Slidekit Nycturie
advertisement
NYCTURIE Sponsored by Ferring NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling ICS definitie nycturie = periode tussen in bed gaan met intentie te slapen en uit bed stappen met intentie op te staan ‘s Nachts één of meerdere keren moeten opstaan om te plassen, steeds voorafgegaan en gevolgd door een periode van slaap NIET: - Enuresis nocturna - Nachtelijke sondage ICS = International Continence Society Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183 ICS definitie nycturie Oorzaak-gevolg1 • • Wordt de patiënt wakker omdat hij/zij moet plassen Gaat de patiënt plassen omdat hij/zij wakker is Klinisch relevant2 • ICS definitie – 1 nycturie episode – Geen negatieve gevolgen • Klinisch relevante definitie ‒ 2 of meer nycturie episodes ‒ Wel negatieve gevolgen Nycturie ICS = International Continence Society 1x 2x 3x 4x 5x Klinisch relevante definitie 1Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183; 2Cornu et al. European Urology 2012; 62:877-890 Meest frequente LUTS Prevalentie van LUTS bij 19 165 volwassenen Nycturie ≥1 52% Ledigingssymptomen 23% Post-mictionele symptomen 16% Urgency Urinaire incontinentie Frequency LUTS = Lower Urinary Tract Symptom 12% 9% 7% Irwin DE et al. Eur Urol 2006;50:1306-14 Eén van de meest storende LUTS Leeftijds-gestandaardiseerde prevalentie van ten minste matige hinder Individueel perspectief Populatie perspectief Andere incontinentie Stressincontinentie Nadruppelen Pijn/branden Urge incontinentie Urinaire urgency Nycturie Frequency overdag Persen Onvolledig leegplassen Zwakke straal Hesitatie 0% LUTS = Lower Urinary Tract Symptom 15% 30% 45% Agarwal et al. Eur Urol 2014;65:1211 Eén van de meest storende LUTS Vergelijking van 502 mannen >60 jaar met LUTS die levenskwaliteit scoren als ‘goed’ of ‘zeer goed’ (N-QoL) 91% 43% Geen nycturie LUTS = Lower Urinary Tract Symptom. N-QoL = Nocturia Quality-of-Life Nycturie ≥2 Hernández et al. Curr Med Res Opin 2008;24:1033–1038 Eén van de meest storende LUTS Hinder neemt toe met aantal nycturie episodes 100% Problematisch Niet problematisch 0% 0x 1x 2x 3x 4x ≥5 Aantal nycturie episodes bij 1214 vrouwen LUTS = Lower Urinary Tract Symptom Fiske J et al. Neurourol Urodyn 23:130–133 , 2004 NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling Aandoening van oudere mannen? 100% ♂ 83% nycturie ≥1 53% nycturie ≥2 37% 24% nycturie ≥3 10% 2% 0% 20-29j 30-39j 40-49j 50-59j 60-69j 70-79j 80-90j Cornu et al. European Urology 2012; 62:877-890 Aandoening van oudere mannen? 100% ♀ 100% 81% 57% 48% ≥1 ♂ ≥2 83% ≥1 53% ≥2 37% ≥3 21% ≥3 16% 4% 0% 0% 20-29j 30-39j 40-49j • • 50-59j 60-69j 70-79j 80-90j 10% 2% 20-29j 30-39j 40-49j 24% 50-59j 60-69j 70-79j 80-90j Prevalentie correleert met leeftijd Prevalentie mannen ≈ vrouwen – Jongeren: ↑ vrouwen – Ouderen: ↑ mannen Cornu et al. European Urology 2012; 62:877-890 Veroorzaakt door BPH? Verandering in aantal nycturie episodes na 8 weken therapie bij patiënten met LUTS suggestief voor BPH1 Tamsulosine OCAS 0,4mg (n=61) Niet significant Placebo (n=56) -1 0 Nachtelijke polyurie in 85% van mannen zonder respons op α-blokkers2 BPH = Benigne prostaathypertrofie. LUTS = Lower Urinary Tract Symptom 1Djavan et al. Eur Urol Suppl 2005;4:61–68; 2Yoong HF et al. Med J Malaysia 2005;60(3):294-6 Veroorzaakt door BPH? Verbetering nycturie < andere IPSS symptomen na TURP bij 138 mannen IPSS ≥2 vóór TURP IPSS ≥2 na TURP Nycturie 66% 86% Respons 20% Persen Zwakke straal Urgency Onderbroken straal Mictiefrequentie Lediging 0% BPH = Benigne prostaathypertrofie. IPSS = International Prostate Symptom Score. TURP = Transurethrale resectie prostaat 100% Yoshimura et al. Urology 2003;614:786–790 Veroorzaakt door OAB? Verandering in aantal nycturie episodes na 12 weken therapie -0.8 • OAB = Overactieve blaas Solifenacine 10mg (n=250) Solifenacine 5mg (n=122) Placebo (n=230) Geen nachtelijke polyurie Solifenacine 10mg (n=400) Solifenacine 5mg (n=211) Placebo (n=386) Nachtelijke polyurie 0 Enkel in de groep zonder nachtelijke polyurie is er een significant verschil tussen solifenacine (5mg/10mg) in vergelijking met placebo Brubaker & Fitzgerald;Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2007;18:737–741 Veroorzaakt door OAB? Rol voor nachtelijke polyurie • • • • OAB = Overactieve blaas 62% van mannen en vrouwen met OAB + nycturie hebben nachtelijke polyurie1 74% van vrouwen met OAB heeft nycturie2 85% van mannen zonder respons op α-blokkers hebben nachtelijke polyurie 3 ↑ leeftijd ̴ ↑ nachtelijke polyurie4 1Brubaker & Fitzgerald;Int Urogynecol J Pelvic Floor Dysfunct 2007;18:737–741; 2Irwin et al. BJU Int 2008; 3Yoong HF et al. Med J Malaysia 2005;60(3):294-6; 4Drake et al. Am J Obstet Gynecol 2005;192:1682–1686 Evolutie Oudere mannen Mannen en vrouwen Normaal verouderingsproces Correlatie leeftijd Grotere impact bij jongere patiënten Slaapfragmentie: Slaapfragmentie: - Onbelangrijk - Levenskwaliteit - Niet te behandelen - Morbiditiet en