GridDecentralisatie Gebied Europa tieSmart Splitsen en Fuseren

Wubbo Ockels
Annette van Trigt
George Parker
Post Industrial Revolution,
energiesector speelt een
sleutelrol.
Pittige gesprekken onder
leiding van dagvoorzitter
Annette van Trigt.
Magistraal entertainment,
inhoudelijk commentaar
en extra energie in een
magische context.
Decentralisatie of Centralisatie Ontwikkelingen
Gebied Europa Arbeidskracht CO2 reductie Centrale
opwekking Exacte richting Schaarste Energie Technologische
ontwikkelingen Smart Grid Decentralisatie Gebied Europa
Arbeidskracht Ontwikkelingen Centrale opwekking Exacte richting
Schaarste Energie Technologische Grid
CO2 reductie Smart Splitsen en Fuseren
Wat vinden de leden
van Dutch Power
Het Nederlandse energienetwerk is betrouwbaar.
Nummer 1 in Europa worden is mogelijk. Maar
geen enkel bedrijf kan dat
alleen bewerkstelligen. Samenwerking is dus nodig:
het delen van kennis, kunde
en ervaring. P 12 >>>
Edwin Groot:
Verbinden tot
prachtige keten
De wereld van de energiesector staat op zijn kop en
het kan alle kanten uit en
staat aan de vooravond
van een aantal enorme
veranderingen. P 7 >>>
Het thema van deze dag:
De verwarring ontrafeld
De energiesector staat aan de vooravond van een aantal enorme veranderingen. Ingegeven door politieke,
technologische en maatschappelijke
ontwikkelingen worden de komende
jaren bijzonder boeiend: het splitsen
van energiebedrijven en afsplitsen
van hoogspanningsnetten, plaatsing
van smart meters, internationale ontwikkelingen op smart grid gebied, de
vraag of we grootschalige internationale centrale opwekking moeten ontwikkelen of juist duurzame lokale decentrale opwekking, gebrek aan kennis
en knowhow, enorme schaarste aan
vakkundige arbeidskrachten en het
handhaven van onze innovatiekracht
op het Europese speelveld.
Stuk voor stuk zijn het richting bepalende thema’s. De exacte richting is
echter nog absoluut niet duidelijk en
dat maakt het verwarrend. Niet voor
niets heeft het 3e Dutch Power symposium daarom als titel DE VERWARRING gekregen. Vandaag worden, op
bestuurlijk en technologisch niveau,
inzichten en visies gegeven op de toekomstige ontwikkelingen binnen een
van de betrouwbaarste infrastructuren
van de wereld, onze energie infrastructuur.
De rode draad van het symposium zal
niet zijn het geven van kant en klare
oplossingen maar het ontrafelen van
de verwarring door het geven van visies op ontwikkelrichtingen binnen de
energiesector. Vanuit de drie peilers;
Besturing, Technologie en Ambitie
komen verschillende sprekers aan het
woord die ieder vanuit de eigen invalshoek diverse ontwikkelrichtingen
belichten. Het programma is opgesplitst in 3 blokken: P 2 >>>
tie Ontwikkelingen
O2 reductie Centrale
e Energie Technologische
alisatie Gebied Europa
pwekking Exacte richting
hnologische
Grid
itsen en Fuseren
13 november 2008
Orpheus Apeldoorn
Dutch Power
Symposium 2008
Mede mogelijk
gemaakt door:
Programma en sprekers
1e Blok: Besturing:
De energieketen in Nederland is nog steeds
verdeeld over meerdere organisaties. De
komende jaren wordt de keten om verschillende redenen flink op de proef gesteld. De
steeds maar groeiende vraag naar elektrische energie, de groei van decentrale opwekcapaciteit en daarmee ook een toenemende diversiteit van productiebronnen
zullen de ketenafstemming meer dan ooit
noodzakelijk maken. Hoe handhaven we de
balans tussen vraag en aanbod en hoe borgen we de noodzakelijke keten innovaties?.
Vragen die alleen maar beantwoord kunnen
worden door de topbestuurders van de bedrijven die in Nederland deel uitmaken van
de energieketen.
2e blok: Technologie
In de energiemarkt staat van alles te gebeuren op technologisch gebied. De ene na de
andere uitdaging biedt zich aan. Hoe pakken we die aan en wat bedenken wij om het
aantal storingsminuten in Nederland tot
het laagste van Europa te laten zijn, of gaat
het straks niet meer om de storingsminuten
maar om de geleverde minuten? Hebben we
straks wel voldoende intelligentie in de netten om alle energiestromen te beheersen?.
Welke modellen moeten we ontwikkelen,
één standaard of juist niet en wat zijn de
energiedragers van de toekomst? Houden
we onze traditionele netstructuur of komt
er een intelligente laag overheen? Kortom
was zijn de drijfveren om te innoveren en
hoe bereiden wij ons daarop voor? En nemen we een doorkijk van de impact op de
diverse onderdelen in de keten.
3e blok: Ambitie:
Schaarste kans of bedreiging? Welke lessen
kunnen wij leren. Welke parallellen zijn
er met het “Watermanagement”. Is er een
strategie gekozen waardoor Nederland wereldwijd een adviserende rol kan bieden als
het gaat om watermanagement? Kunnen er
parallellen getrokken worden naar “Energiemanagement”?
Vanuit de primaire energieketen; productie, opwekking, transport en distributie en
huisaansluitingen geven we toelichting op
en een doorkijk naar de ontwikkelingen en
de impact op de diverse onderdelen in de
keten. Spreken we over “Nut en Noodzaak”
en kijken we naar de lange termijn.
8.30 uur
ONTVANGST
9.30 uur
Opening en welkom door de voorzitter van Dutch Power Edwin Groot
en dagvoorzitter Annette van Trigt
9.45 uur
BESTURING
Energiewoordvoerder politiek
Mart van der Meijden - manager innovaties Tennet TSO BV
Arnold van der Bie - manager strategie en regulering Stedin
Robert de Kler – Head Engineering Service Business Development & Projects Nuon
Nico van Ruiten - voorzitter LTO Glaskracht
Alexandra van Huffelen - director Essent New Energy
Teus van Eck - directeur Energie en Milieu
11.30 uur
Wubbo Ockels - Post Industrial Revolution, energiesector speelt ’n sleutelrol
12.00 uur
Netwerk Lunch
13.00 uur
Wubbo Ockels, geeft antwoord op actuele vraagstukken
13.30 uur
TECHNOLOGIE
Andre Jurres - directeur NPG Energy
Edward Coster – Stedin en promovendus TU Eindhoven
Ben van den Berg - manager slimme meters Essent Netwerk
Jan Blom - hoogleraar elektrische energietechniek TU Eindhoven
15.00 uur
Koffie- en theepauze
15.30 uur
John Scott - directeur Smart Grid bij de KEMA
16.00 uur
AMBITIE
Jeroen van der Sommen - directeur Netherlands Water Partnership (NWP)
16.30 uur
Uitreiking 2e Dutch Power Award
AFSLUITING
16.45 uur
George Parker (Stand-up magician)
17.30 uur
Borrel en dinerbuffet op de netwerkplaza
P2>
www.dutchpower.net
Kiezen voor
betrouwbaarheid
‘De veranderingen in de markt gaan sneller dan we vanuit het verleden gewend zijn maar nog steeds op een weloverwogen en realistische
manier. We hebben niet te maken met een trendgevoelig product, gestuurd door de willekeur en psychologie van de consumentenmarkt,
maar we hebben te maken met professionals. We moeten dan ook niet
overdrijven en in paniek raken maar onze kop erbij houden’, stelt
Jerry van Zundert, manager Sales, Marketing & Export van Alfen.
‘Wij zijn als commerciële organisatie gewend aan veranderingen en
zien met name kansen en uitdagingen. De complexiteit van de snelle
verandering zit hem niet in de verandering op zich, maar in de onbekendheid van de richting. De manier om hierop te anticiperen is veel
met elkaar praten en flexibel blijven. Tevens is het zaak om niet op een
punt te fixeren, maar je kansen en energie te spreiden. Met name op
het gebied van productontwikkeling is een flexibele opstelling straks
de key tot succes. In beweging blijven is van belang.
Een hoge beschikbaarheid van
de netwerkverbindingen kan
alleen worden gerealiseerd met
betrouwbare componenten van
goede kwaliteit, die op elkaar
zijn afgestemd.
TKF ontwikkelt zich tot een leverancier van kabeloplossingen
door het leveren van een breed
portfolio midden- en hoogspanningskabels en -verbindingen
tot het bereik van 150 kV. Investeringen in technologie, maar
vooral kennis en knowhow zijn
key succesfactoren.
In beweging blijven
is van belang
Smart Connection
Met de start van het project Smart
Connection levert Alfen een belangrijke bijdrage om het netwerk van Nederland nummer 1
in Europa te laten zijn. Jerry van
Zundert: ‘Wij geloven erin dat
niet het betrouwbaarste, maar het
intelligentste net het net van de
toekomst gaat worden. Smart Connection voorziet hierin en voorziet
ons straks van informatie om te
kunnen vaststellen welke informatie voor ons belangrijk is om
het net slim te kunnen besturen.’
In het project Smart Connection
wordt in een transformatorstation
intelligentie gestopt en kan op
middenspanningsniveau gemeten
en gestuurd worden. Voor dit project is samenwerking in de branche
gezocht.
”We moeten proberen
onze, al dan niet terechte
trots, om te zetten in
daadkracht.”
Daadkracht
Het Nederlandse net behoort tot
de betrouwbaarste netten van de
wereld als het gaat om storingsminuten. ‘Dit is gelijk de grootste
valkuil waar we mee te maken
hebben. We moeten proberen die,
al dan niet terechte trots, om te
zetten in daadkracht. Het lijkt er
nog steeds op dat we denken dat
een betrouwbaar net belangrijk is.
We staan dus stil en de key tot succes is bewegen. We moeten dus in
beweging komen en gaan beseffen
dat onze trots ons in de weg zit en
dat we het misschien wel helemaal
niet bij het goede eind hebben.
Het net van de toekomst is slim,
betrouwbaarheid wordt ondergeschikt. Vergelijk het eens met de
telecom sector. De vaste telefoonlijn van vroeger was veel betrouwbaarder dan ons huidige mobiele
net, en toch vinden we die veel belangrijker. En niet onbelangrijk, er
wordt meer geld mee verdiend. En
de telefoon behoort niet eens tot
onze basis levensbehoefte, energie
wel.’
IOP EMVT aan de wieg van
intelligente netten
De onderzoekswereld speelt een
belangrijke ondersteunende rol
in het voortdurende proces van
technologische vernieuwing. De
overheid wil ervoor zorgen dat
technologisch onderzoek optimaal is afgestemd op de lange
termijn behoeften van het bedrijfsleven. Daarom stimuleert
het ministerie van Economische
Zaken via meerjarige Innovatiegerichte OnderzoeksProgramma’s
(IOP’s) het strategisch onderzoek
aan Nederlandse universiteiten
en onderzoeksinstellingen. In het
kader van deze subsidieregeling
is het IOP ElektroMagnetische
VermogensTechniek gelanceerd
in 2001 met een looptijd van
acht jaar. EMVT wordt gezien als
een “enabling technology” welke
door zijn brede toepasbaarheid
een meerwaarde heeft voor vele
producten en diensten.
Een van de toepassingen is het
handhaven van de balans tussen
elektriciteitsvraag en aanbod bij
de complexe inpassing van een
toenemend aantal productie-eenheden met een fluctuerend opwekpatroon. De drijfveer voor de inzet
van deze decentrale elektriciteitsopwekking wordt gevormd door
de doelstellingen van het beleid
voor duurzame energie. EMVT is
in staat hiervoor oplossingen aan
te dragen, die worden onderzocht
in het onderzoekthema Intelligente
netten.
Dit onderzoek is gericht op de
stabiliteit van elektriciteitsnetten:
van hoogspanningsnetten voor
het grootschalige transport tot de
laagspanningsnetten in de woonwijken. Onmisbaar voor het realiseren van intelligente netten is
vermogenselektronica, die volgens
bepaalde regelalgoritmen worden
toegepast. Beide onderwerpen worden bestudeerd in het IOP EMVT.
Kennisgenerator voor intelligente
netten
Intelligente netten staan wereldwijd sterk in de aandacht: zij moeten de infrastructuur gaan vormen
Levering van midden- en hoogspanningskabels van hoogwaardige kwaliteit voor ondergrondse
aanleg. TKF bereikt dit kwaliteitsniveau door samen te werken
met gerenommeerde leveranciers
en partners en participeert in nationale en internationale normalisatiecommissies om samen met
partners uit de energiedistributiesector de hoge Nederlandse standaarden te waarborgen.
“Nederland heeft
toppositie verworven
in wereld van
netwerkverbindingen”
voor een leveringszekere en betaalbare energievoorziening. De
daarvoor noodzakelijke investeringen zijn enorm, maar eerst moeten nog complexe vragen worden
opgelost.
Het IOP EMVT draagt daaraan bij
door kennis op het allerhoogste
wetenschappelijk niveau beschikbaar te stellen: in acht jaar worden
vijftig PhD’s in de markt gezet!
Hiervan is ongeveer de helft specialist op het gebied van intelligente
netten. Met een ruim budget wordt
hiermee een geweldige impuls aan
de kenniseconomie in dit vakgebied gegeven.
Milieuvriendelijke
en innovatieve
totaaloplossingen
www.dutchpower.net
Kwaliteit versterkt
bedrijfszekerheid
Geavanceerde onderzoeksfaciliteiten
Daarnaast heeft het IOP EMVT een
aantal van de meest geavanceerde
onderzoeksfaciliteiten ter wereld
geïnitieerd of gerealiseerd, zoals
het unieke Flex Power Grid laboratorium (het EMVT-lab) in Arnhem,
een van de grootste netwerksimulators ter wereld, de RTDS in Delft
en het Power Quality Lab in Eindhoven.
Aldus wordt in verregaande mate
aan noodzakelijke voorwaarden
voldaan om een netwerk te ontwikkelen dat nummer 1 is in Europa. De uitdaging is om te tonen
dat het ook voldoende is.
AREVA denkt mee met de markt en
werkt van vraag naar product.
Door onze innovatieve producten
heeft het Nederlandse energienetwerk een van de hoogte betrouwbaarheidscijfers.
AREVA T&D Nederland BV,
Rijswijk, 070-4141611,
>>> www.areva-td.com
<P3
The life blood of modern society
Essent Netwerk is de onafhankelijke netbeheerder in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Flevoland (Noordoost Polder), Overijssel,
Noord-Brabant en Limburg en verzorgt in deze gebieden de aanleg, het onderhoud en het beheer van energiedistributienetten. De deskundige
medewerkers van Essent staan voor betrouwbaarheid, kwaliteit, snelle storingsafhandeling, klantgerichtheid en optimale service. Zo draagt
Essent zorg voor een bedrijfszekere en veilige energievoorziening. Dit door het vastleggen en actueel houden van de net- en installatiegegevens die de basis vormen voor een beheer- en onderhoudsplan dat is gebaseerd op jarenlange ervaring. Daarbij wordt gebruikgemaakt
van geavanceerde diagnose-apparatuur en gekwalificeerd personeel om zo te zorgen voor een betrouwbare infrastructuur met voldoende
capaciteit. Ook adviseert Essent derden inzake beheer en onderhoud van hun installaties.
Essent Netwerk werd in 2006 als eerste Nederlandse bedrijf ISO 9001 en PAS 55-1 gecertificeerd; een kwaliteitswaarborg voor professioneel
netbeheer en continue verbetering.
Essent Netwerk sluit niet alleen
aan op haar netten, maar ook bij
de actuele maatschappelijke en
technologische ontwikkelingen.
De betrouwbare en betaalbare
beschikbaarheid van voldoende
energie is een absolute noodzaak
voor het functioneren van moderne maatschappijen. Niet voor
niets wordt energie in de Angelsaksische wereld betiteld als “the
life blood of modern society”.
Gezien het grote belang van energie enerzijds en de problematiek
van de klimaatverandering en de
eindigheid van de voorraden fossiele brandstoffen anderzijds, is
er in toenemende mate aandacht
voor verduurzaming van de energievoorziening. Essent Netwerk
neemt in haar rol als beheerder
van energiedistributienetten een
spilpositie in de energievoorziening in. Daarom dragen wij uit
volle overtuiging maximaal aan
dit streven bij.
Het feit dat de noodzaak van een
transitie naar een duurzame energievoorziening parallel loopt met
de veroudering van de infrastructuur en de toenemende schaarste
aan gekwalificeerd technisch
personeel, maakt de uitdaging
des te groter, maar biedt tegelijk
ongekende mogelijkheden. De
vervangingsgolf van de komende
decennia, die onontkoombaar op
de netbeheerders afrolt, schept de
mogelijkheid om over te schakelen op minder arbeidsintensieve
methoden en technieken en om de
transitie naar een duurzame energievoorziening versneld door te
maken. Dit echter op voorwaarde
dat duidelijk is welke eisen daaraan zullen worden gesteld en dat
de daartoe benodigde technologie
voorhanden is.
Wedden op meerdere paarden
Essent Netwerk werkt pro-actief
aan de invulling van de randvoorwaarden die inhouden dat
de contouren van een duurzaam
energievoorzieningsysteem voor
Nederland zichtbaar moeten worden en de daarvoor benodigde
technologie moet worden ontwikkeld. Daarbij is het onderscheid
tussen technologie-ontwikkeling
enerzijds en grootschalige uitrol
anderzijds cruciaal. Essent Netwerk neemt haar verantwoordelijkheid bij het ontwikkelen van
technologie en is hiertoe als grote
netbeheerder ook in staat. Daar-
bij wordt gewed op “meerdere
paarden”, om geen technische
alternatieven uit te sluiten en te
voorkomen dat de netwerken een
(technische) barrière zouden vormen voor de energietransitie. Zo
wordt de tweede randvoorwaarde
ingevuld.
