B U IT E NAA R DS E KW E ST I E INLEIDING In opdracht van de regering van de planeet Darmok uit het sterrenstelsel Vrylko ben jij op zoek naar intelligente wezens in de ruimte. De Darmok regering heeft een grote onderzoeksgroep van astronauten samengesteld. De onderzoeksgroep ontvangt via de hyper-space-radar signalen van een planetenstelsel waar mogelijk levende wezens wonen. In de Darmok space-encycloputer staan te weinig gegevens over dit planetenstelsel. Het planetenstelsel bestaat uit een zon en negen planeten. Dit planetenstelsel lijkt op het eerste gezicht erg veel op het Damrok-planetenstel. Ook daar is er één ster in het midden van het planetenstelsel en draaien er negen planten in een bijna cirkelvormige baan rondom deze ster. Dit nieuwe planetenstelsel zal planeet voor planeet onderzocht moeten worden. Een paar miljoen jaar geleden was er al eens eerder een Darmok-bemanning in dit planetenstelsel geweest. De enige planeet waar Darmok nu nog informatie over heeft, is de derde planeet (gerekend vanaf de ster waar ze omheen draait). Deze derde planeet is als twee druppels water gelijk aan je eigen planeet Darmok. Deze derde planeet werd toen Edraa genoemd. De Darmok-bemanning is toen snel weggegaan, want er liepen alleen zéér grote en gevaarlijke beesten rond. De bemanning was ook gevlucht vanwege een kilometers grote komeet die precies op weg was naar Edraa en waarschijnlijk erop neer zou storten. Damrokkers zoals jij kunnen zich heel snel aanpassen aan bijna elke omgeving. Hitte, koude, droogte, water, gas, licht of donker; het maakt voor Damrokkers niks uit. Het Damroklichaam is overal zo aan gewend. Dat komt goed uit, want niet alle planeten zien er even vriendelijk uit. DE OPDRACHT De commandant van het Darmok-spaceship heeft voor de bemanning de volgende opdrachten klaar liggen: Buitenaardse kwestie Blad 1 o o Elk bemanningslid gaat in een klein ruimtevaartuig een verkenningsvlucht maken in dit zonnestelsel. Daarbij moet elke bemanningslid uitzoeken hoeveel hemellichamen er in dit zonnestelsel zijn en of er nog bijzonderheden te melden zijn. Alle bemanningsleden komen daarna weer terug op het Damrok ruimteschip. Vervolgens stelt de commandant een tiental teams samen. Elke team bestaat uit minstens twee personen. Elke team zal een onderdeel van dit vrij onbekende planetenstelsel moeten bestuderen. De Darmok regering wil namelijk van elke planeet van dit zonnestelsel een speciaal informatieblad met gegevens hebben. Ook moeten er foto’s zijn van alle onderdelen van dit zonnestelsel. Wanneer je weer terug bent op Darmok moet jouw team voor de regering een presentatie geven over het onderdeel dat jullie bestudeert hebben in dit zonnestelsel. Bij deze presentatie moet je gebruik maken van een overhead-projector. Eén team zal zich speciaal bezig houden met de warmte- en lichtbron in dit planetenstelsel. Dit team krijgt een speciaal werkblad om de informatie op te verzamelen. De andere negen teams nemen elk een planeet voor zijn rekening en gebruiken daarvoor het Planeteninformatieblad. Van jouw onderdeel moet je meerdere afbeeldingen verzamelen, zodat je die bij je presentatie kunt gebruiken. Jouw team moet de opdrachten binnen zes weken af hebben. VERWERKING DE VERKENNINGSVLUCHT Neem het speciale verkenningsblad voor je en vul het blad in. Zoek in de boeken over het zonnestelsel of op internet welke hemellichamen dit zonnestelsel kent. Begin in het midden van het zonnestelsel bij de licht- en warmtebron. Vlieg vanaf deze lichtbron langs alle grote hemellichamen en noteer de namen van alle hemellichamen. Schrijf ze in volgorde op, beginnend bij de zon. Schrijf ook bij elk hemellichaam op hoeveel manen het heeft. Als je nog bijzondere dingen in dit planetenstelsel tegen komt, dan noteer je die ook op het blad. De