhogen. Ook de opleiding tot experimenteel fysicus vormt een belangrijk
onderdeel van het programma. In de practica word je gaandeweg getraind
in het ontwerpen en uitvoeren van fysische experimenten.
De opleiding bestaat uit een kerngedeelte dat de noodzakelijke grondige
basiskennis van fysica en wiskunde op een conceptuele manier meegeeft, en
een aantal essentiële vaardigheden bijbrengt om deze kennis in de praktijk
om te zetten. In het derde jaar worden drie modules aangeboden (‘Vaste
stoffysica’, ‘Biofysica’, ‘Astro- en deeltjesfysica’) waarvan je er minstens één
moet volgen. Op deze wijze kom je in aanraking met één of enkele van de
belangrijke domeinen van de fysica.
Daarnaast kan je als student kiezen uit een aantal vakken die als doel
hebben de kijk op fysica en, meer algemeen, op wetenschap te verbreden.
Een meerderheid hiervan komt uit verschillende disciplines van de exacte
wetenschappen. Verder zijn er ook enkele meer rekentechnische vakken met
een extra pakket fysica en wiskunde. De keuzevakken mag je ook vervangen
door een minor in een andere discipline, bijvoorbeeld Biochemie, Informatica of Wiskunde. Een student die voor een dergelijke minor kiest volgt gedurende de drie jaar van de bacheloropleiding een aantal vakken uit de andere
discipline, samen met de studenten van deze discipline, voor een maximum
van 18 studiepunten.
9 | De opleiding Fysica
Master in de Fysica
De masteropleiding volg je op de campussen Groenenborger en Drie Eiken.
Je behaalt het diploma Master in de Fysica.
Hier zal men een keuze moeten maken voor het specifieke gebied van de
fysice waarin men zich wil specialiseren. Het masterprogramma bestaat
voor een beperkt gedeelte uit verplichte vakken, aangevuld met een aantal
keuzemodules die de student samenvoegt tot een pakket. Je kiest een van
de drie afstudeerrichtingen: Onderwijs, Management of Onderzoek. De
eerste afstudeerrichting is de optimale voorbereiding voor een beroep als
leraar Fysica, terwijl de tweede afstudeerrichting voorbereidt op een carrière
in de privé-sector. De laatste afstudeerrichting bereidt voor op een wetenschappelijke loopbaan. Onafhankelijk van de gekozen afstudeerrichting kies
je ook voor één van de volgende oriëntaties: nanofysica, subatomaire fysica,
moleculaire biofysica, medische fysica, theoretische fysica, computationele fysica. Een oriëntatie bestaat uit een aantal verwante vakken die een
deelgebied verder uitdiepen. De derde cyclus, die aanvangt na het behalen
van het masterdiploma, biedt de mogelijkheid tot verdere specialisatie als
doctoraatstudent.
| 10 Onderwijs en examens
Onderwijs
Voor de meeste vakken worden hoorcolleges georganiseerd. Je volgt in
groep een uiteenzetting van de docent, al dan niet ondersteund door
audio-visueel materiaal. Voor bepaalde vakken zijn er ook werkcolleges,
waar de leerstof uit de hoorcolleges in kleinere groepen wordt uitgediept en
ingeoefend.
Als universiteitsstudent leer je zelfstandig, kritisch en probleemoplossend
denken. Je bepaalt zelf je studietempo en bereidt tussentijdse evaluatiemomenten voor. Zo krijg je de nodige bagage en ontwikkel je de nodige
creativiteit om een grote diversiteit aan problemen te behandelen. Dit heeft
tot gevolg dat het bedrijfsleven voor de invulling van hogere functies de
voorkeur geeft aan universitairen.
De digitale leeromgeving Blackboard speelt in deze context een grote rol.
Opdrachten worden via dit medium doorgegeven en interactief verwerkt en
je kan docenten te allen tijde om feedback vragen.
Het contact met professoren en assistenten is niet altijd even intens als met
je leerkrachten in het secundair onderwijs, maar je wordt allerminst aan je
lot overgelaten. Wanneer je zelf het initiatief neemt om hulp te zoeken, zijn
deze mensen zeker bereid een antwoord of oplossing te formuleren voor je
vragen of problemen. Het uitgebreide gamma aan begeleidingsmogelijkheden wordt verderop in deze brochure besproken.
Studiepunten
De studieomvang van elke opleiding wordt uitgedrukt in studiepunten. Een
voltijds acedemiejaar telt voor 60 studiepunten. Deze norm werd overgenomen van het Europees ECTS-project (European Community Course Credit
Transfer System). Deze studiepunten zijn een relatieve maatstaf voor de
studieomvang van de opleidingsonderdelen in het jaarprogramma.
De volledige bacheloropleiding Fysica omvat 180 studiepunten, de masteropleiding 120 studiepunten. Elk studiepunt komt overeen met een studietijd
van 25 tot 30 uren. Hierin zijn zowel het bijwonen van de colleges of practica,
de voorbereidingstijd en het studeren voor de examens vervat. De studietijd
van een voltijds academiejaar varieert van 1500 tot 1800 uren studie. Het
aantal studiepunten van een opleidingsonderdeel zegt dus veel meer over
hoeveel tijd je er uiteindelijk aan zal besteden, dan enkel het aantal uren dat
11 | Onderwijs en examens
je les hebt. De normen zijn overal in Vlaanderen en in Europa gelijkaardig,
dus gemakkelijk vergelijkbaar.
Semestersysteem - Examens
De Universiteit Antwerpen hanteert een semestersysteem. Dit wil zeggen
dat het academiejaar is ingedeeld in twee ongeveer gelijke lesperiodes. Na
het eerste semester volgt een herhalings- en examenperiode. Je legt dan
examen af over de opleidingsonderdelen van het eerste semester. In het
bachelorprogramma zijn een aantal examens verplicht af te leggen na het
eerste semester. Het tweede semester eindigt eveneens met een herhalingsen examenperiode. Tijdens deze periode worden examens over de resterende opleidingsonderdelen geprogrammeerd. Deze twee examenperiodes
vormen samen de eerste examenzittijd. Zo kan je de examendruk én je studie-inspanningen beter spreiden. Een andere vorm van spreiding ontstaat
door permanente evaluatie. Dit gebeurt op basis van je activiteiten tijdens
het practicum, seminarie en werkcollege of aan de hand van werkstukken.
Door de flexibilisering in het hoger onderwijs bestaan er geen “studiejaren”
meer. Wel worden nog modeltrajecten vastgesteld. Als je voor een voltijds
modeltraject kiest, rond je een bacheloropleiding (180 sp) af in drie jaar tijd:
60 studiepunten per jaar. Wanneer je geslaagd bent voor een opleidingsonderdeel en dus minstens 10 op 20 behaalt, verwerf je een creditbewijs dat
overeenkomt met het aantal studiepunten van dit opleidingsonderdeel.
Zelfs indien je niet alle creditbewijzen voor je studieprogramma behaalt,
mag je verder met je studie. De faculteit moet dan je programma - een
geïndividualiseerd traject of GT - goedkeuren. Omdat de studieprogramma’s volgens een logische volgorde werden ingebouwd, zijn er voorwaarden
vastgelegd om welbepaalde vakken al te mogen volgen. Dit noemt men
volgtijdelijkheid.
Je slaagt voor een opleiding als je creditbewijzen haalt voor alle opleidingsonderdelen van de opleiding.
Dankzij de nieuwe bachelor- en masterstructuur en het flexibiliseringssysteem heb je als student meer keuzemogelijkheden gekregen om je
studieprogramma in te vullen. In elke faculteit adviseren studietrajectbegeleiders over de samenstelling van je programma en over de aangeboden
keuzemogelijkheden.
| 12 Onderwijs en examens
Het is echter belangrijk voldoende vooruitgang te boeken in je studietraject
en in een redelijke tijd je diploma te behalen. Daarom heeft de Universiteit
Antwerpen een systeem van studievoortgangbewaking en -begeleiding
opgezet; de faculteit zal je studieprestaties volgen en kan je bindende
voorwaarden opleggen wanneer je niet de helft van de studiepunten van het
goedgekeurde studieprogramma van het academiejaar hebt behaald.
Het examenreglement voor de Universiteit Antwerpen regelt ondermeer het
verloop van de examens en de voorwaarden voor overdracht van examencijfers van de eerste naar de tweede zittijd en eventueel naar een volgend
(bis)jaar. De volledige examenregeling (examenreglement) vind je terug op:
www.ua.ac.be/OER.
Tijdens de examens kan je met problemen (examenregeling, uitstel van
examen, onderbreking of definitief stopzetten van examens, conflict met
de docent) terecht bij de ombudspersoon. De ombudspersoon zorgt ervoor
dat het examenreglement correct wordt opgevolgd en bemiddelt tussen
studenten en docenten. Hij/zij is aanwezig op alle beleidsvergaderingen van
de opleiding en ook op de deliberaties en kan, op basis van verzachtende
omstandigheden zoals ziekte of ongeval, je “zaak” bepleiten. Er is een
ombudspersoon voor de bacheloropleiding en één voor de masteropleiding.
Je kan steeds de gegevens van jouw ombudspersoon terugvinden op de
website van de Universiteit Antwerpen: www.ua.ac.be, onder de rubriek
‘huidig student’, ombudspersoon.
