federale commissie euthanasie

bevindingen van de evaluatiecommissie
Wim Distelmans MD PhD MPH
titularis leerstoel ‘Waardig Levenseinde’
van deMens.nu aan de VUB
noodzaak euthanasiewet
• euthanasie gebeurde vroeger ook / ‘noodtoestand’
conflict 2 ethische waarden: leven redden/beschermen en lijden opheffen
bij klacht: afhankelijk van het oordeel van de rechter
• wetgevingen beïnvloed door christendom taboe op doden
Belgisch SWB art 394: doden met voorbedachten rade = moord
zélfs met toestemming van betrokkene
• landen met euthanasie optie
verlies moreel respect indien zonder wet
maar toegelaten binnen ‘colloque singulier’ via patiëntenrechten
enorme macht aan arts indien geen toetsing en zorgvuldigheidseisen
Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie
maar de optie:
klacht neerleggen bij parket
blijft altijd mogelijk
federale commissie euthanasie
• 16 effectieve leden (en 16 plaatsvervangende leden)
8 artsen, 4 juristen/advocaten, 4 bekend met ongeneeslijke patiënten
•
•
•
•
taalpariteit / pluralistisch / KB op voordracht van de Kamer
voorzitter per taalgroep verkozen door commissieleden
commissie beslist geldig bij 2/3 aanwezige meerderheid
commissie stelt het registratiedocument op
deel I: niet-geanonimiseerd / verzegeld: ophefbaar bij gewone meerderheid
deel II: geanonimiseerd: wordt geanalyseerd door de commissie
binnen 4 werkdagen aangetekend opsturen
federale commissie euthanasie
• indien twijfels dat voorwaarden niet nageleefd:
bij 2/3 meerderheid: dossier naar Procureur des Konings
•
indien bij opheffing anonimiteit
onpartijdigheid van commissielid in het gedrang:
lid zal zich verschonen of wordt gewraakt
federale commissie euthanasie
• stelt tweejaarlijks rapport op voor Wetgevende Kamers
statistisch verslag
evaluatie van de wet
aanbevelingen tot wetgevend initiatief / maatregelen inzake uitvoering wet
• inlichtingen zijn vertrouwelijk (geen identiteit meedelen)
• kan op vraag statistische en technische gegevens
meedelen aan universitaire onderzoeksgroepen
• kan deskundigen horen
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport 2014-2015
federale commissie euthanasie
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
110.5
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
110.50
1.8
%
1.8
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
1.8
79/21
%
1.8
81/19
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
%
1.8
81/19
44.6
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
terminaal
84.7
85.2
%
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
84.7
53.5
85.2
53.5
%
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
%
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
%
50
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
palliatief team
%
50
50
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
palliatief team
lijden fysiek
%
50
50
96
94
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
palliatief team
lijden fysiek
psychisch
%
50
50
96
62
94
61
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
palliatief team
lijden fysiek
psychisch
%
50
50
96
62
94
61
(enkel psychisch: 5 %)
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
palliatief team
lijden fysiek
psychisch
voorafgaande wilsverklaring
%
50
50
96
62
2
94
61 (enkel psychisch: 5 %)
1.4
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (1)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
verhouding Nl/Fr
vooral thuis
1.8
79/21
43.3
1.8
81/19
44.6
84.7
53.5
73.2
85.2
53.5
63.5
terminaal
1ste adviesgevende arts huisarts
2de adviesgevend arts psychiater
buiten wettelijke verplichting arts
palliatief team
lijden fysiek
psychisch
voorafgaande wilsverklaring
gebruikte producten: barbituraten
%
50
50
96
62
2
94
61 (enkel psychisch: 5 %)
1.4
98
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
1.8
%
1.8
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
1.8
oorzaak (eerste 5)
%
1.8
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
kanker
%
1.8
1.8
67.6
67.8
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
kanker
polypathologie
%
1.8
1.8
67.6
9.1
67.8
10.3
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
kanker
polypathologie
zenuwstelsel
%
1.8
1.8
67.6