commandant verwacht dat elke bemanningslid in het kort opschrijft welk hemellichaam het interessantst is en waarom. Lever het blad in bij de commandant. Hierna worden de teams samengesteld en beginnen de eerste echte opdrachten. Buitenaardse kwestie Blad 2 HET EERSTE DEEL De informatie van jouw onderdeel MOET in het speciale werkblad komen. Op dit werkblad geeft je eerst aan: o Wie de onderzoekers zijn: Je noteert je eigen Darmoknaam met daarachter een aardse vertaling. o Je spreekt af wie de teamleider van jouw onderzoeksgroep is. De leider moet ervoor zorgen dat iedereen zijn afspraken na komt. o Je noteert ook vooraf wie wat gaat doen. Je maakt dus afspraken met elkaar over de werkverdeling. Uiteraard moet iedereen ongeveer evenveel werk doen. o Je spreekt af wie wanneer een bepaald gedeelte af moet hebben. De teams die de planeten onderzoeken, moeten onder andere de volgende informatie bij elkaar vinden: Wat is de naam van de planeet? Hoe komt die planeet aan zijn naam? Het hoeveelste hemellichaam is het, gerekend van de ster? Hoe groot is de afstand tot de ster waarom die planeet draait? Hoe groot is de omtrek van de planeet? Hoe lang doet de planeet erover om één baan rondom deze ster te draaien? Hoe snel draait de planeet zelf om zijn eigen as? Dus hoe lang duurt daar een dag vergeleken met een dag op aarde? Heeft de planeet manen? Zo ja, hoeveel? Als het er meer zijn, dan noem je de grootste twee? Hoe staat het met de dampkring van die planeet? Is die er? Zo ja, waar bestaat die uit? Zoek uit wat de gemiddelde temperatuur is op die planeet. Verklaar hoe dat komt? Waar is de planeet zelf van gemaakt? Heeft de planeet nog bijzondere kenmerken, zoals: vulkanen, kraters, ringen, valleien, enz. Hebben de aardse wezens deze planeet al ontdekt. Zo ja, wanneer gebeurde dat Zijn er wel eens mensen van de aarde of ruimtevaartuigen van de aarde op de planeet geweest (of dicht in de buurt) die jij onderzoekt? Kun je vertellen wanneer het de laatste was? Het team dat de ster van dit planetenstelsel onderzoekt, moet de volgende informatie verzamelen: Hoe groot is deze ster? Vergelijk deze ster ook met andere sterren in de ruimte. Is deze ster dan klein, gemiddeld of groot, vergeleken met de meeste sterren in de ruimte. Hoe oud is deze ster? Zoek op hoe lang deze ster nog te “leven” heeft. Wat is de temperatuur van deze ster aan de buitenkant? Probeer in begrijpelijke taal uit te leggen hoe het komt dat een ster warmte en licht geeft? Welke planeet staat het dichtst bij deze ster? Hoe ver precies en hoe warm is het op deze planeet? Hoe ver staat de verste planeet van deze ster? En hoe warm is het daar? Behalve negen planeten, zijn er ook nog andere dingen die in dit planetenstelsel rondzweven. Welke worden bedoeld? En waar zweven die? Geef aan hoeveel het er zijn en wat de grootte is van die dingen. HET TWEEDE DEEL Heel dit zonnestelsel moet in het klein nagebouwd worden in de Darmok-regeringszaal (aan de leuning van de balustrade op de eerste verdieping van onze school). Jullie onderdeel (ster of planeet) moet daar ook komen te hangen, maar je moet rekening houden met de werkelijke afstand tussen ster en planeet. Buitenaardse kwestie Blad 3 HET DERDE DEEL Maak van een of ander materiaal de planeet in het klein na. De verhoudingen tussen de planten onderling moeten kloppen. HET VIERDE DEEL Verzamel minstens vijf afbeeldingen van het hemellichaam. Zoek ook een afbeelding op waarop alle planeten te zien zodat je kunt aangeven welke hemellichaam onderzocht is. De afbeeldingen verzamel je ook op één A4-tje. Deze afbeeldingen moet je gebruiken bij de presentatie voor de Damrok-regering. Van het A4-tje met afbeeldingen wordt een speciaal overheadsheet gemaakt waarop kleuren te zien zijn, zodat je de afbeeldingen in het groot kan laten zien. HET