De faculteit Wetenschappen organiseert ook 1 of 2 maal per jaar een evaluatiegesprek met ieder studiejaar.
13 | Onderwijs en examens
Internationaal
De Universiteit Antwerpen neemt actief deel aan de Europese uitwisselingsprogramma’s zoals ERASMUS. Elk jaar studeert een aanzienlijk grote groep
studenten één semester aan een buitenlandse universiteit.
In het kader van het ERASMUS-programma heeft de Universiteit Antwerpen
samenwerkingsakkoorden gesloten met heel wat universiteiten in West- en
Centraal Europa. Maar de Universiteit Antwerpen kijkt verder dan Europa.
Op bilaterale basis (buiten het kader van ERASMUS) werden wereldwijd
uitwisselingsprogramma’s uitgewerkt. In het kader van Internationale
Ontwikkelingssamenwerking kan je met een beurs een aantal maanden in
een ontwikkelingsland studeren. Je studieperiode aan één van de buitenlandse partneruniversiteiten wordt erkend als onderdeel van je studie aan
de Universiteit Antwerpen.
Zowel de Bachelor- als Masteropleiding laten je toe om een deel van je
opleiding in het buitenland uit te voeren via uitwisselingsprogramma’s. Je
wordt uiteraard in je keuze begeleid waar het gaat over specifieke vakken,
onderzoeksstages of onderzoek voor de Masterproef. Ook als je in België
blijft maak je kennis met de internationale dimensie van de wetenschap via
buitenlandse gastdocenten en wetenschappelijke literatuur. Je raakt vertrouwd met het Engels als taal van de wetenschap, in het eerste jaar eerder
bescheiden en passief, later ook actief.
| 14 Waar kan je met je diploma aan de slag?
Onderwijs
Een aantal fysici kiest voor het beroep van leraar in het middelbaar onderwijs. Ter voorbereiding volg je tijdens de masteropleiding de Module
Onderwijs (30 studiepunten).
Onderzoek
Het wetenschappelijk onderzoek trekt een groot aantal afgestudeerden aan,
die na het behalen van een doctoraat bijvoorbeeld een docentenloopbaan
aan de universiteit of aan een industriële hogeschool kunnen starten of zeer
gegeerd zijn in het bedrijfsleven. Door de sterke wisselwerking met andere
wetenschappen (wiskunde, scheikunde, biologie, geologie, geneeskunde)
zijn heel wat natuurkundigen werkzaam in disciplines als de wiskundige
natuurkunde, de fysische scheikunde, de materiaalkunde, de biofysica, de
geofysica en de medische fysica.
Privé-sector
De financiële wereld doet meer en meer beroep op natuurkundigen ten
einde de steeds complexer wordende taken tot een goed einde te brengen.
Ook in andere sectoren van de industrie, in de informaticasector en in
informaticadiensten van bedrijven en van de overheid vinden fysici werk.
Ter voorbereiding kan je tijdens de masteropleiding de Module Management
(30 studiepunten) volgen.
Het ontwikkelen van lasers en microprocessoren in ruimtevaart en elektronica; holografie en beeldvorming; kwaliteitscontrole gesteund op optica
en vastestoffysica, zijn enkele voorbeelden waarbij natuurkundigen grote
inbreng hebben in de beroepswereld.
Ook voor commerciële en beheersfuncties komen natuurkundigen in
aanmerking omwille van hun polyvalente opleiding.
15 | Waar kan je met je diploma aan de slag?
Besluit
De fysicarichting biedt dus heel wat nieuwe, soms ook onverwachte afzetmogelijkheden. Bovendien is de studierichting fysica een richting die door
weinig studenten wordt gevolgd, zodat er jaarlijks slechts een klein aantal
fysici op de arbeidsmarkt komen. Niet te verwonderen dus dat er in deze
richtingen bijna geen werkloosheid bestaat.
Het fysicadiploma is nog altijd één van de meest toekomstzekere
universitaire diploma’s.
| 16 Toelatingsvoorwaarden en voorkennis
Toelatingsvoorwaarden
Om toegelaten te worden tot een universitaire studierichting, moet je beschikken over een diploma van het hoger secundair onderwijs. Een diploma
van het hoger onderwijs van één cyclus geeft eveneens toegang tot het
universitair onderwijs.
Wie het academische bachelordiploma heeft behaald, wordt toegelaten tot
de overeenstemmende masteropleiding(en). Ingevolge het flexibiliseringsdecreet kunnen ook studenten toegelaten worden die niet aan bovenstaande eisen voldoen. Op basis van eerder verworven competenties (EVC)
of eerder verworven kwalificaties (EVK) kunnen zij tot de studie toegelaten
worden.
Buitenlandse studenten en studenten met een buitenlands diploma nemen
best contact op met de studentenadministratie.
Voorkennis
Om in de studies fysica te slagen, moet je in de eerste plaats een sterke
interesse hebben voor wis- en natuurkunde en voor de andere exact-wetenschappelijke vakken die in de opleiding een belangrijke plaats innemen.
Omdat de opleiding Fysica een redelijk abstracte en theoretische inslag
heeft is een eerste vereiste dat de fysicastudent beschikt over een ruimtelijk
inzicht en over voldoende abstraheringsvermogen. Anderzijds is de fysica
ook een experimentele wetenschap en wordt praktisch inzicht verwacht.
Een goed geheugen en logisch denkvermogen zijn noodzakelijk, o.a. omwille
van het opslaan van formules en concepten (parate kennis). Zoals voor alle
universitaire studies is doorzettingsvermogen, wilskracht en werklust een
absolute vereiste.
Een behoorlijke wiskundige basiskennis is vereist. Leerlingen uit de wiskundig sterke afdelingen, namelijk leerlingen die in de laatste twee jaren van
het secundair onderwijs ten minste vijf of zes uren wiskunde per week volgden, hebben de beste vooropleiding genoten. Omdat de opleiding opteert
voor een verbreding naar andere wetenschappen zullen de leerlingen die
minder uren wiskunde volgden en de sterk praktisch gerichte leerlingen uit
de Industriële Wetenschappen eveneens hun gading vinden.
17 | Toelatingsvoorwaarden en voorkennis
Gaten in je voorkennis? Je kan er iets aan doen!
Vrees je een tekort in je voorkennis voor wiskunde, dan kan je in de maand
september speciale overbruggingslessen volgen. Hierover lees je verder
meer. In het studieprogramma van het eerste jaar zijn bovendien een aantal
vakken opgenomen die de wiskunde van het secundair onderwijs herhalen
en verder aanvullen.
Heb je keuzemoeilijkheden?
Misschien heb je nog geen antwoord op al je vragen of twijfel je nog tussen
bepaalde richtingen. Wordt het wiskunde, informatica of misschien toch
fysica? Welke studierichting is meer theoretisch en welke biedt meer toepassingen en is meer praktisch gericht?
Op de infodagen in de maanden maart en april kom je er meer over te weten.
Je kan ook steeds een afspraak maken met één van de medewerkers van het
STudenten Informatie Punt (STIP).
Wil je je keuze eens bespreken met een professor uit de Fysica, neem dan
contact op per e-mail met Prof. P. Scheunders ([email protected]),
Prof. J. Naudts ([email protected]) of Prof. W. Malfliet
([email protected]).
Ombudsdienst
Er is een ombudsdienst voor de bacheloropleiding, en één voor de masteropleiding. Deze functie wordt waargenomen door een assistent die je kan
contacteren wanneer er zich een probleem voordoet. Hij/zij is aanwezig op
alle beleidsvergaderingen van de opleiding en ook op de deliberaties van de
examens en heeft als opdracht om de belangen van de student te verdedigen. De Faculteit Wetenschappen organiseert ook 1 of 2 maal per jaar een
gesprek met iedere klas om te polsen naar de tevredenheid van de studenten. Hierbij zijn enkel de studenten aanwezig, de ombudspersoon, en de
administrator van de faculteit, zodat openhartig kan gepraat worden over al
wat met de opleiding te maken heeft.
| 18 Studiebegeleiding
Overgang van het secundair onderwijs naar de universiteit
Aan de universiteit ben je meer dan ooit verantwoordelijk voor jezelf. De
manier waarop je studeert en het academiejaar indeelt moet je aanpassen
aan je persoonlijk studeervermogen. Deze vaardigheid onder de knie krijgen
is voor een “eerstejaarsstudent” niet altijd eenvoudig. Je wordt immers
tegelijkertijd geconfronteerd met een aanzienlijke hoeveelheid leerstof en
met een examensysteem waar je geen ervaring mee hebt. De medewerkers
van de dienst Studieloopbaanbegeleiding kunnen je helpen. Hier kan je het
hele academiejaar terecht voor algemene studiebegeleiding. De dienst organiseert tevens het overbruggingsonderwijs, als overgang van het secundair
naar het universitair onderwijs. De meer vakspecifieke begeleiding gebeurt
door de studiebegeleiders waarmee je een afspraak kan maken. Zij bevinden
zich in het Studielandschap op de Groenenborgerlaan.
De opleiding Fysica organiseert een monitoraat voor de studenten van het
eerste jaar. Hier ben je welkom voor studieadvies, bijvoorbeeld over de
keuzemogelijkheden of een mogelijke overstap naar een andere richting.