Tegelijk is Essent Netwerk echter
niet in staat om wanneer de koers
van de energietransitie ongewis is
en/of wanneer de financiële middelen ontbreken, toch de energietransitie gaande te houden en de
verduurzaming van de energievoorziening te realiseren. Met het
oog daarop voert Essent Netwerk
pro-actief de discussie met overheden en marktpartijen, met als
doel gezamenlijk de contouren
van de toekomstige energievoorziening te verhelderen om zo ook
de eerstgenoemde randvoorwaarde in te vullen.
Mobile Smart Grid
De stijgende prijzen van fossiele
brandstoffen en de daardoor veroorzaakte emissies, die klimaatverandering veroorzaken, maakt
ons meer en meer van de behoefte
aan betrouwbare en duurzame
energie bewust. Elektrisch rijden
kan een belangrijke rol spelen bij
de transitie naar een duurzame
energievoorziening: het vermindert de CO2-emissies die door
wegvervoer worden veroorzaakt
en biedt mogelijkheden om de integratie van niet stuurbare, duurzame energiebronnen in het systeem te ondersteunen. De vraag
naar elektriciteit is op dit moment
niet of nauwelijks te sturen. In het
door Essent Netwerk ontwikkelde
Mobile Smart Grid concept geldt
dit niet langer. De batterijen in de
elektrische auto’s worden gezien
als een geïntegreerd deel van het
net. Dit maakt vraagsturing mogelijk zonder dat dit consequenties
heeft voor verbruikers. Zo wordt
een grotere bijdrage van fluctuerende, duurzame elektriciteitsopwekking mogelijk. Bijkomende
voordelen zijn de hogere “wellto-wheel efficiency” van elektrische auto’s in vergelijking met
auto’s met een verbrandingsmotor
en een beperking van de uitstoot
van fijnstof. Essent Netwerk zet
op grond van dit alles zwaar in op
elektrisch vervoer.
Het netwerk
blinkt uit
door een
uitblinkend
netwerk
Ksandr heeft als voornaamste
doel het borgen, ontwikkelen en
delen van ervaring en kennis met
betrekking tot bestaande nutsinfrastructuren. Met name hoge gemiddelde leeftijd en schaarste aan
mensen geven Ksandr een uitdaging om voor Nederland kennis
zo optimaal mogelijk te delen en
beschikbaar te stellen.
Ksandr brengt kennis en ervaring
bij elkaar van de diverse spelers
zoals de verschillende netwerkbedrijven, fabrikanten en kennisinstituten. Hierdoor zijn wij in staat
om instandhoudingvraagstukken
te beantwoorden en zodoende een
verdere optimalisatie te realiseren
van het instandhoudingsproces.
Wij zijn van mening dat het netwerk niet kan uitblinken zonder
uitblinkend netwerk van mensen,
bedrijven en kennisinstellingen.
Het delen van praktijkkennis en
het waar nodig inzetten van wetenschappelijk onderzoek is bepalend voor het succes. Het zijn met
name de mensen uit het veld die
een belangrijke rol spelen in het
gehele proces.
Science meets industry
Dat innovatieve concepten ook echt kunnen
werken, kan worden aangetoond door de innovatieve technologieën in de praktijk te testen. Samenwerking met bedrijven maakt dit
mogelijk.
Het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) werkt aan onderzoek
op het gebied van intelligente elektriciteitsnetten. Wij beschikken over
de kennis die nodig is om de transitie naar betrouwbare, duurzame en
kosteneffectieve energienetten te bewerkstelligen die een groot aandeel
variabele en decentrale bronnen kunnen accommoderen. Wij richten
ons specifiek op een aantal technologische ontwikkelingen: intelligente
vraag- en aanbodsturing, netkoppeling en netkwaliteit, en elektriciteitsopslag.
Samenwerken
Bij een groot aantal onderzoeksprojecten wordt samengewerkt met netwerkbedrijven en componentenleveranciers. Hierdoor vindt technologieoverdracht plaats en aansturing van het onderzoek. Bedrijven werken op
verschillende manieren samen met ECN: deelname in advies- of klankbordgroep (articulatie van onderzoeksvragen), participatie in onderzoek
(d.w.z. financiële of in-kind bijdragen), en opdrachtgever voor onderzoek
(ook multi-cliënt).
Sectoroverschrijdende kennisdrager
en wereldwijde speler in risk, asset
en business continuity management
Door optimalisatie van de operatie en ROI, en door effectief asset en
business continuity management, speelt Lloyd’s Register in op de
huidige veranderingen in de sector.
Honger naar
kennis over…
netbeveiliging
Edward Coster promoveert
aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hij onderzoekt
het effect van grootschalige warmte-kracht op de
beveiligen van middenspanningsnetten.
Tijdens De Verwarring geeft hij
een doorwrochte presentatie
over een aantal thema’s uit zijn
promotieonderzoek:
• Ontwikkeling van e-netten
door (massale) komst van decentrale opwekeenheden in
tuinbouwgebieden.
• Invloed van de decentrale opwekeenheden op netbeveiliging.
• Stabiliteit van decentrale opwekeenheden in relatie met de
netbeveiliging.
Mis het niet.
Lloyd’s Register maakt deel uit van Dutch Power
en is sponsor van De Verwarring. Kijk voor meer
informatie over Lloyd’s Register op >>> www.lr.org.
P4>
www.dutchpower.net
Powering Business Worldwide
Zoals bekend is het Nederlandse
netwerk één van de betrouwbaarste netwerken ter wereld. Enerzijds komt dit natuurlijk doordat
Nederland een ondergronds kabelnet heeft, anderzijds heeft Eaton Holec gedurende meer dan 50
jaar veilige en compacte schakelinstallaties geleverd op basis van
vaste stofisolatie en vacuümtechnologie. Daarnaast beschikt Eaton over een serviceorganisatie,
die 24 uur per dag en 7 dagen in
de week paraat staat in geval van
een storing of calamiteit, voor
het geval er toch iets aan de hand
mocht zijn. Hiermee draagt Eaton
actief bij aan een reductie van de
storingsminuten en een zeer hoge
betrouwbaarheid en beschikbaarheid.
Uitblinker voor Eaton is de Magnefix: al meer dan 25 jaar een
zeer veilige en kosteneffectieve
schakeloplossing die past in elk
transformatorstation. Dit systeem
voldoet aan de normen volgens
de IEC 62271-reeks inclusief de
IEC 62271-201. Er staan meer dan
80.000 Magnefix-installaties in
het Nederlandse net en dit aantal
groeit nog steeds elk jaar.
zijn voor elke specifieke toepassing
in het distributienet (Xiria, SVS en
MMS). Klanten waarderen Eaton
om zijn producten, toepassingskennis en flexibiliteit. Hiermee is
Eaton koploper voor duurzame en
veilige oplossingen voor een betrouwbaar energiedistributienet.
Maatwerk in duurzaamheid
Eaton werkt samen met klanten aan
maatoplossingen voor specifieke
toepassingen in de energiedistributie. Te denken valt aan slimme
meetoplossingen in de vorm van
Xiria-M en Magnefix Plus, en SF6vrije, moderne, compacte schakelsystemen t/m 24kV die voldoen
aan de IEC 62271-200 en geschikt
Electriciteit krijgt kleur
Steeds vaker worden de termen
‘slim’ en ‘smart’ gekoppeld aan
elektriciteitsnetten. Maar wat
houdt dat ‘slim’ en ‘smart’ nu
eigenlijk in? Wordt een elektriciteitsnet slimmer door het
aansluiten van een windmolen,
WKK-eenheid, zonnepaneel of
een nieuwe generatie elektriciteitsmeters. Volgens Phase to
Phase niet.
‘Velen hebben het over warmte,
koude, wind, kern- en elektrische energie. De overheid doet
een “duit in het zakje” door o.a.
de splitsing van de e-bedrijven.
Hierdoor is de ingeslagen weg
van veranderingen in het land
van energie niet meer te keren.
De hele wereld praat erover. Genoemde splitsing van de e- bedrijven en decentrale opwekking
van energie geeft een nieuwe dimensie in bijvoorbeeld het transporteren van elektrische energie.
Eigen netten en teruglevering zijn
heden ten dage niet vreemd. Van
Gelder doet mee in deze ontwikkelingen. Zij adviseert, engineert,
legt en brengt aan, en speelt haar
rol in onderhoud en beheer, aldus
Rien van den Berge, Commercieel
directeur bij Van Gelder KLM.
Van Gelder draagt bij om het netwerk van Nederland nummer 1 in
Europa te laten zijn door te zorgen
dat de juiste “verbindingen” tot
stand worden gebracht. ‘Of dit nu
is op basis van partnership of door
toepassing van de juiste materialen en/of componenten. We stimuleren en investeren in de juiste
www.dutchpower.net
Spanningsvol netwerken
Column Martin Dorgelo
Energie
is ‘hot’
man op de juiste plaats. Dit wordt
geborgd door op maat gemaakte
opleidingen, de daarbij behorende
certificaten en het nakomen van
gemaakte afspraken. Kennis en
uitstraling zijn onontbeerlijk.’ Het
eigen opleidingscentrum van Van
Gelder, dat uniek is in zijn soort,
onderwijst cursisten in deze vaardigheden bij. De opgedane kennis
wordt met velen, zowel intern als
extern, gedeeld. Het opleidingcentrum is dan ook al twee maal uitgeroepen tot beste leerbedrijf van
het jaar.