mortaliteit Symptoom OAB of BPH BPH = Benigne prostaathypertrofie. OAB = Overactieve blaas. Afzonderlijk symptoom Associatie nachtelijke polyurie NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling Impact LUTS op levenskwaliteit Bezorgdheden bij 502 patiënten met BPH symptomen Zeer bezorgd Matig bezorgd Angst voor kanker Verstoorde slaap Ongemak Schaamte Frustratie Impact op werk Impact op sociale activiteiten Impact relaties 0% BPH = Benigne prostaathypertrofie. LUTS = Lower Urinary Tract Symptom 40% Emberton M et al. Int J Clin Pract 2008;62:18-26 Meest frequente oorzaak slaapfragmentatie Meest frequente oorzaak slaapfragmentatie bij 1485 volwassenen >50 jaar Mannen Nycturie Vrouwen Ongekend Angst Zorgen Andere 0% 80% Middelkoop et al. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 1996;51:M108–M115 Meest frequente oorzaak slaapfragmentatie Oorzaken verstoorde slaap bij 1424 volwassen tussen 55 en 84 jaar 80% Nycturie Fysieke pijn Zorgverlening Gezondheidszorgen Hoesten Maagzuur Hoofdpijn Financiële problemen Oncomfortabel bed Familiale problemen 40% 0% Elke of bijna elke nacht Enkele nachten /week Enkele nachten /maand Zelden Nooit Bliwise et al. Sleep Med 2009;10:540–548 Belang van slaap Normale slaap • • • Recuperatie en herstel van fysiek en mentaal functioneren Optimaal functioneren endocriene, metabole en immunologische systeem Invloed op organen Slaapdeprivatie • • Verstoort biologische ritmes Associatie metabole aandoeningen (vb. obesitas) Tasali et al. Proc Natl Acad Sci USA 2008;105:1044–1049; Hunter. EMBO Rep 2008;9:1070–1073 Belang van slaap Eerst nycturie episode gemiddeld tijdens de eerste 2-3 u van de slaap = tijdens trage-golf slaap = restauratieve fase met diepe slaap Nycturie REM REM REM 1 REM REM Wakker 2 Slaapstadium Trage-golf slaap 3 4 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Uren slaap Trage-golf slaap REM = Rapid Eye Movement Van Kerrebroeck P et al. Eur Urol. 2007;52:221–229. Standley N. European Urology Supplements 4. 2005;17–19 Belang van slaap Eerst nycturie episode gemiddeld tijdens de eerste 2-3 u van de slaap • Implicatie in glucose metabolisme en immunologische respons – Baseline en na 3 nachten suppressie trage-golf slaap (TGS) (n=9): p=0.009 Insuline sensitiviteit Acute insulinerespons Baseline Na suppressie TGS Baseline p=0.02 Disposition index Na suppressie TGS p=0.03 Glucose tolerantie Baseline Na suppressie TGS Baseline Na suppressie TGS Tasali et al. Proc Natl Acad Sci USA 2008;105:1044–1049; Hunter. EMBO Rep 2008;9:1070–1073 Gevolgen slaapfragmentatie Levenskwaliteit Morbiditeit Mortaliteit Stemmingswisselingen Cognitie en geheugen Energie Prestaties op het werk Gevolgen - levenskwaliteit Aantal nycturie episodes en levenskwaliteit (HR-QoL) bij 1888 vrouwen (= resultaten bij mannen) 1.0 Geen nycturie Nycturie = 1 Nycturie = 2 Nycturie ≥ 3 HR-QoL 0.7 Seksuele activiteit Vitaliteit Benauwdheid Depressie Discomfort Mentaal functioneren Gewoonlijke activiteiten Verwerking Spreken * ** ** ** ** ** ** ** ** Eten Slaap Ademhaling Gehoor Zicht Beweging ** ** ** ** ** *p <0.05; **p <0.001 HR-QoL = Health related quality of life Tikkinen et al. Eur Urol 2010;57:488–496 Gevolgen - levenskwaliteit Aantal nycturie episodes en levenskwaliteit (N-QoL) 100% Totale N-QoL 50% Slaap en energie Hinder en bezorgdheid 0% 1x 2x 3x ≥4 (n=377) (n=188) (n=70) (n=28) N-QoL = Nocturia Quality-of-Life Yu et al. Urology 2006;67:713–718 Gevolgen - levenskwaliteit Aantal nycturie episodes en verminderde productiviteit bij 283 volwassenen Verminderde activiteit op het werk Algemene verminderde activiteit 25 WPAI score 0 0 WPAI = Work Productivity and Activity Impairment 1 2 3 4 Aantal nycturie episodes Kobelt et al. BJU Int 91:190–195 2003 Gevolgen - levenskwaliteit Impact op slaap, productiviteit en levenskwaliteit meer uitgesproken bij jongere patiënten • • 3669 vrouwen tussen 40 en 64 jaar Associatie nycturie en verstoorde slaap – meer uitgesproken in jongere vrouwen (45-49j; R2=0.158; p<0.0001 ) in vergelijking met – oudere vrouwen (60-64j; R2=0.111; p<0.0001 ) Belang behandelen van jonge, actieve populatie Asplund & Aberg. Maturitas 1996;24:73–81 Gevolgen slaapfragmentatie Levenskwaliteit Morbiditeit Mortaliteit Verkeersongevallen Valaccidenten en fracturen Cardiovasculaire aandoeningen Depressie Immunologische respons Gevolgen - morbiditeit Cumulatieve incidentie valaccidenten bij 5872 mannen ≥65 jaar met LUTS klachten na 1 jaar opvolging Relatieve risico minstens 1 val Relatieve risico minstens 2 vallen 1 1 0-1x Nycturie episodes 2-3x 1.05 [0.96-1.16] 1.11 [1.08-1.41] 1.23 [1.08-1.41] 1.42 [1.16-1.74] 4-5x 0 Relatieve risico 1 Parsons et al. BJU Int 2009;104:63–68 Gevolgen - morbiditeit Heupfracturen bij 1820 mannen tussen 40-80j gedurende 6 jaar opvolging 0 Nycturie episodes 1 0.92% Nycturie ≥2 is leeftijdsonafhankelijke risicofactor heupfracturen 1.01% OR 1.36 (1.03-1.80; p=0.03) ≥2 2.67% Heupfracturen geassocieerd met ziekenhuissterfte