Die Neue Wache

Die Neue Wache
Wij kunnen de betekenis van de gebouw opsplitsen in 6 tijdperken.
1. Koninkrijk Pruisen (1818-1871)
Oorspronkelijk stond hier een wachtgebouw dat diende om toezicht te houden op de
soldaten van de vier artillerieregimenten die in Berlijn verbleven. Daarnaast verbleven
hier ook de manschappen die voor de beveiliging van de koning en zijn paleis
moesten zorgen. De wisseling van de paleiswacht groeide uit tot een ceremonie waar
veel publiek naar kwam kijken.
De Perzische koning Friedrich-Wilhelm III stoorde zich aan het vervallen uiterlijk en
liet plannen maken voor afbraak en nieuwbouw.
De Neue Wache was het eerste gebouw gebouwd door Karl Freidrich Schinkel
tussen 1816 en 1818.
Het gebouw is een voorbeeld van het Duitse Classicisme.
Duitse Classicisme
Het Duitse Rijk, wat ook het Heilige Roomse Rijk genaamd, is leunde was
eeuwenlang sterk aanleunde bij de Romeinse kerk en daardoor ook bij de oude
antieke kunst uit Rome, deze invloed vinden we terug in het Duitse Classicisme. Het
Duitse Classicisme kan ook teruggevonden worden in het protestantse noorden van
Duitsland niet omwille van het connectie met de katholieke kerk, maar wel omwille
van hun bewondering en respect voor de antieke oudheid. De beweging vond plaats
tussen 1770 en 1830, en J.J Winckelmann wordt beschouwd als de vader hiervan.
Kenmerken
Rust en stilte zijn beschouwd als essentieel voor de schoonheid. De invloed van de
Gieken en Romeinen kan gezien worden door de moralistische en heroïsche thema’s
uit de mythologie. In de beeldbouwkunst is het gebruik van zuilen het meest
belangrijke element. Het Duitse Classicisme doet men denken aan de klassieke
oudheid.
Het gebouw was gebouwd op een vierkant grondvlak. Schinkel leende dit idee van
een typisch Romeins castellum. Maar het is misschien belangrijk om te noteren dat
Schinkel meer aanleunde bij de Griekse stijl dan die van de Romeinen. Vooraan
vinden we twee rijen van zes Dorische zuilen (een van de belangrijkste elementen
van het Duitse Classisisme). Een Dorische zuil is zeer statig en strak, met een hoogte
van 5 of 6 “modules” (de diameter van de zuil aan de basis). Normaal zijn er 16 tot 24
schaduwgroeven of cannelures die bovenaan eindigen aan een echinus of kussen en
een abacus of vierkante dekplaat. De Dorische zuil rust ook niet op een voet, maar op
de trap zelf.
Bovenaan aan Die Neue Wache is er een driehoekig tympanon wat doet ons denken
aan een Griekse tempel.
Onder dit tympanon staat een fries met tien gevleugelde overwinningsgodinnen, die
wat de bijnaam “Fledermäuse” of vleermuizen kreeg. Op de tympanon zelf staat een
gevechtsscene met de godin Nike in het midden die de overwinning schenkt aan de
helden rechts van haar.
De Neue Wache was een wachthuis voor de Koninklijke wacht en een eerbetoon voor
de gevallenen tijdens de Napoleontische oorlogen tussen 1792 en 1812.
Na de overwinning op Napoleon werden twee zegevierende standbeelden van
generaals toegevoegd om Die Neue Wache meer als overwinningsmonument en
eerbetoon voor de gevallen te benadrukken.
Aan het interieur van de Neue Wache veranderde er niets in de 19de eeuw. Er waren
aan beide kanten van de ingang wachtlokalen. Bovendien waren er links van de
ingang een arrestantenlokaal en rechts van de ingang bureauruimtes.
2. Duitse Keizerrijk (1871 – 1918)
Die Neue Wache zette zijn carrière verder als overwinningsmonument na de
Perzische overwinning tijdens de Frans-Duitse Oorlog in 1870-71. De Soldaten
hebben ‘La Belle Joséphine’, het 21 cm monsterkanon, meegebracht van fort Mont
Valérien bij Parijs. Het kanon kreeg een speciale plaats naast Die Neue Wache en
tussen twee houwitsers die al eerder waren meegebracht.
Na 1871 waren de gewoonlijke militaire taken meer en meer naar de binnenstad
verhuisd, weg van Die Neue Wache. Het gebouw heeft dus een meer ceremoniële
functie gekregen.
