Burgers, beleid en natuur: tussen draagvlak en betrokkenheid

Burgers, beleid en natuur:
tussen draagvlak en
betrokkenheid
Birgit Elands
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Actualiteit

Minister Verburg doet appèl op burgers

Publiekscampagne ‘een mooier landschap, maak het mee’

Honoreert 5 ideeën van burgers ‘met groene harten’

‘Burger moet noodzaak bomenkap controleren’

‘Kinderen betrekken bij natuur (…) later verantwoordelijkheid
nemen’

‘Het landschap ben jezelf’

‘Contact’, thema kennisdag voor natuurbeheerders

Hoe ziet dit streven naar draagvlak en betrokkenheid er in
de praktijk uit?
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Inhoud





Doelstelling van de studie
Draagvlak en
betrokkenheid als concept
Geleerde lessen
Overheid grijp je kansen
Tot slot
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Doelstelling van de studie

WUR-onderzoek op het vlak van
draagvlak, betrokkenheid van burgers bij
natuur en landschap





Toegankelijk maken
Overzichtelijk
In onderlinge samenhang
Lessen
Onderzoek: (voor) wie en wat
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Draagvlak en betrokkenheid als concept



Draagvlak - plastic woord…want
wie is er tegen natuur?
Draagvlak = < > ≠ betrokkenheid
Verwarrende begrippen
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Draagvlak en betrokkenheid als concept
Draagvlak
Betrokkenheid
Passief
⇮
Actief
Waardering / acceptatie
⇮
Gedrag / emoties
Beleid / Beheer
Visie
Overheidsingrijpen
Beheersmaatregel
⇮
Betrokkenheid is divers
Beschermer: laarzen, portemonnee
Gebruiker: routebordje, national
geographic
Beslisser: vergaderstoel, rode
potlood
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen

Betrokkenheid is divers
Geen
accent
Accent
Gebruikers
Accent
Betalers
Accent
Doeners
Passieven
Gemiddelden
Redelijk
actieven
Actieven
Bron: H5 en H6
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen
Steun
overheidsbeleid

Groot draagvlak voor
bestaande overheidsbeleid

Betrokkenheid leidt niet
automatisch tot draagvlak,
maar er is wel samenhang

Betrokkenheid bij natuur
(beschermer, gebruiker, beslisser)
Correleert ook met belang dat
mensen toekennen aan
natuurbehoud
Bron: H5 en H7
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen



Doorslaggevend, echter, is de
lokale situatie
Nationaal draagvlak --> lokaal
protest
Citizens on standby (Hajer)
Bron: H2
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen



Participatie: blanke, oudere, hoogopgeleide man
Burgers buiten bereik
Participatie = lastig



Moeizaam proces om groepen bij elkaar te krijgen
Continueren samenwerking veel moeite
Bewoners ⇮ professionals
Bron: H4
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen

Participatie leidt niet automatisch tot draagvlak
voor beleid

Frustaties rondom participatie kan o.a. leiden tot
‘ingegraven burgers’ of ‘afhakers’
Bron: H3
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen

Betrokkenheid is groot, wordt gemotiveerd door:


‘contract met natuur en landschap’: passie
‘contract met beleid’: zorg
Bron: H3 en H6
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Geleerde lessen




Veel burgers dragen natuur en landschap een
warm hart toe
Zorg voor eigen woonomgeving is groot
Verzet is betrokkenheid
Maar…hoe nu verder?
Bron: H1 en H8
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Overheid grijp je kansen



Streven naar volkomen draagvlak is onwenselijk
Onvolkomen draagvlak is onvermijdelijk
Een gebrek aan draagvlak mag geen reden zijn
om als overheid niets te ondernemen
Bron: H1 en H8
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Overheid grijp je kansen

Schoonheid en behoud van natuur wordt niet
betwist, maar


Wel natuurbeheer
Gebrek aan inspraak en communicatie
Bron: H3
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Overheid grijp je kansen

Unieke meerwaaarde van actieve betrokkenheid




Groen dat past bij de buurt
Medeverantwoordelijkheid voor groen
Sociale cohesie
Vertrouwensband
Bron: H4
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Overheid grijp je kansen

Participatie is niet voor de bühne



Instrumentele participatie ‘doordrukken van beleid’
Wantrouwen, frustratie
Overheid moet:


eigen verantwoordelijkheden nemen
duidelijke ideeën en verwachtingen t.a.v. burgers en
maatschappelijke actoren
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Overheid grijp je kansen

Beleid: instrumenten voor transitie



Gezamenlijk leren / kennisontwikkeling
Gedeelde verantwoordelijkheden
Alternatieve planvorming biedt kansen
Bron: H4 en H8
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Overheid grijp je kansen

Alternatieve planvorming

Sociale en fysieke werkelijkheid te complex voor topdown interventie
Mede-zeggenschap
Verandering ontstaat uit interactie

Toeval en onvoorspelbaarheid krijgt een rol



Staat haaks op afrekenbaarheid van beleid

Monitoring? grote lijnen en onderscheid
betrokkenheid, natuur- en
natuurbeleidwaardering
Bron: H7 en H8
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Tot slot



Vertrouw
Koester diversiteit en
tegenstrijdigheid
Laat duizend bloemen bloeien…
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu
Veel plezier met het lezen van
deze WOt-studie !
© Wageningen UR
Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu