Leermiddelenbeleid - VO

Stichting VO-content,
óók voor succesvol implementeren
www.vo-content.nl
[email protected]
030-232 48 22
Leermiddelenbeleid
Waarom een leermiddelenbeleidsplan?
In een integraal leermiddelenbeleidsplan is helder omschreven welke doelen de school op
kortere en middellange termijn wil realiseren en hoe dit gerealiseerd zal worden.
In deze betekenis is het een koersdocument, een richtinggevende notitie voor alle
onderwijsgevenden van de school. Het biedt de kapstok, geeft de bandbreedte aan voor het
ontwikkelen van de onderwijsinhoudelijke doelen en ambities. Het leermiddelenbeleidsplan
verbindt op deze wijze het Schoolplan en een ICT-beleidsplan.
Voor wie
Het leermiddelenbeleidsplan is bedoeld voor iedereen binnen een onderwijsorganisatie.
De visie op het onderwijs is door het bestuur geformuleerd en dikwijls vastgelegd in een
strategisch (beleids)document. Deze visie wordt in het leermiddelenbeleidsplan getrapt en
praktisch toepasbaar ‘vertaald’ naar de andere niveaus in de organisatie zoals
(bovenschoolse/locatie) directie, team en docent.
Het plan is de leidraad voor implementatietrajecten in de school en iedere locatie/docent kan
instappen waar men op dat moment staat met betrekking tot gepersonaliseerd leren, ict- rijke
leeromgeving, informatievoorziening, 21ste eeuwse vaardigheden etc.
Wellicht heeft de school eerder een leermiddelenbeleidsplan geschreven en is het nu de
hoogste tijd om een volgende versie op te stellen. Dat betekent dat de periode sinds het
vaststellen van het vorige leermiddelenbeleidsplan wordt geëvalueerd. Op basis van de
evaluatie worden vervolgstappen met elkaar afgesproken: zowel inhoudelijk als procesmatig.
Opzet van het leermiddelenbeleidsplan
Uitgangspunt is het Vier in balans-model
Stichting VO-content,
óók voor succesvol implementeren
www.vo-content.nl
[email protected]
030-232 48 22
Vertaald naar een integraal leermiddelenbeleidsplan wordt een antwoord gegeven op de
volgende vragen:
 Wat zijn onze doelstellingen t.a.v. het verder ontwikkelen van ons onderwijs (= leren)?
 Welke middelen zetten we daarbij in (leermiddelen: folio en digitaal)?
 Wat moeten we daarvoor kunnen (= scholing/professionalisering)?
 Welke voorwaarden zijn cruciaal (bijv. financiën, ICT-infrastructuur, ‘devices’)?
EN

Hoe gaan we de doelen concreet met elkaar realiseren?
+ Wie zijn erbij betrokken?
+ Wie is verantwoordelijk/ geeft er leiding?
+ Op welke manier richten we het proces in?
+ Hoe monitoren we de voortgang, borgen we successen?
Een leermiddelenbeleidsplan gaat dus maar gedeeltelijk over leermiddelen. Zoals de term al
zegt: dit zijn middelen. Welke middelen we waarvoor inzetten om het leren van leerlingen te
faciliteren wordt mede bepaald door de visie op onderwijs en leren, die de school vanuit haar
missie hanteert.
Hoe consistenter de inzet van middelen is, des te duidelijker het onderwijsaanbod voor ouders,
leerlingen, onderwijsgevenden en het management van de school. Middelen staan ten dienste van
het realiseren van doelen. Een leermiddelenbeleidsplan heeft ten doel om in samenhang de koers
van de school te beschrijven.
Het aanbod en de resultaten
Het opstellen van het leermiddelenbeleidsplan wordt gedaan door een kleine afvaardiging
vanuit de school. Dit compacte team zal in drie werkbijeenkomsten van elk drie uur vorm en
inhoud geven aan het plan.
