Signalementen - Word - Aandacht voor iedereen

Signalementen
Er verschijnen in Nederland regelmatig publicaties van kennisinstituten, ministeries en koepels van
cliëntenorganisaties over tal van onderwerpen. Deze publicaties spelen soms direct in op de
actualiteit en bieden soms achtergrondinformatie. Wij hebben enkele publicaties voor u
geselecteerd die u wellicht kunt gebruikt voor uw meningsvorming, belangenbehartiging of
advieswerk.
Movisie
Het landelijk kennisinstituut Movisie stelt regelmatig kennisproducten over tal van onderwerpen op
die soms op de actualiteit inspelen en soms achtergrondinformatie bieden. Hieronder drie recente
publicaties.
Leidraad burgerbetrokkenheid
Op welke manier kunnen inwoners in een gemeente hun stem laten horen over onderwerpen in het
sociaal domein? Past de huidige vorm nog bij de transformatie in het sociaal domein? Movisie heeft
over dit soort vragen in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken een leidraad
burgerbetrokkenheid opgesteld. Gemeenten kunnen de leidraad gebruiken bij het maken van keuzes
op het gebied van burgerbetrokkenheid bij beleid en uitvoering. Burgers en cliënten kunnen het
gebruiken bij om kritisch te kijken naar de organisatie van burgerbetrokkenheid in de eigen
gemeente.
https://www.movisie.nl/publicaties/leidraad-burgerbetrokkenheid-0
Hoe gaan gemeenten om met dagbesteding?
Begin 2015 heeft Movisie het beleid van rondom dagbesteding van 10 kleine en 15 middelgrote en
grote gemeenten geïnventariseerd. Deze inventarisatie biedt inzicht in de ontwikkelingen en trends
in deze gemeenten. Hoe wordt dagbesteding ingevuld? Hoe is de verdeling tussen algemene en
maatwerkvoorzieningen? Wordt er rekening gehouden met doelgroepen? Hoe regelen gemeenten
de inkoop?
https://www.movisie.nl/artikel/hoe-gaan-gemeenten-om-dagbesteding
Inkoop en bekostiging als kwaliteitsinstrument
Steeds meer gemeenten gebruiken inkoop en bekostiging als onderdeel van de kwaliteitscyclus. Zij
kunnen zo invloed uitoefenen op inhoudelijke beleidsdoelen zoals kwaliteit, vernieuwing,
kostenbeheersing en keuzevrijheid van de cliënt. In deze notitie wordt aangetoond dat de
inkoopstrategie een belangrijk instrument voor gemeenten kan zijn om beleidsdoelen te realiseren
en daarmee bij te dragen aan de transitie in het sociaaldomein.
https://www.movisie.nl/publicaties/inkoop-bekostiging-kwaliteitsinstrumenten
Mensen met een psychische beperking
Deze groep burgers is soms nog weinig bekend bij zowel gemeenten als adviesraden sociaal domein.
Daarom hier enkele actuele publicaties die inzicht geven in zowel het beeld van deze doelgroep als
wat relevante ontwikkelingen zijn.
Gemeenten en mensen met een psychische kwetsbaarheid
Er is een feitenblad gemaakt voor gemeenten over mensen met een psychische kwetsbaarheid.
In dit feitenblad wordt ingegaan op wie deze mensen zijn, welke verantwoordelijkheden de
gemeenten voor hen hebben en welke rol cliënten- en familieorganisaties hierbij kunnen spelen
Deze publicatie is nuttig voor adviesraden die kort en puntig inzicht willen hebben in mensen met
een psychische beperking en wat gemeenten voor hen kunnen betekenen.
http://www.platformggz.nl/lpggz/download/common/gemeenten-en-mensen-met-een-psychische1
kwetsbaarheid.pdf
Handreiking kwaliteitseisen Beschermd wonen en opvang
Gemeenten en zorgorganisaties zijn samen verantwoordelijk voor goede kwaliteit en hebben daar
een gedeeld belang bij. Kwaliteitseisen zijn een belangrijk onderdeel van de aanpak waarmee
gemeenten hun Wmo-beleidsplan beter kunnen uitvoeren. Daarom ontwikkelde de VNG
kwaliteitseisen voor Beschermd wonen en maatschappelijke opvang, onder andere om te gebruiken
bij het kwaliteitsbeleid en het inkoopbeleid. Belangenbehartigers en adviesraden kunnen deze
handreiking ook goed gebruiken bij hun meningsvorming en advisering.
https://vng.nl/onderwerpenindex/maatschappelijke-ondersteuning/nieuws/kwaliteitseisenbeschermd-wonen-en-opvang-handreiking
Kamerbrief over opvang en beschermd wonen
Staatssecretaris Van Rijn heeft in juli jl. een uitgebreide brief geschreven aan de Tweede Kamer over
maatschappelijke opvang en beschermd wonen. Deze brief beschrijft actuele ontwikkelingen en
beleidsprioriteiten. Enkele belangrijke thema’s:
 Het belang van integraal werken wordt benadrukt. Enerzijds zullen gemeenten interne schotten
tussen zorg, wonen, schuldhulpverlening en publieke gezondheid moeten slechten en anderzijds
moeten gemeenten meer samenwerken met zorgverzekeraars.