‘Door breed netwerken valt er ook
te combineren’, is het devies van
Rien van den Berge. Door de opgebouwde knowhow in elk onderdeel
van de infra weet Van Gelder als
geen ander wat kwaliteit is. Om
deze kwaliteit te blijven garanderen dienen de processen nauwgezet
te worden uitgezet en gemonitord.
‘Dit draagt bij tot een kwalitatief
goed netwerk met een laag uitvalrisico. Daarnaast is effectief
onderhoud een ’must’. Innovatie,
het uitnutten van toepassingen,
probleemstellingen juist benoemen
en hiervoor vervolgens oplossingen ontwikkelen, dragen bij tot het
uitblinken van dit netwerk.’
Lange tijd was het koppelnet met het
regionale transportnet met alle productie-eenheden, het actieve deel van
het elektriciteitsysteem. Het distributienet met de afnemers was het passieve deel.
Om het actieve deel goed te kunnen
besturen en te beheren, zijn proces- en
stationsautomatisering hier ver doorgevoerd. De stationsautomatisering
bestaat onder meer uit het beveiligen
en (real time) meten van stroom en
spanning. Bedrijfsvoerders en asset
managers nemen beslissingen op basis van deze metingen. De slimheid zit
hier dan ook vooral in de mensen.
Door de komst van zon- en windenergie, (micro-) WKK en volledig elektrisch rijden (Mobile Grids) wordt het
toekomstige distributienet verre van
passief.
Om dit distributienet in de toekomst
goed te kunnen beheren en alle klanten met hun vraag en aanbod goed van
dienst te kunnen zijn, is ook hier netautomatisering noodzakelijk. Echter,
de netautomatisering zoals die wordt
toegepast in transportnetten is absoluut niet geschikt voor distributienetten. Deze ongeschiktheid heeft alles te
maken met de omvang van deze netten. Onze landelijke netbeheerder kan
het koppelnet keurig weergeven op een
velletje A4 en kent alle verbindingen
en stations bijna persoonlijk. Elke investering in netautomatisering is dan
ook met 30 stations te overzien.
Alles is anders voor een netwerkbedrijf.
Een Nederlands netwerkbedrijf heeft al
gauw te maken met 40.000 netstations
en 2.000.000 klanten. De gebruikelijke
vorm van netautomatisering zou hier
leiden tot gigantische investeringen en
een hoeveelheid meetgegevens die niet
is te overzien.
Intelligent
Om automatisering van het distributienet toch mogelijk te maken, moet
op lokaal niveau het net worden bewaakt en bestuurd. Dat kan het beste
plaatsvinden vanuit de netstations,
de ‘Smart Connections’, of zelfs thuis
in het geval van ‘Mobile Grids’ met
nieuwe hard- en software. Deze software bevat kennisregels voor het besturen en bewaken van het net en zal
de netbeheerder ondersteunen. Door
toevoeging van deze kennis aan het
systeem ontstaat er ‘slim’, ‘smart’ of
‘intelligent’ netbeheer. Phase to Phase
werkt hard om deze vorm van intelligent netbeheer mogelijk te maken.
Hierbij worden wiskundige modellen
steeds belangrijker voor de ontwikkeling van onze software.
Flexibel
Nieuwe eisen die worden gesteld aan
de bewaking en besturing van het
distributienet moeten met behulp van
software updates kunnen worden beantwoord. Deze updates moeten op afstand kunnen worden geïnstalleerd in
onder- en netstations. Dit concept van
hardware met een lange levensduur
in combinatie met flexibele software
wordt al toegepast in het bekende SASensor systeem van Locamation.
Samen
Elektriciteit krijgt in de toekomst steeds
meer kleur. Bij volledig elektrisch autorijden stijgt zelfs het aandeel elektriciteit bij de persoonlijke energievraag in
de mix van elektriciteit, gas en benzine
van ongeveer 10% naar zo’n 60%. En
dat zet het product elektriciteit op z’n
kop! En wie weet wordt, als wij straks
een elektrische auto kopen bij de garage, er een ‘bundel’ aangeboden. Deze
bundel bestaat dan uit een auto, een
nieuwe superslimme elektriciteitsmeter
van het netwerkbedrijf, een aandeel in
een windpark en een auto-tent-elektrificeerset voor op de camping.
<P5
Wat vinden
Het Nederlandse
energienetwerk
nummer 1 in Europa
Dutch Power is een prima Omdat alle belangrijke
platform om pro actief in spelers op het gebied
te spelen op ontwikkelin-
van
elektriciteitsnetten
gen en behoeftes.
in Dutch Power zijn ver-
[ABB]
tegenwoordigd, kan het
als springplank fungeren
Het Nederlandse energienetwerk is betrouwbaar. Nummer 1 in Europa
Willen we het nummer om Nederland te profile-
worden is mogelijk. Maar geen enkel bedrijf kan dat alleen bewerk-
1 net in Europa ‘behou- ren als de nr. 1 speler in
stelligen. Samenwerking is dus nodig: het delen van kennis, kunde en
den’, dan zullen we ons
Europa.
ervaring. Wat betekent Dutch Power voor bedrijven als het gaat om
technisch moeten gaan
[Kema]
het bereiken van het ultieme doel: het Nederlandse energienetwerk
onderscheiden,
nummer 1 in Europa.
Dutch Power kunnen we
binnen
Dutch Power = waar ‘sci-
dat uitstekend organise- ence meets industry’. Het
ren.
Nederlandse
[Alfen]
biedt
unieke
netwerk
kansen.
Door samen te werken
Dutch Power is een plat- aan technologische verform waar wensen en
nieuwing kan Nederland
ideeën naar voren komen intelligente elektriciteitszodat onze R&D-afdelin- netten werkelijkheid lagen kennis hebben van ten worden.
datgene wat het netwerk [ECN]
nodig heeft.
[Areva T&D Nederland BV]
Dutch Power behartigt
tegelijk het algemeen
Dutch Power is een ma- belang van de verduurzanier om aangesloten te ming van de energievoorblijven bij de zeer dyna- ziening en van een sterke
mische wereld van de
Nederlandse energiesec-
energiebedrijven waar in tor, en het particuliere
vijf jaar meer veranderd
belang van de individuele
is dan in de honderd jaar leden.
daarvoor.
[Essent]
[Eaton Holec]
P6 >
www.dutchpower.net
wij van Dutch Power?
Veel belangrijke spelers Dutch
Power
is
een Er ligt een prachtige kans Door het onafhankelijke
hebben zich verenigd in prachtig platform waar voor Dutch Power: als karakter is Dutch Power
Dutch Power waardoor netwerken van mensen schakelaar en makelaar in staat een verscheieen natuurlijk netwerk is gesmeed
worden
om tussen vraag en aanbod. denheid aan partijen te
ontstaan voor het uitwis- netwerken van wereld- Een slimme manier om mobiliseren. Nieuwe inselen van kennis en erva- klasse te kunnen bouwen
de concurrentie voor te zichten die tot stand ko-
ring van alle spelers bin- en te onderhouden.
blijven, is de gehele bran- men, laten zich vertalen
nen bv Nederland.
che innovatiever te ma- in concrete oplossingen
[Nuon]
ken; als dat lukt, worden
[Ksandr]
die ervoor zorgen dat ‘het
Het samen delen en den- we vanzelf nummer 1.
Nederlandse
Kennis delen en sector-
ken
nummer 1 in Europa’
genoten uitdagen drijft
draagt bij in het streven
steeds dichterbij komt.
de sector tot excellentie.
tot het topsegment van Dutch Power bundelt (in-
[Seher]
[Lloyds Register]
Europa te behoren.
dividuele)
[Van Gelder]
krachten op het gebied Dutch Power - een net-
in
mogelijkheden [SenterNovem]
netwerk
Nederlandse
Als platform voor innova-
van
energie.
Hierdoor werk om te netwerken
tieve Nederlandse bedrij- Dutch Power zet Neder-
is het mogelijk om Ne- en op basis daarvan in
ven kan Dutch Power ont- landse technologie op de derland te profileren als
Nederland een elektrici-
wikkelde concepten een kaart.
een belangrijk kabelland
teitsnetwerk te realise-
betere
dat meetelt in Europa ren dat Nr 1 van Europa
herkenbaarheid [Lovink Enertech]
en daarbuiten, om zo tot
in de Europese markt ge-
zal zijn.
ven.
Dutch Power maakt elek- een optimaal Europees [Siemens]
[Locamation]
triciteit weer zichtbaar netwerk te komen.
als product en brengt
Dutch Power biedt een
verschillende
uniek platform om elkaar
bijeen.