Projectteam
Op basis van onze ervaring bevelen we aan het team in te laten bestaan uit:
 Een vertegenwoordiger vanuit de directie
 Een of twee deelnemers vanuit de onderwijsgevende organisatie
 Een functionaris die vanuit ICT (techniek en onderwijs) deelneemt
 En soms:
+ boekenfondscoördinator
+ een of twee leerlingen
Het team dat aan de werkbijeenkomsten deelneemt bestaat dus minimaal uit 3-5 personen
en maximaal 8-10 personen.
We adviseren een niet te grote interval tussen de werkbijeenkomsten te organiseren. Drie
weken is ideaal. Het is goed mogelijk het leermiddelenbeleidsplan binnen 3 maanden na de
eerste sessie gereed te hebben. Dit inclusief een eventuele redactionele ronde na de laatste
werkbijeenkomst. Uiteindelijk zal er dan een ‘publicabele’ versie voor iedereen beschikbaar
zijn.
Stichting VO-content,
óók voor succesvol implementeren
www.vo-content.nl
[email protected]
030-232 48 22
Tussen de werksessies wordt er aan een ‘huiswerkopdracht’ gewerkt door een deel van het
team. Daarmee zal de totale inspanning voor elk teamlid ten hoogstens 15 uur bedragen.
Vooraf: informeren van het team
Wij adviseren voor aanvang van de eerste sessie het beoogde team samen te stellen en een
korte bijeenkomst te organiseren. Uit ervaring blijkt dat een goed geïnformeerd en
gemotiveerd team voorwaardelijk is voor het opstellen van een goed
leermiddelenbeleidsplan.
Bijeenkomsten
Sessie 0
Een kort gesprek met het projectteam over de inhoud, opzet en werkwijze van het project.
Deze informatie-uitwisseling duurt ongeveer 1 uur.
Sessie 1: Missie, Visie en Ontwikkeldoelen
In de eerste sessie formuleert het team scherp en duidelijk welke ontwikkeldoelen de school
voor de middellange termijn (3 tot 5 jaar) t.a.v. het leren en onderwijzen wil realiseren. Het is
van groot belang dat het team niet blijft ‘steken’ in containerbegrippen zoals differentiatie,
een rijke leeromgeving of gepersonaliseerd leren. Dit soort begrippen worden vertaald in
concrete, specifieke en door iedereen te begrijpen doelen en beelden. Daarom gebruiken we
SMART-formuleringen als hulpmiddel (=Specifiek, Meetbaar, Aantrekkelijk, Realistisch en
Tijdgebonden).
Tussentijdse opdrachten
 Inventarisatie ICT-infrastructuur
 Inventarisatie : beschikbare financiële middelen
Sessie 2: ICT-infrastructuur, Leermiddelen, Financiën en Professionalisering
We starten de middag met het overzicht van de huidige en gewenste situatie t.a.v. de ICTinfrastructuur. Daarbij wordt ook helder op welke manier de school de inzet van ‘devices’ zal
organiseren. We inventariseren alle aspecten die ‘geregeld’ zijn en/of waarvoor nog beleid
en keuzes te maken zijn. Bijvoorbeeld:
 Keuze voor een leerling-device
 Bekostiging
 Voorwaardelijke of operationele aspecten
 Plan van aanpak
In het leermiddelenbeleidsplan willen we alle onderwijsgevenden de kaders en criteria
meegeven voor het kiezen van de Leermiddelen die zij in het onderwijsleerproces inzetten.
Dat houdt in dat we in deze bijeenkomst :
 Criteria voor de leermiddelenmix formuleren.
 Beschrijven welke rol ‘devices’ (en infrastructuur) spelen.
 Welk aanbod aan ‘scholing’ aan onderwijsgevenden geboden wordt.
Veel scholen zullen de Financiën m.b.t. de inzet van de leermiddelenmix nader willen
bepalen. Mede afhankelijk van de afspraken met de leverancier van leermiddelen, kunnen
vaksecties hun keuze bepalen. Vanuit de school zullen daarbij richtlijnen gegeven worden
voor aspecten als:
 Hoe om te gaan met licentie- en abonnementsvormen?
