PPcrashcoursedermatologie

CRASH COURSE
Dermatologie
Huisartsenopleiding Groningen
oorspronkelijk gemaakt door Bonne Mulder,
huisarts/ex-HAB te Wolvega,
bewerkt door Ivo Heij, huisarts
CRASH COURSE dermatologie
INHOUD
- infectie’s: bacterie, schimmel/gist, virus
- eczeem
- acne
- psoriasis
- tumoren
Erysipelas
(wondroos)
erysipelas
infectie, meestal door een streptococ
scherp begrensde vuurrode soms iets gezwollen huid,
erytheem,
pijnlijk bij aanraking, vaak met koorts, soms koude rilling.
therapie: feniticilline 0.500 tablet, 3dd, 10 dagen
Erysipelas
(wondroos)
furunkel (steenpuist)
furunkel (steenpuist)
infectie door stafylococcus aureus
laten rijpen , warme natte omslagen omgeving beschermen
met zinkoxide-zalf, evt incisie (NIET UITKNIJPEN!!)
bij algemeen ziekzijn, localisatie gelaat (neus!), meerdere
furunkels (karbunkel) > flucloxacilline 0.500, 3dd
furunkel (steenpuist)
erythrasma
erythrasma
scherp begrensde bruinrode huidafwijking, met name in liezen
en oksels.
veroorzaakt door “commensale” huidbacterie
Corynebacterium minutissimum.
behandeling met anti-bacteriële zalf, bijv fusidinezuur zalf,
langdurig behandelen , is hardnekkig.
erythrasma
impetigo
vulgaris
(krentenbaard)
impetigo vulgaris (krentenbaard)
pustels met gelige korsten, bij kinderen vaak in het gelaat.
“schrik van de crèche”
infectie door Stafylococcus aureus of Streptococcus pyogenes,
besmettelijk maar ongevaarlijk
lokaal behandelen met chloorhexidine creme, of fusidinezuur
creme. krabben voorkomen, korte nagels!
impetigo
vulgaris
(krentenbaard)
erythema
chronicum migrans
erythema chronicum migrans
redelijk scherp begrensde rode huiduitslag (erytheem),
guirlande (slinger) vorm om de oorspronkelijke plaats van
de tekenbeet; soms moeilijk te zien
infectie door de Borrelia burgerdorferi (van besmette teek)
herkenning belangrijk!!
in later stadium ook systemische, mn neurologische
afwijkingen
behandelen met doxycycline 0.100, 2dd, tien dagen.
erythema
chronicum migrans
luier dermatitis
candida
luier dermatitis
candida
Vaak schimmelinfectie met candida, kan ook eczeem zijn; bij
candida-infectie vaak “eilandjes voor de kust”
Adviezen: droog houden door frequente luierwissel, lokaal
babyolie of zinkolie
Bij infectie (candida) miconazol 2% in ZOK-zalf, éénmaal
daags aanbrengen, schoonmaken met baby-olie
luier dermatitis
candida
tinea pedis (athlete’s foot)
tinea pedis (athlete’s foot)
tussen de tenen, witte schilferige huidafwijking, vaak jeukend
veroorzaakt door Trichophyton (fungus).
behandelen met miconazol- of ketoconazol-creme, in
hardnekkinge vorm overweeg miconazol poeder en
katoenen sokken (ipv kunststof); indien zeer hardnekkig
orale therapie met itraconazol of terbinafine
tinea pedis (athlete’s foot)
onychomycosis (kalknagel)
onychomycosis (kalknagel)
schimmelinfectie van de nagel
veroorzaakt door dermatofyten of candida
zeer hardnekkig!!
behandelen met oraal terbinafine, minimaal gedurende drie
maanden, ook itraconazol werkt maar iets minder goed.
onychomycosis (kalknagel)
pityriasis versicolor
pityriasis versicolor
oppervlakkige onschuldige huidinfectie door een gist,
Malassezia furfur
iets bruine, wat donkere vlekken op een blanke huid, lichte,
bleke vlekken op een donkere huid >”versicolor”
behandeling met seleniumsulfide 2.5%, of miconazol/ketoconazol-creme
pityriasis versicolor
Herpes zoster
(gordelroos)
Herpes zoster
(gordelroos)
reïnfectie door het varicella-zoster virus, vanuit de craniële of spinale
ganglia, éénzijdige in het dermatoom van het betreffende
ganglion.
gegroepeerde blaasjes in verschillende ontwikkelingsstadia, pijn
en/of brandend gevoel in het aangedane gebied.
