Prostaatkanker, de behandeling en dan?

“Prostaatkanker, de behandeling
en dan?”
De dokter is ook maar een mens;
zorgverleners rondom de patiënt
Dr. Evert L. Koldewijn
uroloog
Catharina-ziekenhuis Eindhoven
Voor de diagnose
•
•
•
•
PSA meting als screening
PSA meting ivm klachten
PSA meting ivm familievoorgeschiedenis
PSA meting ivm ongerustheid
Verwijzing uroloog
Voor de diagnose
• Gesprek met een arts:
– uroloog of een uroloog in opleiding
• Uitleg prostaatbiopten
– Uroloog, uroloog in opleiding, nurse practitioner
(=gespecialiseerde verpleegkundige met academische
opleiding)
• Nemen van prostaatbiopten
– Patholoog
De diagnose
• Het slecht nieuws gesprek:
• Met de uroloog, uroloog in opleiding
• Hoe vertel je als arts het slechte nieuws aan
een patiënt?
– De “mokerslag”techniek: “U hebt prostaatkanker”
– Breng het slechte nieuws langzaam: “Ik vrees dat
het ernstiger is dan eerst gedacht…….”
De diagnose
• “Het slechtnieuws” gesprek
–
–
–
–
–
–
De diagnose
De eventuele behandeling
Aanvullend onderzoek
De complicaties van de evt. behandeling
De prognose
Tweede gesprek afspreken, na aanvullend
onderzoek
Na de diagnose
• Controle patiënt: 5 minuten
• “Nieuwe” patiënt: 15 minuten
• Slecht nieuwsgesprek: 10-20-30 minuten?
• Benodigde tijd niet altijd te plannen
Na de diagnose
• Informatie-informatie –informatie
• De patiënt met een stapel uitdraaien van
internet: tijd-tijd-tijd
• De patiënt die zegt: maakt u maar de
keuze dokter.
• Inschakelen van
oncologieverpleegkundigen
De behandeling
• Wait and see: waakzaam volgen
• Operatie: laparoscopisch (kijkoperatie) of via
snee in de onderbuik
• Bestraling: uitwendige bestraling of
brachytherapie (=inwendige bestraling)
• Hormonale therapie: invloed, gevolgen, partner
• Geen kookboek voor wie welke behandeling;
afhankelijk van heel veel factoren
De behandeling
• Waakzaam volgen:
–
–
–
–
Uroloog, uroloog in opleiding
Regelmatig PSA controle
Herhalen van biopten na 1,4 en 7 jaar
Niet voor iedereen geschikt: leven met kanker
zonder therapie!!
De behandeling
• Operatie (=verwijderen van prostaat)
– Uroloog, anesthesist (= narcotiseur),
verpleegkundigen op afdeling
– Kijkoperatie (= laparoscopie), kunnen ze dat wel
of toch naar Frankrijk?
– Complicaties: incontinentie voor urine (5-10%);
impotentie (90%); ziekenhuis opname;
vernauwingen in de plasbuis (5%)
– Bekkenfysiotherapie bij incontinentieklachten
De behandeling
• Uitwendige bestraling
– Uroloog, uroloog in opleiding, radiotherapeut,
laboranten, verpleegkundigen
– 36-40 keer naar ziekenhuis komen
– Controles bij radiotherapeut/uroloog
– Darmklachten (5-10%), impotentie (40%),
plasklachten (20-30%), incontinentie (10%)
– Bekkenfysiotherapie of incontinentieverpleegkundigen
De behandeling
• Inwendige bestraling (=brachytherapie)
– Uroloog, radiotherapeut, fysicus, laboranten,
ziekenhuisopname, verpleegkundigen
– Anesthesist, narcose
– 1-2 dagen opname
– Impotentie (ong. 40%), plasklachten (40-50%)
– 6 maanden niet fietsen
– Bekkenfysiotherapie of incontinentieverpleegkundigen
De behandeling
• Hifu (hoog intensiteit geluidsgolven, soort
warmte behandeling) en cyrotherapie zijn
op dit moment nog geen standaard
behandelingen (resultaten bekend over
vele jaren)
• Voor mensen die niet geschikt zijn voor
operatie of bestraling
De behandeling
• Hormonale therapie
• Tijdelijk (bij radiotherapie inwendig en
uitwendig) of blijvend (bij bot uitzaaiingen)
– Uroloog, uroloog in opleiding, nurse practitioner,
radiotherapeut
– Bijwerkingen: borstgroei, verlies in seks,
impotentie, moe, verlies van energie,
maagdarmklachten, sterkte van bot verminderd
De behandeling
• Hormonale therapie bij botuitzaaiingen
– Urologen, urologen in opleiding
• Wanneer PSA gaat stijgen, bij gebruik van
hormonale therapie
• Chemotherapie
– Internist-oncologen
– Alleen chemotherapie als er klachten zijn van pijn,
algemeen ziekte gevoel, NIET bij PSA stijging alleen
De behandeling
• Chemotherapie:
– Internist-oncoloog, dagverpleging, oncologieverpleegkundigen
– Kuren van 3 weken, soms 10 weken achter elkaar
– Minimale levensverlenging
– Vooral verbetering van de “kwaliteit van het leven”,
minder pijn, meer energie
– Psycholoog
De behandeling
• Chemotherapie: wel of niet doorgaan met
hormonale therapie
• Chemotherapie en behandeling met
bifosfanaten en APD
– Zinvol bij sterke botafbraak, botpijn en
hoogkalkgehalte in bloed, risico op bijwerkingen,
nog onduidelijk wanneer en wie meest baat
heeft bij deze behandeling
De behandeling
• Botpijn bij botmetastasen
–
–
–
–
Urologen, urologen in opleiding: pijnstillers
pijnspecialisten: anesthesisten
Bestraling van botuitzaaiing: radiotherapeuten
Inwendige bestraling van botuitzaaiingen:
nucleair geneeskundigen
De toekomst
• Nieuwe ontwikkelingen zijn onderweg
– Targeted (=gerichte) therapie
– Gentherapie
– biochemici
Conclusie
Uroloog
Uroloog in opleiding
Nurse practitioner
Patholoog
(oncologie) verpleegkundigen
Bekkenfysiotherapeut
Incontinentie-verpleegkundigen
Radiotherapeut (+laboranten)
Radioloog (+laboranten)
Fysicus
Internist-oncoloog
Nucleair geneeskundige
biochemici
Psychologen
Conclusie
• Veel hulpverleners rondom prostaatkanker
patiënt
• Allemaal hebben ze kun eigen verhaal
• Soms is dat verwarrend: verhalen kunnen
soms tegenstrijdig zijn
• De dokter is ook maar een mens…