VIJFDE DEEL Maak een samenvatting van de gegevens die jullie hebben gevonden. Deze samenvatting moet groter zijn dan één getypt A4-tje, maar mag niet groter zijn dan twee A4-tjes. Bij voorkeur maak je deze samenvatting op de computer. Deze samenvatting wordt gebruikt om het feitenblad toe te lichten over de ster of planeet aan de Darmok-regering. Het feitenblad en de afbeeldingen worden op doorzichtige bladen gekopieerd, zodat jouw team dit met een overhead-projector kan laten zien. Als team presenteer je de gegevens aan de Damrok-regering (een spreekbeurt voor de klas). INFO-BRONNEN Je mag alle informatiebronnen gebruiken die je kunt vinden. Boeken, video, cd’s, internet, enz. Kinderen kunnen op internet kijken bij Cyber Space: http://www.cyber-space.nl/ Het zonnestelsel : http://ourworld.compuserve.com/homepages/Jan_Nentjes/solarsys.htm Ons zonnestelsel: http://home.planet.nl/~tomschol/webdoc22.htm Het zonnestelsel: http://www.edith.nl/studenten/zep/planeten/planeet2.htm Spacequest: http://library.thinkquest.org/29183/NL/index2.htm?tqskip1=1&tqtime=0121 Pauls Astropage : http://home-3.tiscali.nl/~ppsmeets/frame%20titel%20kop%20en%20tekst.html Het zonnestelsel: http://home.wanadoo.nl/~gjdekok/zonstel.htm Het astronomisch universum: http://home.wxs.nl/~tomschol/home.html Het zonnestelsel: http://home.planet.nl/~a.tukkers/zonnestelsel/zonnestelsel.HTM De ruimte: http://www.apeldoorn-onderwijs.nl/ruimte/heelal.htm Artis sterrenkunde: http://www.artis.nl/modules/e_sub_01.html Onze zon: http://home.wxs.nl/~laga/onzezon/index1.htm Solar web het zonnestelsel: http://home.wanadoo.nl/~gjdekok/zonstel.htm Zonnestelsel: http://www.sterrenkunde.com/index.html Buitenaardse kwestie Blad 4 Final Frontier: http://library.thinkquest.org/16441/index_d.htm?tqskip1=1&tqtime=0215 Sterrenkids: http://home.introweb.nl/~eps/jeugd/index.html Zep Zonnestelsel: http://www.edith.nl/studenten/zep/planeten/index.htm Speciaal voor volwassenen, maar misschien heb je ook wat aan: De negen planeten: http://www.infoster.be/negepl/index.html Het zonnestelsel: http://www.astronova.nl/zonnestelsel/zons2.html Welkom in ons zonnestelsel: http://www.burgerschool.be/n/llweb/5ejaar9899/5ifa/1967/home.htm De volgende boeken zijn ook te gebruiken: TITEL De zon (deel 53 De Ruiters informatie boekje) Sterrenkunde Van oerknal tot ruimteschip Inzicht in het Heelal De ruimte ontdekken Sterren en planeten De jonge sterrenkundige De ruimte en de ruimtevaart, 100 vragen en antwoorden Zon Zon, een reis die leven brengt op een planeet De ongelofelijk reis naar de planeten De ruimte De ruimte, zo doe je dat De maan (N111 Informatie-serie De Ruiter) Ruimte Atlas Het boek van aarde en heelal Sterren & planeten Astronomie De wereld achter de sterren De ruimte Een gigantisch heelal De ruimte verklaard Zon, sterren en planeten Het Heelal De geheimen van het heelal Elke dag zon SCHRIJVER Akker, van de William Atkinson, Stuart Atkinson, Stuart Clark, Stuart Couper, Heather Deltas Ford, Harry Ford, Harry Grimshaw, Caroline Grimshaw, Caroline Harris, Nicholas Haslam, Andrew Haslam, Andrew Hees, Freddie van Kerrod, Robin Lambert, David Levy, David H. Mitton, Jacqueline Oxlade, Chris Payne, Paul Poskitt, Kjartan Scagell, Robin Stacey, Tom Time life serie Jonge ontdekkers Tyberg, Son Verdet, Jean-Pierre Op school gebruiken we een speciale cd waarop een aantal websites over het zonnestelsel kant en klaar staan. De bladen die bij dit project horen, kun je ook downloaden van onze website. Kijk dan bij: www.krabbenkooi.nl en ga dan verder naar: KINDERHOEK en vervolgens naar WERKSTUKKEN. Ook alle links naar de diverse webpagina’s kun je daar vinden. Zo kun je ook thuis makkelijk de goede sites vinden. Buitenaardse kwestie Blad 5 BEOORDELING Jullie werk wordt door de Darmok regering natuurlijk