Let op!: bij oogklachten kan er sprake zijn van een keratitis!!
pijnstilling en evt valaciclovir als in het gelaat, in het oor, bij
gegeneraliseerde herpes en bij verminderde weerstand. Lokaal
indrogende therapie met ZOK-zalf, evt lidocaïne crème
Herpes zoster
(gordelroos)
Herpes zoster
(gordelroos)
Herpes zoster
(gordelroos)
in dit geval is er sprake van een herpes zoster van de
n.supraorbitalis, hierbij is een keratitis mogelijk!!
Herpes zoster
(gordelroos)
Mollusca contagiosa
(waterwratjes)
Mollusca contagiosa
(waterwratjes)
koepelvormige , glazige en glanzende papels met een
centrale delle,
veroorzaakt door gelijknamig virus, een groot pokvirus.
komt veel voor bij kinderen, behandeling is niet noodzakelijk,
afwijkingen verdwijnen spontaan binnen circa 6 maanden.
bij constitutioneel eczeem soms wel behandeling wegens
snelle uitbreiding
Mollusca contagiosa
(waterwratjes)
Pityriasis rosea
(huidgriep)
Pityriasis rosea (huidgriep)
multiple kleine rozerode, vaak ovale, elementen met
poederachtige schilfering, vooral op de romp en de
proximale extremiteiten.
gerangschikt met de lengteas in de splijtlijnen van de huid
onbekende oorzaak , vaak in herfst en lente
begint vaak met een grotere primaire laesie, de “tache mère”
“self-limiting” in circa 6 weken,
Pityriasis rosea
(huidgriep)
Verruca vulgaris
(wratten)
Verruca vulgaris (wratten)
verheven, bloemkoolachtige, vast aanvoelende uitgroeisels
van de huid, vaak aan de vingers en voetzolen.
veroorzaakt door een besmettelijk virus, een humaan
papilloma virus, meestal tussen de 12 en 16 jaar
behandeling meestal niet nodig behalve bij klachten
applicatie van salicylzalf of –tinctuur voldoet , evt. vloeibare
stikstof. Verdwijnen spontaan in 1-2jaar
Verruca vulgaris
(wratten)
Verruca vulgaris
(wratten)
Pediculosis capitis
(hoofdluis)
Pediculosis capitis
(hoofdluis)
vooral jeuk en soms impetiginisatie van de hoofdhuid
besmettelijk, komt vaak voor op scholen
veroorzaakt door een parasiet, de luis.
zoek naar donkere vormsels op de huid en witte vormsels aan
de haren.
behandelen met malathion (Prioderm) of permetrine
(Loxazol), en een netenkam gebruiken.
Hoofdluis
Pediculosis pubis
(schaamluis, “platjes”)
luis-infestatie in de schaamstreek
sterk jeukend
behandelen met malathion of permetrine
beddengoed en kleding wassen tijdens de behandeling
Schaamluis (platjes)
Constitutioneel
eczeem
Constitutioneel eczeem
droge gelichenficeerde , soms rode plekken, soms ook
nattend, vaak met krabeffecten, ook fissuurtjes en korstjes
vaak in de elleboogplooien en knieholten (typisch)
jeukend
aangeboren huidafwijking met vaak een atopische constitutie
behandeling door VET houden met indifferente zalf (oculentum
simplex bijv.) en corticosteroid zalf
Constitutioneel
eczeem
Fotoallergische reactie op parfum
bestanddeel
(atopisch eczeem)
Dauwworm
(atopisch eczeem bij zuigeling)
Dauwworm
(atopisch eczeem bij zuigeling)
min of meer diffuus verspreide plekken, onscherp begrensd,
met roodheid, schilfering en papels, korstjes, soms nattend.
jeukend
aangeboren afwijking bij een atopische constitutie, zelden(!)
een voedselallergie
behandelen met vette zalven en zo nodig met klasse 1
corticosteroïd zalf
Dauwworm
(atopisch eczeem bij zuigeling)
Rosacea
Rosacea
onscherp begrensde plekken met diffuse roodheid, met
teleangiëctasieën, papels en pustels
oorzaak onbekend, wrs. multiple oorzaken.
chronische aandoening op middelbare leeftijd en ouder.
behandelen met metronidazol crème/gel, soms orale therapie
noodzakelijk, dan tetracycline.
geen corticosteroïd!