Tenslotte kan je als student steeds terecht bij de ombudspersoon die eventuele klachten behandelt en probeert een oplossing te vinden voor moeilijkheden. Hij/zij neemt ook contact op met professoren voor studenten die van
speciale voorzieningen gebruik maken.
Hierna geven we een kort overzicht van elk van de geboden diensten.
Overbruggingsonderwijs in de maand september
Gedurende twee weken voorafgaand aan het academiejaar (september)
worden overbruggingslessen wiskunde en studiemethodiek ingericht.
Het overbruggingsonderwijs steunt op drie pijlers: herhaling, remediëren
en kennismaking. In grote lijnen wordt de voorkennis herhaald die nodig is
om de gekozen studierichting goed voorbereid aan te vatten. Voor hen die
vaststellen dat de voorkennis niet op peil is, worden remediëringslessen
voorzien.
Tenslotte biedt het overbruggingsonderwijs de gelegenheid om in een ontspannen sfeer kennis te maken met de nieuwe studieomgeving, lesgevers en
medestudenten.
De overbruggingslessen zijn gratis en niet verplicht. Het rooster is zo opgesteld dat iedere student een eigen lessenpakket kan samenstellen.
19 | Studiebegeleiding
Algemene studie- en studentenbegeleiding
Bij de start van het academiejaar wordt een infosessie georganiseerd. Hier
krijg je als beginnende student informatie over de academische kalender, de
cursussen, allerlei praktische informatie e.d. Je krijgt ook de gelegenheid
om vragen te stellen.
Tijdens het academiejaar kan je terecht bij de dienst Studieadvies en
Studentenbegeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen.
Zowel groepsactiviteiten als individuele begeleiding zijn volledig gratis.
Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het
STudenten Informatie Punt (STIP).
Studiekeuze
De dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding geeft je advies over je
studiekeuze, eventueel heroriëntatie en helpt je bij alle keuzemomenten van
het begin van je studieloopbaan tot bij het afstuderen. De dienst werkt ook
mee aan het Trampolineproject dat heroriëntatie beoogt wanneer blijkt dat
de gekozen richting voor jou minder geschikt zou zijn.
| 20 Studiebegeleiding
Algemene studiebegeleiding: studievaardigheden en studieplanning
Studentenbegeleiders organiseren trainingen en begeleidingen over studievaardigheden: studiemethode, studieplanning voor eerstejaarsstudenten.
Na de examens van het eerste semester worden remediërende trainingen
aangeboden (bv. uitstelgedrag aanpakken en examenstress onder controle
krijgen). Je kan er ook terecht voor individuele begeleiding.
Monitoraat Fysica
Het monitoraat wordt waargenomen door een professor die reeds op
emeritaat is en één middag per week beschikbaar is om advies te geven aan
studenten van het eerste jaar Bachelor in de Fysica. Alle studenten worden
een aantal keren individueel uitgenodigd om de vordering van hun studies te
bespreken en een oplossing te zoeken voor eventuele problemen.
Psychosociale begeleiding
Ook wanneer je last hebt om je te concentreren, twijfelt aan je studiekeuze,
kampt met examenangst of persoonlijke problemen zoals het afspringen
van een relatie, ernstige ziekte in je onmiddellijke omgeving, ... kan je een
afspraak maken met een studentenbegeleider.
Indien nodig wordt een individuele begeleiding opgestart of word je doorverwezen naar gepaste trainingen in kleine groepjes. Dit gebeurt steeds op
vrijwillige basis.
Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt
in het begin van elk semester bekend gemaakt in alle mogelijke publicaties
voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op de website
www.ua.ac.be/adstud of www.ua.ac.be/studentenportaal.
Begeleiding van studenten met specifieke noden:
aanvragen bijzondere faciliteiten
Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte,
leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen ...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via
de Dienst voor studieadvies en studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten
voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijsen examenreglement van de Universiteit Antwerpen.
21 | Studiebegeleiding
Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intake­
gesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de
nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van
de nodige attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen
aan de rector. Vervolgens kunnen bepaalde faciliteiten toegekend worden.
Vakspecifieke begeleiding
Met je vragen over de cursus kan je steeds terecht bij de professor die deze
cursus doceert of bij zijn of haar assistent(en). Gewoon aankloppen en
meestal word je direct geholpen. Zoniet maak je vooraf een afspraak.
Onderwijsassistenten geven extra begeleiding o.a. voor vakken als wiskunde, chemie en fysica. In groepsessies worden de gekende knelpunten van
de cursus behandeld. Deze begeleiding bestaat doorgaans uit een herhaling
van de essentie van de theorie, waarna deze wordt toegepast in oefeningen.
Het voornaamste verschil tussen de sessies en de lessen is de grote wisselwerking (vragen, bijsturing, ...) tussen de studenten en de begeleider.
Individueel wordt er ook de mogelijkheid geboden om vragen te stellen over
onderwerpen die buiten de sessies vallen. Deze vragen worden meestal
behandeld in groepen van enkele personen.
Tot slot kunnen de studenten de gemaakte oefeningen steeds ter verbetering voorleggen aan de onderwijsassistenten.
Wens je begeleiding voor andere vakken dan wiskunde, chemie of fysica dan
vraag je best informatie aan de studentenbegeleiders. Zij beschikken over
een aantal adressen van contactpersonen waar je terecht kan.
Ook ouderejaarsstudenten zijn vaak bereid om eerstejaars te helpen of
te begeleiden met hun studieproblemen. Informeer hiervoor bij de sociale
diensten of via Jobweb.
Onthoud vooral dat je niet met je vragen mag blijven zitten tot het te laat is.
Professoren, assistenten, studiebegeleiders en de medewerkers van Studieloopbaanbegeleiding zijn er om je zo goed mogelijk te helpen.
| 22 Studieprogramma Bachelor
De opleiding bestaat uit een kerngedeelte van 135 studiepunten en uit verschillende keuzevakken en enkele uitdiepingsmodules waaruit de student kiest
voor een totaal van 45 studiepunten. Het keuzegedeelte mag men gedeeltelijk
vervangen door een minor, die bestaat uit vakken van een andere opleiding
(minoren biochemie, informatica, wiskunde).
De studiepunten geven een goed beeld van de relatieve tijdsbesteding die verwacht wordt voor elk opleidingsonderdeel.
Fysica Kern
Sem
Sp.
Wiskundige Methoden voor de Fysica I
Wiskundige Methoden voor de Fysica II
Algemene Fysica I: kinematica, dynamica, ...
Experimentele fysica I
Fysica van het dagelijks leven
Computerpracticum
Algemene Fysica II: thermodynamica, golven, optica, ...
Inleiding analytische mechanica
Inleiding tot de scheikunde
Algemene fysica III: elektromagnetisme
Experimentele fysica II
Astrofysica I
Inleiding kwantummechanica
Kansrekening en statistiek
Inleiding relativiteitstheorie & elementaire deeltjes
Inleiding programmeren
Statistische fysica
1
1+2
1
1+2
1
1
2
2
2
3
3+4
3
3
3
4
4
4
9
6
6
6
3
3
9
6
6
9
6
3
6
6
3
6
3
4
6
5+6
6
5
5
6
6
6
6
3
3
3
12
Structuur van de vaste stof
Projectpracticum
Experimentele technieken
Numerieke methoden
Levensbeschouwing
Bedrijfseconomie
Bachelorproef (theorie / experiment)
totaal
135
23 | Studieprogramma Bachelor
In het eerste jaar zijn de keuzemogelijkheden nog beperkt. Als aanvulling van het
verplicht gedeelte van 54 studiepunten kan je kiezen tussen de twee vakken
Keuze in het eerste jaar
Sem.
Sp.
2
2
6
6
Keuze in het tweede jaar
Sem.
Sp.
Biofysica I
Banach- en Hilbertruimten
Medische fysica
Chemie en Samenleving
Electronica
3
3
4
4
4
3
6
3
3
3
Module Vaste Stoffysica
Sem.
Sp.
Inleiding Vaste Stoffysica
Materiaalfysica
5
6
6
3
Ecologie
Metrische Ruimten & Differentiaalrekening
In het tweede jaar kies je voor 12 studienpunten uit de volgende lijst:
In het derde jaar volg je minstens 1 van de volgende 3 modules:
Totaal
Module Biofysica
Celbiologie en Genetica
Biofysica II
9
Sem.
Sp.
5
6
6
3
Totaal
Module Astro- en Deeltjesfysica
Subatomaire Fysica
Astrofysica II
Totaal
| 24 9
Sem.
Sp.
5
6
6
3
9
Je bachelorprogramma moet 180 studiepunten bevatten. Indien je nog punten te
kort komt, kan je kiezen uit volgende vakken, uit het gehele programma bachelor
in de fysica, of uit het programma van andere wetenschappelijke opleidingen, dit
voor een totaal van maximaal 18 studiepunten.
Keuze in het derde jaar
Klassieke Veldentheorie
Fundamenten van de Kwantummechanica
Kwantummechanica
Scientific English
Hydrodynamica
Programmeren voor Fysici
Plasmatechnologie
Sem.
Sp.