Elke dag was er een ander regiment dat de manschappen voor de paleiswacht
leverde. ’s Middags was er met veel pracht en praal de aflossing van die wacht. De
regimentskapel van dienst had zijn eigen muziekstukken en uitrusting.
Ook tijdens de oorlog in 1914 gingen de aflossingen gewoon door.
Pas toen de keizer Wilhelm II in 1918 vertrok naar Nederland, viel er voor de
paleiswacht niets meer te bewaken, en verloor De Neue Wache, precies na 100 jaar,
zijn functie als wachtlokaal.
3. Novemberrevolutie en Republiek van Weimar (1918 – 1933)
Die Neue Wache werd onder bezet gehouden door regeringsgetrouwe soldaten
tijdens de burgeroorlog in 1919.
Maar in 1923 verliet de laatste soldaat van het gebouw, en daarna heeft het gebouw
als noodwoning gefunctioneerd voor drie dakloze families. Het onderhoud van het
gebouw was redelijk duur, en het leger heeft verschillende voorstellen gedaan om het
gebouw te veranderen in een cinema, laboratorium, café, … Geen van hun
voorstellen was geaccepteerd omwille van de historische betekenis van het gebouw.
Na de eerste wereldoorlog, was er nood op een oorlogsmonument voor de Duitse
soldaten die in buitenland gestorven waren gevallenen tijdens wereldoorlogen.. De
Neue Wache had vanaf 1929 weer een functie.
Oorlogsmonument
In 1931 was Heinrich Tessenow gevraagd om het gebouw te renoveren in een
monument voor de doden van de Eerste Wereldoorlog. Hij heeft het binnenhof
veranderd naar een kamer met één dakraam (zonder glas). Midden in de hal plaatste
hij een twee meter hoge zuil van zwart graniet met een lauwerkrans met zilveren en
gouden bladeren.
Twee bronzen kandelaars staan naast de zuil. Op de vloer voor de zuil lag een
stenen plaat met het opschrift 1914 – 1918.
4. Derde Rijk (1933 – 1945)
Onder het regime van Hitler veranderde Die Neue Wache van dodenherdenking naar
heldenverering. Het Volkstrauertag was ineens Heldengedenktag geworden en Hitler
heeft ook wat veranderingen binnen het gebouw gemaakt. Binnen werd tegen de
achterwand van de hal, precies achter de granieten zuil, een eikenhouten kruis
opgesteld als teken dat de ware Christenen en de helden van het volk samenhoren.
Het kruis was een verwijzing naar de soldatengraven in het buitenland en een poging
om de kerken te winnen voor het nationaal-socialisme van Hitler.
(Die lees je later in deze rapport). Het gebouw werd ook gebruikt als propaganda
centrum tijdens deze periode, maar werd zwaar beschadigd in 1945 door bommen en
het toen de Russen Berlijn bezetten.
Tijdens de laatste maanden van Wereldoorlog Twee was het gebouw zwaar
beschadigd. Gelukkig was de zilveren krans bewaard in de Humboldt Universiteit,
maar deze zou spoorlos verdwijnen in 1948 en werd teruggevonden in 1960 met
maar 177 van de 235 bladeren nog over.
5. Duitse Democratische Republiek (1945 – 1989)
Na de tweede wereldoorlog was er veel discussie rond wat er moest gebeuren met
Die Neue Wache. Sommigen vonden dat het als ruïne monument moest blijven,
anderen vonden dat het helemaal afgebroken moest worden omwille van de rol in
Hitler zijn regime. In 1951 begonnen ze met de restauratie.
Maar het restauratie van het gebouw als oorlogsmonument was niet vanzelfsprekend.
De DDR heeft met veel ideeën gespeeld; Goethe-monument, Schinkel-museum,
universiteitsboekhandel… Maar de beslissing om het gebouw als “Mahnmal für die
Opfer des Faschismus und der beiden Weltkriege” werd genomen in 1956.
De architect Heinz Mehlan moest dit uitvoeren.
Hij liet de standbeelden aan weerszijden van het monument verwijderen. Het dak,
portaal en tympanon werden gerestaureerd. Aan het interieur werd weinig veranderd.
De granieten zuil, die vervormd was door brand, bleef staan.
De lauwerkrans verdween en de stenen bodemplaat werd verwijderd. Het
eikenhouten kruis tegen de achterwand werd vervangen door de tekst “Den Opfern
des Faschismus und Militarismus”.
De restauratie van De Neue Wache begon in 1957 en duurde tot 1960. Toen werd
het opnieuw geopend, deze keer als een monument voor slachtoffers van fascisme
en militarisme door de DDR (Duitse Democratisch Republiek).