van 5% Temml et al. Neurourol Urodyn 2009;28:949–952 Gevolgen - morbiditeit Caridovasculair: • • Slaapfragmentatie ̴ verhoogde hartfrequentie en bloeddruk Nycturie ̴ non-dipping hypertensie Overleving na 12j is 10% lager voor chronische hartpatiënten met nycturie in vergelijking met patiënten zonder nycturie 100% Geen nycturie p=0.02 Overleving 0% Nycturie Nycturie 0 12 Tijd follow-up (jaren) 54 50 47 39 33 28 24 Geen nycturie 65 61 57 53 48 46 43 Temml et al. Neurourol Urodyn 2009;28:949–952 Gevolgen slaapfragmentatie Levenskwaliteit Stemmingswisselingen Cognitie en geheugen Energie Prestaties op het werk Morbiditeit Verkeersongevallen Valaccidenten en fracturen Cardiovasculaire aandoeningen en diabetes Depressie Immunologische respons Mortaliteit Gevolgen - mortaliteit Associatie met aantal nycturie episodes ♂ ♂ 100% Nycturie <2 Nycturie <2 100% Overleving Nycturie ≥2 60% Nycturie ≥2 0 12 Tijd follow-up (jaren) 60% 0 12 Tijd follow-up (jaren) Kupelian et al. J Urol 2011;185:571–7 Gevolgen - mortaliteit Nycturie ≥2 ook bij ouderen geassocieerd met hogere mortaliteit (correctie voor leeftijd, geslacht, BMI, comorbiditeiten en medicatie) 100% Nycturie ≤1 HR 2.68 (1.12-6.43) p<0.0002 Overleving Nycturie ≥2 90% 40 0 Tijd follow-up (maanden) Nakagawa et al. J Urol 2009;181(Suppl):8 Gevolgen - mortaliteit 29% stijging in relatief risico Pesonen et al. Neurourol Urodyn Suppl 2014 (ICS 2014 Annual Meeting Abstract #338) Gevolgen - mortaliteit Nycturie ≥2 versus nycturie <2 HR [95% BI] p-waarde Leeftijd (jaren) Mannen Vrouwen Totaal 1.49 [1.25-1.78] <0.001 1.32 [1.14-1.51] <0.001 20-49 2.56 [1.32-4.94] 0.006 1.10 [0.66-1.86] 0.705 50-64 1.60 [1.06-2.41] 0.026 1.94 [1.27-2.96] 0.003 65-90 1.35 [1.11-1.63] 0.003 1.19 [1.04-1.37] 0.012 Sterkere associatie tussen aantal nycturie episodes en mortaliteit bij jongere patiënten Correctie voor leeftijd, BMI, burgerlijke status, opleiding, roken, cardiovasculaire ziekte, diabetes, hypertensie, medicatie Kupelian et al. J Urol 2011;185:571–7 Gevolgen - conclusie Nycturie Slaapfragmentatie Belangrijke gevolgen vanaf 2 of meer nycturie episodes – Levenskwaliteit – Morbiditeit – Mortaliteit Doel behandeling: nycturie <2 NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling Oorzaken Nachtelijke polyurie Nycturie Benigne prostaathypetrofie Slaapstoornissen Primaire polydipsie Detrusor overactiviteit Oestrogenen deficiëntie Verminderde blaascapaciteit Onbehandelde diabetes mellitus Gedecompenseerd hartfalen Fonda. BJU Int 1999;84(Suppl 1):13–15; Van Kerrebroeck et al. Neurourol Urodyn 2002;21:179–183; Wein et al. BJU Int 2002;90(suppl 3):28–31 Oorzaken Globale 24u-polyurie ↓ Functionele (nachtelijke) blaascapaciteit Nachtelijke polyurie Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183 Oorzaken - definities ↓ FUNCTIONELE (NACHTELIJKE) Gemiddelde blaascapaciteit <200ml (geen officiële definitie) BLAASCAPACITEIT Nachtelijke blaascapaciteitsindex (NBCi) >1.3 Weiss et al. BJU International, 111: 700–716; Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183 Oorzaken - definities ↓ FUNCTIONELE (NACHTELIJKE) Gemiddelde blaascapaciteit <200ml BLAASCAPACITEIT GLOBALE 24U-POLYURIE Nachtelijke blaascapaciteitsindex (NBCi) >1.3 Totale 24u-urinevolume >40 ml/kg lichaamsgewicht Weiss et al. BJU International, 111: 700–716; Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183 Oorzaken - definities ↓ FUNCTIONELE (NACHTELIJKE) Gemiddelde blaascapaciteit <200ml BLAASCAPACITEIT GLOBALE 24U-POLYURIE Nachtelijke blaascapaciteitsindex (NBCi) >1.3 Totale 24u-urinevolume >40 ml/kg lichaamsgewicht Nachtelijke polyurie index (NPi) NACHTELIJKE POLYURIE = nachtelijke urinevolume/24u urinevolume <35 jaar: NPi >20% >65 jaar: NPi >33% Weiss et al. BJU International, 111: 700–716; Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183 Oorzaken - definities Verschillende definities voor nachtelijke polyurie • Nachtelijke polyurie index (NPi) – NPi>0.2 (<60j) en >0.3 (>60j) – NPi>0.30 – NPi>0.33 – NPi>0.35 – NPi>0.53 – NPi zonder cut-off – Gemodificeerde NPi>33%, gebaseerd op 8u slaaptijd • Nachtelijk urine volume (NUV) – NUV>0.9ml/min – NUV>0.9ml/min*slaaptijd – NUV> (aantal uren slaap/24u)*24u – NUV/totale volume > aantal uren slaap/24u – NUV>10ml/kg lichaamsgewicht – NUV>6.4ml/kg • Nachtelijke urineproductie (NUP) – NUP>2 standaarddeviaties van het gemiddelde (van de controles) – NUP>90ml/u Hofmeester I et al; BJUI., 2014 Mar 31 Oorzaken – stratificatie volgens ernst nycturie Aantal nycturie episodes P-waarde 0 (n=38) 1 (n=21) ≥2 (n=29) Gemiddelde functionele blaascapaciteit (ml) 280 [133–663] 186* [61–438] 170** [74–483] 0.001**** Nachtelijke geplaste volume (ml) 385 [180–817] 392 [150–917] 757**,*** [237–1,567] 0.001**** 627 [165–1,122] 532 [183–888] 498** [270–896] 0.020**** 1.0 [0.3–3.2] 1.0 [0.2–2.0] 1.5**,*** [0.5–2.9] 0.007**** Gemiddelde nachtelijke urinaire osmolaliteit (mosm/kg) Gemiddelde nachtelijke natriumexcretie (mmol/L)/(mg/dl creatinine) *P<0.01 