5
5
6
6
6
6
6
6
3
6
3
3
6
3
Belangrijk om weten is dat de verschillende onderdelen van het programma sterk
samenhangen en dat elk vak voortbouwt op de kennis aangebracht door andere
vakken. Deze samenhang kan men terugvinden in een tabel, die de volgtijdelijkheidstabel genoemd wordt, en die je terugvindt op de website van het departement. De vakken Wiskundige methoden voor de fysica I en II uit het eerste jaar zijn
essentieel voor meer dan de helft van alle vakken uit het tweede en derde jaar van
de opleiding. Daarom is het belangrijk om in het eerste jaar in ieder geval te slagen
voor deze vakken. Wat de keuzevakken aangaat, moet je eerst Metrische Ruimten
en Differentiaalrekening volgen indien je nadien Banach- en Hilbertruimten, en
tenslotte in het derde jaar Fundamenten van de Kwantummechanica wilt volgen.
Op dezelfde wijze moet je eerst met succes Biofysica I afgelegd hebben voordat je
toegelaten wordt tot Biofysica II.
De bedoeling van een minor in de wiskunde, informatica, of biochemie is dat je een
deel van een andere opleiding volgt, samen met de studenten van deze opleiding,
en dit voor maximaal 18 studiepunten. Door te kiezen voor een minor vergroot je je
mogelijkheden om na de bacheloropleiding in een interdisciplinaire richting verder
te gaan. Bij de keuze van vakken uit een andere opleidig moet je er voor opletten
dat geen conflicten ontstaan tussen de uurrosters van deze opleiding en van de
opleiding fysica.
Zoek je een voorbeeld van een collegerooster? Surf dan naar
www.ua.ac.be/collegeroosters. Daar vind je een overzicht van de
huidige collegeroosters.
25 | Masteropleiding Fysica
De tweejarige masteropleiding stelt zich tot doel de student een meer diepgaande vorming aan te bieden in de methoden van de fysica. Zij sluit aan op
het bachelorprogramma waarin een brede basisopleiding wordt geboden
in de diverse diciplines van de fysica, met mogelijkheid tot verbreding naar
wiskunde, biochemie of informatica (zie hiervoor).
Binnen de masteropleiding zal men zich geleidelijk aan toespitsen op
belangrijke deelgebieden. Deze specialisaties zijn nauw gerelateerd aan
de specifieke expertise opgebouwd aan het departement fysica van de
Universiteit Antwerpen inzake onderzoek. De Universiteit Antwerpen heeft
een historisch gegroeide sterke basis in vaste stoffysica, of meer algemeen
fysica van de gecondenseerde materie, zowel in het experimenteel als theoretisch onderzoek. Ook experimentele deeltjesfysica is een vast gegeven
in het onderzoek van dit departement. Tenslotte is er sinds enkele jaren een
belangrijke ontwikkeling naar biofysica en biomedische fysica. Binnen deze
specialisaties wordt nauwe samenwerking voorzien met andere departementen binnen de Universiteit Antwerpen, alsook interuniversitaire samenwerking met de collega-universiteiten KULeuven, UGent, UHasselt en VUB.
De grote krijtlijnen van het Masterprogramma zijn de volgende:
Verplichte vakken
Th.
Pr.
Sp.
Wiskundige natuurkunde
Gevorderde Kwantummechanica
Atoom- en molecuulfysica
Statistische fysica
Symmetrie in de kwantummechanica
30
30
20
20
20
30
30
20
20
20
6
6
4
4
4
| 26 Masteropleiding Fysica
Elke student kiest vervolgens één van volgende afstudeerrichtingen:
- Afstudeerrichting onderwijs (30 sp vaste module)
- Afstudeerrichting management (30 sp vaste module)
- Afstudeerrichting onderzoek :
deze bestaat uit een aantal modules waarvan één module verplicht te
kiezen: Momenteel zijn dit: Nanofysica - Subatomaire Fysica - Medische
Fysica - Moleculaire Biofysica - Computationele fysica - Theoretische fysica
Elke student volgt minstens één module (18 sp) van de afstudeerrichting
“onderzoek in de fysica”, maakt aansluitend bij deze module een masterproef (30 sp), en neemt deel aan het onderdeel mobiliteit (12 sp). De studenten uit de afstudeerrichting”onderwijs in de fysica” worden vrijgesteld van
de mobiliteitsverplichting.
De mobiliteit wordt bij voorkeur gepland in het begin van het tweede masterjaar (semester III), en kan bestaan uit het volgen van vakken aan andere
instellingen, het doen van een stage of van wetenschappelijke experimenten
in een bedrijf, of een wetenschappelijke instelling, of een andere universiteit
(12 sp = 6 weken).
De masterproef is een afstudeerwerk aan de grens van de huidige stand
van de wetenschap. Het omvat een begeleid maar zelfstandig uit te voeren
onderzoeksproject, de verwerking van de resultaten en de rapportering in de
vorm van een eindwerk. De student krijgt hiervoor de gelegenheid zich voor
een aantal maanden te integreren in een onderzoeksgroep en te participeren in het daar lopende onderzoek, inclusief seminaries, werkbesprekingen,
studiewerk, en de uitvoering van specifieke experimenten en/of
berekeningen.
Meer informatie vind je in de brochure “Fysica - deel 2
masteroplei­ding” of op de website: www.ua.ac.be/masters
27 | Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
www.ua.ac.be/wetenschappen -> onderwijs -> fysica
In deze brochure laten we je kennis maken met de inhoud van de
opleidingsonderdelen van het eerste, tweede en derde jaar Bachelor
Fysica. Op de website van de Universiteit Antwerpen onder
www.ua.ac.be/wetenschappen > onderwijs > fysica >
vakbeschrijvingen, vind je meer uitgebreide informatie over de beginen eindtermen, inhoud, werk- en evaluatievormen en het noodzakelijk en aanbevolen studiemateriaal.
Wiskundige methoden voor de fysica I
Limieten, afgeleiden, primitieven, bepaalde integralen, Taylorreeksen,
differentiaalvergelijkingen
Wiskundige methoden voor de fysica II
- Coördinatenstelsels, transformaties
- Gevorderde vectorrekening, basis en reciproke basis, metriek, inwendig,
uitwendig en vectorieel product
- Gevorderde matrixrekenen, operaties op vectoren
- Speciale coordinatenstelsels: bol, pool en cylindercoordinaten
- Differentiaaloperatoren: gradient, divergentie, rotor, laplaciaan
- Orthogonale operaties, rotaties
- Partiële differentiaalvergelijkingen: de klassieke veldproblemen
- Methode van scheiden van veranderlijken
- De Fourierreeks
- De Fouriertransformatie
- Meervoudige integraties, volume-element
- Integraalstellingen
Algemene fysica I: kinematica, dynamica, warmteleer, gastheorie
De verschillende hoofdstukken zijn:
- kinematica van het massapunt
- dynamica van een massapunt
- hydrostatica
- hydrodynamics
| 28 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
-
-
warmteleer en warmtetransport
kinetische gastheorie
Algemene fysica II: golven, optica, thermodynamica
- Geometrische optica
- Trillingen en golven
- Thermodynamica
Experimentele fysica I: inleiding en labo
In de inleiding worden numerieke technieken aangebracht waarmee de student
de eigen meetresultaten kan verwerken.Hieronder vinden we lineaire regressie,
propagatie en fittingsprocedures. Deze laatste worden tijdens het laboratoriumwerk uitgevoerd via MathCad op de computer. De experimenten beslaan
onderwerpen uit de mechanica, thermodynamica, golffenomenen, optica en
geluid. De student krijgt een algemene opdracht (bv. bestudeer een mechanisch
gedempte harmonische beweging) en moet dan zelf een opstelling ontwerpen of
aanpassen aan zijn/haar eigen concept van aanpak voor het gestelde probleem.
Fysica van het Dagelijks Leven
In dit vak wordt een beeld geschetst van het belang van de Fysica voor ons
dagelijks leven aan de hand van een reeks kenmerkende voorbeelden gekozen
uit een zo breed mogelijk gamma van domeinen van de klassieke en moderne
Fysica. Elk thema moet kunnen worden aangebracht op een conceptuele manier
en voortbouwende op bestaande kennis bij leerlingen ASO/TSO richtingen
wetenschappen.
Computerpracticum
Via een interactief programma van computerlabo’s worden de drie software
pakketten Maple, Matlab en Latex geïntroduceerd. Aan elk softwarepakket
worden 2-3 computerlessen besteed. In de laatste 2-3 lessen voert men een project uit, waarbij een (toegepast) wiskundig probleem wordt geanalyseerd met
behulp van Maple en Matlab en een verslag, met Latex, wordt geschreven.
29 | Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
Inleiding tot de scheikunde
Het doel van de cursus Scheikunde is inzicht te verwerven in algemene chemische principes en mechanismen. Hiertoe wordt vertrokken vanuit de opbouw
van atomen gevolgd door bindingen van 2 atomen en verder moleculen met
meerdere atomen (functionele groepen, isomeren, stereochemie). De principes
die het maken, breken en stabiliteit van bindingen beïnvloeden worden bestudeerd. De kinetiek van het vormen/breken van bindingen wordt bekeken en de
verschillende parameters die deze beïnvloeden worden toegelicht. De relatie
tussen de verschillende functionele groepen worden belicht en de onderliggende
reactiemechanismen bestudeerd. Telkens wordt de relatie tussen de fysische
eigenschappen en de chemische structuur en eigenschappen aangetoond.
Fysische metingen aan moleculen worden geïntroduceerd onder de vorm van
spectroscopie. Dit laatste wordt toegepast in oefeningen onder structuurbepaling. Als brug naar vakken met meer biochemische/biofysische inhoud worden
de belangrijkste grote groepen van biomoleculen besproken.