 Gemeenten moeten nog dit jaar aangeven in welk regionaal verband ze willen samenwerken en
in 2017 inhoudelijke regionale plannen opstellen. In november van dit jaar wordt in
samenspraak tussen rijk en gemeenten vastgesteld aan welke uitgangspunten de regionale
plannen moeten voldoen. Het doel is te komen tot een sluitende aanpak van preventie tot
re-integratie.
 VWS komt na de zomer met een visie op brede cliëntondersteuning, met extra aandacht voor
kwetsbare doelroepen zoals cliënten van de maatschappelijke opvang.
 De verdeling van de middelen voor beschermd wonen over alle gemeenten gaat per 1 januari
2020 gebeuren volgens een objectief verdeelmodel. Het objectieve verdeelmodel zal in 2018
klaar moeten zijn, zodat gemeenten voldoende tijd hebben om zich op de nieuwe situatie voor
te bereiden.
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2016/07/05/kamerbrief-overopvang-en-beschermd-wonen
Schuldhulpverlening
Vanuit de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid zijn onlangs twee rapporten verschenen
over de schuldhulpverlening. Namelijk ‘Eigen schuld? Een gedragswetenschappelijk perspectief op
problematische schulden’ en ‘Duurzame verbetering van gezond financieel gedrag. Droom of
werkelijkheid?’
In het eerste rapport wordt geconstateerd dat problematische schulden mede ontstaan omdat de
overheid te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van de burger. Voor veel
burgers zijn de regels te ingewikkeld en bovendien wordt te weinig rekening gehouden met de
psychologie van mensen. Verder denken mensen onder invloed van stress en armoede langer over
beslissingen na, laten zij zich sterker leiden door de acute problemen van het moment en wordt hun
zelfreflectie minder.
De WRR doet onder meer de aanbeveling dat de rijksoverheid haar bijzondere bevoegdheid om
schulden in te vorderen pas inzet als de schuldenaren daadwerkelijk in staat zijn om te betalen.
Daarmee wordt voorkomen dat schuldenaren onder het bestaansminimum zakken en gedwongen
worden om nieuwe schulden te maken.
http://www.wrr.nl/fileadmin/nl/publicaties/PDF-verkenningen/V33_Eigen_schuld_Web.pdf
2
In het tweede rapport wordt geconstateerd dat er bij het ondersteunen van mensen met schulden
een te grote nadruk ligt op kennisoverdracht en dat er veel te weinig aandacht is voor het vergroten
van competenties, motivatie en geloof in eigen kunnen. Er moet daarom worden ingezet op drie
sporen: kennis, competentie en motivatie, en wel in combinatie. Verder moet aan randvoorwaarden
worden voldaan, zoals een scherpere afbakening van het doel van de interventie (bijvoorbeeld
bevorderen van spaargedrag) en het bepalen van het goede moment van interventie.
http://www.wrr.nl/fileadmin/nl/publicaties/PDFWorking_Papers/WP23_Duurzame_verbetering_van_gezond_financieel_gedrag_Jungmann_Madern.
pdf
Werkplaatsen sociaal domein
In de meeste regio’s zijn werkplaatsen sociaal domein actief, samenwerkingsverbanden van
hogescholen, gemeenten een instellingen, met als trekker een lectoraat van een hogeschool.
De werkplaatsen geven periodiek publicaties uit die vooral gericht zijn op het functioneren van
professionals, bijvoorbeeld in de sociale wijkteams. Een voorbeeld is
http://viaa.surfsharekit.nl:8080/get/smpid:59207/DS1/.
Soms is het vanuit cliëntenperspectief interessant kennis te nemen van deze publicaties en
betrokken te zijn bij projecten die de werkplaatsen starten. Zie
http://www.werkplaatsensociaaldomein.nl/nieuws/nieuwe-naam-werkplaatsen-sociaal-domein. U
vindt daarin ook een overzicht van de werkplaatsen. De AVI-adviseur in uw regio kan u er
desgewenst meer over vertellen.
Henk Beltman
Kennismakelaar programma Aandacht voor Iedereen
3