Stichting VO-content,
óók voor succesvol implementeren
www.vo-content.nl
[email protected]
030-232 48 22




Welke spel regels er zijn t.a.v. het aanschaffen van apps?
Welk bedrag er uit het leermiddelenbudget besteed wordt voor het bekostigen van een
device voor leerlingen?
Hoe om te gaan met de aanschaf /het hergebruik van werkboeken?
Gebruiksduur/ afschrijvingstermijn van tekst-/leerboeken?
Dit biedt voor de komende jaren het kader waarbinnen secties hun keuze voor de inzet van
middelen bepalen. Samen met het financiële kader wordt er op deze manier voor gezorgd
dat de juiste, verantwoorde keuzes gemaakt worden voor de inzet van middelen. Het biedt
daarnaast de context voor het voeren van inhoudelijke gesprekken binnen teams/
vaksecties.
Vanuit de ontwikkeldoelen van de school zal ook het aanbod voor professionalisering worden
beschreven.
 Welke scholingsaspecten komen aan bod (inhoudelijk)?
 Wanneer wordt dit gedaan?
 Voor wie is het bestemd?
 Op welke manier wordt een aanbod gedaan?
Sessie 3: Opstellen Plan van Aanpak (communicatie/ projectmanagement/
procesinrichting)
Aan het begin van werkbijeenkomst 3 staan de WAT-vragen van het
leermiddelenbeleidsplan op papier. De laatste bijeenkomst gaat over de HOE-vraag.
Het concreet formuleren van een Plan van Aanpak of implementatieplan is vaak een lastig
karwei. Daarom is het belangrijk deze component op te nemen in het
leermiddelenbeleidsplan. Dit voorkomt dat een ‘beleidsplan’ in de bekende bureaulade
belandt of dat het proces verzandt.
Het is daarom zaak om :
 Helder te communiceren over het beleidsplan en de gestelde doelen.
 Draagvlak te scheppen voor de koers die de school wil voeren.
 Een helder plan van aanpak te maken hoe de organisatie doelen wil realiseren.
 Een goede projectorganisatie in te richten, dus: taken, rollen en verantwoordelijkheden
beleggen.
 De juiste voorwaarden en condities scheppen om het ontwikkelen van doelen te
faciliteren.
 De bewaking van de voortgang, het delen en vieren van successen te organiseren.
 Goede evaluatiemomenten in te bouwen.
 Heldere afspraken te maken over de resultaten van alle betrokkenen.
Stichting VO-content,
óók voor succesvol implementeren
www.vo-content.nl
[email protected]
030-232 48 22
We werken dit onderdeel uit volgens het PDCA-model:
Na de drie werkbijeenkomsten
Aan het eind van de sessies heeft het team de ruwe versie van het leermiddelenbeleidsplan
gereed. Vaak bevat dit document nog een aantal vragen die uitgewerkt dienen te worden.
We bevelen aan dat een maand na de laatste sessie de ‘publicabele’ versie gereed zal zijn.
Het aanbod van VO-content bevat een review t.a.v. het leermiddelenbeleidsplan. Het
document wordt beoordeeld op ‘De Drie C’s’:
 Consistentie
 Compleetheid
 Concreetheid
Met een eventuele bijstelling n.a.v. deze review kan het uiteindelijke beleidsplan intern
verder besproken worden:
 In het management-team van de school
 In de medezeggenschapsraad
 Op sectievergaderingen
 Maar wellicht ook tijdens een plenaire presentatie aan alle onderwijsgevenden
Maak van het leermiddelenbeleidsplan een levend document. Bespreek jaarlijks de
voortgang en stel het plan bij. Zo wordt duidelijk of de school nog op koers ligt en wordt
wederom iedereen uitgenodigd om aan de volgend fase zijn of haar bijdrage te leveren.
Heeft u ook in deze fase behoefte aan begeleiding bij een of meerdere uit te voeren
activiteiten uit het leermiddelenbeleidsplan. Bekijk dan ons aanbod Succesvol
implementeren.