In 1969 werd een glazen kubus met een ondoofbare vlam in het centrum van de
kamer geplaatst. Later datzelfde jaar waren de urnen met onbekende soldaat en een
concentratiekamp slachtoffer, symbool voor de verschillenden slagvelden en
verschillende concentratiekampen, in de vloer begraven. De graven bevonden zich in
een verzonken gedeelte in het midden van de hal, waar eerder de granieten zuil
stond. Het opschrift “Den Opfern des Faschismus und Militarismus”werd verplaatst
van de achterwand naar de rechter zijwand. Op de achterwand stond een
staatswapen van de DDR, in verschillende kleuren steen uitgevoerd.
6.
Na hereniging van beide Duitslanden
Na de Duitse eenmaking werd de Neue Wache gesloten, maar was weer
gerenoveerd en geopend in 1991 als ““Zentrale Gedenkstätte der Bundesrepublik
Deutschland für die Opfer von Krieg und Gewaltherrschaft”, en zo blijft het vandaag.
De Neue Wache is sinds 1993 het centraal oorlogsmonument in Duitsland.
De binnenste ruimte is sinds de Duitse eenmaking in 1991 teruggebracht naar de
originele ontwerpen van Heinrich Tessenow. De graven werden ongemoeid gelaten,
maar verdwenen onder de vloertegels. De glazen kubus met eeuwige vlam werd
verwijderd, maar de granieten zuil keerde niet terug.
Een replica van het monument “moeder met dode zoon” van Käthe Kollwitz was
dezelfde jaar onder het dakraam geplaatst. Het triestige beeld staat er nog vandaag.
Käthe Kollwitz
Käthe Kollwitz was geboren in 1867 en gestorven in 1945. Ze was dus duidelijk een
kind van beide wereldoorlogen. Tijdens haar studentenjaren heeft ze een
belangstelling voor sociaaldemocratie, de vrouwenbeweging en het naturalisme in de
literatuur ontwerpen. Dit had een zekere invloed op haar latere carrière.
Ze was in 1899 lid van de Berliner Sezssion, een separatistische beweging waarbij de
kunstenaars afstand wilden nemen van de doelstellingen van een bestaande
verenigingen en nieuwe idealen wilden nastreven. In 1904 vertrok ze naar Parijs om
een opleiding in de beeldhouwkunst te volgen.
Ze begon zelf te beenhouwen tijdens de eerste wereldoorlog, na de dood van haar
zoon in 1914. Haar zoon was een musketier in de Duitse leger en was gestorven bij
een aanval in Diksmuide in Vlaanderen. Sindsdien was “dood” “rouwen” en
“droevigheid” de grootste themas in haar werk.
Het origineel beeld “moeder met dode zoon” staat maar 38 cm hoog en kan terug
gevonden worden in het paviljoen van het Middelheim, het openluchtmuseum voor
beeldhouwkunst, in Antwerpen, het dateert van 1937 en is in brons gegoten.
Het was vergroot door Harald Haacke met het doel dat het in Die Neue Wache zou
komen te liggen. Dit beeld was een zelfportret om haar ontroostbaarheid over haar
verloren zoon te tonen.
Bronnen
http://www.berlijninfo.nl/index.php?option=com_content&task=view&id=12&Itemid=96
http://en.wikipedia.org/wiki/Neue_Wache
http://www.wereldoorlog1418.nl/neue-wache-berlijn/index.html
http://www.strijdbewijs.nl/berlijn/p5.htm
http://www.stadtentwicklung.berlin.de/denkmal/denkmale_in_berlin/en/unter_den_linden/neu
e_wache.shtml
http://www.galenfrysinger.com/berlin_neue_wache.htm
http://www.duitslandportaal.eu/cultuur/kunststijlen/classicisme.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Classicisme
http://nl.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4the_Kollwitz
http://nl.wikipedia.org/wiki/Cannelure
http://nl.wikipedia.org/wiki/Dorische_orde
http://fcit.usf.edu/HOLOCAUST/Resource/gallery/KOLLWITZ.htm
http://www.scholieren.com/werkstukken/266
Tammy
Je hebt wel wat extra info toegevoegd, maar daardoor was de structuur in je werk zoek. Ik
heb wat stukken tekst verplaatst.
Ook heb ik wat info toegevoegd, die in mijn ogen toch belangrijk is om te vertellen.
Zorg voor de nodige foto’s om, tijdens je presentatie, te laten zien wat je bedoelt.