[Prysmian]
markten
Dutch
Power
is
een
in het streven naar een [Phase to Phase]
marktplaats waar je ken-
nummer 1 positie in Eu-
nis en kunde brengt en
ropa te stimuleren en om Door samenwerking ver- haalt.
te komen tot innovatieve sterkt een klein land in [Stedin]
oplossingen.
de wereld van grote spe-
[Logica]
lers zijn positie en presenteert dynamiek en
flexibiliteit in de wereld
van
netwerkverbindin-
gen, waarin Nederland
een toppositie heeft verworven.
[TKF]
www.dutchpower.net
< P7
Elektriciteit
backbone van
moderne
samenleving
Elektriciteit is niet meer weg te
denken uit onze samenleving.
Met zijn allen zijn we erg afhankelijk geworden van de beschikbaarheid van elektriciteit op
ons werk, maar ook privé. Het is
zo belangrijk geworden dat de
kleinste storing al de krant haalt.
De maatschappij verlangt een
elektriciteitsvoorziening met een
hele hoge beschikbaarheid en accepteert eigenlijk geen storingen.
Siemens levert systemen die bijdragen aan het verhogen van de
beschikbaarheid. Onze “sealed for
Intelligente netten, ofwel Smart
Grids, zijn geen doel op zich. De
netten moeten intelligenter worden omdat de klanten een constante of zelfs betere kwaliteit
willen. Ze weten steeds beter dat
de kwaliteit van de levering bepaald wordt door de netbeheerder. De netbeheerder weet op dit
moment relatief weinig van het
product dat hij in opdracht van
de energieleverancier “vervoert”.
Door de splitsing van de e-bedrijven zullen de leverancier en
de vervoerder van energie ineens
verschillende namen hebben. De
netbeheerder zal in toenemende
mate door de meer eisende klanten
gedwongen worden om informatie
over zijn eigen proces te kunnen
geven in geval van waarneembare
afwijkingen van de leveringskwaliteit.
De klanten, de leveringsbedrijven
en de toezichthouder kunnen de
netbeheerders dwingen hun proces
beter te beheersen. Hier ligt een
grote uitdaging voor de netbeheerder. Ze zullen steeds een stap voor
moeten lopen op de kwaliteitseisen
van de marktpartijen en adequater
kunnen reageren op veranderingen.
Technologische uitdaging
De introductie van intelligentie in
netten is een complexe technologische uitdaging. De netten zijn
veelomvattend en uitgestrekt, het
bestaande personeel is niet zondermeer bedreven in het werken
met de komende IT-technieken.
De investeringen in apparatuur en
opleiding zullen hierdoor omvangrijk zijn. Een heldere visie op deze
uitdagingen is gerealiseerd in het
SASensor concept dat Locamation,
samen met Nuon en Phase-toPhase, heeft ontwikkeld. SASensor
is er klaar voor om de veel eisende
marktpartijen te kunnen bedienen
met het slimmer maken van de
elektrische netwerken.
“Beheersing van
software functionaliteit
live” GIS installaties bieden gelijke
schakelcondities
onafhankelijk
van de omgevingscondities. Daarnaast bieden wij onze klanten producten, systemen en diensten die
bijdragen aan het verder reduceren
van storingsminuten in middenspanningsnetten. Met condition
monitoring bieden wij oplossingen waarbij mogelijke storingen
vroegtijdig onderkend worden en
tijdig maatregelen getroffen kunnen worden om de continuïteit
van de elektriciteitsvoorziening te
waarborgen.
Netwerk van de toekomst
De veranderingen in de elektriciteitswereld hebben grote veranderingen met zich meegebracht wat
betreft de bedrijfsvoering van onze
netwerken. Door de inpassing van
decentrale opwekking als windmolens en WKK’s bij tuinders op middenspanningsnetten worden de
middenspanningsnetten op een andere wijze bedreven als daar waar
ze oorspronkelijk voor ontworpen
waren. Er zijn systemen noodzakelijk die de beheerder ondersteunen
de blauwe oceaan voor SASensor
waar slechts weinige leveranciers
zich in begeven.
In het SASensor concept van Locamation is versiebeheer en veranderingsmanagement een volledig
geïntegreerde en essentiële functie.
Een onmisbare eigenschap om op
een verantwoorde manier intelligentie in distributienetten te kunnen introduceren.
De integratie van flexibele en op
afstand wijzigbare functionaliteit
met software beheersgereedschappen kan het Nederlandse energienetwerk een enorme voorsprong
geven ten opzichte van de gebaande-paden-benadering in menig
ander land.
in een blauwe oceaan” Van ruwe data naar nuttige
bij het beheersbaar houden van de
“onrust” die in de loop der tijd in
deze netten is opgetreden.
“Leven op aarde
zou niet bestaan
zonder energie”
Op basis van continue innovatie
vanuit een wereldwijd netwerk
biedt Siemens oplossingen aan zijn
klanten. Oplossingen waarbij Siemens er voortdurend naar streeft
trendsetter te zijn en daarmee
klanten te ondersteunen in het
realiseren van hun doelstellingen.
Distributiemanagementsystemen,
blindstroomcompensatie, netkwaliteit, decentrale energiemanagementsystemen en andere systemen
zijn daarvan voorbeelden. Systemen die communiceren via IPtechnologie; draadgebonden, via
PLC of mobiel.
Compleet spectrum
De Siemens-sector Energy is wereldwijd de grootste aanbieder van
een compleet spectrum van producten, diensten en oplossingen
voor de opwekking, het transport
en de distributie van elektriciteit
en voor de winning, de conversie
en het transport van olie en gas.
In boekjaar 2007 (ultimo 30 september, volgens IFRS) realiseerde
de sector Energy een omzet van
circa 20 miljard euro, een orderontvangst van in totaal ongeveer
28 miljard euro en een winst na
belasting van 1,8 miljard euro.
Aan het begin van boekjaar 2008
had de sector Energy 73.500 medewerkers in dienst. Meer informatie vindt u op: www.siemens.com/
energy.
The power
of simplicity
informatie
Blauwe oceaan
De introductie van informatietechnologie in distributienetten dwingt
de netbeheerders om na te denken
over het beheer van op software
gebaseerde, functionaliteit. Flexibiliteit en beheersing gaan niet
vanzelfsprekend hand in hand.
Softwarebeheer behoort niet tot
de kerntaken van energiebedrijven, maar de functionaliteit van
de software is wel essentieel voor
het uitvoeren van de kerntaken.
Het ontwikkelen van gereedschappen om versiebeheer door het eigen personeel eenvoudig en effectief te kunnen laten uitvoeren is
• Digitaliseer alle primaire procesgegevens van het netwerk met
sensoren die een lange levensduur hebben.
• Ontwikkel de benodigde sofware
functies en pas ze toe op de
plaatsen waar ze toegevoegde
waarde hebben.
• Maak het eenvoudig mogelijk
om veranderende functionele
wensen tegen minimale kosten
alsnog op de gewenste locaties
te installeren.
Het credo van SASensor is “the
Power of Simplicity” en daarmee
dragen we bij aan de power van
Dutch Power.
Tyco’s bijdrage aan de toekomst
•
•
•
•
•
•
P8>
Innovatie
Snel inspelen op nieuwe trends
Ontwikkelen van vernieuwende oplossingen
in >25 researchcentra wereldwijd
De Nederlandse energiebedrijven laten
meegenieten van alle “Globale” oplossingen
Opbouw en vergroten van productiecapaciteit om de vraag te kunnen volgen
Focus op het inbrengen van intelligentie
in het net, het zogenaamde “Smart Network”
Some examples of new products for the net:
•
•
•
•
Mechanical Connectors
Cold Applied Joints 3-core
All-In-One Joint Cold Applied
Cold Applied End-Joint
www.dutchpower.net
Passie voor
(energie)netwerken
De kracht van het netwerk ligt
in de gedrevenheid om steeds te
willen blijven innoveren, waardoor Nederland in staat is om
een goed en doordacht netwerk
te realiseren. Energie is een onmisbaar onderdeel geworden in
onze samenleving. Door de directe klantcontacten, deelname
aan brede overlegstructuren en
commissies is er een breed draagvlak gecreëerd van gedreven professionals die er met elkaar in
overleg zorg voor dragen dat het
Nederlandse elektriciteitsnetwerk
up-to-date blijft en het netwerk
tot één van de betrouwbaarste
netwerken van Europa en van de
wereld maakt.
Prysmian participeert actief in
commissies en werkgroepen om
voor Nederland relevante normen
te continueren en hiermee een optimaal kwaliteitsniveau te handhaven en waarborgen, afgestemd op
de voor Nederland specifieke situatie (hoge belastingsgraad, hoge
grondwaterstanden, etc.).
Seher profileert zich als een innovatief en vooruitstrevend bedrijf.
Wij hebben nauw contact met al
onze partners, waardoor wij van
alle kanten op de hoogte worden
gehouden van huidige maar ook
toekomstige ontwikkelingen in
de markt. Een goed voorbeeld
daarvan zijn de slimme meters.
Door intensief contact met de
NTA groep (NTA8130) weten wij
aan welke eisen de slimme meters moeten voldoen. Hierdoor
zijn wij uitstekend voorbereid en
kunnen we de ontwikkeling goed
opvolgen.