Inleiding analytische mechanica
In het onderdeel kinematica worden de fysische begrippen snelheid, versnelling, massa, massamiddelpunt, traagheidstensor, enz. ingevoerd. Vervolgens
wordt de mechanica behandeld op een systematische en deductieve manier,
vertrekkend van algemene beschouwingen over waarnemen, werkelijkheid,
symmetrie en relativiteit. Uitgaande van het beginsel van minste actie worden
de bewegingsvergelijkingen van Euler-Lagrange afgeleid, en van daaruit de behoudswetten. Ook het formalisme van Hamilton komt aan bod. Verder worden
de bewegingsvergelijkingen opgesteld voor stelsels met bindingen en toegepast
op de bewegingen van het starre lichaam, het massapunt op een kromme en de
slinger. Ook het twee-deeltjesprobleem wordt uitgewerkt met toepassingen in
de planetenbeweging en de botsingstheorie.
| 30 Opleidingsonderdelen bachelor eerste jaar
Keuzevakken in het eerste jaar
Metrische ruimten en differentiaalrekening
De cursus legt in het eerste hoofdstuk de basis voor de moderne analyse. Dit
omvat begrippen in metrische en genormeerde ruimten zoals convergentie
van rijen en reeksen, continuiteit, compactheid en volledigheid. In de volgende
hoofdstukken wordt de elementaire analyse (differentiaalrekenen en integraalrekenen) in eindigdimensionale Euclidische ruimten gezien.
Ecologie
- Korte situering van de ecologie
- Limiterende factoren en het abiotisch milieu
- Individuen, Populaties, Gemeenschappen
31 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
Algemene fysica III: electromagnetisme
- Electrostatica
- Electrische stromen
- Magnetisch veld
- Diëlektrica
- Magnetische middenstoffen
- Supergeleiding
Experimentele fysica II: Labo
De eerste twee blokken van elk 5 sessies behandelen belangrijke experimenten
uit de fysica van de 20ste eeuw. De student kiest per blok één onderwerp (bvb.
“het elektron”, “energieniveaus”, “golven en straling”, etc) en bestudeert dit
a.d.h. van verschillende experimenten. Het laatste blok behandelt gelijk- en
wisselstroomkringen, opnieuw met een grote keuzemogelijkheid aan benaderingen voor de student.
Astrofysica I
- Observationele technieken: 7 lessen over waarnemingstechnieken, telescopen en instrumenten.
- Observationeel project (in samenwerking met Urania): na een inleiding tot
het gebruik van de telescoop ga je per paar verschillende malen waarnemen.
Je analyseert de data en bespreekt de resultaten.
- Sterstructuur en sterevolutie: 15 uur les over sterren, met oefeningen en
huiswerk.
Inleiding tot kwantummechanica
A. Inleiding
B. Golfmechanica: een-dimensionale problemen
C. Axioma’s van de kwantummechanica
D. De harmonische oscillator
E. Het waterstofatoom
F. Tijdsevolutie in het Schrödingerbeeld, in het Heisenbergbeeld
G. Het vrije deeltje
H. Tweeniveausystemen
I. Het formalisme van scheppings-en vernietigingsoperatoren
| 32 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
Kanstheorie en statistiek
- Het begrip waarschijnlijkheid;
- Grondformules van de waarschijnlijkheidsrekening;
- Theoretische distributiefuncties;
- Gemiddelde waarde, dispersie, momenten;
- De normale distributie;
- De tweedimensionale normale distributie;
- N-dimensionale normale verdeling;
- Standaard distributiefuncties;
- Limietstellingen;
- Empirische distributies en steekproeven;
- Eigenschappen van de theoretische distributie afgeleid uit de empirische;
- Foutentheorie en vereffening der waarnemingen.
Inleiding relativiteitstheorie en elementaire-deeltjesfysica
Einstein heeft ons geleerd dat ruimte en tijd relatief zijn. Maar hoe zit dat precies? In deze cursus maken we kennis met de keukengeheimen van ruimte-tijd
meetkunde en bestuderen we de - soms bizarre - gevolgen van Einsteins postulaten. Aan de hand van intrigerende paradoxen leren we op een nieuwe manier
nadenken over ruimte en tijd, massa en energie en oorzaak en gevolg.
In een tweede deel duiken we in de wereld van de elementaire deeltjes. We
bekijken hoe deeltjes versneld worden in reusachtige deeltjesversnellers zoals
de LHC (Large Hadron Collider) en opgespoord worden met hybride detectoren
zoals CMS (Compact Muon Solenoid). We maken kennis met de echt elementaire deeltjes (quarks en leptonen) en de vier fundamentele krachten. Symmetrie zal een fundamentele rol blijken te spelen in het standaardmodel van
de elementaire-deeltjesfysica. Tenslotte leren we hoe deeltjes zoals het proton
samengesteld zijn uit quarks.
Inleiding programmeren
In een eerste deel van de cursus komen volgende onderwerpen aan bod: proceduraal en objectgeorienteerd programmeren, datastructuren (lijsten, bomen,
hash-tabellen, ...), recursie en iteratie, verschillende abstractiemogelijkheden,
modulair programmeren, zoek- en sorteeralgoritmes, debuggen en testen van
code, het verkrijgen en gebruiken van geteste bibliotheken, de werking van de
von Neumann architectuur, de rol van een operating system, compiler e.d.
33 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
In het tweede deel van de cursus worden deze concepten concreter gemaakt
in een programmertaal naar keuze. Hiervoor wordt het cursusaanbod aan programmeertalen op de UA-campus jaarlijks geactualiseerd (Java, C/C++, Fortran,
...) en aan de studenten voorgelegd. Bij elke programmeertaalkeuze wordt,
indien mogelijk, ook een zelfstudie-optie aangeboden.
Statistische fysica
- Inleiding, Boltzmann Statistiek
- De ensemble methode van Gibbs
- Het ideaal monoatomair en diatomair gas
- Kwantumstatistiek
- Bosegassen en Fermigassen
Structuur van de vaste stof
Dit vak beoogt de studenten een inleiding te geven tot het beschrijven en
bepalen van de structuur van kristallijne materialen. Achtereenvolgens worden
in de cursus behandeld: de beschrijving van kristallijne stoffen in reële en
reciproke ruimte, geometrische kristalkunde, symmetrie, puntgroepen en
roostertypes, ruimtegroepen, chemische kristalkunde (coördinatie, dichte
bolstapeling, verband straal-structuur,...) en fysische kristalkunde (belang van
symmetrie voor de eigenschappen van een materiaal), matrixkristallografie,
groepen­theoretische kristalkunde. Aansluitend wordt een inleiding tot diffractie
(X-stralen, elektronen en neutronen) gegeven.
Tijdens de oefeningensessies worden de concepten toegepast op materialen die
technologisch interessant zijn, terugkomen in andere cursussen, of behoren tot
de verwachte algemene basiskennis. Er wordt ook een praktische sessie aan de
X-stralendiffractometer en aan de transmissieelektronenmicroscoop voorzien.
| 34 Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
Keuzevakken in het tweede jaar
Biofysica I
In deze cursus wordt een inleiding gegeven over de bouwstenen van het leven
(eiwitten, DNA, celstructuren). Vervolgens worden verschillende aspecten van
kinetiek in de biologie (van enzymkinetiek tot populatiekinetiek) mathematisch
beschreven, waarbij ook ingegaan wordt op fysische methoden gebruikt bij
enzymkinetiekbepaling. In een volgend hoofdstuk worden voorbeelden van
de toepassing van kansrekening in de biologie gegeven. Nadien bespreken
we thermo­dynamische aspecten in biologische problemen. In dit hoofdstuk
behandelen we thermodynamische begrippen zoals de elektrochemische potentiaal die sterk aan bod zullen komen in de beschrijving van de biofysica van het
neuron in het volgend hoofdstuk. Dit laatste geeft een ideale overgang naar het
laatste hoofdstuk over biomechanica, waar we zullen zien dat beweging zowel
met macroscopische aspecten als microscopische aspecten samenhangt en de
link gelegd zal worden naar eerdere hoofdstukken...
Medische fysica
Diverse fysiologische processen kunnen beschreven worden aan de hand van
wiskundige modellen. Externe prikkels (geluid, licht, ..) worden door de mens
omgezet in elektrische signalen die via de zenuwen naar het centraal zenuwstelsel gaan voor verdere verwerking en interpretatie. Als voorbeeld hiervan wordt
in de cursus uitgediept hoe het menselijk evenwicht in staat is om voor een adequate blikstabilisatie te zorgen, waarbij de input bestaat uit hoofdbewegingen
en de output compenserende oogbewegingen zijn.
Aan de hand van differentiaalvergelijkingen kan dit proces erg nauwkeurig
gemodelleerd worden. Naast de theorie worden tevens demonstraties gegeven
aan de studenten, die zelf kunnen ondergaan wat `klinisch’ evenwichtsonderzoek inhoud. Verder wordt uitgelegd hoe het oor een omvormer is van mechanische golven naar frequentie gemoduleerde signalen (het gehoor). Naast de
biomechanica van bewegen komen ook medische beeldvormingstechnieken aan
bod zoals gebruikt in bv. de radiotherapie.
