PGO-LEIDRAAD Module Groepsle den Artikel (titel) ANW – V4A 3 Voorzitter: Carlijn van Herpt Notulist: Vivian Allis Supersymmetrie in het nauw LHC ziet voorspelde deeltjes nog niet Overige: Bibi van Eijk 1. Verhelder onduidelijke termen en begrippen. Isotroop materiaal: als de materiaaleigenschappen niet van de richting afhangen. Quarks: subatomaire deeltjes er zijn zes soorten en ze komen in paren voor Lepton: een van de drie subatomaire deeltjes uit het standaardmodel. Een lepton kan niet worden gesplitst en is daarom een elementair deeltje Boson: deeltje dat een heeltallige spin bezit Fermion: deeltje dat een halve spin heeft. 2. Definieer het centrale probleem / vraag van het artikel. Is er sprake van symmetrie of supersymmetrie in het standaardmodel deeltjesphysica? 3. Analyseer het artikel / de rode draad. Om het standaardmodel te kunnen handhaven is het nodig dat ieder deeltje een partner heeft; men noemt dit symmetrie. Echter, in het lab worden deze zware symmetrische deeltjes tot nog toe niet gevonden. Het standaardmodel van de deeltjesfysica is een theorie die alle krachten en deeltjes beschrijft waar materie van gemaakt is. In het standaardmodel komen drie verschillende soorten deeltjes voor: quarks, leptonen en bosonen of krachtdeeltjes. Maar om het model compleet te maken, moet eerst nog het Higgsboson worden gevonden. Dat is blijkbaar niet makkelijk, anders waren we het al tegengekomen. De grote vraag is wat het Higgsboson weegt. Om het ingewikkeld te maken hebben de onderzoekers echter ook supersymmetrie bedacht, dit betekent dat ieder deeltje een partner heeft met een andere spin. De supersymmetrische partnerdeeltjes (kortweg ‘SuSy-deeltjes’) van het Standaardmodel hebben een spin die precies 1/2 verschilt van die van het bekende deeltje. Onderzoekers speuren heel gericht naar de sporen van SuSy-deeltjes, maar ze komen niet tevoorschijn. Daardoor lopen de onderzoekers tegen eenzelfde soort probleem aan als eerder bij de zoektocht naar de massa van het Higgsboson. Supersymmetrie kan nog steeds het Standaardmodel verklaren, maar daarvoor moeten de SuSydeeltjes een steeds nauwkeuriger vastgepinde massa hebben. De komende twee jaar worden hoe dan ook spannend voor de deeltjesfysica. De LHC zal botsingen met hogere energie gaan produceren. Zowel supersymmetrie als het Higgsmechanisme moeten bij die energie zichtbaar worden. Mocht dit niet gebeuren, dan is dat nog geen ramp, maar een herinnering dat de natuur zich niet zo makkelijk in een paar vergelijkingen laat vatten. 4. Orden de ideeën uit de analyse van het probleem. niet van toepassing 5. Formuleer leerdoelen. 1) Wat is de geschatte massa van het Higgsboson? 2) Wat is het Higgsmechanisme? 3) Wat is het verband tussen het Higgs boson en de Large Hadron Collider? PROCESCONTROLE (punten,datum) DOCENT ________________ 6. Beantwoord je leerdoelen. 1) De massa van het Higgs Boson: De ontdekking van het Higgs Boson blijkt uit analyse van de botsingen in de Large Hadron Collider. Uit de resultaten van het CMS-team en het Atlas-team, de twee grootste detectors van de LHC, zou het deeltje een massa van ongeveer 125GeV hebben. De kans dat de waarnemingen op toeval berusten, bedraagt dankzij een significantie van 4,9 sigma slechts ongeveer 0,0001 procent. 2) Het Higgs-mechanisme: Natuurkundigen zoeken al jaren naar het laatste ingrediënt voor hun Standaard Model van de elementaire deeltjes. Die zijn in de kale vorm van de theorie massaloos – er is een extra mechanisme nodig om de deeltjes (en ons!) hun massa te geven. Dat mechanisme is het Higgsveld, een alomtegenwoordige stroopzee waar sommige deeltjes meer last van hebben dan andere. 3) Een deeltjesversneller waarin deeltjes botsen, zoals de Large Hadron Collider, kun je zien als een megamicroscoop. Door de energie van de piepkleine deeltjes naar gigantische waarden op te krikken, worden zelfs de meest minieme reacties meetbaar. De LHC wordt zelfs zo krachtig dat deeltjes die erin gespecialiseerd zijn om zich verborgen te houden, toch gevonden zullen kunnen worden. Schrijf een korte samenvatting van de ‘oplossing’ van dit probleem. Men gelooft nog steeds dat er sprake is van (super)symmetrie in het standaardmodel maar men heeft de bijbehorende deeltjes nog niet gevonden. Men verwacht echter dat in de toekomst en zeker met nieuwere apparatuur die deeltjes als nog gevonden zullen worden. PROCESCONTROLE (punten,datum) DOCENT ________________