tussen 1 en 0; **P<0.01 tussen 2 en 0; ***P<0.01 tussen 2 en 1—Mann–Whitney U-test. ****P<0.05—Kruskal–Wallis test. Stijging in aantal nycturie episodes: • ↓geïsoleerde nachtelijke polyurie (p=0.005) • ↑combinatie nachtelijke polyurie en ↓functionele blaascapaciteit (p=0.020) Goessaert et al. Neurourol and Urodyn 2014 Jun 18 Oorzaken – stratificatie volgens geslacht Nycturie = 0 Nycturie = 1 Nycturie ≥ 2 2000 600 Nachtelijk geplaste volume (ml) Functionele blaascapaciteit (ml) 0 0 Vrouwen (n=48) Vrouwen (n=48) Mannen (n=40) Mannen (n=40) Vrouwen met 1 en 2 nycturie episodes: Mannen met 2 nycturie episodes: • • ↓ functionele blaascapaciteit • ↑ nachtelijk geplaste volume ↓ functionele blaascapaciteit Goessaert et al. Neurourol and Urodyn 2014 Jun 18 Oorzaken – stratificatie volgens leeftijd Nycturie = 0 Nycturie = 1 Nycturie ≥ 2 2000 600 Nachtelijk geplaste volume (ml) Functionele blaascapaciteit (ml) 0 0 18-44j (n=31) 18-44j (n=31) 45-65j (n=57) 45-65j (n=57) Jongere patiënten (<44j) met nycturie = 2 Oudere patiënten (45-65j) met nycturie = 2 • • ↓ functionele blaascapaciteit • ↑ nachtelijk geplaste volume ↓ functionele blaascapaciteit Goessaert et al. Neurourol and Urodyn 2014 Jun 18 Oorzaken – onderliggende aandoening Overactieve blaas Benigne prostaathypertrofie ↓ FUNCTIONELE Urineweginfectie Interstitiële cystitis (NACHTELIJKE) Lithiasis Maligniteit BLAASCAPACITEIT Neurogene detrusor overactiviteit Medicatie (vb. -blokker) … Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183; Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10; Oorzaken – onderliggende aandoening Overactieve blaas Benigne prostaathypertrofie ↓ FUNCTIONELE Urineweginfectie Interstitiële cystitis (NACHTELIJKE) Lithiasis Maligniteit BLAASCAPACITEIT Neurogene detrusor overactiviteit Medicatie (vb. -blokker) … Ontregelde diabetes mellitus Diabetes insipidus GLOBALE 24U-POLYURIE Polydipsie (primair of secundair) … Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183; Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10; Oorzaken – onderliggende aandoening Overactieve blaas Benigne prostaathypertrofie ↓ FUNCTIONELE Urineweginfectie Interstitiële cystitis (NACHTELIJKE) Lithiasis Maligniteit BLAASCAPACITEIT Neurogene detrusor overactiviteit Medicatie (vb. -blokker) … Ontregelde diabetes mellitus Diabetes insipidus GLOBALE 24U-POLYURIE Polydipsie (primair of secundair) … Gestoord circadiaans ritme vasopressine secretie Congestief hartfalen Nierinsufficiëntie Nachtelijke vochtinname Medicatie (vb. diuretica, calciumblokkers, …) NACHTELIJKE POLYURIE Obstructief slaapapneu syndroom Veneuze insufficiëntie Oedemen Hypoalbuminemie … Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183; Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10; Oorzaken – nachtelijke polyurie Nachtelijke polyurie bij patiënten met nycturie Nachtelijke polyurie Verenigde Staten (n=934) Geen nachtelijke polyurie 88% Japan (n=41,enkel mannen) 83% Europa (n=845) 74% 0% 12% 17% 26% 100% Weiss JP et al. J Urol 2011;186:1358–1363. Chang et al. Urology 2006;67:541–544;. Abrams P et al. Neurourol Urodyn 2004;23:466 Oorzaken – nachtelijke polyurie Nachtelijke polyurie met nycturie ≥2 neemt toe met leeftijd (n=845) 90% 63% <65 jaar ≥65 jaar Abrams P et al. Neurourol Urodyn 2004;23:466 Oorzaken – nachtelijke polyurie: nierfysiologie KAPSEL VAN BOWMAN PROXIMALE TUBULUS DISTALE TUBULUS GLOMERULUS LIS VAN HENLÉ VERZAMELBUIS dalend deel stijgend deel Glomerulaire filtratie Renale doorbloeding Osmotische diurese: natriurese Water diurese Atriaal natriuretisch peptide Aldosteron Vasopressine J.Lote C. Principles of Renal Physiology. 5 ed: Springer Oorzaken – nachtelijke polyurie: nierfysiologie Diurese ratio (ml/min) Nachtelijke polyurie (n=77) Geen nachtelijke polyurie (n=35) 10u 13u 16u 19u 22u 01u 04u 07u *p < 0.05 voor NP versus geen NP (Mann-Whitney U test) Goessaert et al. Europ. Urol. 2014 Sep 18 Oorzaken – nachtelijke polyurie: nierfysiologie Osmotische klaring (ml/min) 10u 13u 16u 19u 22u 01u 04u 07u Natriumklaring (ml/min) 10u 13u 16u 19u 22u 01u 04u 07u Nachtelijke polyurie (n=77) Geen nachtelijke polyurie (n=35) *p < 0.05 voor NP versus geen NP (Mann-Whitney U test) Goessaert et al. Europ. Urol. 2014 Sep 18 Oorzaken – nachtelijke polyurie: nierfysiologie Vrij water klaring (ml/min) Urinaire osmolaliteit (mosm/kg) 10u 13u 16u 19u 22u 01u 04u 07u 10u 13u 16u 19u 22u 01u 04u 07u Nachtelijke polyurie (n=77) Geen nachtelijke polyurie (n=35) *p < 0.05 voor NP versus geen NP (Mann-Whitney U test) Goessaert et al. Europ. Urol. 2014 Sep 18 Oorzaken – nachtelijke polyurie: nierfysiologie Vasopressine = anti-diuretisch hormoon • • • In bloedbaan na hyperosmolaire of hypovolemische stimuli Stimuleert reabsorptie van vrij water naar bloedbaan via aquaporines Daling urineproductie en stijging urineconcentratie 1200 Urinaire osmolaliteit 800 Urinaire osmolaliteit (mOsm/L) Urine flow (ml/u) Diurese 0 0 0 Plasma vasopressine (pg/mL) 5 Nørgaard et al. Neurourol Urodyn 2007;26:1008–1013 Oorzaken – nachtelijke polyurie en slaapstoornissen Nycturie Slaapstoornissen Vb. Obstructief slaap apneu syndroom • Pathofysiologie – Inspiratie tegen een gesloten luchtweg – Negatieve intrathoracale druk – Cardiale uitzetting – Stijging van het atriaal natriuretisch peptite (ANP) – Toename natrium- en waterexcretie • Behandeling onderliggende slaapstoornis verbetert nycturie Gjørup PH et al. Scand J Clin Lab Invest. 