Chemie en samenleving
In deze cursus proberen we de studenten bewust te maken van de impact van
chemie, en dus van de chemicus, op de samenleving. Heel ons leven is, dag in
dag uit, verweven met chemie. Dit creëert een enorm boeiend pallet aan moge-
35 | Opleidingsonderdelen bachelor tweede jaar
lijkheden voor de chemicus, maar verwacht tegelijk van hem of haar een zeker
gevoel van verantwoordelijkheid.
In een eerste deel wordt dieper ingegaan op de grote impact van chemie op ons
leven, waarbij toepassingen van chemie bekeken worden in o.a. de voeding,
de geneeskunde, cosmetica, textiel, kunststoffen, criminologisch onderzoek,
technologische ontwikkelingen, verliefdheid, enz. Hierbij zullen de studenten
de opdracht krijgen om ook zelf opzoekingen te doen, en een toepassing van
chemie uit te leggen aan hun medestudenten.
In een tweede deel bekijken we de chemische aspecten van milieuvervuiling. Na
een inleiding over het verband tussen meteorologie en de concentratie en verspreiding van luchtpolluenten, worden enkele belangrijke en actuele luchtpolluenten besproken. Telkens worden de natuurlijke en antropogene bronnen, de
mechanismen en interacties, de effecten, de remedies en de trends besproken.
Elektronica
- Elementen in schakeling
- Eenvoudige schakelingen met weerstanden
- Analyse van schakelingen
- De operationele versterker en instrumentatie versterker
- Diode schakelingen Transistor schakelingen
Analytische mechanica
De resultaten die afgeleid werden in het vak ‘Inleiding Analytische Mechanica’,
worden toegepast op de studie van tal van concrete problemen zoals de rotatie
van het stijve lichaam, stelsels met bindingen, statica, het twee-deeltjesprobleem, trillingen en gyroscoop.
Vervolgens worden de wetten veralgemeend in de beperkte relativiteitstheorie
van Einstein waarbij de beweging van een geladen deeltje in een elektromagnetisch veld in detail wordt behandeld. Tenslotte wordt een inleiding gegeven tot
de kwantummechanica en de niet-lineaire dynamica.
Banach- en hilbertruimten
Banachruimten, operatoren in Banachruimten, Hilbertruimten, Fourierreeksen, puntsgewijze en uniforme convergentie van Fourierreeksen, operatoren in
Hilbertruimten, compacte operatoren, spectraalstelling.
| 36 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
Projectpracticum
Dit practicum (een mengvorm van seminarie en experimenteren) beoogt een
verbinding te leggen tussen de experimentele methoden, laboratorium vaardigheden en het experimentele wetenschappelijk onderzoek.
Een 12-tal projecten worden aangeboden waaruit de student er 5 afwerkt gedurende het academiejaar.
Enkele voorbeelden:
- Scanning Elektronenmicroscopie
- Chaos in een elektronische schakeling
- Holografie en interferometrische technieken
- Biofysische karakterisatie van globine-eiwitten
- Mikrogolven
- Radioactiviteit
- Digitale Elektronica I en II
- Lage temperaturen
- Fotonica
Bovendien zullen een aantal experimenten aangeboden worden waarvan de
keuze van de technieken (spectrofotometrie, fluorescentie spectroscopie,
elektronenparamagnetische resonantie, klassieke en tijdsgeresolveerde Ramanspectroscopie, flash fotolyse, elektronenmicroscopie...) en de inhoud van de
opdracht worden ingekaderd in het lopende wetenschappelijk onderzoek. In het
begin van het academiejaar zal dit uitvoerig toegelicht worden.
Experimentele technieken
Na basismotivatie en doelstellingen van experimenteel onderzoek in de Fysica,
worden eerst een aantal algemene aspecten ervan behandeld zoals de opbouw
van een experiment, bronnen van fouten, behandeling van signalen en verbetering van signaal-ruis-verhouding, verzamelen, overdracht en opslag van
gegevens en hun verwerking. Daarna worden een aantal technieken besproken
die zeer frequent worden toegepast, waaronder vacuüm, lage temperaturen, en
elementen van optica en spectroscopie. De werkingsprincipes worden uitgewerkt. Waarom zijn deze experimentele technieken verder nuttig en nodig?
Welke toestellen kunnen hiertoe gebruikt worden en welk zijn de specificaties
waaraan deze voor een gegeven toepassing moeten voldoen?
37 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
Numerieke methoden
De volgende onderwerpen worden behandeld:
- Fouten bij numeriek rekenen en floating-pointgetallen
- Oplossen van niet-lineaire vergelijkingen
- Stelsels van lineaire vergelijkingen
- Interpolatie en splines
- Kleinste kwadraten problemen
- Numerieke integratie en differentiatie
- Gewone differentiaalvergelijkingen
- Partiële differentiaalvergelijkingen
- Eigenwaarden en eigenvectoren
- De tijdsonafhankelijke Schrödingervergelijking
Tijdens de computerpractica wordt gebruik gemaakt van Matlab.
Levensbeschouwing
De cursus is opgesplitst in drie onderdelen. Alle studenten volgen verplicht een
inleidende A-module en kiezen vervolgens één module uit de B- en C-reeks.
Alle modules bedragen 10 uur.
Oefeningen en toepassingen worden in kleine groepen doorgenomen om het
inzicht in de stof te vergroten.
| 38 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
A-module:
A 1: Actief pluralisme, what’s in a name
A 2: Wetenschap, levensbeschouwing en zingeving
A 3: Dimensies van levensbeschouwingen
A 4: Kroniek van de westerse levensbeschouwingen
B-modules:
B1: Het Christendom van op afstand bekeken.
B2: De monotheïstische religies.
B3: Westerse en Oosterse levensbeschouwingen.
B4: Vrijzinnig Humanisme.
C-modules:
C1: Levensbeschouwelijke visies op staat, recht en civil society.
C2: Levensbeschouwing en natuurwetenschap.
C3: Antropologische bouwstenen van levensbeschouwing.
C4: Levensbeschouwing en het individu.
C5: De levensbeschouwelijke basis van de Westerse samenleving.
Bedrijfseconomie
Van Algemene economie naar organisatie van bedrijven zowel intern als extern.
Elementen dubbele boekhouding. Kostprijsberekening: belang van een goede
kennis van de “kosten”. Kostprijsberekening systemen - Hoe ze toepassen om
beleidsbeslissingen te nemen.
Bachelor proef (Theorie/Experiment)
De student kiest twee opdrachten, één die voor 8 studiepunten telt, een andere
die voor 4 studiepunten telt. Eén van beide is theoretisch, het andere experimenteel. De opdrachten worden uitgevoerd onder begeleiding in één van de
onderzoeksgroepen.
Kies minstens één van volgende drie modules
Module Vaste Stof
Inleiding tot de vaste stoffysica
- Kristalstructuur: herhaling basisbegrippen kristallografie
- Brillouinzones
39 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
-
-
-
-
-
-
Kristalbinding
Roostertrillingen, Fononen
Vrij elektronengas
Energiebanden: Bloch theorema, Bandgap, ...
Isolatoren, metalen, halfgeleiders
Supergeleiding
Materiaalfysica
Bedoeling is de inhoud van de cursus te bespreken SAMEN met de studenten;
afhankelijk van hun interesses. Dit kan door het beperkt aantal studenten. Mogelijke onderwerpen zijn bijvoorbeeld: - legeringen en vormgeheugen legeringen
- III-V halfgeleiders - nieuwe keramische materialen (inclusief supergeleiders
en CMR materialen) - vloeibare kristallen - magnetische materialen - dunne
laag technologie - koolstof nanobuisjes - ... Voor het praktisch gedeelte zullen
de studenten zelf een presentatie voorbereiden over een onderwerp naar eigen
keuze (theoretisch, experimenteel of toegepast).
Module Biofysica
Celbiologie en genetica
Wat is leven? Het gebied van de biologie. Water, de basis van leven. Chemische
bouwstenen van leven: koolhydraten, vetten, eiwitten, nucleïnezuren. Het
ontstaan van het leven. Prokaryotische en eukaryotische celstructuren: de
plasmamembraan, het endoplasmatisch reticulum, de kern, het Golgi-apparaat,
andere organellen, het flagellum.
- Interacties van de cel met de omgeving, doorgang van materiaal in en uit
de cel, intercellulaire verbindingen. Het neuron (structuur en functie) als
voorbeeld van membraanwerking.
- Energie en metabolisme, enzymen. ATP-productie, glycolyse, oxidatieve
respiratie, gisting.
- Fotosynthese, lichtafhankelijke en lichtonafhankelijke reacties.
- Celdeling, mitosis, meiosis, gametogenese, bevruchting.
- Genetica, wetten van Mendel, chromosomen, menselijke genetica, gedrag
en erfelijkheid.
- Synthese van eiwitten, transcriptie, translatie, genregulering, epigenetische
processen.
- Mutaties en genetische manipulatie, kanker als voorbeeld van mutatie.
| 40 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
- Evolutie, natuurlijke selectie, micro- en macro-evolutie.
- Virussen, HIV als voorbeeld.
- De structuur van de eukaryotische cel wordt gedemonstreerd met een lichtmicroscoop, evenals enkele weefsels, mitose en meiose, gametogenese en
embryonale ontwikkeling.