Vooruitstrevend in oplossingen
In de markt van energie opwekking
en distributie is Seher sinds jaar en
dag een vertrouwde partner. Een
partner met veel deskundigheid,
betrouwbaarheid, service en ervaring in het Nederlandse netwerk.
Seher beschikt bovendien over een
zeer uitgebreid pakket toonaangevende leveranciers. Ieder vraagstuk
wordt bij ons individueel bekeken
waarna een passende oplossing
wordt geboden bestaande uit een
optimale samenstelling van leveranciers. Bij iedere oplossing wordt
uitgegaan van duurzaamheid,
betrouwbaarheid, praktisch en
www.dutchpower.net
economische haalbaarheid. Door
deze uitgangspunten en krachtenbundeling stellen wij onze partners
in staat een landelijk net op en uit
te bouwen en te onderhouden dat
voor nu, maar vooral ook in de
toekomst tot een van de beste van
de wereld behoort.
Veiligheid voorop
Prysmian is trots op het netwerk
dat, in samenwerking met de energiebedrijven, de afgelopen decennia is ontwikkeld en opgebouwd.
Onze kracht is kennis van kabels
en kabelsystemen.
Prysmian Delft richt zich op die
producten die door netbeheerders
zijn gespecificeerd. Wij streven
naar een voortdurende verbetering
van deze producten door technisch
overleg te voeren met deze netbeheerders.
Investeren op hoog niveau
Prysmian Cables and Systems B.V.
investeert voortdurend op hoog
niveau in haar processen, nieuwe
materialen, producten en diensten.
Voorbeelden hiervan zijn:
• Uitbreiding productieapparaat
door het in gebruik nemen
van een 2e hoogspanningsisolatielijn.
• Ontwikkeling van het nieuwe,
groene, isolatiemateriaal
voor middenspanningskabels
“P-laser” (en op termijn hoogspanningskabels).
• Prequalificatie 400 kV / 2500
mm2 kabelsysteem.
• Uitbreiding van diagnostieken,
o.a. in samenwerking met de TU
Delft.
• Versterking van het personeelsbestand om te investeren in de
toekomst.
Naast deze technische aspecten anticipeert Prysmian op deze
ontwikkelingen door niet alleen te
focussen op kwaliteit, maar ook
op efficiëntie, in- en externe communicatie en goede service.
“De kracht van het
netwerk ligt in de
gedrevenheid steeds
te willen blijven
innoveren”
Verbinden tot
prachtige keten
Column Edwin Groot
Innovatie
waarborgt succes
Innovatie door overleg
Veiligheid staat bij Seher voorop
als het gaat om het netwerk van
Nederland. Om dit te waarborgen
levert Seher alleen de beste materialen en hoogstaande producten.
De veiligheid van het netwerk en
van de mensen die het dagelijks
onderhoud verzorgen, komt hierdoor niet in gevaar.
De wereld van de energiesector staat op zijn kop en het
kan alle kanten uit en staat aan
de vooravond van een aantal
enorme veranderingen. Ingegeven
door politieke, technologische en
maatschappelijke ontwikkelingen
worden de komende jaren bijzonder boeiend. Door iedere schakel
uit de energieketen zijn visie op
mogelijke
ontwikkelrichtingen
te laten geven, ontrafelen we
vandaag de verwarring.
Dutch Power doet dat met mensen
die passie hebben voor hun vak en
voor de energiesector, die kundig
en gedreven zijn, open-minded
en gericht op de toekomst. En die
willen verbinden. Want mensen
die zich persoonlijk verbinden,
brengen de goede energie en
overtuiging, en vormen samen een
krachtige, prachtige Dutch Powerketen >>> een sieraad.
In de dikke Van Dale staat bij het
woord ‘keten’ onder andere: • de
geleidende delen die een stroomkring vormen • samenwerkingsverband van ondernemingen - ook
als tweede lid in samenstellingen:
handelsketen, energieketen. Maar
een keten is ook een verbinding
van schakels. Als we dat vertalen
naar Dutch Power dan bestaat de
keten uit een verbinding van mensen, bedrijven en organisaties die
ideeën bundelen, kennis delen en
samen innoveren. Met tot doel de
Nederlandse energiesector (inter)
nationaal voor het voetlicht te
brengen. De blik daarbij gericht
op technologische verdieping en
Europa.
<P9
Wereldwijd
is prijs vaak
leidend, in
Nederland
techniek en
kwaliteit
Wereldwijd is de prijs van producten vaak leidend. In Nederland staat de techniek en kwaliteit voorop en dit uit zich in een
betrouwbaar netwerk. In Europa
hebben Nederland en Duitsland
de meest betrouwbare elektriciteitsnetten met een SAIDI (gemiddelde interruptieduur per
”Het netwerk moet
decentrale opwekking
op grote schaal kunnen
faciliteren”
Het kan
altijd beter
De beschikbaarheid van het netwerk is een belangrijke factor in
de rangorde welk netwerk zich
nummer 1 van Europa mag noemen. De beschikbaarheid laat zich
vertalen naar het begrip Jaarlijkse
Uitval Duur (JUD). De Nederlandse netwerken scoren in Europees
perspectief bovengemiddeld. Toch
kan het altijd beter.
Binnen de Nederlandse regelgeving wordt kwaliteit van de voorziening uitgedrukt in de q-factor.
Dit is een factor die afhankelijk
is van de relatieve score van de
netbeheerder ten opzichte van collega netbeheerders met betrekking
tot de JUD. Deze wordt beïnvloed
door: het aantal storingen (met
klant per jaar) van minder dan
30 minuten. Binnen én buiten
Europa ligt de SAIDI echter vaak
ruim boven de 100 minuten.
Een nummer 1 netwerk kan niet
zonder betrouwbare producten.
Maar wat is een betrouwbaar product?
Betrouwbaarheid
De LoviSil middenspanningsmoffen onderscheiden zich door gebruikmaking van de vloeibare siliconentechniek. Toepassing van
deze techniek maakt de mof uitermate geschikt voor overgangsituaties (van papierlood- naar kunststofkabel) en biedt een perfecte
vochtbestendigheid gezien de bodemomstandigheden in Nederland.
De vloeibare siliconen technologie
kan inmiddels bogen op ruim 20
jaar bewezen veldervaring met een
extreem laag uitvalpercentage.
De LoviQuick verbindingsmoffen maken gebruik van de geïntegreerde prefab technologie, een
energieonderbreking); de storingsduur; het aantal getroffen verbruikers per storing.
Veel storingen worden veroorzaakt
door graafwerkzaamheden waarbij
onvoldoende de kabelinformatie
wordt gebruikt of tijdig aangevraagd en verstrekt (KLIC-proces).
Logica biedt oplossingen om dit
proces soepel te laten verlopen. De
storingsduur kan worden beperkt
door vroegtijdige lokalisering van
storingen en met snelle (re-)acties
met betrekking tot energieherstel.
Logica helpt met de inrichting van
op afstand observeren en schakelen in de distributienetten.
Intelligenter netwerk
volledig nieuwe techniek voor het
verbinden van kunststof kabels.
Zowel de elektrische en mechanische bescherming als ook de
verbinder zelf is reeds in de mof
geïntegreerd. Dit kabelmofsysteem
biedt een snellere montage en een
beduidend kleinere kans op montagefouten.
Tot slot biedt Lovink Enertech haar
klanten een uitgebreid trainingsprogramma dat zowel intern bij
Lovink als extern op de montagelocatie georganiseerd kan worden.
Kortom betrouwbare producten
blinken uit in technische kwaliteit,
montagevriendelijkheid en komen
de levensduur van het elektriciteitsnet ten goede.
Lovink Enertech heeft zich gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en levering van betrouwbare, innovatieve en gepatenteerde
kabelgarnituren. Al vanaf 1919
worden er onderdelen voor kabelgarnituren gefabriceerd.
Bij de ontwikkeling van nieuwe
producten staan de wensen van
de klant centraal: kabelgarnituren
moeten een maximale bijdrage leveren aan de exploitatie van het
elektriciteitsnet. Betrouwbaarheid,
storingsvrij, zijn vaak gehoorde
termen maar ook de levensduur
van producten dragen bij aan het
rendement van energiebedrijven.
Lovink Enertech besteedt een aanzienlijk deel van haar budget aan
innovatie en ontwikkeling. Binnen
de onderneming is dan ook een belangrijke rol weggelegd voor de afdeling Productontwikkeling, waar
veel specifieke kennis over processen en materialen is gebundeld.
Waar mogelijk worden nieuwe
producten of innovaties gepatenteerd. Lovink Enertech is dan ook
houder van diverse belangrijke patenten.
Verandering? Ontwikkeling!
De energiesector krijgt meer en
meer te maken met grote veranderingen waarbij het belang van
een betrouwbaar elektriciteitsnet
voorop staat. Deze ontwikkelingen
zijn ook merkbaar voor de toeleveranciers van de energiebedrijven.
