NTS 20171070 PET tracer ontwikkeling om

Niet-technische samenvatting 20171070
1 Algemene gegevens
1.1 Titel van het project
PET tracer ontwikkeling om hersenontstekingsreacties in patiënten met de ziekte
van Parkinson te meten
1.2 Looptijd van het
project
4 jaar
1.3 Trefwoorden
(maximaal 5)
PET, ziekte van Parkinson, hersenontstekingsreactie
2 Categorie van het project
2.1 In welke categorie valt
het project.
Fundamenteel onderzoek
X Translationeel of toegepast onderzoek
Wettelijk vereist onderzoek of routinematige productie
U kunt meerdere
mogelijkheden kiezen.
Onderzoek ter bescherming van het milieu in het belang van de gezondheid
of het
welzijn van
mens
dier
Onderzoek
gericht
opof
het
behoud van de diersoort
Hoger onderwijs of opleiding
Forensisch onderzoek
Instandhouding van kolonies van genetisch gemodificeerde dieren, niet
gebruikt in andere dierproeven
3 Projectbeschrijving
3.1
Beschrijf de
doelstellingen van het
project
(bv de
wetenschappelijke
vraagstelling of het
wetenschappelijk en/of
maatschappelijke
belang)
De ziekte van Parkinson is een hersenziekte waarbij specifieke zenuwcellen in
de hersenen verloren gaan. Dit heeft als gevolg dat patiënten symptomen
vertonen zoals trillen van handen en benen, trager kunnen bewegen, stijfheid
van de spieren en geheugen problemen. Bij de ziekte van Parkinson is het
bekend dat activering van de afweercellen van de hersenen, de zogenaamde
microglia cellen, een ongunstig effect heeft op het verloop van de ziekte.
Daarom worden er nieuwe therapieën ontwikkeld, die als doel hebben de
activatie van microglia cellen in de hersenen van patiënten met de ziekte van
Parkinson te verminderen. Echter is er nog geen goede manier om in de
patiënt zelf er achter te komen of de nieuwe behandelmethode daadwerkelijk
de activatie van microgliale cellen tegen gaat. Met behulp van
positronemissietomografie (PET), een beeldvormende techniek waarbij een
stof wordt gemerkt met radioactief isotoop, die vervolgens wordt toegediend
(een zogenaamde PET tracer) aan een patiënt, zou dit wel kunnen. Dit
project heeft als doel om specifieke radioactieve tracers, gericht tegen
actieve microglia cellen, te testen in een muizenmodel waarin de
ziekteprocessen worden nagebootst die ook plaatsvinden in de hersenen van
patiënten met de ziekte van Parkinson.
3.2
Welke opbrengsten
worden van dit project
verwacht en hoe dragen
deze bij aan het
wetenschappelijke en/of
maatschappelijke
belang?
Tot nu toe is er geen mogelijkheid om de mate van activiteit van microglia
cellen in de hersenen van mensen gedurende het leven te meten. Met behulp
van nieuwe PET tracers, specifiek gericht tegen actieve microglia cellen,
kunnen we de activiteit van deze cellen in de individuele patiënt meten. Dit
zal ertoe leiden dat de effectiviteit van nieuwe behandelmethoden gericht
tegen het voorkomen van activatie van microglia cellen beter en sneller kan
worden bestudeerd. Tevens zal het voor dierproeven de gunstige
bijkomstigheid hebben dat er minder dieren nodig zijn om een nieuwe
behandelmethode te evalueren, waarin activatie van microglia cellen een rol
speelt, omdat per individueel dier de mate van activatie kan worden bepaald.
3.3
Welke diersoorten en
geschatte aantallen
zullen worden gebruikt?
Wij willen gebruik maken van muizen. Het maximale aantal benodigde dieren
om 4 nieuwe PET tracers gericht tegen actieve microglia te evalueren is 505.
3.4
Wat zijn bij dit project
de verwachte negatieve
gevolgen voor het
welzijn van de
proefdieren?
