Een geslaagd symposium over De toekomst van de psychotherapie!

Een geslaagd symposium over De toekomst van de psychotherapie!
De toekomst van de psychotherapie
Op 3 september j.l. vond bij RINO Zuid het Symposium De toekomst van de psychotherapie
plaats. Dit symposium was mede georganiseerd ter gelegenheid van het afscheid van prof. dr.
Jacques van Lankveld als hoofdopleider psychotherapie bij RINO Zuid.
Het doel van het symposium was om psychotherapie vanuit verschillende perspectieven te
bezien en te belichten. Er namen ongeveer 100 deelnemers aan het symposium deel.
Psychotherapie werkt: maar voor wie precies?
De eerste spreker was prof. dr. Marcus Huibers, hoogleraar aan de Vrije Universiteit in
Amsterdam. Onder de prikkelende titel Psychotherapie: weten we eigenlijk hoe het werkt en voor
wie precies stelde hij een aantal interessante kwesties aan de orde. Al enige tijd blijft de
effectiviteit van psychotherapeut op ongeveer dezelfde cijfers steken. De uitdaging is nu om
onderzoek te doen naar het profiel van patiënten die optimaal profijt hebben van een bepaalde
vorm van psychotherapie. Wanneer we rekening houden van dit individuele profiel kunnen we
een gerichtere vorm van psychotherapie met meer kans op succesvolle behandeling aanbieden.
Onderzoek naar psychotherapie zou zich niet moeten richten op algemeen werkzame factoren,
maar op patiëntfactoren die voorspeek of iemand goed of slecht reageert op een bepaalde vorm
van psychotherapie. Deze aanpak staat inmiddels bekend als ‘personalized medicine’. Huibers
deed onderzoek naar een voorspellingsmodel waarmee voor individuele patiënten kan worden
uitgerekend wart hun voorspelde eindscore is bij twee ongeveer even effectieve vorm van
psychotherapie bij depressies, namelijk cognitieve therapie en interpersoonlijke psychotherapie.
Pas wanneer rekening gehouden wordt met deze individuele factoren blijkt dat het wel degelijk
een groot verschil maakt welke vorm van psychotherapie gegeven wordt.
Verschillende perspectieven op psychotherapie
De tweede spreker was prof. dr. Reinout Wiers, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam.
Hij bood een geheel ander perspectief: Welke aanvullende rol kunnen cognitieve trainingen
spelen in psychotherapie? Cognitieve trainingen bieden volgens het onderzoek van Wiers een
effectieve aanvulling bij angst en verslaving. Het gaat in het bijzonder om verschillende vormen
van training, zoals aandachttraining, actietendenstraining, werkgeheugentraining en selectieve
inhibitietraining (bij alcohol en overeten). Bij een onderzoek naar alcoholverslaving bleek er
duidelijk een reductie in alcoholgebruik te zijn. Wiers benadrukte dat cognitieve trainingen een
belangrijke aanvulling vormen op psychotherapie en dat deze trainingen ook online goed toe te
passen zijn. Een belangrijk pluspunt is nog dat de trainingen eenvoudig toe te voegen zijn als
huiswerk voor de cliënt.
Onder de titel De toekomst van psychotherapie? Een vak in beweging vervolgde mevrouw dr. A.
van Reekum, psychiater en lid van de Raad van Bestuur van GGZ Breburg het symposium. Zij
sprak over psychotherapie vanuit verschillende contexten, zoals de context van de overheid, de
zorgverzekeraars, de instellingscontext, de professionele context en niet als laatste de context
van de patiënten. Zij benadrukte dat psychotherapie een effectieve behandeling is bij meerdere
As I en As II stoornissen. Verder liet zij het belang zien van de relatie tussen neurobiologie en
psychotherapie en besteedde zij aandacht aan het belang van de psychotherapeutische relatie.
Met betrekking tot de opleiding in psychotherapie nam zij de stelling in dat de competenties
belangrijker zijn dan het beroep.
Pagina 1 van 2
Psychotherapeut in de toekomst: E-therapeut?
Tot slot hield professor Jacques van Lankveld
zijn ‘afscheidsrede’ onder de titel Opleiden tot
….wat? Het eerste deel van zijn lezing ging
over de vraag of de psychotherapeut een Etherapeut wordt. Op grond van een aantal
argumenten, waaronder he grotere bereik
van online hulpverlening en de gebleken
effectiviteit,
betoogde
hij
dat
een
psychotherapeut naar zijn mening voor een
groot deel inderdaad een E-therapeut wordt.
In het tweede deel van zijn lezing vroeg Van
Lankveld zich af of psychotherapie in de
toekomst bestaansrecht heeft. Worden de
huidige psychische problemen niet voor een
groot deel veroorzaakt door ziekmakende
maatschappelijke factoren, zoals de Vlaamse
psychotherapeut Paul Verhaeghe stelt en
heeft psychotherapie daarom slechts beperkt
zin? Of moeten we meer naar een vorm van
persoonlijke
diagnostiek
waarbij
de
individuele kwetsbaarheid en de persoonlijke doelen van iedere cliënt in kaart gebracht moeten
worden, zoals hoogleraar psychiatrie Jim van Os stelt? Volgens Van Lankveld zijn veel evidence
based vormen van psychotherapie van grote maatschappelijk waarde. Psychotherapie biedt
effectieve hulp bij diverse veel voorkomende en invaliderende psychische stoornissen. Aan het
einde van zijn lezing ging Van Lankveld kort in op de positie van de psychotherapeut ten opzichte
van andere beroepen en functies in de GGz. Hij benadrukte dat het voor cliënten wel eens
degelijk zou kunnen uitmaken of zij door professionals psychotherapeutisch worden behandeld
die de psychotherapie ‘erbij doen’ of door psychotherapeuten. Daarbij maakte Van Lankveld de
intrigerende analogie met het verschil tussen een bouwmarkt waar computers te koop zijn en een
ICT-specialist. Het lijkt of door de bouwmarkt de toegang tot computers voor de cliënt beter is
geworden en een specialist niet meer nodig is. Maar, stelt Van Lankveld, het is de vraag of de
cliënt daarbij gebaat is, die een iets ingewikkelder vraag heeft dan waar de aan-en-uit knop zit.
Op het einde van het symposium werd door de voorzitter van het bestuur van RINO Zuid, de heer
Piet Verbraak, afscheid genomen van Van Lankveld als hoofdopleider psychotherapie. Na ruim 8
jaar als hoofdopleider gefunctioneerd te hebben, gaat hij zich volledig wijden aan
wetenschappelijk onderzoek als hoogleraar klinische psychologie bij de Open Universiteit.
Pagina 2 van 2