zorgvuldig bekeken, beluisterd en beoordeeld. Voor de totale missie (= opdracht) kun je met jouw onderzoeksteam maximaal 100 punten verdienen. Die 100 punten zijn te verdienen in verschillende onderdelen. Hieronder zie je de puntenverdeling. Heb je de presentatie perfect uitgevoerd, dan verdien je 40 punten. Hier en daar kun je natuurlijk punten verliezen. Was het flut, dan verdien je niet veel meer dan 0 punten. Let op de beschrijving bij elk onderdeel. Je kunt dan zien waar op gelet wordt. Onderdelen Presentatie (spreekbeurt) 30 punten Informatieblad Uitstekend Ruim voldoende Moet beter De presentatie was duidelijk Hier en daar was de en goed te begrijpen. De presentatie rommelig. Je had presentatie nauwelijks presentatie was informatief, meer dingen moeten laten was voorbereid. overtuigend, creatief, en zien. Er weinig tot niets gebruikt gebruikte alle onderdelen van Sommige zaken die zijn om te laten zien. Het was het project. besproken waren niet goed verwarrend en moeilijk om genoeg uitgezocht. te volgen. Uit het info-blad blijkt dat je Het info-blad is niet overal Het info-blad was niet hebt begrepen waar het om (even)goed ingevuld. De duidelijk, verwarrend en Planeet / Zon15 Punten gaat en voldoende informatie hebt opgezocht. Het leek wel of de informatie is soms moeilijk te het ontbrak aan voldoende volgen. informatie. Tekst Geen spelfouten en de zinnen Sommige woorden zijn Stellen en spellen en alinea's kloppen. Punten, verkeerd gespeld of verkeerd slecht lopende zinnen. komma's, hoofdletters, het gebruikt. Ook kloppen hier en 10 punten klopte allemaal. daar de zinnen niet. Nagemaakte Net echt. Ook de verhouding Ziet er mooi uit, maar de Hum. Moet dit een zon of zon/planeet klopt goed. verhoudingen kloppen nog planeet of zo voorstellen? 10 Punten Foto-opdracht 10 punten Samenwerking niet helemaal. Er zijn duidelijke en genoeg De afbeeldingen hadden afbeeldingen uitgezocht voor beter gekund. Misschien zijn van gemaakt. jouw onderdeel. het ook niet genoeg. De taken waren heel goed verdeeld. Buitenaardse kwestie Veel spellingsfouten en De taken konden beter verdeeld zijn. Nu waren er Daar heb je niet veel werk Onduidelijk was, wie wat zou gaan doen. Blad 6 Onderdelen 25 punten Uitstekend Ruim voldoende Er is goed afgesproken wie wat wanneer klaar zou hebben. Er werd op tijd en goed met Buitenaardse kwestie die er meer deden dan de Er zijn geen afspraken anderen. gemaakt wanneer iets De afspraken over wie klaar moest zijn. wat klaar moest hebben, elkaar overlegd. Moet beter Overleg was er waren onduidelijk. nauwelijks of jullie Het overleg binnen het konden het maar niets team had beter gekund. eens worden. Blad 7 Wat vind je er zelf van? Probeer hieronder aan te geven wat je goed en minder goed vond gaan. Je kleurt het bolletje wat jij (of je team) ervan vindt. Het zonnestelsel was een interessant onderwerp. De opdracht was heel gemakkelijk. Er werd goed samengewerkt. Er was voldoende tijd om de opdracht(en) uit te Helemaal mee eens Er tussen in Niet mee eens O O O O O O O O O O O O voeren. LEERMOMENT Als je de volledige opdracht hebt uitgevoerd, dan heb je de volgende dingen geleerd: Je weet wat een planetenstelsel is. Je weet dat onze zon één van de vele sterren is in het heelal. Je kunt heel veel vertellen over het hemellichaam dat jij onderzocht hebt. Je kunt ook genoeg vertellen over de andere hemellichamen in ons planetenstelsel. Je hebt geleerd hoe je een planeet na kunt maken. Je hebt geleerd om op de verhoudingen te letten. Je hebt geleerd dat er een heleboel websites zijn over het zonnestelsel. Je hebt geleerd hoe je in zo’n website dingen moet opzoeken. Je weet ook hoe je afbeeldingen uit zo’n website kunt kopiëren. Je hebt geleerd hoe je een overheadprojector kunt gebruiken. Buitenaardse kwestie Blad 8