Verder in de
tijd kijken
die de vrije energiemarkt mogelijk
maken. De veranderingen die zich
momenteel in Nederland voltrekken, doen zich ook elders voor of
hebben zich al eerder voorgedaan.
Wij begeleiden energiebedrijven bij
het herdefiniëren van strategische
doelstellingen en herinrichting
van hun organisatie, processen en
systemen. Samen met onze partners zijn we actief op het gebied
van smart metering, distributie
management en werken aan concepten voor intelligent netbeheer
(Smart Grid). Ook met de inrichting
van de besturing van grote windmolenparken hebben we inmiddels
onze sporen verdiend.
‘Het
netwerk
van Nederland
kenmerkt zich
door een hoge beschikbaarheid en een hoge flexibiliteit
waardoor aansluiten van zowel verbruikers als opwekkers
binnen korte doorlooptijd is te
realiseren. Als we verder in de
tijd kijken, zie ik een netwerk
dat bij een storing in staat is in
eilandbedrijf te gaan met invoeding van decentrale opwek.’ Dat
stelt Piet Wijdenes, directeur bij
Nuon Tecno.
Behalve een lage JUD moet een
netwerk ook veilig en flexibel zijn
en weinig energieverlies veroorzaken. Daarnaast moeten moet
het netwerk in staat zijn op grote
schaal decentrale opwekking te
faciliteren zonder dat dit leidt tot
instabiliteit. Om dit mogelijk te
maken, zal het netwerk van de toekomst intelligenter worden.
”Als we verder in de
tijd kijken, zie ik een
netwerk dat bij een
storing in staat is in
Kernsystemen voor vrije energiemarkt
eilandbedrijf te gaan
Logica is een internationaal IT-bedrijf en al jaren actief in de utility
markt. Overal ter wereld levert en
beheert Logica de kernsystemen
met invoeding van
decentrale opwek”
Het netwerkbedrijf van Nuon investeert al jaren lang veel tijd en
energie in (net)innovatie. Wijdenes: ‘Een mooi voorbeeld is de
SASensor. Een bouwsteen om digitalisering van het middenspanningsnet op een kostenefficiënte
wijze mogelijk te maken. Deze
technologie zal een wezenlijke
bijdrage gaan leveren aan Intelligent Netbeheer.’
pro-actief splitsklaar
Als Energiebedrijf hebben we
pro-actief het bedrijf splitsklaar gemaakt. Onder Nuon vallen nu twee min of meer zelfstandige bedrijven namelijk
het Netwerkbedrijf (NWB) en
het Productie&Leveringsbedrijf
(PLB). Uiterlijke datum van het
doorvoeren van de daadwerkelijke splitsing is 1 januari 2011.
Dit kan echter eerder worden
als het PLB opgaat in een groter
geheel. Naast deze organisatorische aspecten heeft Nuon veel
geïnvesteerd in het ontwikkelen
van het slimme meterconcept
en diverse pilots gedraaid. Binnen het nieuwe NWB is nu een
projectorganisatie ingericht die
de grootschalige uitrol voor haar
rekening gaat nemen.
Innoveren maakt onderdeel uit van de ambitie van Stedin
Stedin:
•
•
•
opereert zelfstandig en met een uitstekende reputatie >>> eigen strategiegebonden innovatie planning
is leidend op het gebied van veiligheid, kwaliteit en kostenefficiency >>> structurele innovatie geeft voorsprong
transporteert tevens producten als CO2, H2 en stoom >>> nieuwe producten < > nieuwe technieken
Om de innovatie gestructureerd te
laten verlopen wordt de planning
gebaseerd op de omgevingsanalyse
uit het strategisch plan van Stedin
en de doelstellingen die daarin
zijn geformuleerd. Dit zijn triggers
voor het innovatieplan van Stedin.
Het innovatieplan is ingedeeld in
clusters om de samenhang te kunnen bewaken.
In 2009 wordt een eerste innovatiepilot uitgevoerd middels een
“self healing network” in een middenspanningsnetwerk.
P10 >
Stedin beheert en onderhoudt de
netten voor zo’n twee miljoen
klanten. Wij zorgen voor een veilig en continu transport van energie naar de Rotterdams Haven,
drie van de vier grote steden in de
Randstad en in de omgeving van
Dokkum, Haarlem en Weert. Wij
helpen onze klanten bij het realiseren van hun plannen op het gebied van energie; dienstverlenend
en met kennis van zaken.
Strategisch
Plan Stedin
Energie
transitie
Kostenontwikkeling
assets
Openbare
ruimte
Technologische
ontwikkeling
Veiligheid
en
Milieu
Van bedrijfsdoelstellingen
Innovatie
Stedin-AM
Decentraal
gas
Decentraal
elektra
Technologische
ontwikkeling
Instandhouding
Innovatiemanagement
Naar clustering met
daarbinnen de
afzonderlijke projecten
www.dutchpower.net
Dutch Power Award 2008
Namens Dutch Power
willen wij graag onze felicitaties overbrengen aan
de genomineerden van
de Dutch Power Award
2008. Het verzoek voor
nominatie
onder
is
700
uitgezet
contacten
binnen de Energiesector.
Tijdens het 3e Dutch Power Symposium op donderdag 13 november maken we de winnaar
bekend. De Dutch Power Award
2008 wordt uitgereikt aan degene die voor de Nederlandse
energiesector de afgelopen 2 jaar
de meest bijzondere en zichtbare
bijdrage heeft geleverd en die
geresulteerd heeft in zichtbare
vorderingen en of verbeteringen
op technologisch, innovatief of
organisatorisch gebied. De Dutch
Power Award is ontworpen om
originele, innovatieve en zichtbare initiatieven aan te moedigen.
De genomineerden zijn:
Uit deze contacten zijn
een aantal mensen voorgedragen en hieruit zijn
André Postma, senior projectleider, Essent Netwerk
Hij is deskundig, hij is innovatief,
hij heeft visie en daarmee ruikt hij
de kansrijke innovaties. Hij heeft
zich recent bijvoorbeeld ingespannen op het gebied van slimme
netstations, op het gebied van problemen van het veilig meten aan
magnefix installaties en op het
gebied van online kwaliteitsmetingen. Het laatste jaar onderscheidt
hij zich met de ontwikkeling van
Elektrisch Vervoer door het neerzetten van het concept voor het
Mobile Smart Grid . André Postma
is al jarenlang binnen de sector
een kartrekker van vernieuwende
activiteiten, die zowel theoretisch
degelijk zijn als praktisch relevant
en levert een wezenlijke bijdrage,
waaronder in Dutch Power zelf.
Ton Dalmeijer, directeur, Alfen
Zijn manier van netwerken en
proactieve houding zijn origineel
en uniek in Nederland. Hij is een
bruggenbouwer en maakt van Alfen meer dan een stationsbouwer,
een “solution - provider”.
Ton is een van de initiatiefnemers
van Dutch Power en realiseert samenwerking binnen de sector: bij
uitstek zijn piece of cake. Je kunt
stellen dat zonder Ton Dalmeijer
Dutch Power niet was ontstaan.
Liefst van achter de schermen
altijd bezig om op nationaal en
internationaal niveau de zichtbaarheid van de energiesector te
vergroten.
Ronald Gruntjes, exploitatiemanager HVL, KEMA
Ronald is uitgegroeid tot een expert in hoogspanningsproeven in
het algemeen en typekeuringen,
prekwalificaties,
verouderingsproeven en testen na installatie
met betrekking tot hoogspanning
kabelgarnituren. Met veel inventiviteit en bevlogenheid heeft Ronald de prekwalificatie beproeving
ontwikkeld en daarmee internationale prestige verworven bij Koreaanse en Europese klanten.
Bij de prekwalificatie beproeving
heeft hij veel inventiviteit aan de
dag gelegd om die op te tuigen en
zo internationaal prestige verworven bij de betreffende Koreaanse
en Europese klanten.
3 personen genomineerd.
Breng uw stem uit!
U, als deelnemer aan het symposium De
Verwarring, bepaalt op het Symposium wie
de winnaar van de Dutch Power Award 2008
wordt. Tijdens het symposium ontvangt u bij de
congresbalie een stemformulier.
“Inpassing van grootschalige en kleinschalige
duurzame opwekking wordt de uitdaging waarin
Nederland zich kan onderscheiden”
Een global player in
Nederland
Met het NorNed succes, het vervolg met BritNed, zet Nederland zich
internationaal op de kaart. Voor wat betreft de toekomst zijn er genoeg uitdagingen. Smart Grids en flexibele inpassing van zowel grootschalige duurzame opwekking (offshore windparken, concentred solar
power, waterkracht) als kleinschalige opwekking (micro WKK, zonnepanelen) zal de uitdaging worden waarin Nederland zich kan onderscheiden. Maar ook met ondergrondse aanleg van hoogspanning en
inkoppeling van offshore windparken ver uit de kust, kan Nederland
uitblinken.
ondergrondse kabel, middenspanningsschakelaars, beveiliging, besturingstechniek, meterkasten tot en met het stopcontact bij u thuis inclusief alle daarbij behorende services als projectmanagement, engineering,
montage en onderhoud. ABB’s T&D producten zijn erop gericht de energie efficiëntie in de hele keten van opwekking tot en met de verbruiker te
verbeteren. Door lagere verliezen en door opwekking mogelijk te maken
op de beste locaties waar de opwekcapaciteit het hoogste is.