Er zijn een aantal belastende ingrepen waarbij het dier ongerief kan
ondervinden. Eén daarvan is het injecteren van een stof die bepaalde
ziekteprocessen van de ziekte van Parkinson nabootst. Ook het onder
narcose brengen en het scannen van de dieren met behulp van een PET
scanner brengt ongerief met zich mee.
3.5
Hoe worden de
dierproeven in het
project ingedeeld naar
de verwachte ernst?
Het maximale ongerief waar de dieren aan bloot worden gesteld is matig. Dit
zijn de dieren waarbij meerdere keren een stof wordt toegediend die
bepaalde ziekteprocessen van de ziekte van Parkinson nabootst.
3.6
Wat is de bestemming
van de dieren na afloop?
Na afloop van het experiment zullen de dieren op humane wijze worden
gedood en hun weefsel zal worden gebruikt voor analyse.
4
Drie V’s
4.1
Vervanging
Geef aan waarom het
gebruik van dieren nodig
is voor de beschreven
doelstelling en waarom
proefdiervrije
alternatieven niet
gebruikt kunnen worden.
Evaluatie van PET tracers is alleen maar mogelijk in dieren, omdat de
effectiviteit en specificiteit, waaronder de opname in de hersenen, van de
tracer in het lichaam van cruciaal belang is om de tracer te kunnen
beoordelen. Daarnaast hebben we de complexe structuur van de hersenen
nodig om de ziekteverschijnselen van de ziekte van Parkinson goed na te
kunnen bootsen.
4.2
Vermindering
Leg uit hoe kan worden
verzekerd dat een zo
gering mogelijk aantal
dieren wordt gebruikt.
Wij hebben veel ervaring met het muizenmodel waarin bepaalde
ziekteprocessen van de ziekte van Parkinson kunnen worden nagebootst
door middel van het toedienen van een stof. Daarnaast hebben we ook veel
ervaring met het evalueren van nieuwe PET tracers. Beide expertises zullen
ertoe leiden dat er met het minimale aantal dieren een maximaal
betrouwbaar resultaat kan worden geboekt, en de spreiding tussen de
resultaten zo min mogelijk wordt. Door voorafgaande aan de PET tracer
evaluatie eerst te bepalen wanneer in de tijd het te verwachten PET signaal
optimaal zal zijn, hebben we minder dieren nodig. Tevens zullen we
dezelfde dieren een aantal malen scannen, waardoor we maximale
gegevens kunnen krijgen met het minimale aantal dieren.
4.3
Verfijning
Verklaar de keuze voor de
diersoort(en). Verklaar
waarom de gekozen
diermodel(len) de meest
verfijnde zijn, gelet op de
doelstellingen van het
project.
Het induceren van Parkinson-achtige kenmerken in een diermodel kan op
verschillende wijze worden bewerkstelligd. Echter het inspuiten van een
bepaalde stof, ook wel MPTP genaamd, in muizen wordt het meest gebruikt
en bootst de afname van dopamine en het afsterven van zenuwcellen, zoals
die plaatsvinden in patiënten met de ziekte van Parkinson, het beste na.
Van belang is dat dit model tevens leidt tot activatie van microglia cellen,
het biologische target in deze aanvraag.
Vermeld welke algemene
maatregelen genomen
worden om de negatieve
(schadelijke) gevolgen
voor het welzijn van de
proefdieren zo beperkt
mogelijk te houden.
De mensen die de dierproeven zullen uitvoeren (PET scanning, injecties,
anesthesie, bloedmonsters nemen en het doden van de dieren) hebben heel
veel ervaring waardoor de stress en het ongerief van de dieren zo min
mogelijk is. De toediening van de stof die de ziekteprocessen van de ziekte
van Parkinson nabootst wordt gedaan door een ervaren laborant, waarna
het dier goed in de gaten zal worden gehouden om onnodig lijden te
voorkomen. Ook het PET scannen en de bijbehorende anesthesie zal worden
uitgevoerd door ervaren personeel om onnodig ongerief te voorkomen en te
zorgen dat van elk dier de maximaal haalbare gegevens kunnen worden
verzameld.
5
In te vullen door de CCD
Publicatie datum
9 mei 2017
Beoordeling achteraf
Nee
Andere opmerkingen
Nee