9.1
7
67.8
10.3
6.9
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
kanker
polypathologie
zenuwstelsel
hart- en vaten
%
1.8
1.8
67.6
9.1
7
5.4
67.8
10.3
6.9
5
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
%
1.8
1.8
kanker
67.6
polypathologie
9.1
zenuwstelsel
7
hart- en vaten
5.4
ademhalingsstelsel 3.6
67.8
10.3
6.9
5
2.7
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
ex aequo
%
1.8
1.8
kanker
67.6
polypathologie
9.1
zenuwstelsel
7
hart- en vaten
5.4
ademhalingsstelsel 3.6
psychische en
3.2
gedragsstoornissen
67.8
10.3
6.9
5
2.7
3.1
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
oorzaak (eerste 5)
ex aequo
%
1.8
1.8
kanker
67.6
polypathologie
9.1
zenuwstelsel
7
hart- en vaten
5.4
ademhalingsstelsel 3.6
psychische en
3.2
gedragsstoornissen 95.8
67.8
10.3
6.9
5
2.7
3.1
95.9
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
1.8
oorzaak (eerste 5)
ex aequo
kanker
67.6
polypathologie
9.1
zenuwstelsel
7
hart- en vaten
5.4
ademhalingsstelsel 3.6
psychische en
3.2
gedragsstoornissen
%
1.8
67.8
10.3
6.9
5
2.7
3.1
terminaal
99 %
50 %
60 %
71 %
92 %
9%
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
1.8
oorzaak (eerste 5)
ex aequo
kanker
67.6
polypathologie
9.1
zenuwstelsel
7
hart- en vaten
5.4
ademhalingsstelsel 3.6
psychische en
3.2
gedragsstoornissen
%
1.8
terminaal
67.8 99 %
10.3 50 %
6.9 60 %
5
71 %
2.7 92 %
3.1 9 %
57 – 20 dementie = 35 in 2015
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (2)
totaal euthanasie
1928
2022 (totaal overlijdens 104.723 / 110.508)
1.8
oorzaak (eerste 5)
ex aequo
kanker
67.6
polypathologie
9.1
zenuwstelsel
7
hart- en vaten
5.4
ademhalingsstelsel 3.6
psychische en
3.2
gedragsstoornissen
%
1.8
terminaal
67.8 99 %
10.3 50 %
6.9 60 %
5
71 %
2.7 92 %
3.1 9 %
57 – 20 dementie = 35 in 2015
psychiatrie: 1.7 % van alle euthanasies
federale commissie euthanasie
tweejaarlijks rapport
2014 -
2015 statistieken (3)
beslissing i.v.m. de registratiedocumenten
75 % correcte aangiftes
25 % opheffen van anonimiteit
6 % ‘didactische’ brief
19 % bijkomende informatie
meestal ontbrekende administratieve gegevens
federale commissie euthanasie
waarom slechts één verwijzing naar parket?
• bestaan van voorwaarden/procedure: informele a priori zelfcontrole van de arts
wilsbekwaam
vrijwillig, herhaald, duurzaam verzoek
ernstig, ongeneeslijke aandoening door ziekte of ongeval
ondraaglijk lijden
federale commissie euthanasie
waarom slechts één verwijzing naar parket?
• bestaan van voorwaarden/procedure: informele a priori zelfcontrole van de arts
• rol commissie: nagaan of voorwaarden/procedure zijn nageleefd
• parket in Nederland speelt partieel rol commissie omdat o.a.
Nederlandse euthanasiewet meer interpretatie toelaat
(2016: 10 verwijzingen op de 6091; geen vervolging)
vergelijking euthanasiewet
België
Nederland
•
•
-
schriftelijk verzoek
ernstige, ongeneeslijke aandoening
door ziekte of ongeval, waardoor
ondraaglijk fysiek / psychisch lijden
ondraaglijk en uitzichtloos lijden
•
terminaal: 1 adviesgevend arts
niet-terminaal: 2 adviesgevende artsen
(specialist/psychiater)
1 maand wachttijd
geen onderscheid terminaal/niet-terminaal
1 adviesgevend arts (SCENarts)
geen maand wachttijd
•
•
•
•
•
patiënt onderzoeken / inzage dossier
bespreking met verplegend team
resterende opties (inclusief palliatieve) bespreken
verwijzing naar parket door 2/3 meerderheid
voorafgaande wilsverklaring enkel bij coma
verwijzing naar parket met gewone meerderheid
bij elke verworven wilsonbekwaamheid
• één commissie: anonieme beoordeling
• u
•
5 commissies x 3 leden: niet-anoniem
aanbevelingen van de commissie euthanasie
• informatie artsen/zorgverleners/bevolking
• medische faculteiten/hogescholen: verplichte opleiding
levenseindezorg
• geen problemen/inbreuken die wetswijziging vereisen
• voorafgaande wilsverklaring: complex op te stellen
hernieuwen/registratie
omslachtig
• meer budget o.a. voor electronisch registratiedocument
take home message
15 jaar euthanasiewet
commissieleden blijven unaniem sterk onder de indruk
van het bestaan en de hoeveelheid ondraaglijk lijden,
zowel fysiek als psychisch
niemand is verplicht euthanasie te vragen
niemand is verplicht hieraan mee te werken