Transmissie en distributie
ABB levert een bijdrage met innovatieve technologieën zoals:
•
•
•
•
•
•
•
Hoe speelt ABB in op de huidige veranderingen in de sector en wat
draagt ABB bij om het netwerk van Nederland nummer 1 in Europa te
laten zijn?
Optimale match tussen brede portfolio en behoefte in de sector
ABB beschikt over een zeer grote portfolio aan producten en services.
Van generatorschakelaars, hoogspanningsschakelaars, transformatoren,
Technologisch Top Instituut
Om het concurrentievermogen
van de Nederlandse elektrotechnische industrie op internationaal niveau te versterken wordt,
binnen SenterNovem (op initiatief van IOP EMVT), samen met
enkele marktpartijen gewerkt
aan het idee om een Technologisch Top Instituut voor dit
vakgebied in te richten. Door
gebundelde kennis in te zetten
www.dutchpower.net
op specifieke vragen vanuit het
bedrijfsleven moet het mogelijk
zijn om de zo noodzakelijke
kennistechnologie verder uit te
bouwen. Voor meer informatie: SenterNovem, Geert Wessel
Boltje, telefoon: 070 - 3735120,
E-mail: [email protected]
•
•
HVDC Classic. Maakt sterke interconnector verbindingen
mogelijk en
plaatst daarmee Nederland in het hart van de rotonde in
elektriciteitsvoorziening en -handel in Europa
verhoogt het aandeel duurzame energie door import van
waterkracht uit Scandinavië
verhoogt de energie zekerheid door koppeling met andere landen.
HVDC Light
Maakt ondergrondse aanleg hoogspanningsverbindingen
mogelijk en verhoogt de netstabiliteit. Vormt een oplossing
voor maatschappelijke weerstand tegen hoogspanningslijnen.
Maakt ‘stopcontact op zee’ mogelijk waarbij windparken ver
uit de kust geplaatst kunnen worden waar de meeste wind is.
Ring Main Units met klasse 0.2s verrekeningsmeting.
Biedt een compacte oplossing in distributie.
Stationsautomatisering, schakelinstallaties en
beveilingstechniek met IEC 61850 geeft ongekende flexibiliteit
met koppeling tussen verschillende fabricaten en biedt efficiency
in engineering en beheer.
Netbeheer Nederland
Netbeheer Nederland is sinds 1 oktober 2007 de brancheorganisatie
van de regionale en landelijke netbeheerders. De netbeheerders zien
het faciliteren van de transitie naar
een duurzame energievoorziening
als een logische taak, naast hun
primaire taak om een goed werkende gas- en elektriciteitsmarkt
te faciliteren. De energietransitie
noodzaakt tot innovatie in de elektriciteits- en gasnetten met als doel
deze flexibeler te kunnen benutten. Zo zal het gasnet steeds vaker ook voor transport van Groen
Gas worden gebruikt en moet het
elektriciteitsnet worden voorbereid
op het aansluiten van decentrale,
duurzame elektriciteitsproductie.
De netbeheerders staan voor de
uitdaging om hieraan de komende
decennia vorm te geven. Daarbij
maken zij graag gebruik van de
creativiteit van de in Dutch Power
samenwerkende partijen door gezamenlijk innovatieve initiatieven
te ontplooien met het doel de transitie naar een duurzame energievoorziening te versnellen.
Voor meer informatie:
Peter Ligtvoet, secretaris Taakgroep Duurzaamheid en Innovatie
(TDI), tel. 06-53787477, E-mail:
[email protected]
< P 11
Verbindingen in de keten
ABB b.v.
AREVA T&D Nederland BV
Eaton Holec
Alfen
ECN
Essent
Van Gelder
KEMA
Ksandr
Lloyd’s Register Nederland B.V.
Locamation
Logica
Lovink Enertech
Nuon Tecno
Phase to Phase
Prysmian
Seher
SenterNovem
Siemens
Stedin
TKF
Tyco Electronics Nederland B.V.
Wessel Bakker
Martin Michiels
Wim Porte
Ton Dalmeijer
Josko Kester
Han Slootweg
Rien van den Berge
Jos Wetzer
Frank de Vries / Theo van Rijn
Serge Teulings
Frank Baldinger
Willem Altena
Jeroen Krak
Frank de Vries
Martin Dorgelo
Hanneke Tamminga
Wim Geneugelijk
Geert Wessel Boltje
Jan Langedijk
Marko Kruithof
Rob Schurgers
Patrick Wieme
06 - 22 23 81 61
070 - 41 41 611
06 - 22 86 01 38
06 - 51 63 95 93
06 - 53 86 82 48
06 - 52 37 69 25
06 - 53 64 95 25
06 - 52 47 62 37
06 - 29 08 54 72 / 06 - 25 09 14 75
010 - 20 14 212
06 - 51 57 98 93
06 - 41 25 03 77
0315 - 33 56 00
06 - 29 08 54 72
06 - 11 00 46 69
06 - 53 21 17 35
010 - 25 80 843
070 - 37 35 120
06 - 55 84 49 33
06 - 55 12 06 73
06 - 30 36 49 20
073 - 62 46 214
Netwerken is basis voor netwerk
Nederland kan in Europa
een toonaangevende rol
spelen op het gebied van
intelligente netten
Samenwerking, bundeling van
kennis, tijdig inspelen op nieuwe
trends, toonaangevende positie
laten zien op enkele specifieke
thema’s zoals Smart Grids. Dat
zijn elementen waarin het Nederlandse netwerk uitblinkt.
Begin 2008 heeft KEMA het boekwerk Smart Grids of the Future geschreven in opdracht van het ministerie van Economische Zaken.
Tijdens een workshop is gesteld dat
Nederland in Europa een toonaangevende rol kan spelen op het gebied van intelligente netten. KEMA
is partner in een nieuw op te richten kenniscentrum op dit gebied,
samen met TU Delft, TU Eindhoven en ECN. De industrie zal worden gevraagd vertegenwoordigers
te leveren voor de stuurgroep. Dit
kenniscentrum wil actiever participeren in Europese onderzoeks- en
demonstratieprojecten en zal daar
ook andere Nederlandse bedrijven
bij betrekken. Op Europees niveau
profileert KEMA zich ook via Pier
Nabuurs, CEO van KEMA. Hij is
voorzitter van het European Technolgy Platform SmartGrids.
Van strategie tot eindgebruik
KEMA is wereldwijd actief op het
gebied van energievraagstukken,
als adviseur, engineer en als testinstituut. KEMA heeft geadviseerd
over de splitsing van het hoogspanningsnet en heeft verschillende due diligences uitgevoerd voor
bedrijven uit de energiesector. Wij
zijn vanaf het begin betrokken bij
de ontwikkeling van slimme meters. KEMA heeft de functionele
specificaties van de slimme meter
geschreven en diverse marktstudies verricht. Onze adviseurs zijn
al vanaf begin jaren ‘80 betrokken
bij windenergie en al meer dan 20
jaar actief in bio-energie (waaronder mee- en bijstook) en energiewinning uit afval. KEMA geeft
beleidsadviezen aan overheden, en
ondersteunt projectontwikkelaars
in het hele traject van haalbaarheidsstudies tot en met de bouw
van duurzame energieprojecten.
De laatste jaren voeren we tevens
studies uit naar de inpassing van
decentraal opgewekte energie, zowel in de energie-infrastructuur
(elektriciteit en gas) als in de ener-
giemarkt. In 2006 is het market
issue Future Energy Systems opgericht waarin projecten worden
uitgevoerd op het gebied van intelligente netten (Smart Grids) en
energieopslag. Tot slot is dit jaar
het Flex Power Grid Lab geopend
op het KEMA-terrein, speciaal gebouwd om componenten in het
(toekomstige) laag- en middenspanningsnet te testen.
Colofon
Organisatie & Communicatie
JBace Event Management
Vormgeving & Opmaak
BIR Reclame Adviesbureau
Redactie
Bouwens Tekst
Druk & Afwerking
PrintPartners Ipskamp
Doe mee met Dutch Power
Dutch Power is een platform voor
de Nederlandse energiesector en
heeft ten doel het faciliteren van
kennisuitwisseling op het gebied
van energie infrastructuren tussen leveranciers, afnemers en
kennisinstituten.
Ook uw organisatie kan deel uitmaken van het Dutch Power
Platform. Doe mee en lever een
bijdrage aan de samenwerking
tussen alle partijen in de sector om
zodoende de technische kwaliteit
van de infrastructuur te behouden
en te innoveren waar mogelijk en
noodzakelijk is. Voor meer informatie en participatie: Alfen BV /
Ton Dalmeijer 036 – 5493451 of
JBace Event Management / Jeanet
Brouwhuis 06 – 29057654.
www.dutchpower.net
“Laat de Dutch Power tulp
door veredeling en vermeerdering groeien en bloeien.”