2008;68(1):11-21. Margel et al. Urology 2006;67: 974–7 Oorzaken - conclusie 1. ↓ Functionele (nachtelijke) blaascapaciteit 2. Globale 24u- polyurie 3. Nachtelijke polyurie Nycturie kan zowel de oorzaak als het gevolg zijn van slaapstoornissen (Vb. Obstructief slaapapneusyndroom) NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling Diagnose Doel • Alle oorzaken nycturie opsporen Stap 1 – Mictiekalender (24-72u) om oorzaken nycturie op te sporen • • • Verminderde functionele (nachtelijke) blaascapaciteit Globale polyurie Nachtelijke polyurie Stap 2 – Onderliggende oorzaak opsporen a.d.h.v aanvullend onderzoek Weiss JP et al. BJU Int 2011; 108: 6 – 21 - Voorgeschiedenis (slaapstoornis, snurken, slaapapneu, diabetes, nierfalen, hartfalen, leverfalen,…) - Medicatie - LUTS - Perifere oedemen - Vaginaal onderzoek - Rectaal onderzoek - Bloed- en urineanalyse - Uroflowmetrie - Echografie - Urodynamisch onderzoek -… Diagnose Anamnese Klinisch onderzoek Aanvullend onderzoek afhankelijk van klachten Mictiekalender ↓ Functionele blaascapaciteit Globale polyurie Nachtelijke polyurie Diagnose- mictiekalender Mictie • Uur van de mictie • Volume van de mictie Uur Mictie 7 400ml 10 Urineverlies • Uur van urineverlies • Hoeveelheid o gewicht nat - droog opvangmateriaal o aanwijzing van de hoeveelheid (+/++/+++) • Omstandigheden Drankinname • Uur van drinken • Hoeveelheid drankinname • Soort drank (water, soep, koffie, …) 11 Urine verlies Drank inname 400ml water 3g (sport) 200ml koffie 420ml 12 13 150ml soep 330ml 15 37g (niezen) 16 18 200ml water 370ml water 275ml 200ml thee 22 305ml 100ml wijn 1 50ml 7 450ml 20 Uur van opstaan: 7u Uur van slapen gaan: 22u Uur van opstaan volgende ochtend: 7u Diagnose- mictiekalender Parameters Betekenis Gemiddeld mictievolume Globale blaascapaciteit Totale 24u geplaste volume Totale 24u-urineproductie Nachtelijke geplast volume (+ochtendplas!) Nachtelijke urineproductie Nycturie index Ni >1 = nycturie = nachtelijke urinevolume/gemiddeld mictievolume Nachtelijke polyurie index = nachtelijk geplast volume /totale 24u geplatse volume Nachtelijke blaascapaciteit index = actuele aantal nachtelijke micties – voorspeld aantal nachtelijke micties (=nycturie index -1) NPi >33% = nachtelijke polyurie NBCi >1.3 = ↓ nachtelijke functionele blaascapaciteit Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10; Burton C et al. Neurourol and Urodynamics 30:52-57, 2011 Diagnose- aanvullend onderzoek Naargelang de vermoedelijke onderliggende oorzaak: aanvullend onderzoek • • • • Diabetes? Nierfalen? Bloedanalyse Obstructie? Dysfunctioneel? Uroflowmetrie Urolithiasis? Postmictioneel residu? BPH? Echografie Detrusoroveractiviteit? Mictiestoornis? … Urodynamisch onderzoek Doorverwijzen indien geen duidelijke urologische oorzaak voor nycturie • • • • Vermoeden onderliggende slaapstoornis Slaapspecialist Psychogene polydipsie Psycholoog Vermoeden van hartfalen, nierfalen, leverfalen, diabetes insipidus, … Internist … BPH = Benigne prostaathypertrofie Van Kerrebroeck et al. Neurourol and Urodyn 2002;21:179–183; Weiss et al. BJU International, 111: 700–716. NYCTURIE THEORETISCHE ACHTERGROND Definitie Stellingen Gevolgen Oorzaken Diagnose Behandeling Behandeling Doel: Nycturie < 2 episodes 100% Problematisch Niet problematisch 0% 0x 1x 2x 3x 4x ≥5 Aantal nycturie episodes bij 1214 vrouwen Hoe: Alle verschillende oorzaken van nycturie behandelen Fiske J et al. Neurourol Urodyn 23:130–133 , 2004 Behandeling Alle verschillende oorzaken van nycturie behandelen Uroloog ↓ Functionele blaascapaciteit Advies levensstijl Medicatie Heelkunde Globale polyurie Polydipsie Nachtelijke polyurie Diabetes Advies dieet Advies levensstijl Medicatie Internist Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10 Behandeling Alle verschillende oorzaken van nycturie behandelen Uroloog ↓ Functionele blaascapaciteit Advies levensstijl Medicatie Heelkunde Globale polyurie Polydipsie Nachtelijke polyurie Diabetes Advies dieet Advies levensstijl Medicatie Internist Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10 Behandeling – ↓ functionele blaascapaciteit Behandel onderliggende oorzaak - Vb. Benigne prostaathypertrofie • Advies levensstijl – Koffie en alcohol vermijden – Drankschema – Blaascapaciteitstraining • Medicatie – – – – – – α-blokkers (LE1) 5α-reductase inhibitoren (LE1) Combinatie α-blokkers en 5α-reductase inhibitoren (LE1) Anticholinergica (LE1) Combinatie α-blokkers en anticholinergica (LE1) Fosfodiësterase-5 inhibitoren (LE1) • Heelkunde – – – – Transurethrale resectie van de prostaat (LE1) Transurethrale incisie van de prostaat (LE1) Hemostatische prostatectomie (LE1) …. Gravas et al. EAU guidelines on the management of non-neurogenic male LUTS, incl BPO (2014) Behandeling Alle verschillende oorzaken van nycturie behandelen Uroloog ↓ Functionele blaascapaciteit Advies levensstijl Medicatie Heelkunde Globale polyurie Polydipsie Nachtelijke polyurie Diabetes Advies dieet Advies levensstijl Medicatie Internist Van Kerrebroeck P, Intl J Clin Pract 2010, 1-10 Behandeling – nachtelijke polyurie Conservatieve maatregelen - advies levensstijl • • • • • • • • • Plassen voor het slapen gaan Interferentie en timing inname medicatie – Vb. Vermijden inname diuretica ‘s avonds Steunkousen (LE3) Elevatie van de benen tijdens de avond en middagdutjes (LE3) Vochtinname ‘s avonds beperken (alcohol en cafeïne!) – 24u urine volume van 20-25 ml/kg = drankinname van 2-2,5% van lichaamsgewicht Fysieke activiteit (LE3) Gewichtsverlies (LE3) Inname slaapmedicatie (LE2) Restrictie eiwit- en zoutinname (LE3) Weinig studies! Weiss et al. BJU Int. 2013 May;111(5):700-16; Cornu et al. Eur Urol. 2012 Nov;62(5):877-90 Behandeling – nachtelijke polyurie Conservatieve maatregelen in 56 patiënten • Behandeling – Beperking vochtinname – Vermijden lange periode in bed – Dagelijks fysieke activiteit – Warmte in bed behouden • Resultaat – Nycturie : 3.6 2.7 (p<0.0001) – Gemiddeld nachtelijke geplaste volume : 923ml 758ml (p<0.0005) – Verbetering met >1 nycturie episode in 53% Soda et al 2010, J Urol; 184:1000-1004 Behandeling – nachtelijke polyurie Conservatieve maatregelen in 82 patiënten • Behandeling – Patiënten-educatie over blaasfysiologie – Drankinname van 1500ml – Vermijden cafeïne en drankinname na het avondmaal – Plassen voor het slapen gaan – Vermijden dutjes overdag – Relaxatie voor het slapen gaan – Lichaamsbeweging Baseline n=82 Controle 1 n=68 Controle 2 n=24 2.6 1.1 1.1 Nachelijke urineproductie 732ml 642ml 626ml Nachtelijke polyurie index 39 38 42 Nycturie Cho et al. 2012 Behandeling – nachtelijke polyurie Lisdiuretica • Furosemide 6u voor het slapen of ‘s morgens: LE 2 • Furosemide 40mg versus placebo 6u voor het slapen gaan bij 43 mannen ≥50 jaar - Reductie nycturie: 0.5 versus 0 - Reductie nachtelijk geplaste volume: -18% versus 0% • Combinatie met desmopressine bij patiënten >60j Placebo (n=41) Desmopressine + furosemide (n=41) 3.3 3.5 Voor behandeling Na behandeling 2 3 Weiss et al. BJU Int. 2013 May;111(5):700-16.; The Committee for Establishment of Clinical Guidelines for Nocturia of the Neurogenic Bladder Society (2010). Int Journal of Urol, 17: 397–409; Fu FG et al. Neurourol Urodyn 2011;30:312–6 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine Desmopressine • Enige evidence based behandeling nycturie omwille van nachtelijke polyurie (LE1) • Synthetische analoog van het antidiuretisch hormoon vasopressine – Verhoogde reabsorptie vrij water – Verminderde urineproductie – Verhoogde urinaire concentratie 1200 Urinaire osmolaliteit 800 Urine flow (ml/u) Urinaire osmolaliteit (mOsm/L) Diurese 0 0 0 Plasma vasopressine (pg/mL) 5 Nørgaard et al. Neurourol Urodyn 2007;26:1008–1013 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine Orale tablet Orale lyophilisaat (MELT) Samenstelling Desmopressine acetaat 100g en 200g Desmopressine acetaat 60g, 120g en 240g Indicatie 1. Nycturie 2. Diabetes insipidus 3. Enuresis nocturna 1. Nycturie 2. Diabetes insipidus 3. Enuresis nocturna 100g bij het slapen gaan 60g bij het slapen gaan Indien nodig: wekelijks dosisverhoging tot maximaal 400 g Indien nodig: wekelijks dosisverhoging tot maximaal 240 g Dosis Smeltformule: geen water bij inname Opmerkingen Eerste perorale medicatie (vroeger: nasale spray) Gemakkelijk en discreet Hogere bioavibiliteit: lagere dosis Østerberg et al. Arch Dis Child 2006;9:A31–34 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Studies korte termijn effecten desmopressine (n=421) • • • • 3 multicentrische studies Mannen en vrouwen ≥18j met nycturie – ≥2 micties/nacht – Nycturie-index >1 Dosis titratie gedurende 3 weken: Desmopressine tablet 0.1 mg of 0.2 mg of 0.4 mg Patiënten met respons – 1 week ‘washout’ – Randomisatie: desmopressine of placebo gedurende 3 weken Studies lange termijn effecten desmopressine (n=249) • Extensie: 2 open label studies tot 12 maanden Lose G et al. Am J Obstet Gynecol. 2003;189:1106–1113; Mattiasson A et al. BJU Int. 2002;89:855–862; van Kerrebroek P et al. Eur Urol. 2007;52:221–229.. Lose G et al. J Urol 2004;172:1021–1025 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Desmopressine op korte termijn ≥50% reductie in gemiddeld aantal nachtelijke mictie Mannen + vrouwen (n=295) Placebo 11% Desmopressine 33% 7% Vrouwen (n=144) Mannen (n=151) p<0.0014 46% 3% 34% p<0.0001 p<0.0001 Lose G et al. Am J Obstet Gynecol. 2003;189:1106–1113. Mattiasson A et al. BJU Int. 2002;89:855–862;. van Kerrebroek P et al. Eur Urol. 2007;52:221–229. Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Desmopressine op korte termijn Gemiddeld aantal micties per nacht Vrouwen (n=144) Mannen (n=151) 3 2 1 0 Voor Na Placebo Voor Na Desmopressine p<0.0001 Voor Voor Na Placebo Na Desmopressine p<0.0001 Lose et al. Am J Obstet Gynecol 2003;189:1106–1113; 2. Mattiasson et al. BJU Int 2002;89:855–862 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Desmopressine op korte termijn Duur van de eerste slaap (minuten) Vrouwen (n=144) Mannen (n=151) +130 min 300 +37 min +110 min +24 min 200 100 0 Voor Na Placebo Voor Na Desmopressine p<0.0001 Voor Voor Na Placebo Na Desmopressine p<0.001 Lose et al. Am J Obstet Gynecol 2003;189:1106–1113; 2. Mattiasson et al. BJU Int 2002;89:855–862 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Desmopressine op korte termijn >5u van ongestoorde initiële slaap (%) Placebo 6% Vrouwen (n=144) Desmopressine 33% 2% Mannen (n=151) 35% Lose et al. Am J Obstet Gynecol 2003;189:1106–1113; 2. Mattiasson et al. BJU Int 2002;89:855–862 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Desmopressine lange termijn Gemiddelde reductie in gemiddeld aantal nachtelijke micties – Mannen: 48-58% – Vrouwen: 55-59% 3 Einde Aantal nachtelijke micties 2 1 0 Baseline Start 10 maand 12 maand Geen behandeling Aantal mannen 132 75 95 33 91 Aantal vrouwen 117 56 85 79 83 Lose G et al. J Urol 2004;172:1021–1025 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Gemiddelde toename in initiële ongestoorde slaap (uren) – Mannen: 46% – Vrouwen: 54% Einde 5 Aantal uren initiële ongestoorde slaap 4 3 2 1 0 Baseline Start 10 maand 12 maand Geen behandeling Aantal mannen 132 75 95 33 91 Aantal vrouwen 117 56 85 79 83 Lose G et al. J Urol 2004;172:1021–1025 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Verbetering van de levenskwaliteit (SF-36) na desmopressine Baseline 100 1 maand 3 maand p<0.05 p<0.05 0 Algemene Mentale gezondheid gezondheid Pijn Fysiek Emoties functioneren Physical Sociaal Vitaliteit role functioneren Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Bijwerkingen • Gerapporteerde bijwerkingen meestal mild – Hoofdpijn – Abdominale pijn – Nausea – Nasale congestie – Epistaxis • Hyponatriëmie <130 mmol/l in 5% – 50% symptomatisch – Door water retentie via anti-diuretische werking en simultane drankinname – Te vermijden door drankrestrictie en inname van juiste dosis medicatie Van Kerrebroeck PE. BJU Int. 2002;89(4):420-425; Matthiesen TB et al. J Urol. 1994;151(2):460-463; Tullus K et al. Acta Paediatr. 1999;88(11):1274-1278; Schulman SL et al. J Urol. 2001;166(6):2427-2431; Robson et al. Eur J Pediatr .1996;155(11):959-962; 1. Robson et al. Eur J Pediatr .1996;155(11):959-962. Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Risicofactoren voor significante hyponatriëmie Geen hyponatriëmie Significante hyponatriëmie n Gemiddelde (SD) n Gemiddelde (SD) Leeftijd (jaren) 601 61 (12) 31 75 (8) Gewicht (kg) 601 80 (15) 31 71 (13) BMI (kg/m2) 601 27 (5) 30 25 (5) Nycturie episodes 601 3.0 (1.0) 31 3.2 (1.1) 24u-urinevolume/gewicht (ml/kg) 599 24 (8) 30 29 (7) Nachtelijk urinevolume (ml) 601 790 (311) 31 940 (302) Maximale mictievolume (ml) 601 406 (144) 31 465 (196) Serum natrium (mmol/L) 598 140 (2.2) 31 138 (3.3) Creatinineklaring (ml/min) 597 86 (26) 31 60 (15) Demografie Baseline waarden Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine tablet Voorzorgsmaatregelen • Geen drankinname 1u vóór tot 8u na de inname (risico waterintoxicatie met hyponatriëmie) • Hyponatriëmie is meest ernstige bijwerking: voorzorgsmaatregelen bij risicopatiënten (vb. patiënten > 65j, inname natriumverlagende medicatie,… ) – Check serum natrium vóór de start van de behandeling: • < 130mmol/l: niet starten • > 130mmol/l: starten met laagste dosis – Check serum natrium na 3 en 7 dagen – Check serum natrium na elke dosisverandering – Check serum natrium na 3 weken en 6 maanden Hashim H., Therapy 2008, 5(5): 667-683. Abrams, BJU Intl 2002,90 (suppl 3): 32-36. SmPC Minirin Melt Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine melt Hyponatriëmie met desmopressine melt Serum natrium <130mmol/l maar ≥125mmol/l Serum natrium <125mmol/l 100µg 2.5% 50µg 2.5% 25µg • 8.8% 4.4% 1.3% 10µg 0.6% Placebo 0.6% 0.6% Natriëmie <130 mmol/L maar ≥125 mmol/L is gerelateerd aan – Dosis ≥50µg – Leeftijd ≥65 jaar (28/34) • Natriëmie <125 mmol/L is niet vastgesteld bij een dosis van 25µg Weiss JP et al. Neurourol Urodyn. 