Rosacea
Acne vulgaris
(jeugdpuistjes)
Acne vulgaris
matig scherp begrensde eruptie met rode papels en pustels,
met enkele comedonen (“mee-eters”).
diverse vormen.
oorzaken: verhoogde talgproductie (hormonaal), obstructie
follikeluitvoergang door hyperkeratinisatie, en abnormale
microbiële huidflora (Propionibacterium acnes).
behandelen met benzoylperoxide gel, en clindamycine of
erythromycine-lotion, evt. tretinoïne creme.
Acne vulgaris
(jeugdpuistjes)
Acne conglobata
Acne conglobata
Psoriasis vulgaris
Psoriasis vulgaris
scherp begrensde eruptie met roodheid en grove witte
schilfering, is zichtbaar verdikt (ahw. bovenop de huid)
voorkeursplaatsen: strekzijde van elleboog en knie, stuit en
het behaarde hoofd.
verhoogde celdeling in de huid, multifactoriëel, oa
immunologische factoren, maar ook medicatie (!)
therapie: keratolytica om te ontschilferen, dan corticosteroïd
klasse 3-4; modern zijn Protopic en Daivonex
Psoriasis vulgaris
Psoriasis capitis
Psoriasis vulgaris
de schilfering van psoriasis is plaatjesvormig, wit, zilverachtig
en glanzend. bij krabben wordt de hoornlaag nog
ondoorzichtiger > “kaarsvetfenomeen”
let ook op de typisch nagelafwijkingen: putjes en groeven,
distale loslating nagelplaat en olievlekfenomeen
Psoriasis onychopathica (nagel psoriasis) met
olievlekfenomeen
Psoriasis putjesnagel
Psoriasis guttata
Haemangioma
Haemangioma
vasculaire tumor
in principe goedaardig, maar kan soms wel mechanische
bezwaren geven (ooglid en mond)
meestal spontane regressie tussen het 4e en 6e levensjaar
Haemangioma
Naevus naevocellularis
(moedervlek)
Naevus
er zijn vele soorten naevi, de meesten zijn onschuldig
belangrijk is om een onschuldige naevus te onderscheiden van
een melanoom
Halo naevi
Dysplastiche naevus
Melanoma
Melanoom
Mind Your ABCD’s
Asymmetry
Border
Colour
Diameter
Verruca seborrhoica
Verruca seborrhoica
naevoide tumor, als het ware op de huid “geplakt”
vuilbruine kleur en het doffe oppervlak zijn kenmerkend,
er is sprake van gepigmenteerde hoornstof.
komen veel voor bij oudere mensen van het blanke ras
het zijn geheel onschuldige wel vaak ontsierende huidtumoren
Verruca seborrhoica
Carcinoma planocellulare
Carcinoma planocellulare
(plaveiselcelcarcinoom van de huid)
ulcereuze tumor, met iets opgeworpen wallen en een rode
bodem met soms crustae .
is maligne en kan metastaseren
spoedverwijzing naar dermatoloog
Carcinoma planocellulare
Carcinoma basocellulare
Carcinoma basocellulare
meest voorkomende maligne tumor van de huid, vooral bij
bejaarde blanken
soms ulcereus, met opgeworpen rand met een glanzend
parelmoerachtig randje met teleangiëctasieën
groeit zeer langzaam, metastasering is erg zeldzaam
behoeft chirurgische behandeling
Basaalcelcarcinoom
Cornu cutaneum
(huidhoorntje)
Cornu cutaneum
(huidhoorntje)
huidafwijking bestaande uit een harde korst van
hoornmateriaal.
onstaat door afwijkingen in de huidcellen waardoor de huid
niet meer normaal afschilfert maar een compacte massa
vormt. is onschuldig en onstaat vaak uit actinische
keratosen (door zon beschadigde huid), maar kan ook uit
een plaveiselcelcarcinoom ontstaan
Cornu cutaneum
(huidhoorntje)
Fibroma molle
(steelwratje)
Fibroma molle
(steelwratje)
gesteelde rubberachtige, zachte goedaardige huidtumortjes,
soms ook licht gepigmenteerd
komen zeer vaak voor, bij ongeveer 46% van de bevolking
verwijdering is eenvoudig en een dankbaar klusje voor de
huisarts
Fibroma molle
(steelwratje)
CRASH COURSE
dermatologie
deze serie van afbeeldingen van huidafwijkingen is bedoeld als
kennismaking met veel voorkomende huidafwijkingen in de
huisartsenpraktijk.
er bestaan nog véle ander huidafwijkingen welke tijdens de
dermatologie-dag in het eerste opleidingsjaar zullen worden
behandeld.
Dank voor jullie aandacht!
EINDE