Muziek helpt

Muziek helpt!
Er zijn aanwijzingen dat muziek helpt om te genezen. Het zou pijn en angst verlichten en
zelfs hersenschade kunnen keren, zo blijkt uit recent onderzoek.
De meesten van ons luisteren naar muziek om te ontspannen. Of misschien juist om zich te
motiveren of inspiratie op te doen. Toch realiseren maar weinigen zich de kracht van de
stimulans die muziek kan zijn. Van oudsher al heeft muziek een helende functie voor lichaam
en geest. Inmiddels blijkt uit onderzoek dat muziek ook een effectief geneesmiddel kan zijn
bij onder meer depressies, beroerten en hartaandoeningen.
In een recente overzichtsstudie van 23 klinische onderzoeken met in totaal ongeveer 1500
proefpersonen is de functie van muziek bij hartaandoeningen onderzocht. De hartpatiënten
kregen willekeurig een behandeling toegewezen met standaardtherapie plus muziek of
zonder muziek. Uit de resultaten bleek een heilzaam effect van muziek op bloeddruk, harten ademhalingsfrequentie, angst en pijn. De toevoeging van muziek hield in dat patiënten
naar muziekopnamen luisterden. Wie weet had de inzet van een speciaal daarvoor opgeleide
muziektherapeut nog meer positieve effecten opgeleverd.
Deze studie vormt een van de vele bewijzen dat muziek bij een groot aantal medische
behandelingen kan worden ingezet. De eigenschap van muziek dat hij angst en pijn verlicht,
werkt bij zowel volwassenen als kinderen met kanker of vlak voor een operatie. Een
opmerkelijke uitkomst van een ander onderzoek onder 207 patiënten is dat luisteren naar
muziek even goed bleek te helpen als kalmerende middelen om de angst voor een operatie
te onderdrukken. Er werden geen verschillen gevonden in hartritme en bloeddruk tussen
muziekluisteraars en gebruikers van bijvoorbeeld valium in de aanloop naar de operatie.
Uit een ander overzicht van verschillende klinische onderzoeken door wetenschappers van
de Stanford Universiteit bleek dat muziektherapie effectief was bij chronische, soms ernstig
invaliderende pijn bij kankerpatiënten. Doordat de angst afnam verminderde automatisch de
pijn, waardoor de kwaliteit van leven verbeterde.
Muziek en het brein
Het meest opzienbarende onderzoeksresultaat is momenteel de rol die muziek lijkt te
kunnen spelen bij revalidatie na een beroerte.
Volgens een studie uit Helsinki geeft een paar uur per dag naar muziek luisteren een enorme
impuls aan het geestelijk en emotioneel herstel in de eerste periode na een beroerte. De
betrokken wetenschappers hadden het herstel na een beroerte in kaart gebracht van in
totaal 60 patiënten. Deze patiënten luisterden twee maanden lang dagelijks ofwel naar hun
lievelingsmuziek, naar een luisterboek of ze luisterden nergens naar. Daarnaast kreeg
iedereen de standaard medische zorg en revalidatiebehandeling.
Uit dit onderzoek kwam naar voren dat het verbale geheugen (het letterlijk onthouden van
zinnen) en de gefocuste aandacht (het vermogen om mentale opdrachten te beheersen en
uit te voeren en conflicten op te lossen) veel sterker verbeterden als de patiënt naar muziek
luisterde dan het geval was bij luisterboeken of bij afwezigheid van dit alles. De groep die
naar muziek luisterde was minder depressief en verward dan de groep zonder muziek. Deze
verschillen waren zes maanden later nog steeds aantoonbaar. Muziek heeft klaarblijkelijk
ook op lange termijn effect op de hersenfunctie en de stemming.
Ander onderzoek liet een overtuigend effect van muziek zien bij drie patiënten die na een
beroerte hun halve gezichtsveld kwijt waren, een effect dat visueel neglect genoemd wordt.
Deze patiënten voerden uiteenlopende taken uit onder drie verschillende omstandigheden:
luisterend naar hun favoriete muziek, naar muziek waar ze niet van hielden of in stilte. Al
luisterend naar de muziek van hun keuze bleken alle patiënten veel beter gekleurde vormen
en rode lichten te kunnen zien aan de kant met het verminderde zicht.
Het precieze mechanisme hiervan is nog niet duidelijk. Eén mogelijkheid is dat muziek het
herstel van de aangedane kant van de hersenen rechtstreeks stimuleert. Een andere theorie
is dat de positieve emoties die worden opgeroepen door muziek leiden tot een efficiëntere
signaalafgifte tussen cellen in de hersenen. Hoewel nog meer onderzoek nodig is wordt
dagelijks luisteren naar muziek nu al door deskundigen aanbevolen als een waardevolle
toevoeging aan de therapie voor patiënten met een beroerte.
En voor ons allemaal geldt dat elke soort muziek heilzaam kan zijn – vooropgesteld dat we
ervan houden. Luisteren naar onze lievelingsmuziek kan een effectief middel zijn om angst
en stress in deze zware economische tijden te verlichten.
Auteur: © Joanna Evans
Waar helpt muziek nog meer bij?
Multiple sclerose. Muziek blijkt allerlei gunstige psychosociale en emotionele effecten te
hebben bij MS, zoals verbetering van zelfacceptatie en verlichting van angst en stress 1.
Depressie.Vergeleken bij een controlegroep bleken mensen met een depressie na
muziektherapie significant beter te presteren in standaardtesten voor depressie,
somberheid, zelfbeeld en stemmin 2.
Slapeloosheid. Ontspanning door muziek gaf meer verbetering van de slaap in een klein
onderzoek onder 15 personen met slapeloosheid dan ontspanning van de spieren 3.
Schizofrenie. Wanneer schizofreniepatiënten behalve de standaardtherapie ook
muziektherapie kregen gaf dat een beter resultaat dan standaardtherapie alleen4.
Alzheimer. Bij alzheimerpatiënten bleek muziektherapie significant symptomen als angst,
depressie en agressie te verminderen en ging het langetermijngeheugen aanzienlijk vooruit5.
Voetnoten:
1 Expert Rev Neurother, 2006; 6: 469-477
2 J Gerontol, 1994; 49: 265-269
3 J Music Ther, 2008; 45: 360-380
4 Cochrane Database Syst Rev, 2005; 2: CD004025
5 Encephale, 2009; 35: 57-65