2012;31(4):441-447 Behandeling – nachtelijke polyurie: desmopressine melt Vrouwen zijn gevoeliger voor de effecten van desmopressine • Gen voor V2-receptor op X-chromosoom Hogere densiteit V2-receptoren • Hogere respons op desmopressine bij lagere dosissen – 25µg lijkt optimale dosis (goed effect + veilig) bij vrouwen – Gelijkaardige effecten als bij mannen met dosis die 2 tot 3 keer hoger is In de praktijk: starten met 60 µg bij vrouwen = laagste commercieel beschikbare dosis in België 400 Decrease in Nocturnal Urine Volume (mM) 400 F emale 300 Daling in nachtelijk urinevolume (ml) 300 200 200 Male 100 100 0 0 0 0 20 20 40 40 60 60 Dose (ug) 80 80 100 100 Dosis (µg) Juul K V et al. Am J Physiol Renal Physiol 2011;300:F1116-F1122 Behandeling – combinatietherapie Verschillende oorzaken = verschillende behandelingen • • Behandel alle oorzaken van nycturie Noodzaak voor toekomstige studies met combinaties Diagnose Nachtelijke polyurie (NP) Desmopressine Anticholinergica ✔ ✔ Overactieve blaas (OAB) ✔ Benigne prostaatobstructie (BPO) NP + OAB ✔ NP + BPO ✔ OAB + BPO NP + OAB + BPO α-blokker ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ Algemene conclusie NYCTURIE = PREVALENT + STOREND SYMPTOOM VAN DE LAGERE URINEWEGEN GEVOLGEN SLAAPFRAGMENTATIE Levenskwaliteit, morbiditeit, mortaliteit BEHANDELEN Alle onderliggende oorzaken NYCTURIE CASUSSEN Casus 1 Voorgeschiedenis : G2P2 Geen medicatie Anamnese LUTS: frequency 10-12x, kleine volumes, urge Lichaamsgewicht: 60kg Klinisch onderzoek Geen perifere oedemen Normaal vaginaal onderzoek Vrouw, 34 jaar Nycturie 2x Normaal urine-onderzoek Aanvullend onderzoek Normale uroflowmetrie Geen post-mictioneel residu Uur Mictie 9u30 155ml Uur Drankinname 7u20 200ml koffie 11u15 150ml 11u15 150ml soep 12u45 95ml 12u30 300ml water Mictiefrequentie overdag 9 13u25 110ml 14u20 150ml koffie Nycturie episodes 2 14u50 200ml 18u30 150ml koffie 24u-diuresis 16u10 165ml 20u 200ml water (40ml*60kg = 2400ml) 1465ml 18u05 145ml Nachtelijke diurese 400ml 20u20 75ml Nachtelijke polyurie index 27% 22u25 125ml Minimale blaascapaciteit 95ml 2u10 120ml Maximale blaascapaciteit 150ml 4u35 130ml Gemiddelde blaascapaciteit 135ml 7u05 150ml Uur van opstaan: 9u30 Uur van slapen gaan: 22u25 Uur van opstaan volgende ochtend: 7u ↓ Functionele blaascapaciteit ✓ Globale polyurie ✗ Nachtelijke polyurie ✗ Casus 1 ↓ FUNCTIONELE BLAASCAPACITEIT Koffie vermijden Advies levensstijl Drankschema Blaascapaciteitstraining Vrouw, 34 jaar Nycturie 2x Medicatie Proeftherapie anticholinergica Casus 2 Voorgeschiedenis : Diabetes, obesitas, hypercholesterolemie Anamnese Perorale anti-diabetica, statine LUTS: Frequency >8 voor kleine volumes, zowel overdag als ‘s nachts Lichaamsgewicht: 80kg Man, 54 jaar Nycturie 3-4x Klinisch onderzoek Geen perifere oedemen Normaal rectaal onderzoek Normaal urine-onderzoek Aanvullend onderzoek Normale uroflowmetrie Geen residu, prostaatvolume 21cc Uur Mictie Uur Drankinname 9u05 250ml 8u05 200ml koffie 11u35 300ml 9u15 200ml koffie 12u40 200ml 10u25 400ml water 14u15 325ml 11u10 400ml water 15u50 355ml 12u35 400ml water 17u10 275ml 13u50 18u25 285ml 19u45 Mictiefrequentie overdag 13 200ml koffie Nycturie episodes 4 14u10 200ml koffie 24u-diurese 400ml 15u25 400ml water (40ml*80kg = 3200ml) 21u05 225ml 16u55 300ml cola 21u55 315ml 17u55 125ml cava Nachtelijke diurese 22u45 300ml 18u20 500ml water 23u15 250ml 19u05 23u55 305ml 1u20 5290ml 1755ml Nachtelijke polyurie index 33% 300ml cola Minimale blaascapaciteit 200ml 20u15 200ml koffie Maximale blaascapaciteit 400ml 355ml 21u40 400ml water Gemiddelde blaascapaciteit 311ml 2u50 265ml 22u45 300ml water 4u10 385ml 23u55 200ml water 5u35 335ml 1u15 400ml water 7u45 415ml 3u20 400ml water Uur van opstaan: 9u Uur van slapen gaan: 24u Uur van opstaan volgende ochtend: 7u30 ↓ Functionele blaascapaciteit ✗ Globale polyurie ✓ Nachtelijke polyurie ✗ Casus 2 GLOBALE POLYURIE Bijkomend onderzoek Man, 54 jaar Nycturie 3-4x Ontregelende diabetes mellitus Doorsturen naar internist/huisarts Casus 3 Voorgeschiedenis : Hypertensie, hypercholesterolemie Anamnese Diureticum, statine LUTS: Overdag geen klachten, ‘s nachts grote volumes, vaak met urineverlies Lichaamsgewicht: 68kg Vrouw, 63 jaar Nycturie 3-4x Klinisch onderzoek Oedeem onderste ledematen Normaal vaginaal onderzoek Normaal urine-onderzoek Aanvullend onderzoek Normale uroflowmetrie Geen post-mictioneel residu Uur Mictie Urine verlies Uur Drankinname 10u15 245ml 8u20 350ml koffie 13u45 355ml 10u00 125ml koffie 17u50 300ml 10u26 300ml water 23u15 285ml 12u30 300ml water 1u20 315ml 10g 3u55 350ml 5u25 285ml 14u20 250ml koffie 18u15 300ml water 216g 20u30 150ml fruitsap 8u05 375ml Uur van opstaan: 9u30 Mictiefrequentie overdag 4 Nycturie episodes 3 24u-diuresis (40ml*68kg = 2720ml) Nachtelijke diurese 2265ml 1325ml + 226g Nachtelijke polyurie index 59% Minimale blaascapaciteit 245ml Maximale blaascapaciteit 375ml Gemiddelde blaascapaciteit 324ml Uur van slapen gaan: 23u30 Uur van opstaan volgende ochtend: 8u ↓ Functionele blaascapaciteit ✗ Globale polyurie ✗ Nachtelijke polyurie ✓ Casus 3 NACHTELIJKE POLYURIE Advies levensstijl Diuretica 6u voor het slapen Plassen voor het slapen Steunkousen Elevatie benen overdag ↓ Vochtinname ‘s avonds ↑ Fysieke activiteit Geen oorzaak nachtelijke polyurie Vrouw, 63 jaar Nycturie 3-4x Internist Bloedafname: Normale nierfunctie en elektrolieten Desmopressine Starten met laagste dosis Stop drankinname 1u vóór tot 8u na inname
