Voorwoord - Uitgeverij Jan van Arkel

Voorwoord
door Peter Polder
Van onderop het groeidogma aanpakken
Ik ontmoette de schrijvers van dit boek voor het eerst op de mislukte
klimaattop in Kopenhagen van 2009. De milieubeweging, media en
politici schiepen in de maanden vooraf een opgewonden optimistische hype over deze historische top. Er zou een doorbraak komen
in de al lang aanslepende internationale onderhandelingen rond de
klimaatcrisis. Er zouden winwin oplossingen komen, groene economische groei, nieuwe banen en economische kansen.
Tal van mensen die naar Kopenhagen waren gekomen om te pleiten voor climate justice keken met stijgende verbazing toe hoe de hype
werd opgeklopt. Wie de onderhandelingen op de voet volgde, zag de
kansen op een deal met de dag slinken. Maar veel belangrijker was de
inhoud van de mogelijke deal. Wat in Kopenhagen op tafel lag, ging
niet over het oplossen van de klimaatcrisis. Het ging over het in het
leven roepen van een nieuwe speculatieve markt in emissierechten
en subsidies voor de handel in biobrandstoffen en zelfs kernenergie.
Het waren niet enkel bedrijven en regeringsleiders die deze
agenda voorstelden. Ook het discours van veel mainstream ngo’s
stond bol van beloftes over zogenaamde groene groei, emissiehandel, biobrandstoffen en op marktprincipes gebaseerde verdragen om
regenwouden te beschermen. Een aantal vakbonden deed niet beter.
Dat bracht ons in een vreemd spagaat. We hoopten dat de top zou
lukken, in de zin dat er een internationaal akkoord zou worden gesloten om de klimaatcrisis te beslechten. En we hoopten tegelijk dat
de klimaattop zou mislukken, omdat de deal die op tafel lag slechter
was dan de kwaal. Het zou de klimaatcrisis niet oplossen en de sociale problemen die er zo nauw mee samen hangen nog verscherpen.
Maar Kopenhagen was ook een sleutelmoment voor de jonge climate justice beweging. Met een bonte coalitie van allerlei internationale bewegingen en actiegroepen, gaande van Europese actievoer-
22
de mythe van de groene economie
ders via landloze boeren uit Latijns-Amerika tot vertegenwoordigers
van inheemse groepen, trachtten we een heel andere boodschap te
verspreiden. Die was eigenlijk relatief simpel. Op een eindige planeet met een eindige voorraad grondstoffen is geen oneindige economische groei mogelijk. Fossiele brandstoffen laat je best onder
de grond. En gemeenschappen moeten opnieuw controle verwerven
over wat en hoe geproduceerd wordt.
Wij wilden het hebben over oplossingen die erkennen dat de klimaatcrisis een onderdeel is van een systeemcrisis. Dat het probleem
van de stijgende co2-uitstoot direct verbonden is met falende banken
en groteske sociale ongelijkheid. Samen met groepen uit het Zuiden
trachtten we oplossingen onder de aandacht te brengen die de stijgende co2-uitstoot ook daadwerkelijk doen dalen, de urgentie van het
probleem ernstig nemen en tegelijk breken met het dogma van de
economische groei. Oplossingen die zich al in de praktijk bewezen
hebben en kunnen rekenen op brede steun vanuit de bevolking omdat ze tegelijkertijd iets doen aan sociale ongelijkheid. Helaas moeten
kleinschalige landbouwmethodes die veel co2 in de bodem opslaan
en gezond en goedkoop voedsel leveren, het nog steeds afleggen tegen gentech bomen van chemieconcerns die azen op subsidies voor
onderzoek naar het opvoeren van de groeisnelheid van hun gewassen.
De top eindigde met traangas in de straten en vastgelopen onderhandelingen. Om de boel te redden drongen de vs onder leiding van
Obama een akkoord op dat bol stond van vage beloftes over halve
oplossingen. Velen in de milieubeweging hielden aan die top een
stevige kater over. Van de optimistische hype was niets meer over.
Wat overbleef was de confronterende waarheid dat we niet konden
rekenen op een politieke oplossing, en dat de duurzame revolutie
van onderop zou moeten komen. Voorwaar een gigantische uitdaging in een tijdspanne die steeds korter wordt.
Ik hoop dat dit boek er in slaagt om de discussie over het groeidogma weer op de agenda van de milieubeweging te zetten, en mensen inspireert om na te denken over alternatieven voor de ‘groene
economie’. Durft de milieubeweging het aan om ongemakkelijke
waarheden te verkondigen?
Peter Polder
Olie expert en GroenFront! activist, mede-oprichter van Transition
Towns Nederland en zaakvoerder van Voorbij de Olie Consultancy