Biofysica II
De cursus behandelt een aantal ‘hot topics’ uit de moleculaire biofysica, zoals
eiwitopvouwing, biosensoren, bioinformatica, ... Daarbij wordt rond thema’s
gewerkt, waarbij, uitgaande van een centrale vraagstelling (bv. hoe vouwt een
eiwit zich op), teruggegaan wordt naar de theoretische en experimentele basis
nodig om dit probleem te doorgronden.
Module Astro- en Deeltjesfysica
Subatomaire Fysica
1. Elementaire deeltjesfysica: Fundamentele deeltjes en interacties; symmetrie enbehoudswetten; quarkstruktuur van hadronen; sterke wisselwerking;
zwakke wisselwerking;
Standaardmodel
2. Kernfysica: Eigenschappen van kernen; schillenmodel; alfaverval en fissie,
geëxciteerde kernen; kernreacties, kernfissie en kernfusie; radioactiviteit en
leven.
Astrofysica II
De cursus bestaat uit twee delen: een deel les over galaxieen (15 uur), en een
eigen project over een astrofysiche onderwerp naar keuze.
- Galaxieen: Struktuur en evolutie van sterstelsels: struktuur van de Melk
Weg, elliptische galaxieen, donkere materie, groepen van galaxieen, supermassive zwarte gaten, gravitatie lenzen. Er is 15 uur les, met oefeningen
tijdens de les, en huiswerk.
- Project: Kies zelf een onderwerp (bijvoorbeeld planeetvorming, stervorming, astro-biologie, Big Bang, inflatie, cosmology, kosmische achtergrond
straling, ...) Vind informatie over dit onderwerp en geef in een 10-15 pagina
lang werkje een overzicht van dit onderwerp, met een korte bespreking van
de huidige staat van onderzoek. Geef hier een voordracht over voor je mede
studenten.
41 | Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
Vul je programma aan tot een totaal van 180 studiepunten bereikt is. Hiervoor dienen
de keuzevakken. Je mag ook kiezen uit alle andere onderdelen van het programma. Tot
18 studiepunten mag je kiezen uit de programma’s van andere opleidingen.
keuzevakken in het derde jaar
Klassieke veldentheorie
- vergelijkingen van de klassieke veldentheorie: potentialen, diffusieverschijnselen, golftheorie;
- de methode van het scheiden van veranderlijken, het Sturm-Liouville eigenwaardeprobleem, de Fourieranalyse en het ontwikkelen in eigenfuncties,
de veldvergelijking met puntbronnen, de inhomogene vergelijkingen en de
Greense functiemethode;
- het klassieke elektromagnetische: grondslagen, statische velden, golven,
straling, elektromagnetisme in media.
Fundamenten van de kwantummechanica
i) Basisaxioma’s van de kwantummechanica. Bewegingsvergelijkingen van
Schroedinger, van Heisenberg. Eigenwaardeproblemen. Verstrooiings­
theorie.
ii) Discreet en continu spectrum. De stelling van Kato. Kwantum-tunneling.
iii) Tweede kwantisatie. Bosonen en fermionen. Het formalisme van scheppingsen vernietigingsoperatoren.
Kwantummechanica
Uitgaande van het Stern-Gerlach experiment worden de beperkingen van de
klassieke mechanica en de noodzaak van een kwantummechanisch denkpatroon aangebracht. Twee-toestandensystemen vormen de achtergrond van
waaruit de basisconcepten van de kwantumtheorie worden ingevoerd: toestandsvectoren, metingen, spectra van observabelen, onzekerheidsrelaties,
enz. Vanuit deze basis wordt de kwantumdynamica behandeld (Schrödingervergelijking, padintegralen, ijktransformaties, enz.) waarna de draaiimpulsoperator
(en veralgemeningen ervan) uitvoerig wordt bestudeerd. Aan de hand hiervan
wordt in het algemeen het verband onderzocht tussen symmetrie, ontaarding
en behoudswetten (steeds met interpretatie van experimenten als hoofdobjectief). Een afzonderlijk hoofdstuk wordt gewijd aan boson- en fermionstatistiek,
| 42 Opleidingsonderdelen bachelor derde jaar
waarin de basisbegrippen van de tweede kwantisatie en van veldoperatoren
worden ingevoerd.
Scientific English
De cursus is gericht op het ontwikkelen van vaardigheden met betrekking tot
enerzijds het schrijven van een gedetailleerd academisch essay, rapport of scriptie en anderzijds het overtuigend mondeling presenteren van deze informatie.
Via het analyseren van zowel wetenschappelijke als wetenschapspopulariserende teksten krijgen de studenten inzicht in het wordingsproces van een artikel,
paper of rapport. Andere belangrijke aandachtspunten zijn de ontwikkeling van
een formele geschreven stijl en aangepast taalgebruik en het vermijden van plagiaat. De vaardigheden die vereist zijn om overtuigend mondelinge presentaties
te geven worden elke les verbeterd door regelmatig oefenen en het toepassen
van de gekregen feedback. Alle opdrachten worden zodanig geselecteerd dat ze
discussie in groepsverband bevorderen.
Hydrodynamica
In de hydrodynamica bestudeert men het transport van vloeistoffen en gassen.
De stroming van een vloeistof of gas wordt beschreven door een set van partiële
differentiaalvergelijkingen die het behoud van massa, impuls en energie uitdrukken. Dit zijn de Navier-Stokes vergelijkingen voor visceuze stromingen, en
de Euler-vergelijkingen voor niet-visceuze vloeistoffen. Het oplossen van deze
vergelijkingen laat toe om het transport van vloeistoffen te begrijpen en te voorspellen. De hydrodynamica heeft belangrijke en diverse toepassingen, van het
ontwerpen van vliegtuigen tot het simuleren van de bloedstroming in het hart.
Deze cursus behandelt de basisconcepten van de hydrodynamica: afleiding van
de basisvergelijkingen, exact oplosbare problemen, vorticiteit, turbulentie, ...
Ook een inleiding tot computationele vloeistofdynamica komt aan bod.
Programmeren voor fysici
De student verwerft een grondige algemene basis in object georiënteerd programmeren en de computertaal C++. Deze kennis wordt in praktische oefensessies toegepast bij het numeriek oplossen van een aantal diverse fysische
problemen. Numerieke integratie en differentiatie, gebruik van random getallen
en simulatie en grafische weergave van resultaten komen aan bod.
43 | Opleidingsonderdelen bachelore derde jaar
Plasmatechnologie
Plasma is de vierde aggregatietoestand van materie, naast gas, vloeistof en
vaste stof. Een plasma is een (geheel of gedeeltelijk) geïoniseerd gas. Het
bestaat dus naast neutrale atomen of moleculen, ook uit ionen en elektronen,
alsook uit geëxciteerde deeltjes, fotonen, en radicalen. Meer dan 99% van het
zichtbare heelal is in plasma-toestand (bv. de zon,sterren, nebulae, zonnecorona,…). Naast deze natuurlijke plasma’s worden plasma’s ook opgewekt door
de mens, nl. voor fusie-onderzoek, en ook voor vele industriële toepassingen.
In dit keuzevak wordt de student allereerst vertrouwd gemaakt met plasma in
al zijn facetten en bestaansvormen (natuurlijke astro-plasma’s, fusie-plasma’s,
gasontladingen). Ook de vele toepassingen van plasma’s (o.a., materiaaltechnologie, micro-elektronica, lampen, lasers, plasma-TV’s, analytische chemie,
milieu- en biotechnologische toepassingen,…) worden toegelicht.
Vervolgens wordt dieper ingegaan op de speciale fysica en chemie van plasma’s
(met speciale aandacht voor gasontladingen), o.a. hoe wordt het plasma opgewekt in de verschillende vormen van gasontladingen, elektrische eigenschappen
van plasma’s, soorten deeltjes in het plasma en hun botsingen, transport van
deeltjes in plasma, chemische reacties in het plasma,… Ook de manier waarop
deze fysica en chemie kan beschreven worden aan de hand van computersimulaties enerzijds en plasmadiagnostiek anderzijds, komt aan bod.
Tenslotte krijgen de studenten de opdracht om een paper te schrijven over een
toepassing van plasmatechnologie, gebaseerd op wetenschappelijke publicaties
(keuze onderwerp in overleg tussen student en docent).
| 44 Studie- en studentenvoorzieningen
Cursusdienst
Eerstejaars kunnen voor de aankoop van cursussen terecht bij de Cursusdienst (Campus Groenenborger, naast de cafetaria, tegenover lokaal U024
en U025). De officiële cursussen, uitgegeven door de professoren en
assistenten onder de vorm van losse kopies en eventueel CD’s met
illustratiemateriaal, worden er tegen minimale prijzen verkocht. Veel van dit
materiaal is ook beschikbaar via het electronische leerplatform Blackboard.
Aan de balie van de cursusdienst vind je een lijst van de cursussen met
betrekking tot jouw studierichting. De cursusdienst verkoopt ook laboratoriummateriaal zoals labojassen, veiligheidsbrillen, dissectiesets, enz.
Sport
Je kan zowel individueel als in groep een grote verscheidenheid aan sporttakken beoefenen (+/- 30 sporten). Daarnaast besteden we aandacht aan
representatiesport en interfacultaire competities en worden er allerhande
tornooien georganiseerd evenals sportinitiaties, skistages, de 24-urenloop,
Hossa-sportorganisaties...
Campus Middelheim beschikt over een mooie sporthal (Sportopolis). Je kan
er naar hartelust fitnessen, dansen, vechtsporten beoefenen, squashen,
badminton spelen, tafeltennissen enz. Daarnaast beschikt het sportcomplex
over een polyvalente zaal die ruimte biedt voor sporten zoals volleybal,
handbal, basket- en korfbal, zaalvoetbal...,. Er is ook een denksportruimte
(schaken, bridge,...), een ontspanningsruimte met biljart en een cafetaria
voorzien.
Het spreekt voor zich dat hier ook plaats is voor TD’s en andere studentikoze
en culturele activiteiten.
45 | Studie- en studentenvoorzieningen
Computerfaciliteiten
Op alle campussen van de Universiteit Antwerpen kan je gebruik maken
van volwaardige computerfaciliteiten en van het elektronisch leerplatform
“Blackboard”. Je vindt zowel computers in de bibliotheekruimten als in
speciaal daartoe voorziene lokalen. Bovendien kan je in de bibliotheken en
cafetaria’s ook draadloos surfen met je eigen laptop.
Studentenrestaurants
De Universiteit Antwerpen beschikt over goede studentenrestaurants waar
je terecht kan voor warme en vegetarische maaltijden aan een zeer democratische prijs. De studenten kunnen terecht in het studentenrestaurant
“Het Atrium” (Campus Middelheim). Een andere mogelijkheid biedt “De
Passage” (Campus Groenenborger) met weliswaar een beperkter aanbod
aan warme maaltijden maar met een ruime keuze aan broodjes, gebak, salades, versnaperingen en soep. De laatste jaren werd het aanbod aanzienlijk
uitgebreid. Campus Drie Eiken beschikt naast een restaurant met een uitgebreide keuze aan gerechten over een uitstekende en drukbezochte cafetaria
met een prachtig zonneterras.
Je kan zowel individueel als in groep een grote
verscheidenheid aan sporttakken beoefenen.
| 46 Studentenverenigingen
Het studentenleven aan de Universiteit Antwerpen
De boog kan niet altijd gespannen staan. Zoek je wat verstrooiing en wil je
het studentenleven wat aangenamer maken dan kan je je aansluiten of
kennismaken met enkele studentenverenigingen van de Universiteit
Antwerpen.
WINAK
Als student fysica kom je in de eerste plaats in contact met WINAK, de studentenvereniging van fysicastudenten Het is een erg actieve vereniging met
een clubblad en diverse activiteiten zoals TD’s en traditionele cantussen,
maar ook regelmatig uitstappen en weekends. De sfeer tussen de studenten is erg goed in Antwerpen en ook afgestudeerden (zelfs assistenten en
professoren) nemen soms nog deel aan de activiteiten.
VUAS
Naast de eigen studentenvereniging is er ook VUAS (Verenigde Universiteit
Antwerpen Studenten). Deze organisatie is een overkoepeling van ASK-Stuwer en UNIFAC (resp. de studentenverenigingen van de buitencampussen
en van de Stadscampus).
-
-
-
De praeses (voorzitter) en het praesidium engageren zich voor de studenten
op vlak van ontspanning, begeleiding en bescherming. Zij stellen drie doelen
voorop:
de opmaak van de wekelijkse Snelkrant die gratis wordt verspreid en informatie biedt over de activiteiten van studentenverenigingen, beschikbare
jobs bij de jobdienst, e.a.;
studentenvertegenwoordiging en behartiging van studentenbelangen;
instaan voor ontspanning en culturele activiteiten (bv. wekelijkse filmvertoning, jaarlijkse filmweek, go-cartrace, cocktailparty, galabal,...).
VUAS vormt tevens de tussenschakel tussen andere studentenkringen,
de studenten en de academische overheid van de Universiteit Antwerpen.
Voor meer informatie kan je ook terecht op: www.vuas.be
Voorts zijn er nog studentenclubs die niet aan opleidingen gebonden zijn maar
studenten bijeen brengen met bijvoorbeeld gelijkaardige politieke interesses.
Ook CAMPINARIA, de vereniging van kot- en homestudenten, is een naam die
je ongetwijfeld zal horen vallen.
47 | Hoe bereik je makkelijk de campussen?
Wegbeschrijving
Op www.ua.ac.be/route kan je de wegbeschrijving naar de verschillende
campussen terugvinden.
Alle campussen beschikken over ruime parkings, behalve de Stadscampus.
Wens je toch in de buurt van de Stadscampus te parkeren, volg dan best de
blauwe parkeerroute “Meir Universiteit”. Parkeren in Antwerpen is echter
niet gratis! Meer info kan je terugvinden op www.parkereninantwerpen.be
Met de bus
De Lijn info: 070 220 200
Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, verloren voorwerpen
en algemene inlichtingen: op weekdagen van 7u tot 19u, za-, zo- en feestdagen van 10u tot 18u.
Je kan ook terecht in één van de Lijnwinkels om dienstregelingsboekje te
kopen. Die bieden een overzicht van alle bus- en/of tramlijnen in een streek.
Op veel bussen en trams vind je een folder met de dienstregeling van de lijn
waarop je rijdt. Natuurlijk kan je ook steeds één van de chauffeurs aanspreken of surfen naar de website: www.delijn.be.
De website van De Lijn beschikt ook over een routeplanner die voor jou de
reis van deur tot deur met bus, tram en/of trein uitstippelt.
Dienst Abonnementen van De Lijn Antwerpen
Grotehondstraat 58, 2018 Antwerpen, tel. 03 218 14 11
op weekdagen van 8u30 tot 16u
e-mail: [email protected]
Met de trein
Voor alle informatie over reiswegen, dienstregelingen, vertrek- en aankomsttijden kan je terecht bij de NMBS, Centraal Station: Koningin Astridplein 2, 2000 Antwerpen, tel. 03 204 20 40 of op de website: www.b-rail.be
| 48 Plattegrond van de Stadscampus
Hoofdadres Stadscampus
Prinsstraat 13 - 2000 Antwerpen
49 | Plattegrond van campus Groenenborger
Hoofdadres campus Groenenborger
Groenenborgerlaan 171 - 2020 Antwerpen
| 50 Plattegrond van campus Middelheim
Hoofdadres campus Middelheim
Middelheimlaan 1 - 2020 Antwerpen
51 | Plattegrond van campus Drie Eiken
Hoofdadres campus Drie Eiken
Universiteitsplein 1 - 2610 Antwerpen
| 52 Bijkomende informatie
Provinciale informatiedagen
De studiebegeleiders en medewerkers van de Universiteit Antwerpen nemen
jaarlijks deel aan de netoverschrijdende studie-infobeurzen (Sidin’s). Deze
worden per provincie georganiseerd op initiatief van het Ministerie van
Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap en de Centra voor Leerlingen­
begeleiding.
Informatiedagen aan onze instelling
Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen informatiedagen voor leerlingen van het secundair onderwijs. Deze hebben meestal plaats in de lente.
Naast een algemene en een specifiek studiegerichte infosessie kan je aan
de infostands de cursussen inkijken en een aantal brochures verkrijgen. Je
krijgt de gelegenheid tot vragen stellen en desgewenst tot een persoonlijk
gesprek. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data vind je op onze website
onder: www.ua.ac.be/infodagen, in onze brochures en in de kranten.
Brochures over andere opleidingen
Andere publicaties in deze reeks (alfabetisch gerangschikt):
Biochemie en Biotechnologie, Bio-ingenieurswetenschappen, Biologie,
Biomedische Wetenschappen, Chemie, Communicatiewetenschappen,
Diergeneeskunde, Farmaceutische Wetenschappen, Geneeskunde,
Geschiedenis, Handelsingenieur, Handelsingenieur in de Beleidsinformatica,
Informatica, Politieke Wetenschappen, Rechten, Sociologie, Sociaal Economische Wetenschappen, Taal- en Letterkunde, TEW: bedrijfskunde,
TEW: economisch beleid, Wijsbegeerte, Wiskunde.
Wil je meer informatie dan kan je een brochure van één van deze opleidingen
aanvragen bij de dienst Studie-informatie.
Internet
Surf gerust eens naar de volgende website van de Universiteit Antwerpen:
www.ua.ac.be. Je vindt er uitgebreide informatie over alles wat je als
student moet weten: studieaanbod, internationale programma’s, studie‑
begeleiding, voorbereidende cursussen, sociale voorzieningen, studenten­
leven, bibliotheken, examenreglement, enz.
53 | Bijkomende informatie
STudenten Informatie Punt (STIP)
Campus Drie Eiken
Universiteitsplein 1, gebouw G
2610 Antwerpen (Wilrijk)
Tel. 03 820 20 09 - 32, fax 03 820 20 92
e-mail: [email protected]
Faculteit Wetenschappen Decanaat
Campus Groenenborger
Groenenborgerlaan 171, gebouw T
2020 Antwerpen
Tel. 03 265 33 07
e-mail: [email protected]
Departement Fysica
Campus Groenenborger
Groenenborgerlaan 171, gebouw U
2020 Antwerpen
Tel. 03 265 33 14
Tel. 03 265 34 39
Campus Drie Eiken
Universiteitsplein 1, gebouw N
2610 Antwerpen (Wilrijk)
Tel. 03 820 24 41
| 54 Notities
55 | Notities
| 56